Ήταν παντρεμένος με τη Σάσα Κωνσταντάρα, τη μεγαλύτερη από τις δύο μικρότερες του αδελφές του, εκ των κορυφαίων, Έλληνα ηθοποιού Λάμπρου Κωνσταντάρα, με την οποία απέκτησαν μια κόρη την Αθανασία [Σίσσυ] Κωνσταντοπούλου-Αϊβαλιώτη.
Βιογραφία
Σπουδές
Ο Σάββας Κωνσταντόπουλος παρακολούθησε τα μαθήματα της εγκυκλίου εκπαιδεύσεως στην Αθήνα και αποφοίτησε από το 3ο Γυμνάσιο Αθηνών. Σπούδασε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη διάρκεια των σπουδών του ασπάστηκε την μαρξιστική ιδεολογία και εντάχθηκε στους «Αρχειομαρξιστές» [1], ομάδα που αποτελούσαν οι Δημήτρης Γιωτόπουλος, Γιώργης Βιτσώρης, Δημοσθένης Βουρσούκης [2], Πίνδαρος Μπρεδήμας και Αναστάσιος Π. Χριστοφιλόπουλος. Σύχναζε όπως και άλλοι «αρχειομαρξιστές» στο «Καφενείο των Παρισίων», σε μια από τις παρόδους της οδού Βουλής, που το χρησιμοποιούσαν ως τόπο συναντήσεως. Έλαβε μέρος στις δημόσιες συζητήσεις τις οποίες έκαναν στο Πανεπιστήμιο, κατά τα έτη 1931-1932 ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο οποίος είχε επιστρέψει από τη Γερμανία το 1928 και τον απασχολούσε ο κομμουνισμός όχι ως πολιτικό αλλά ως κοσμοθεωρητικό πρόβλημα, και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος από τη μια πλευρά και από την άλλη οι Σάββας Κωνσταντόπουλος, Αναστάσιος Χριστοφιλόπουλος και Άγγελος Προκοπίου, που ανήκαν στο χώρο των αρχειομαρξιστών και ήταν οι κομμουνιστές–καθοδηγητές στο φοιτητικό κίνημα.
Πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της διανοήσεως στην περίοδο του μεσοπολέμου με συνεργασίες του σε περιοδικά της μαρξιστικής αριστεράς, όπως «Μελέτη-Κριτική», δύο συνεργασίες το 1932, και «Νέοι πρωτοπόροι», το 1933. Γρήγορα όμως εγκατέλειψε τις αριστερές του απόψεις και παρ’ ότι τον εντυπωσίαζε το όραμα του Ελευθέριου Βενιζέλου, προσχώρησε στη συντηρητική παράταξη και έγινε ένας από τους σημαντικότερους πολέμιους του κομμουνισμού στην Ελλάδα και την Ευρώπη στη διάρκεια του 20ου αιώνα.
Δημοσιογραφική πορεία
Σε ηλικία 24 ετών το 1934 έγινε αρχισυντάκτης εντύπων και κατά διαστήματα βρέθηκε στις εφημερίδες «Νέος Κόσμος», στην οποία υπήρξε εκδότης, «Εθνική Φλόγα», «Ασύρματος», «Εθνική», «Ελληνικόν Αίμα» των Κώστα Βοβολίνη, Λάζαρου Πηνιάτογλου και Γιάννη Μήλιου, και το 1949 στην εφημερίδα «Ακρόπολις». Σύμφωνα με αποκάλυψη του Γιώργου Λεονταρίτη τη δεκαετία του 1990, ο ταξίαρχος Γκόντφρεϊ Χομπς, βετεράνος της βρετανικής κατασκοπείας, είχε αναλάβει τον ρόλο της υπονομέυσεως του Αλέξανδρου Παπάγου και της διασπάσεως του κόμματός του. Το θέμα είχε δημοσιοποιήσει εκείνη την εποχή ο Κωνσταντόπουλος ως αρθρογράφος στην εφημερίδα «Ακρόπολις», προκαλώντας σάλο. Έγραψε για τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν από τους Στέφανο Στεφανόπουλο, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, Πέτρο Γαρουφαλιά, και Αλέξανδρο Μπακατσέλο, ώστε να σχηματισθεί η λεγόμενη «Κυβέρνηση της Αποστασίας», «...Όσοι ηγωνίζοντο διά να συγκροτηθεί μια άλλη κυβέρνησις, χρησιμοποιούσαν και αυτοί μέσα κακής ποιότητος. Προσεφέροντο εις τους βουλευτάς χρήματα. Εδίδοντο χαρτοφυλάκια. Παρείχοντο ρουσφέτια στοιχίζοντα εις το δημόσιον ταμείον. Η πολιτική ατμόσφαιρα ανέδιδεν αποπνικτικάς αναθυμιάσεις ηθικής σήψεως». Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου ήταν στην πρώτη γραμμή, ως πολεμικός ανταποκριτής-απεσταλμένος της εφημερίδος «Ασύρματος». Την περίοδο από το 1952 έως το 1966 ήταν διευθυντής στην εφημερίδα «Απογευματινή» του Νάσου Μπότση.
Στην διάρκεια της πρώτης κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή, του οποίου ήταν στενός φίλος και ζητούσε αργότερα, την επάνοδό του από την Γαλλία στην ηγεσία της Ε.Ρ.Ε. [Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις], ζήτημα που τον έφερε σε σύγκρουση και έντονη αντιπαράθεση με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, συμμετείχε στην επιτροπή για την αποκάλυψη συνωμοτών στο στρατό. Τον Ιούνιο του 1958, ο Κωνσταντόπουλος συμμετείχε σε μια Ειδική Επιτροπή εξ Υπουργών, η οποία συστήθηκε για «την μελέτην των μεθόδων και των πάσης φύσεως μέτρων διά την αποτελεσματικήν αντιμετώπισιν της κομμουνιστικής δραστηριότητος, της κομμουνιστικής προπαγάνδας και των εκ τούτων προκαλουμένων κινδύνων». Αρχικά μέλη της ήταν οι υπουργοί Εξωτερικών Ευάγγελος Αβέρωφ, Προεδρίας Κωνσταντίνος Τσάτσος και Εργασίας Αριστείδης Δημητράτος, ο υφυπουργός Εσωτερικών και Δημοσίας Τάξεως Ευάγγελος Καλαντζής, ο διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Αλέξανδρος Νάτσινας και Κωνσταντόπουλος. Στις 20 Ιουλίου 1958 συμμετείχε σε οκταμελή Ειδική Συμβουλευτική Επιτροπή, που δημιουργήθηκε με αποστολή να βοηθά την προηγούμενη «εις τον σχεδιασμόν, την κατεύθυνσιν, τον συντονισμόν και τον έλεγχον απασών των ενεργειών εθνικής προπαγάνδας». Η επιτροπή συνεδρίαζε καθημερινά και την αποτελούσαν ο διευθυντής της ΚΥΠ, οι δημοσιογράφοι Νικόλαος Βέρρος και Δ. Πουλάκος, ο διευθυντής προγράμματος του ΕΙΡ καθηγητής Άγγελος Προκοπίου, ο πρόεδρος της Ενώσεως Θεατρικών Συγγραφέων Γ. Ασημακόπουλος, ο δικηγόρος Άρης Σεραφετινίδης κι ο στρατιωτικός Κωνσταντίνος Μητρέλης. Το 1965 ο Κωνσταντόπουλος και οι καθηγητές της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών επέβαλαν την πολτοποίηση του βιβλίου ιστορίας της Β' Γυμνασίου, το οποίο επανήλθε μετά το 1974 ως εξεταστέα ύλη στις Πανελλήνιες εξετάσεις.
Ελεύθερος Κόσμος
Τον Ιούλιο του 1966, Κωνσταντόπουλος προχώρησε στην έκδοση της εφημερίδος «Ελεύθερος Κόσμος», τίτλος που είχε μια συγκεκριμένη δυναμική, καθώς συμβόλιζε τον κόσμο των ελευθέρων εθνών που μάχονταν τη βαρβαρότητα του κομμουνισμού. Η παγκόσμια κομμουνιστική συμμαχία υπό τον απόλυτο έλεγχο της Σοβιετικής Ενώσεως, ήταν ο «παράλληλος κόσμος». Μια συμμαχία τριτοκοσμικών κρατών, συγκροτούσαν τον «τρίτο κόσμο», που είχε δημιουργηθεί για να εξυπηρετήσει το μεγαλοϊδεατισμό του Γιόσιπ Τίτο, που θεωρούσε ότι μπορούσε να βάλει το πολυεθνικό κρατικό μόρφωμα που διοικούσε στην ίδια μοίρα με τις υπερδυνάμεις. Τόσο στον «παράλληλο κόσμο» όσο και στον «τρίτο» η κυρίαρχη δύναμη ήταν μη εθνικό κράτος. Ο Κωνσταντόπουλος σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο βοηθούσε την αντικομμουνιστική προσπάθεια του Ελληνικού έθνους παρέχοντας την πολύτιμη συμβουλή του στις υπηρεσίες ασφαλείας.
Το πρωί της 26ης Ιουλίου 1966 τυπώθηκε [3] το πρώτο φύλλο της πρωινής εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος», στόχος της οποίας ήταν «να μην φθάσωμεν στην δικτατορία και να επανέλθει ο Καραμανλής στην Ελλάδα», ενώ τον Ιούλιο του 1966 ο Καραμανλής χαιρέτισε μ’ επιστολή του την έκδοση της εφημερίδος υμνώντας ταυτόχρονα το βιβλίο του Κωνσταντόπουλου «Ο φόβος της δικτατορίας». Το 1968 ο Κωνσταντόπουλος εξέδωσε και την απογευματινή εφημερίδα τα «Σημερινά», με διευθυντή τον Λυκούργο Κομίνη, η οποία επιχειρούσε να καλύψει το κενό της εφημερίδας «Μεσημβρινή». Οι εφημερίδες του εκτυπώνονταν σε κτίριο της οδού Αναξαγόρα 5 στην Αθήνα, από την εκδοτική επιχείρηση του Νίκου Θεοφανίδη. Όσοι ταύτισαν τον «Ελεύθερο Κόσμο» με το καθεστώς της επταετίας, παραγνωρίζουν το γεγονός ότι αν και η εφημερίδα υποστήριζε το επαναστατικό καθεστώς, διατήρησε το προνόμιο να ασκεί κριτική στην πολιτική του καθεστώτος. Μεταπολιτευτικά ορισμένοι χαρακτήρισαν τον Κωνσταντόπουλο «θεωρητικό της δικτατορίας», προσέγγιση που καταρρίπτεται από τα αρχεία της εφημερίδος από τα οποία προκύπτει ότι η κυβέρνηση της 21ης Απριλίου αντιμετωπιζόταν από τον Κωνσταντόπουλο, ως μια προσωρινή αναγκαία κατάσταση.
21η Απριλίου
Το Μάρτιο του 1966 είχε πραγματοποιήσει τέσσερις ομιλίες στο ξενοδοχείο «Χίλτον» της Αθήνας με γενικό τίτλο «Ο Φόβος της Δικτατορίας», λέγοντας μεταξύ άλλων, «...Δεν μπορούμε να πούμε ότι κάθε δικτατορία είναι κακή. Υπάρχουν και δικτατορίες ωφέλιμες…». Η εφημερίδα ανάγγειλε την επιβολή του στρατιωτικού καθεστώτος, παραχωρώντας ολόκληρη την πρώτη σελίδα της, ενώ είχε κεντρικό τίτλο «Ο Στρατός ανέλαβε την εξουσία» και υπότιτλο «Ωρκίσθη Κυβέρνησις υπό τον κ. Κ. Κόλλιαν». Το κύριο άρθρο της έφερε την υπογραφή του εκδότη και αρθρογράφου ιδιοκτήτης της, που με τίτλο «Η μοιραία πορεία», είχε κύριο θέμα τα γεγονότα και δικαιολογούσε τη στρατιωτική επέμβαση, περιγράφοντας, «...Αι περιστάσεις υπεχρέωσαν τον Στρατόν να αναλάβει πολιτική πρωτοβουλία...» καθώς «...Εβαδίζαμε μοιραίως προς την έκρηξιν ...» αλλά «...Ο στρατός φορεύς υγιούς πατριωτικού πνεύματος..» παρακολουθούσε «...με συνεχώς αυξανόμενη ανησυχία την επιδείνωση των πραγμάτων..» και «...υπεχρεώθη να επέμβη...» ενώ «...Η πράξις του προκάλεσε γενικήν ανακούφισιν...» [4].
Λίγο διάστημα αργότερα, ο Κωνσταντόπουλος προσκάλεσε την κυβέρνηση των στρατιωτικών να έρθει σε επαφή με τον πνευματικό κόσμο -πρωτοβουλία για την οποία τον συνεχάρη με επιστολή της η συγγραφέας Λιλίκα Νάκου, ο Στέλιος Παττακός ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως, επισκέφθηκε την υπέργηρη ποιήτρια Θεώνη Δρακοπούλου γνωστή ως Μυρτιώτισσα, ενώ φρόντισε να δοθούν συντάξεις και να προχωρήσει το ζήτημα της υγειονομικής περιθάλψεως των συγγραφέων [5]. Στην εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος» αποκάλυψε ότι ο Παπαδόπουλος σχεδίαζε την 21 Απριλίου από το 1956 και πήρε την τελική του απόφαση στα μέσα του Μαρτίου 1967. Στις 13 Δεκεμβρίου 1967, όταν εκδηλώθηκε το Βασιλικό κίνημα ο βασιλικών πεποιθήσεων Γεώργιος Παπαδόπουλος, κατέβαλε προσπάθειες να μην καταργηθεί ο θεσμός της Βασιλευομένης, όμως αντιμετώπισε την εχθρότητα των κατωτέρων αξιωματικών κατά του Στέμματος αλλά και την δυσπιστία και καχυποψία του Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντόπουλος προσπάθησε να τον πείσει για τις προθέσεις του Παπαδόπουλου ο οποίος έστειλε συνεργάτη της εμπιστοσύνης του στο σπίτι του Χριστόφορου Στράτου, στην Γλυφάδα. Σύμφωνα με το δημοσιογράφο και συγγραφέα Γεώργιο Λεονταρίτη, ο –τότε- βασιλιάς επηρεάστηκε από τον υπασπιστή του Μάκη Αρναούτη, και έδωσε αρνητική απάντηση. Το κίνημα του Ναυτικού με το αντιτορπιλικό «Βέλος», έβαλε την ταφόπλακα στο θεσμό της Βασιλείας.
Ο Κωνσταντόπουλος έγραψε ότι γνωρίστηκε με το Γεώργιο Παπαδόπουλο, όταν μετά τις εκλογές της 11ης Μαΐου 1958 στις οποίες επικράτησε η E.P.E. του Κωνσταντίνου Καραμανλή, με ποσοστό ψήφων 41,17% και 171 έδρες, ο τότε πρωθυπουργός, «...συγκρότησε μίαν αφανή επιτροπήν διά την παρακολούθησιν, την θεωρητικήν και την πολιτικήν του κομμουνιστικού προβλήματος. Εις την επιτροπήν εκείνην έτυχε να γνωρίσω διά πρώτην φοράν τον ήδη Πρωθυπουργόν κ. Γεώργιον Παπαδόπουλον και να εκτιμήσω την σκέψιν του..» [6]. Επίσης ότι ο Παπαδόπουλος, «...Προέβλεψεν εγκαίρως ότι η χώρα θα αντιμετώπιζεν, αργά ή γρήγορα, βαθείαν εσωτερικήν κρίσιν και θα περιήρχετο εις αδιέξοδον… Προετοιμάσθη δια να την βοηθήση και το έπραξεν την 21ην Απριλίου 1967..» [7] [8].
Τον Ιούλιο του 1968 ο Κωνσταντόπουλος επισκέφτηκε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στο Παρίσι, ενώ στον απόηχο των εξεγέρσεων της νεολαίας το 1968, έγραφε για την «ανταρσία των νέων», «....Άλλα γεγονότα σημειωθέντα εις τον χώρον του ελευθέρου Κόσμου, θα είχαν καταστρεπτικήν επίδρασιν επί της Ελλάδος, αν δεν είχεν προηγηθεί η επέμβασις του Στρατού εις την πολιτικήν. Ένα από αυτά και όχι το ολιγώτερον σημαντικόν, είναι η αποκληθείσα ανταρσία των νέων. Το φαινόμενον εξεδηλώθη σχεδόν ταυτοχρόνως εις πλείστας ευρωπαϊκάς χώρας, καθώς και εις τας Ηνωμένας Πολιτείας. ...{...}... Προς το παρόν χρειάζεται να είπωμεν ότι εις τους νέους παρατηρείται μία αναστάτωσις συνειδήσεως. Αι καθιερωμέναι αξίαι έχασαν δι’ αυτούς κάθε ακτινοβολίαν. Δεν τους συγκινούν και δεν τους πείθουν. Τας αμφισβητούν και τας αρνούνται. Εις τας πλείστας των περιπτώσεων δεν κατορθώνουν να διατυπώσουν και να προτείνουν ένα νέον πίνακα αξιών εις αντικατάστασιν του υπάρχοντος. Η δραστηριότης των περιορίζεται εις την άρνησιν, την ανατροπήν, τον μηδενισμόν. Ο γνωστός φιλόσοφος Μαρκούζε ...{...}... ομολογεί ότι ευρίσκεται εις πλήρη αδυναμίαν να προτείνη με τι ακριβώς πρέπει να αντικατασταθή η λεγομένη “κοινωνία της ευημερίας”» [9].
Το 1969 κυκλοφόρησε κείμενο του ποιητή Γιώργου Σεφέρη με το οποίο στράφηκε κατά του στρατιωτικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου και του Παπαδόπουλου. Τότε ο Κωνσταντόπουλος έγραψε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην 1η σελίδα της εφημερίδος «Ελεύθερος Κόσμος», το οποίο αναφέρονταν στο Σεφέρη, «....Εφιμώθη η δική του ελευθερία;...{...}...Τον ημπόδισε κανείς να γράφη ποιήματα ή φιλολογικά δοκίμια; Τον παρηνόχλησε η εξουσία εις την πνευματικήν άσκησιν του καθήκοντός του; Εισήλθεν το κράτος εις τον χώρον των πνευματικών του εμπνεύσεων και εις την τέχνην της εκφράσεως και των αισθημάτων; Ουδέποτε ηνοχλήθη. Είχε την ευτυχία να σκέπτεται και να γράφη. Μόνος του απεφάσισεν να σιωπήση...». Σε σειρά από επτά άρθρα του που δημοσιεύτηκαν τον Ιούνιο του 1970 σχετικά με την ιδεολογική φυσιογνωμία του καθεστώτος της 21ης Απριλίου και πλέον συγκεκριμένα, στο έβδομο και τελευταίο άρθρο του o Κωνσταντόπουλος κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η 21η Απριλίου δεν ήταν δημοκρατικό καθεστώς, αλλά εργαζόταν για την προοπτική αυτή και χρησιμοποιούσε ως υποστηρικτικό επιχείρημα τη συγγραφή τοπυ βιβλίου της «Πολιτικής Αγωγής», κατακρίνοντας, μάλιστα, τον συγγραφέα της για έλλειψη κριτικής στάσης απέναντι στα κακώς κείμενα της δημοκρατίας. Γράφει στο άρθρο του ο Κωνσταντόπουλος ότι, «..Από της απόψεως αυτή ο κ. Θ. Παπακωνσταντίνου κάμνει πλειοδοσίαν. Δυνάμεθα να του καταλογίσωμεν ότι αποκρύπτει, αποσιωπά και αντιπαρέρχεται πληγάς, ελαττώματα και μειονεκτήματα του δημοκρατικού καθεστώτος. ...{...}... Δεν πληροφορεί τον αναγνώστην του βιβλίου διά τα αμαρτήματα, τα αντιδημοκρατικά καρκινώματα και τας αντιδημοκρατικάς πραγματικότητας, αι οποίαι συνυπάρχουν με την πολιτικήν ελευθερίαν εις το δημοκρατικόν σύστημα» [10].
Στη διάρκεια του καθεστώτος της 21ης Απριλίου στήριξε τους στρατιωτικούς καθώς και την κυβέρνηση του Σπύρου Μαρκεζίνη, όμως τάχθηκε υπέρ του Βασιλικού θεσμού και λειτούργησε ως διαμεσολαβητής μεταξύ του Γεωργίου Παπαδόπουλου και του –τότε- βασιλιά Κωνσταντίνου. Την ίδια εποχή διέρρηξε και τις σχέσεις του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος μέχρι το 1972 δεν έκανε ούτε μια δήλωση εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτος. Τότε ο Καραμανλής από το Παρίσι όπου βρισκόταν αυτοτεξόριστος, έκανε δήλωση, όμως ο Κωνσταντόπουλος δημοσίευσε υπαινιγμούς εναντίον του Καραμανλή σε έξι συνεχή άρθρα, αναγκάζοντας τον σε σιωπή και αφωνία ακόμη και για την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Τον Φεβρουάριο του 1972, ανέλαβε ρόλο διαμεσολαβητή προκειμένου να εκτονωθεί η ένταση στις σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας και η κρίση αποκλιμακώθηκε.
Συνάντηση με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο
Στις 17 και 18 Οκτωβρίου 1972, εν όψει του δημοψηφίσματος για το πολίτευμα της χώρας, επισκέφθηκε ανεπισήμως σε συνεννόηση με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον εξόριστο στη Ρώμη τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, στον οποίο είπε, ότι το καθεστώς είναι σταθερό και πως ο Παπαδόπουλος είναι «..παντοδύναμος..» και «..δεσπόζουσα φυσιογνωμία». Κατηγόρησε τον βασιλιά ότι «..ήγειρε τα όπλα εναντίον της Επαναστάσεως..», ότι κινείται στο εξωτερικό εναντίον του καθεστώτος και πως οι αντιδρώντες τον παρουσιάζουν ως «..σημαίαν και σύμβολον αυτών». Σύμφωνα με τον Κωνσταντόπουλο, ακολούθησε ο διάλογος,
Βασιλιάς: «Πως βλέπει ο κ. Παπαδόπουλος το ζήτημα του Θρόνου;»
Κωνσταντόπουλος: «...Πρώτον, σας απήλλαξε της ευθύνης δια την 13ην Δεκεμβρίου. Την απέδωσε εις κακούς συμβούλους. Δεύτερον, εζητωκραύγασε υπέρ του Βασιλέως εις την Σχολήν Ευελπίδων. Τρίτον, διετήρησε τον θεσμόν και το πρόσωπον του Βασιλέως εις το νέον Σύνταγμα και αφήκε ανοικτήν την θύραν της επανόδου σας και πρό της διεξαγωγής των εκλογών. Νομίζω Μεγαλειότατε, ότι δεν έγινε από της πλευράς του θρόνου αξιοποίησις της στάσεως του Πρωθυπουργού».
Βασιλιάς: «Ποιοι νομίζετε είναι οι απώτεροι σκοποί του κ. Γ. Παπαδοπούλου;»
Κωνσταντόπουλος: «Ο Πρωθυπουργός είναι άνθρωπος ευφυέστατος με υψηλόν αίσθημα ευθύνης. Καθώς πιστεύω, τον ενδιαφέρει η υστεροφημία του [...] Η βαθυτάτη του επιθυμία είναι να έλθη μία στιγμή κατά την οποίαν να πη εις τους Έλληνας: Έκαμα αυτό που σας υποσχέθηκα. Παρέλαβα την Ελλάδα αποσυντεθειμένην και σας την παραδίδω ευημερούσαν και ισχυράν [...]...».
Βασιλιάς:«Εγώ θέλω να επανέλθω, αλλά δια να το θέλη και ο Παπαδόπουλος, θα πρέπει να έχη κάποιον λόγον... Εγώ δεν επιθυμώ να επιστρέψω μειωμένος, αλλά ούτε και ο Παπαδόπουλος πρέπει να θέλη κάτι τέτοιο, διότι τότε θα του είμαι άχρηστος. Πρέπει, κατά συνέπειαν, να υπάρχη πνεύμα κατανοήσεως και κοινός σκοπός».
Βασιλιάς: «Πως βλέπει ο κ. Παπαδόπουλος το ζήτημα του Θρόνου;»
Κωνσταντόπουλος: «...Πρώτον, σας απήλλαξε της ευθύνης δια την 13ην Δεκεμβρίου. Την απέδωσε εις κακούς συμβούλους. Δεύτερον, εζητωκραύγασε υπέρ του Βασιλέως εις την Σχολήν Ευελπίδων. Τρίτον, διετήρησε τον θεσμόν και το πρόσωπον του Βασιλέως εις το νέον Σύνταγμα και αφήκε ανοικτήν την θύραν της επανόδου σας και πρό της διεξαγωγής των εκλογών. Νομίζω Μεγαλειότατε, ότι δεν έγινε από της πλευράς του θρόνου αξιοποίησις της στάσεως του Πρωθυπουργού».
Βασιλιάς: «Ποιοι νομίζετε είναι οι απώτεροι σκοποί του κ. Γ. Παπαδοπούλου;»
Κωνσταντόπουλος: «Ο Πρωθυπουργός είναι άνθρωπος ευφυέστατος με υψηλόν αίσθημα ευθύνης. Καθώς πιστεύω, τον ενδιαφέρει η υστεροφημία του [...] Η βαθυτάτη του επιθυμία είναι να έλθη μία στιγμή κατά την οποίαν να πη εις τους Έλληνας: Έκαμα αυτό που σας υποσχέθηκα. Παρέλαβα την Ελλάδα αποσυντεθειμένην και σας την παραδίδω ευημερούσαν και ισχυράν [...]...».
Βασιλιάς:«Εγώ θέλω να επανέλθω, αλλά δια να το θέλη και ο Παπαδόπουλος, θα πρέπει να έχη κάποιον λόγον... Εγώ δεν επιθυμώ να επιστρέψω μειωμένος, αλλά ούτε και ο Παπαδόπουλος πρέπει να θέλη κάτι τέτοιο, διότι τότε θα του είμαι άχρηστος. Πρέπει, κατά συνέπειαν, να υπάρχη πνεύμα κατανοήσεως και κοινός σκοπός».
Στο διάστημα από τις 13 μέχρι τις 16 Δεκεμβρίου 1972, ο Κωνσταντόπουλος συναντήθηκε για δεύτερη φορά με τον βασιλιά και του ξεκαθάρισε, «..Για μένα δεν υπάρχει παρά ο Βασιλεύς και ο Παπαδόπουλος...», όμως, τελικά, οι συναντήσεις τους δεν είχαν αίσιο αποτέλεσμα. Τον ίδιο μήνα ο Κωνσταντόπουλος έγραψε στην εφημερίδα του, «...Ο Γ. Παπαδόπουλος μας έδωσε την πλήρη σύνθεσιν. Το πρόγραμμά του είναι επαναστατικόν με μεταρρυθμιστικήν διαδικασίαν... καθιέρωσεν καθεστώς συνεχούς μετασχηματισμού των παραγόντων οι οποίοι συνθέτουν την εθνικήν ζωήν μας...Η Ελλάς μεταβάλλεται. Γίνεται κάτι διαφορετικόν από ότι ήτο χθές. Και αυτό το νέον θα παραχωρήση την θέσιν του εις άλλο νεώτερον....».
Αναφερόμενος στην κατάργηση του θεσμού της βασιλείας στην Ελλάδα, ο Κωνσταντόπουλος γράφει, «...Ο κ. Γ.Παπαδόπουλος δεν είχε αποφασίσει ούτε την εκθρόνησιν του Βασιλέως, ούτε την κατάργησιν του βασιλικού θεσμού. Η απόπειρα, όμως, ανταρσίας εις το Πολεμικόν Ναυτικόν μετέβαλεν ριζικώς το σκηνικόν. Τελικώς επεκράτησε η άποψις, ότι εάν ανεβάλλετο η εφαρμογή του άρθρου 134 του Συντάγματος π.χ. επί μίαν πενταετίαν ή εάν εξεθρονίζετο ο Βασιλεύς υπέρ του διαδόχου Παύλου, ο Κωνσταντίνος θα εξακολουθούσε να εκμεταλλεύεται τον βασιλικόν θεσμόν και θα διεταράσσετο έτσι η ομαλοποίησις της πολιτικής ζωής του τόπου. Εθεωρήθη ως αναγκαία η κατάργησις του βασιλικού θεσμού. Κατηργήθη η Βασιλεία διά να διευκολυνθεί η έναρξις λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών. ...{...}... Ο Κωνσταντίνος αντιπροσωπεύει μοναδικήν ίσως περίπτωσιν εις το πάνθεον των Βασιλέων. Δεν έχασε το Στέμμα από πράξεις των αντιπάλων του. Κατέστρεψε τον θρόνον με ιδικάς του ενεργείας και μόνον. Παρόμοιον προηγούμενον, δεν έχομεν υπ’όψιν μας. Ενθυμούμεθα τους στίχους του Γάλλου ποιητού Κορνέϊγ:
Όσο μεγάλοι κι αν είναι οι βασιλείς
είναι ό,τι είμαστε κι εμείς.
Μπορούν να πλανηθούν όπως και οι άλλοι άνθρωποι.
Ενίοτε, όμως, τα σφάλματα ημών των κοινών ανθρώπων, αλλά και των βασιλέων είναι ασυγχώρητα και προκαλούν το ανεπανόρθωτον..».
Όσο μεγάλοι κι αν είναι οι βασιλείς
είναι ό,τι είμαστε κι εμείς.
Μπορούν να πλανηθούν όπως και οι άλλοι άνθρωποι.
Ενίοτε, όμως, τα σφάλματα ημών των κοινών ανθρώπων, αλλά και των βασιλέων είναι ασυγχώρητα και προκαλούν το ανεπανόρθωτον..».
Κυπριακό ζήτημα
Στις 7 Ιουλίου 1974, πριν το στρατιωτικό πραξικόπημα στη Κύπρο, επισκέφθηκε τη Λευκωσία με την έγκριση του Φαίδωνα Γκιζίκη και του Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου, όπου συναντήθηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Μετέφερε οδηγίες και παράκληση προς τον Μακάριο, όπως, «...εν όψει των μεγάλων εθνικών κινδύνων, οφείλει (ο Μακάριος) να συνομιλήσει ως Έλλην με την Μητέρα Πατρίδα και ν’ αποδεχθεί προς τούτο πρόσκλησιν της Ελληνικής Κυβερνήσεως, όπως επισκεφθή τας Αθήνας, οπωσδήποτε δε να αποφύγη την δημοσίευσιν της επιστολής μέχρι πέρατος των συζητήσεων, ώστε να υπάρξη ο απαραίτητος χρόνος και το κατάλληλον κλίμα προς εξεύρεσιν λύσεως...». Αν και ο Μακάριος αρνήθηκε την επίσημη πρόσκληση της Ελληνικής Κυβερνήσεως, για μετάβαση του και συνάντηση στην Αθήνα, συμφώνησε να απομακρυνθούν 11 Έλληνες αξιωματικοί που δεν υπάκουαν στην κυβέρνηση της Κύπρου, όμως η συμφωνία απορρίφθηκε στις 13 Ιουλίου 1974 από την Ελληνική κυβέρνηση. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα στις 8 Ιουλίου 1974, ο Κωνσταντόπουλος σχολίασε σε σχετική ερώτηση του Αδαμάντιου Ανδρουτσόπουλου, «...Ο Μακάριος έχει κλειδώσει τον νουν του και πετάξει τα κλειδιά....».
Μεταπολίτευση / Διαφωνία με Καραμανλή
Στις 24 Ιουλίου 1974, θεώρησε την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ως την καλύτερη λύση, όμως στη συνέχεια του απέδωσε πρόθεση εξαπατήσεως του εξόριστου -τότε- βασιλιά Κωνσταντίνου στο δημοψήφισμα. Ο Κωνσταντόπουλος διαφωνούσε με την πολιτική των των εθνικοποιήσεων που επέβαλλε η κυβέρνηση Καραμανλή κι ήταν επίσης αντίθετος με την νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ θεωρούσε κομμουνιστικής προελεύσεως την ονομασία «Νέα Δημοκρατία» που έδωσε στο κόμμα του ο Καραμανλής και για το λόγο αυτό δημοσίευσε πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο, «Μήπως είσθε κομμουνιστής, κύριε Καραμανλή;». Πριν τις εκλογές του 1974 σε προφητικό κείμενο του, που σηματοδότησε το τέλος της σχέσεως του με τον Καραμανλή έγραφε: «Την προσεχή Κυριακήν, κ. Πρόεδρε, στήνονται αι κάλπαι διά να γεννήσουν την τόσον αισθητήν δημοκρατίαν. Ματαίως όμως θα την περιμένωμεν. Το νεογέννητον δεν θα είναι η δημοκρατία αλλά η χρονία ανωμαλία». Επίσης κατηγορούσε με άρθρα του τον Καραμανλή για το διασυρμό των Ενόπλων Δυνάμεων, για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ και τις διώξεις πολιτών και έγραφε «....Η Ν.Δ. κλίνει συνεχώς προς τα αριστερά, κάνοντας ανεπίτρεπτες ιδεολογικές παραχωρήσεις...».
Οι διαφωνίες του με την πολιτική που ασκούσε ο τότε πρωθυπουργός, έπαιρναν καθημερινά δραματικές διαστάσεις, ώσπου κορυφώθηκαν και επήλθε ρήξη στις σχέσεις τους καθώς ο Κωνσταντόπουλος κατηγορούσε τον Καραμανλή, γράφοντας, «...Θεμέλιον αυτής της χώρας είναι η εθνικόφρων παράταξις. Εις αυτήν στηρίζεται η εδαφική ακεραιότης, η εθνική ανεξαρτησία και η δυνατότης δημοκρατικής ζωής. Εάν δεν υπήρχαν οι εθνικόφρονες, η Ελλάς θα είχεν ακρωτηριασθεί εδαφικώς, θα ήτο ήδη κράτος - ανδρείκελον γνωστής μεγάλης δυνάμεως και η πλέον στυγνή δικτατορία θα εβασάνιζε τους Έλληνας. Αλλά και σήμερον, θα εδέσποζε απελπιστική η προοπτική διά το μέλλον, αν πράγματι είχε διαλυθεί, όπως επιστεύθη από πολλούς, η εθνικόφρων παράταξις. Δεν κατέρρευσεν το οχυρόν. Το αμυντικόν τείχος δεν έπεσε. Όσοι, ανήκοντες άλλοτε εις τον χώρον της εθνικόφρονος παρατάξεως, διέπραξαν το έγκλημα να την θεωρήσουν νεκράν, δεν θα εύρουν συγγνώμην, αν συνεχίσουν να αγνοούν και να περιφρονούν την μοναδική εφεδρείαν, η οποία εξασφαλίζει την επιβίωσιν του έθνους μας...» [11].
Η εφημερίδα του αποκάλυψε την απάτη της «Ηλένιας Ασημακοπούλου» η οποία, σύμφωνα με τον φοιτητή Γιάννη Ηλιόπουλο, φέρονταν να κτυπήθηκε από σφαίρα στις 17 Νοεμβρίου 1973 στα γεγονότα του Πολυτεχνείου στην οδό Στουρνάρη οπό σφαίρα. Η εφημερίδα δημοσιοποίησε ότι το σκίτσο της «δολοφονημένης» Ηλένιας, ήταν η διαφήμιση σαμπουάν της αγγλικής εταιρίας «Brek» και είχε δημοσιευθεί σε πολλά περιοδικά και στην αγγλική έκδοση του τριμηνιαίου περιοδικού «Vogue». Ο «Ελεύθερος Κόσμος» δημοσίευσε τη φωτογραφία του μοντέλου, ενώ οι οι διοργανωτές των εκδηλώσεων μήνυσαν και παρέπεμψαν σε δίκη τον Ηλιόπουλο, ο οποίος στις 18 Φεβρουαρίου 1975 καταδικάστηκε σε φυλάκιση οκτώ μηνών. Ένα προφητικό κείμενο που σήμανε ίσως το τέλος της σχέσεως του με τον Καραμανλή, γράφτηκε από τον Σάββα λίγες ημέρες πριν τις εκλογές του 1974. «Την προσεχή Κυριακήν, κ. Πρόεδρε, στήνονται αι κάλπαι διά να γεννήσουν την τόσον αισθητήν δημοκρατίαν. Ματαίως όμως θα την περιμένωμεν. Το νεογέννητον δεν θα είναι η δημοκρατία αλλά η χρονία ανωμαλία».
Δηλώσεις Γεωργίου Παπαδόπουλου
Τον Αύγουστο του 1975, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος αποφάσισε να δώσει στη δημοσιότητα δηλώσεις [12] σχετικές με τις αποφάσεις του και την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Η δημοσιοποίηση των δηλώσεων θα γίνονταν σε όλους τους Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, όμως ο Σάββας Κωνσταντόπουλος είχε αποφασίσει να τις προβάλλει με ιδιαίτερο τρόπο στην εφημερίδα του «Ελεύθερος Κόσμος». Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Στεφανάκης καθώς και ο Ιωάννης Λάμψας, συνεργάτης το 1966 του Σάββα Κωνσταντόπουλου και τότε Γενικός Γραμματέας της Γενικής Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών, επικοινώνησαν με τον Σάββα Κωνσταντόπουλο και του ανακοίνωσαν ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν αποφασισμένος να εγείρει εναντίον του δικαστικές διώξεις. Οι δύο κυβερνητικοί αξιωματούχοι ενημέρωσαν τον Κωνσταντόπουλο για τις δικαστικές και οικονομικές συνέπειες που θα επέσυρε η απόφαση του να δημοσιεύσει τις δηλώσεις Παπαδόπουλου, Ο δημοσιογράφος εξέφρασε στον Λάμψα την οργή του, για την στάση του Καραμανλή αλλά και για την ανάλογη τοποθέτηση του υπουργείου Τύπου.
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Παπαβασιλείου, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κωνσταντόπουλο, τον οποίο απείλησε ευθέως με δικαστική παρέμβαση. Μόλις έφθασε στους δημοσιογράφους η «δήλωσις Παπαδόπουλου» η κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε να την απαγορεύσει και εξαπολύθηκαν δικαστικές απειλές και απαγόρευση καθώς και κυβερνητικοί εκβιασμοί, με αποτέλεσμα οι δηλώσεις Παπαδόπουλου να δημοσιοποιηθούν αρκετά χρόνια αργότερα. Ο Σάββας Κωνσταντόπουλος αντέδρασε στη δικαστική απαγόρευση και την κυβερνητική τακτική της φιμώσεως του Παπαδόπουλου, γεγονότα που σχολίασε με άρθρα του [13] τις επόμενες ημέρες. Έτσι στις 19 Αυγούστου 1975 ο Κωνσταντόπουλος, απευθυνόμενος στην κυβέρνηση Καραμανλή γράφει στον «Ελεύθερο Κόσμο».
«ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΗ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ;
Επιθυμεί η Κυβέρνησις να μάθη την αλήθειαν επί της υποθέσεως της «δηλώσεως Παπαδοπούλου», Θέλει ο κ. πρωθυπουργός να γνωρίζη πώς υπεδέχθη ο λαός -η μεγάλη πλειοψηφία του- τον τρόπον καθ' ον εχειρίσθη το ζήτημα η Κυβέρνησις; Εάν ναι, τους το λέγομεν: Ο μεγάλος αριθμός εδυσφόρησεν. Οι περισσότεροι πολίται (πρωτίστως δε οι αντιτιθέμενοι άλλοτε και τώρα εις τον κ. Γ. Παπαδόπουλον) εθεώρησαν εαυτούς ως θιγομένους. Ηνωχλήθησαν επειδή η κυβέρνησις τους απηγόρευσε να λάβουν γνώσιν του περιεχομένου της δηλώσεως Παπαδοπούλου και να σχηματίσουν την ιδικήν τους γνώμην ως πολίται μιας δημοκρατίας. Και κάτι άλλο ακόμη: σημαντική μερίς της κοινής γνώμης εστενοχωρήθη. Η φίμωσις ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι ήδη δεσμώτης και δικάζεται από την Δικαιοσύνην, δεν μαρτυρεί γενναιότητα και κάθε άλλο παρά δημοκρατικήν νοοτροπίαν πιστοποιεί. Αυτή είναι η αλήθεια. Οτιδήποτε άλλο λέγεται και γράφεται δεν ανταποκρίνεται εις τα πράγματα. Και ευρίσκεται εις αντίθεσιν προς το δημόσιον αίσθημα».
Στις 20 Αυγούστου, επανέρχεται και ανέφερε στο κύριο άρθρο του.
«Η ΔΗΛΩΣΙΣ" ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ...
Εμελετήσαμεν με προσοχήν το κείμενον της «δηλώσεως Παπαδοπούλου». Έχομεν να διατυπώσωμεν μίαν γενικήν παρατήρησιν: εις πολλά σημεία συμφωνούμεν, έναντι ετέρων είμεθα επιφυλακτικοί και εις άλλα διαφωνούμεν. Δεν δυνάμεθα να εκθέσωμεν εν εκτάσει τας σκέψεις μας. Πώς να αναλύσωμεν ένα κείμενον όταν ο αναγνώστης το αγνοή διότι του απηγορεύθη να το διαβάση; Πώς θα ελέγξη την ακρίβειαν των επιχειρημάτων μας και πώς θα σχηματίση την ιδικήν του γνώμην; ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ του «Ελευθέρου Κόσμου» είναι να καταχωρίζη αυτούσια τα κρινόμενα κείμενα. Μία λοξοδρόμησις έγινε. Εις τας 27 Σεπτεμβρίου 1967 ο κ. Π. Κανελλόπουλος προέβη εις δηλώσεις. Εις τας 29 του απαντήσαμεν. Δεν εδημοσιεύσαμεν το πλήρες κείμενον των ανακοινώσεών του. Επρόκειτο περί λάθους. Εσπεύσαμεν να το επανορθώσωμεν. Εθέσαμεν ζήτημα εις τον κ. Γ. Παπαδόπουλον (τότε υπουργόν Προεδρίας Κυβερνήσεως) και ελάβαμεν την άδειαν να παραθέσωμεν ολοκλήρους τας ανακοινώσεις του κ. Π. Κανελλοπούλου, το οποίο και επράξαμεν την 6ην Οκτωβρίου. Τον Νοέμβριον του 1967 εδημιουργήθη το γνωστόν ζήτημα με την συνέντευξιν του κ. Καραμανλή εις την «Μοντ». Εδηλώθη εις τον «Ελεύθερον Κόσμον» ότι αν αυτός εδέχετο να δημοσιεύση την κυβερνητικήν απάντησιν και να αγνοήση το κείμενον του κ. Καραμανλή, θα εξεδίδοντο κατ' ανάλογον τρόπον και αι λοιπαί εφημερίδες ενεργεία της κυβερνήσεως. Ηρνήθημεν. Και αι αρχαί δεν θυσιάζονται εις τας περιστάσεις. Έτσι εδημοσιεύθη εις όλας τας εφημερίδας και η συνέντευξις του σημερινού πρωθυπουργού. Αποκλείεται να ενήργησε η κυβέρνησις δίχως αιτίαν. Πρέπει να έχη κίνητρον. Και θα αποβλέπη εις σκοπόν. Τι να είπωμεν; Υφίσταται μία αλληλουχία βασικώς πέντε περιστατικών. Ίσως να δίδουν το νήμα διά να οδηγηθή κανείς εις την διατύπωσιν μιας ερμηνευτικής υποθέσεως, η αξία της οποίας θα κριθή τελικώς από την περαιτέρω πορείαν των πολιτικών μας πραγμάτων.
Περιστατικόν πρώτον: Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος είχεν αποφασίσει το 1973 να απαγκιστρώση την χώραν από το καθεστώς των εκτάκτων εξουσιών και να προχωρήση προς την αποκατάστασιν ελευθέρου πολιτικού βίου. Ο ίδιος θα ετοποθετούσε τον εαυ¬τόν του μέσα εις την δημοκρατικήν διαδικασίαν.
Περιστατικόν δεύτερον: Τον Νοέμβριον του 1973 ο κ. Γ. Παπαδόπουλος ανετράπη. Ετέθη υπό περιορισμόν εις την οικίαν του. Ύστερα από την μεταβολήν της 23ης Ιουλίου 1974 η κυβέρνησις δεν τον ηνώχλησε.
>Περιστατικόν τρίτον: Εις τας εφημερίδας της 24ης Σεπτεμβρίου 1974 εδημοσιεύθησαν πληροφορίαι διά τας προθέσεις του κ. Γ. Παπαδοπούλου. Του απεδίδετο η απόφασις να προβή εις εκτενείς δηλώσεις, να αναγγείλη την ίδρυσιν πολιτικής κινήσεως και να κατέλθη εις τας εκλογάς. Η στάσις της κυβερνήσεως μετεβλήθη αποτόμως και ριζικώς.
«ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΗ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑΝ;
Επιθυμεί η Κυβέρνησις να μάθη την αλήθειαν επί της υποθέσεως της «δηλώσεως Παπαδοπούλου», Θέλει ο κ. πρωθυπουργός να γνωρίζη πώς υπεδέχθη ο λαός -η μεγάλη πλειοψηφία του- τον τρόπον καθ' ον εχειρίσθη το ζήτημα η Κυβέρνησις; Εάν ναι, τους το λέγομεν: Ο μεγάλος αριθμός εδυσφόρησεν. Οι περισσότεροι πολίται (πρωτίστως δε οι αντιτιθέμενοι άλλοτε και τώρα εις τον κ. Γ. Παπαδόπουλον) εθεώρησαν εαυτούς ως θιγομένους. Ηνωχλήθησαν επειδή η κυβέρνησις τους απηγόρευσε να λάβουν γνώσιν του περιεχομένου της δηλώσεως Παπαδοπούλου και να σχηματίσουν την ιδικήν τους γνώμην ως πολίται μιας δημοκρατίας. Και κάτι άλλο ακόμη: σημαντική μερίς της κοινής γνώμης εστενοχωρήθη. Η φίμωσις ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι ήδη δεσμώτης και δικάζεται από την Δικαιοσύνην, δεν μαρτυρεί γενναιότητα και κάθε άλλο παρά δημοκρατικήν νοοτροπίαν πιστοποιεί. Αυτή είναι η αλήθεια. Οτιδήποτε άλλο λέγεται και γράφεται δεν ανταποκρίνεται εις τα πράγματα. Και ευρίσκεται εις αντίθεσιν προς το δημόσιον αίσθημα».
Στις 20 Αυγούστου, επανέρχεται και ανέφερε στο κύριο άρθρο του.
«Η ΔΗΛΩΣΙΣ" ΚΑΙ Η ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ...
Εμελετήσαμεν με προσοχήν το κείμενον της «δηλώσεως Παπαδοπούλου». Έχομεν να διατυπώσωμεν μίαν γενικήν παρατήρησιν: εις πολλά σημεία συμφωνούμεν, έναντι ετέρων είμεθα επιφυλακτικοί και εις άλλα διαφωνούμεν. Δεν δυνάμεθα να εκθέσωμεν εν εκτάσει τας σκέψεις μας. Πώς να αναλύσωμεν ένα κείμενον όταν ο αναγνώστης το αγνοή διότι του απηγορεύθη να το διαβάση; Πώς θα ελέγξη την ακρίβειαν των επιχειρημάτων μας και πώς θα σχηματίση την ιδικήν του γνώμην; ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ του «Ελευθέρου Κόσμου» είναι να καταχωρίζη αυτούσια τα κρινόμενα κείμενα. Μία λοξοδρόμησις έγινε. Εις τας 27 Σεπτεμβρίου 1967 ο κ. Π. Κανελλόπουλος προέβη εις δηλώσεις. Εις τας 29 του απαντήσαμεν. Δεν εδημοσιεύσαμεν το πλήρες κείμενον των ανακοινώσεών του. Επρόκειτο περί λάθους. Εσπεύσαμεν να το επανορθώσωμεν. Εθέσαμεν ζήτημα εις τον κ. Γ. Παπαδόπουλον (τότε υπουργόν Προεδρίας Κυβερνήσεως) και ελάβαμεν την άδειαν να παραθέσωμεν ολοκλήρους τας ανακοινώσεις του κ. Π. Κανελλοπούλου, το οποίο και επράξαμεν την 6ην Οκτωβρίου. Τον Νοέμβριον του 1967 εδημιουργήθη το γνωστόν ζήτημα με την συνέντευξιν του κ. Καραμανλή εις την «Μοντ». Εδηλώθη εις τον «Ελεύθερον Κόσμον» ότι αν αυτός εδέχετο να δημοσιεύση την κυβερνητικήν απάντησιν και να αγνοήση το κείμενον του κ. Καραμανλή, θα εξεδίδοντο κατ' ανάλογον τρόπον και αι λοιπαί εφημερίδες ενεργεία της κυβερνήσεως. Ηρνήθημεν. Και αι αρχαί δεν θυσιάζονται εις τας περιστάσεις. Έτσι εδημοσιεύθη εις όλας τας εφημερίδας και η συνέντευξις του σημερινού πρωθυπουργού. Αποκλείεται να ενήργησε η κυβέρνησις δίχως αιτίαν. Πρέπει να έχη κίνητρον. Και θα αποβλέπη εις σκοπόν. Τι να είπωμεν; Υφίσταται μία αλληλουχία βασικώς πέντε περιστατικών. Ίσως να δίδουν το νήμα διά να οδηγηθή κανείς εις την διατύπωσιν μιας ερμηνευτικής υποθέσεως, η αξία της οποίας θα κριθή τελικώς από την περαιτέρω πορείαν των πολιτικών μας πραγμάτων.
Περιστατικόν πρώτον: Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος είχεν αποφασίσει το 1973 να απαγκιστρώση την χώραν από το καθεστώς των εκτάκτων εξουσιών και να προχωρήση προς την αποκατάστασιν ελευθέρου πολιτικού βίου. Ο ίδιος θα ετοποθετούσε τον εαυ¬τόν του μέσα εις την δημοκρατικήν διαδικασίαν.
Περιστατικόν δεύτερον: Τον Νοέμβριον του 1973 ο κ. Γ. Παπαδόπουλος ανετράπη. Ετέθη υπό περιορισμόν εις την οικίαν του. Ύστερα από την μεταβολήν της 23ης Ιουλίου 1974 η κυβέρνησις δεν τον ηνώχλησε.
>Περιστατικόν τρίτον: Εις τας εφημερίδας της 24ης Σεπτεμβρίου 1974 εδημοσιεύθησαν πληροφορίαι διά τας προθέσεις του κ. Γ. Παπαδοπούλου. Του απεδίδετο η απόφασις να προβή εις εκτενείς δηλώσεις, να αναγγείλη την ίδρυσιν πολιτικής κινήσεως και να κατέλθη εις τας εκλογάς. Η στάσις της κυβερνήσεως μετεβλήθη αποτόμως και ριζικώς.
Περιστατικόν τέταρτον: Επεσκέφθη τον κ. Γ. Παπαδόπουλον εις το Λαγονήσι ανώτατος αξιωματικός της ΧωροφυΛακής. Μετέβη ως απεσταλμένος της κυβερνήσεως. Ήτο σαφής:
- Αν αναλάβετε, του είπε, την υποχρέωσιν να μη πολιτευθήτε, δεν θα ενοχληθήτε. Εις την αντίθετον περίπτωσιν θα διωχθήτε.
Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος ηρνήθη να δεσμευθή. Και κατόπιν τούτου ετέθη υπό αυστηρόν απομόνωσιν, διά «συνωμοσίαν» και κατόπιν εφυλακίσθη.
Περιστατικόν πέμπτον: Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος ηθέλησε να κάμη πολιτικάς δηλώσεις διαρκούσης της δίκης. Τας έστειλε εις τας εφημερίδας το παρελθόν Σάββατον. Και η κυβέρνησις αντέδρασε κατά τρόπον ανάλογον με εκείνον του 1974. Δεν αφήκε, όπως και τότε, να ακουσθή η φωνή του κ. Γ. Παπαδοπούλου.
ΑΠΟ την ανωτέρω σειράν των περιστατικών προκύπτει το ενδεχόμενον να προκαλείται εις τους ηγετικούς κύκλους του κυβερνώντος κόμματος πολιτική ανησυχία. Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος έπρεπε να αποκλεισθή από τας εκλογάς του 1974. Το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας ήτο άγνωστον. Αν σημαντική μερίς συντηρητικών ψηφοφόρων εστρέφετο προς τον κ. Γ. Παπαδόπουλον πιθανόν το 54% της Νέας Δημοκρατίας να ήτο 49% ή και 45%. Και εις την περίπτωσιν αυτήν η Βουλή θα είχε διαφορετικήν σύνθεσιν και δεν θα ησκείτο ευχερώς η εφαρμοσθείσα πολιτική ενθαρρύνσεις της άκρας Αριστερός. Επαναλαμβάνομεν: Υπόθεσιν κάμνομεν.
Και τώρα; Διατί το Σάββατον να απαγορεύση η κυβέρνησις την «δήλωσιν Παπαδοπούλου»; Υπό τας σημερινός συνθήκας καμμία κυβέρνησις δεν θα κατώρθωνε να αποφυγή την φθοράν. Την υφίσταται, λοιπόν, κατ' ανάγκην και η παρούσα. Οι λεγόμενοι «προοδευτικοί» οπαδοί της «Νέας Δημοκρατίας» μάλλον θα μετεκινούντο αριστερώτερον. Οι συντηρητικοί; Αυτοί προς τα πού θα εστρέφοντο; Ο κ. Γ. Παπαδόπουλος θα μπορούσε να αποβή ένας πόλος έλξεως. Έχει διαπιστωθή ότι πολλοί κάτοικοι της υπαίθρου τον συζητούν. Ίσως ήθελε η κυβέρνησις να διαταράξη και να αναχαίτιση την επέκτασιν του ψιθύρου. Λέγομεν ίσως. Διότι υποθετικώς και με μαχητά τεκμήρια βαδίζει η σκέψις μας.
ΠΑΝΤΩΣ ένα είναι το βέβαιον: η Κυβέρνησις με τον χειρισμόν της υποθέσεως της «δηλώσεως Γ. Παπαδοπούλου» επέτυχε να προβληματίση τον λαόν οριζοντίως και καθέτως, εις όλην την έκτασιν της χώρας και εις όλα τα επίπεδα της κοινωνικής πυραμίδος. Αυτό δεν είναι υπόθεσις. Είναι κάτι περισσότερον από βέβαιον».
Δικαστικές διώξεις
Εναντίον του Κωνσταντόπουλου εξαπολύθηκε ένα ανελέητο κυνηγητό από το καθεστώς της κυβερνήσεως του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Στις 16 Ιανουαρίου 1976 συνελήφθη από αστυνομικούς παρουσία του εισαγγελέα Δημητρίου Τσεβά. Μαζί του συνελήφθη ο Παντελής Παντελής διευθυντής της εφημερίδος «Ελεύθερος Κόσμος» και παραπέμφθηκαν σε στο αυτόφωρο Τριμελές Πλημμελειοδικείο, μετά από ποινική δίωξη που είχε ασκήσει εναντίον τους ο Εισαγγελέας Υπηρεσίας για περιύβριση αρχής και διασπορά ψευδών ειδήσεων. Η δίωξη έγινε διότι η εφημερίδα δημοσίευσε άρθρο στο οποίο μεταξύ άλλων αναφερόταν ότι κυβέρνηση και αντιπολίτευση συμπράττουν στην εκστρατεία κατά των Ενόπλων Δυνάμεων, κάθε μία με την δική της μέθοδο και διά τους δικούς της σκοπούς. Την επόμενη οι δύο κατηγορούμενοι ζήτησαν τριήμερη προθεσμία για να ετοιμάσουν την υπερασπιστική τους γραμμή. Η δίκη τους άρχισε στις 20 Ιανουαρίου στις 12 το μεσημέρι παρουσία πλήθους υποστηρικτών της εφημερίδος. Μετά από δίκη δυο ημερών ο Κωνσταντόπουλος καταδικάστηκε σε φυλάκιση 14 μηνών, χρηματική ποινή 50.000 δραχμών και στέρηση ατέλειας χάρτου 2 μηνών και ο Παντελής Παντελής σε φυλάκιση 4 μηνών και χρηματική ποινή 5.000 δραχμών. Οι δύο δημοσιογράφοι αφέθηκαν ελεύθεροι μετά την άσκηση εφέσεως από την πλευρά τους.
Στις 5 Φεβρουαρίου 1976 ο κυβερνητικός εκπρόσωπος χαρακτήρισε την εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος» ως φερέφωνο του καθεστώτος της 21ης Απριλίου. Τον Δεκέμβριο του 1976 ο υφυπουργός Προεδρίας, παλαιός δημοσιογράφος Παναγιώτης Λαμπρίας, έπεισε 17 συντάκτες της εφημερίδος που αποδέχθηκαν να τοποθετηθούν στη Δημόσια Ραδιοφωνία και Τηλεόραση με υψηλές αμοιβές και εγκατέλειψαν την εφημερίδα, πλην του Γιώργου Βελαχουτάκου, ο οποίος αρνήθηκε κι έμεινε στο πλάι του Κωνσταντόπουλου μέχρι το οριστικό κλείσιμο της εκδοτικής επιχειρήσεως του. Ο Κωνσταντόπουλος συμμετείχε στη διαδικασία για την ίδρυση και την κάθοδο του κόμματος «Εθνική Παράταξις» στις εκλογές του 1977. Στις 8 Απριλίου του 1978 έγραψε για την -υπό σχηματισμό- τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα: «....Επί χρόνια σφυροκοπείται η συνείδησις των Ελλήνων με τον μύθον της Κοινής Αγοράς. Την εθνικήν μας ασφάλειαν –λέγει η προπαγάνδα-, την οικονομικήν μας ελευθερίαν και την δημοκρατίαν θα κατοχυρώσει η πλήρης ένταξις της χώρας μας εις την ΕΟΚ. Δεν υπηρετούν καλώς τον λαόν όσοι τον τροφοδοτούν με τα παραισθησιογόνα απατηλών μύθων. Η οικονομική προκοπή, η εθνική ασφάλεια και η αντοχή των δημοκρατικών θεσμών εξαρτώνται από εμάς και μόνον. Οι επικαλούμενοι ξένους παράγοντας διδάσκουν εις τον λαόν την αδράνειαν, τον μαθαίνουν να περιμένει την σωτηρίαν του από τους άλλους και τον διαπαιδαγωγούν όχι με την ιδέαν της αυτογνωσίας αλλά της παθητικότητας και της αυταπάτης. Ο αποφασιστικός παράγων των πεπρωμένων μας θα παραμείνει ο εαυτός μας. Χρέος μας είναι να κλείσωμεν τα αυτιά μας εις τα λόγια περί Κοινής Αγοράς και να προσηλώσωμεν το βλέμμα μας εις τα γεγονότα…». Λίγες μέρες αργότερα, ειδικώτερα στις 8 Αυγούστου 1978, ασκήθηκε δίωξη σε βάρος του Κωνσταντόπουλου για διασπορά ψευδών ειδήσεων, ενώ στις 15 Φεβρουαρίου 1979 του ασκήθηκε δίωξη για προσβολή της μνήμης του Αρχιεπισκόπου Μακάριου.
Το τέλος του
Ακολούθησαν προσωπικές δικαστικές διώξεις εναντίον του Κωνσταντόπουλου. Παρά τις προσπάθειες του Αλέξανδρου Κατσαντώνη, που ήταν συνήγορος του, καταδικάστηκε και για να μην οδηγηθεί στις φυλακές, επέλεξε να εγκαταλείψει την Ελλάδα για τη Σουηδία. Την 1η Ιουλίου 1981 κι ενώ βρισκόταν στη Σουηδία και έπασχε ήδη από καρκίνο, καταδικάστηκε από το Εφετείο σε φυλάκιση δεκαπέντε μηνών και στέρηση της ατέλειας του δημοσιογραφικού χαρτιού για τέσσερις μήνες. Χρηματική ποινή 15.000 δραχμών επιβλήθηκε στον διευθυντή της εφημερίδος Γεώργιο Βελαχουτάκο. Την ίδια εποχή ο Κωνσταντόπουλος έγραφε: «αιμόφυρτος, αλλά άκαμπτος ο Ε.Κ., έμεινε στην θέση του». Ο Κωνσταντόπουλος πέθανε στη Στοκχόλμη, ενώ στις 27 Ιουνίου 1982 ο «Ελεύθερος Κόσμος» εξέδωσε το τελευταίο φύλλο του.
Μνήμη Σάββα Κωνσταντόπουλου
Έθετε πάντα το συμφέρον του έθνους υπεράνω των κομμάτων και της μικροπολιτικής. Πίστη του ήταν η ρήση «Στο παρελθόν θα βρούμε τα αίτια του παρόντος» και συνόψισε την πολιτική του παρακαταθήκη στη φράση «να λες την αλήθεια χωρίς να φοβάσαι την βία ή να ελπίζεις το κέρδος». Κυριάρχησε για τέσσερις δεκαετίες στο προσκήνιο και το παρασκήνιο της συντηρητικής παρατάξεως με άρθρα, αναλύσεις και εισηγήσεις που αφορούσαν την πολιτική της πορεία. Χαρακτηρίσθηκε ως ο «θεωρητικός της δικτατορίας» και επικρίθηκε αν και την αντιμετώπιζε ως «αναγκαίο προσωρινό καθεστώς» και δεν ταυτιζόταν εξ ολοκλήρου μαζί της, όμως ο «Ελεύθερος Κόσμος» τη στήριξε.
Όπως γράφει ο Χρήστος Χαρίτος, «... ο Σάββας Κωνσταντόπουλος έδειξε απαράμιλλο θάρρος σε μία εποχή που χαρακτηρίσθηκε από την ιδεολογική δειλία και τον πολιτικό ενδοτισμό του καραμανλικού μεταπολιτευτικού καθεστώτος. Έμεινε όρθιος, όταν όλοι γύρω του προσκυνούσαν. Με την προσωπική του στάση διέσωσε την τιμή της Ελληνικής Δεξιάς. Μίας Δεξιάς πατριωτικής, με ηθικές πεποιθήσεις και ιστορική μνήμη...».
Συγγραφικό έργο
Έγραψε και δημοσίευσε, μεταξύ άλλων, τα έργα:
- «Ο κομμουνισμός και τα σώματα ασφαλείας» το 1951, σελίδες 31,
- «Από πού κινδυνεύει η δημοκρατία» το 1966,
- «Ο Φόβος της Δικτατορίας» το 1966,τέσσερις διαλέξεις, σελίδες 174.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε επιστολή του στις 26 Ιουλίου 1966, γράφει στο συγγραφέα, «...Το βιβλίο σου "Ο φόβος της δικτατορίας" είναι ενδιαφέρον και επίκαιρο. Μαρτυρεί και θάρρος και γνώση των προβλημάτων. Δεν γνωρίζω αν το ησθάνθησαν αι δυνάμεις εκείναι, από τας οποίας ο τόπος αναμένει την σωτηρίαν του και αι οποίαι έχουν περιέλθει εις μίαν κατάστασιν ευδαίμονος αδρανείας..».
- «Η Αντιδικία μου με την Ιντελλιγκεντσια», το 1968, εκδόσεις «Ελεύθερος Κόσμος», σελίδες 260.
- «Το ΚΚΕ στον πόλεμο του 1940-41»,
- «Σοβιετική Ρωσία και Ελλάς» το 1968, εκδόσεις «Ελεύθερος Κόσμος»,
- «Η Ρωσία και το ΟΧΙ του 1940» το 1973,
- «Η κρίσις της Δύσεως», το 1970, Εκδόσεις «AlfeiosBooks.com», Πρόλογος Παναγιώτη Πιπινέλη, σελίδες 291.
Ο Κωνσταντόπουλος υπήρξε ο πρώτος βιογράφος του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το πρωτότυπο κείμενο του φυλάσσεται στο Αρχείο Καραμανλή στον φάκελο 357Α, ο οποίος φέρει τον τίτλο «Βιογραφία Κωνσταντόπουλου» και αποτελείται από 88 δακτυλογραφημένες σελίδες, ενώ περιλαμβάνει και τις ιδιόχειρες διορθώσεις του Καραμανλή σε εφτά μεγάλες κίτρινες σελίδες. Τιτλοφορείται
- «Παρένθεσις ή αφετηρία; Η περίπτωσις Κ. Καραμανλή», με την ένδειξη «Αθήναι 1966». Το δακτυλόγραφο περιήλθε στα χέρια του Καραμανλή, που το επιμελήθηκε, δίχως να φτάσει στο τυπογραφείο.
Παραπομπές
- ↑ [Οι «αρχειομαρξιστές» ήταν οι παλαιότεροι από τους οπαδούς του Λέοντα Τρότσκι στην Ελλάδα. Πήραν το όνομα τους από το περιοδικό «Αρχείο Μαρξισμού» το οποίο εξέδιδαν. Βρίσκονταν σε έντονη αντίθεση με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος όχι για λόγους αρχών, καθώς και οι δύο ακολουθούσαν τη διδασκαλία των Μαρξ και Λένιν, αλλά για λόγους πρακτικής δράσεως και πειθαρχίας. Οι «αρχειομαρξιστές» ήταν αυστηροί στο ήθος και τη συμπεριφορά, ατημέλητοι στην εμφάνιση, κι εκτός από διαφωνία σε λεπτομερειακά θέματα, αρνιόντουσαν να υποταχθούν στην αυστηρή πειθαρχία που επέβαλε το Κ.Κ.Ε. στους οπαδούς του, ιδίως αφ’ ότου ο Ιωσήφ Στάλιν αναδείχθηκε αρχηγός τους. Παράλληλα κατέκριναν το Κ.Κ.Ε. για έλλειψη θεωρητικής διαπαιδαγωγήσεως των μελών του, ενώ αντιθέτως αυτοί καλλιεργούσαν συστηματικά το μαρξισμό.
Ο αριθμός τους ήταν μικρός και αρχηγός, αθέατος στα περισσότερα μέλη και τους οπαδούς, ήταν ο Δημήτρης Γιωτόπουλος, πατέρας του Αλέξανδρου Γιωτόπουλου αρχηγού και εκτελεστή της αριστερής τρομοκρατικής οργανώσεως «17Ν», γνωστός με το επαναστατικό ψευδώνυμο «Σταύρος». Γνωστοί «αρχειομαρξιστές» ήταν ο ζωγράφος Γεώργιος Βιτσώρης, που αργότερα εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και κατά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο συμμετείχε ενεργά στη γαλλική αντίσταση, η γυναίκα του Νίτσα, ηθοποιός στο επάγγελμα και σύζυγος σε δεύτερο γάμο του σκληρού κομμουνιστή ηθοποιού Χρήστου Τσαγανέα, ο φοιτητής τότε Σάββας Κωνσταντόπουλος, πολυμαθής νέος, που μεταπήδησε στην εθνικιστική δεξιά και έγινε εκδότης της εφημερίδος «Ελεύθερος Κόσμος». Ο Σάββας υπήρξε ιδεολογικός υποστηρικτής του καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967, γεγονός που δεν τον εμπόδισε να διατηρήσει στενές σχέσεις με τους παλαιούς του φίλους. Μέλος της ίδιας οργανώσεως ήταν ο Άγγελος Προκοπίου, ο πεζογράφος Πίνδαρος Μπρεδήμας, συγγενής του πολιτικού των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Τζον Μπρεδήμα, συγγραφέας του μυθιστορήματος «Παιδιά του αιώνα», Αθήνα 1957, με θέμα από τη φοιτητική ζωή και τη μεγάλη απεργία του 1929-1930, ο φοιτητής τότε του Πολυτεχνείου Μιχάλης Ράπτης, εκ των ηγετών μιας διασπαστικής κινήσεως στους κόλπους του αρχειομαρξισμού, που αργότερα έγινε γνωστός με το ψευδώνυμο «Pablo», καθώς και ο μετέπειτα καθηγητής της Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτριος Οικονομίδης. Το περιοδικό «Αρχείο Μαρξισμού» περιείχε κυρίως μεταφράσεις κλασικών μαρξιστικών έργων, ενώ η ομάδα εξέδιδε για τους φοιτητές την εφημερίδα «Φοιτητής» και για το πλατύ κοινό την εβδομαδιαία εφημερίδα «Η πάλη των τάξεων».
Οι αρχειομαρξιστές φοιτητές διατηρούσαν γραφείο που είχαν νοικιάσει στην οδό Κοραή και στέγαζε τη συντακτική ομάδα του «Φοιτητή», στο οποίο υπήρχε αναρτημένη προσωπογραφία του Εμμάνουελ Καντ, φιλοτεχνημένη από τον Άγγελο Προκοπίου. Η φοιτητική ομάδα διατηρούσε επαφή με τους τότε νέους πανεπιστημιακούς δασκάλους Παναγιώτη Κανελλόπουλο, Κωνσταντίνο και Θεμιστοκλή Τσάτσο. Το Μάρτιο του 1933, όταν συμπληρώνονταν πενήντα χρόνια από το θάνατο του Καρόλου Μαρξ, οργάνωσαν στη μεγάλη αίθουσα της Νομικής Σχολής, στην οδό Σίνα, σειρά διαλέξεων, στις οποίες παραβρέθηκαν οι εν λόγω πανεπιστημιακοί, καθώς και ο καθηγητής του Συνταγματικού δικαίου Αλέξανδρος Σβώλος. Την εκδήλωση προλόγισε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Από τις διαλέξεις αυτές έγινε μόνον η πρώτη, διότι ο τότε κοσμήτορας της Νομικής Σχολής Γεώργιος Μπαλής, καθηγητής του Αστικού δικαίου, απαγόρευσε τη συνέχισή τους, λέγοντας ότι το Πανεπιστήμιο δεν ήταν ο κατάλληλος χώρος, ενώ πρόσθεσε ότι ο μόνος κατάλληλος χώρος γι’ αυτές τις διαλέξεις ήταν το Πεδίον τού Άρεως.
Μια άλλη τάση των «Αρχειομαρξιστών» ξεπήδησε από τους κόλπους του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος και την αποτέλεσαν στελέχη του όπως ο Παντελής Πουλιόπουλος και ο Σεραφείμ Μάξιμος με τις γυναίκες τους Φιλησία και Πηνελόπη, η οποία είχε λογοτεχνική δραστηριότητα με διηγήματα και άλλα έργα για παιδιά πού δημοσιεύθηκαν στη «Νέα Εστία» και σε άλλα έντυπα. Τους ακολούθησαν οι Κώστας Σκλάβος, Που σε νεαρή ηλικία είχε φοιτήσει στη Μόσχα σε ειδική σχολή για μαρξιστικές σπουδές, αλλά απογοητεύθηκε και έλεγε με χιούμορ ότι όποιος έμπαινε στη Σχολή, όταν στην αρχή είχε δύο κόκκους μυαλό, στο τέλος επέστρεφε με μείον δύο και δεν εξαιρούσε κανέναν, Γιάννης Μοναστηριώτης, Κώστας Καλαντζόπουλος, Σόνια Ασανάκη, μετέπειτα πάρεδρος τού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τα μέλη της ομάδος αυτής αποκαλούνταν «Σπαρτακιστές» κατά το πρότυπο ομώνυμης γερμανικής ομάδας διαφωνούντων με το Κ.Κ. Γερμανίας. Οι «Σπαρτακιστές» εξέδιδαν το περιοδικό «Σπάρτακος».
Οι σχέσεις των δύο ομάδων με το Κ.Κ.Ε. ήταν ακραίες και καθημερινά υπήρχαν φαινόμενα ξυλοδαρμών, τραυματισμών, ενώ τα μέλη των ομάδων έγιναν στόχοι δολοφονικών επιθέσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Δημοσθένης Βουρσούκης, που ήταν ο καθοδηγητής στο μαρξισμό του νεαρού και μετέπειτα πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος δολοφονήθηκε στην Κατοχή από οπαδούς του Κ.Κ.Ε., ενώ ο Παντελής Πουλιόπουλος, πού είχε καταδικασθεί από στρατοδικείο των δυνάμεων κατοχής σε θάνατο, πέρασε την τελευταία νύχτα μόνος του γιατί οι άλλοι συγκατάδικοι του δεν ήθελαν να έχουν επαφή μαζί του. Η μοναδική γραπτή πηγή για τη σφαγή των «Αρχειομαρξιστών» από τον επίσημο μηχανισμό του Κ.Κ.Ε. είναι το βιβλίο «Αναμνήσεις» του Άγη Στίνα, φιλολογικό ψευδώνυμο του Σπύρου Πρίφτη.] - ↑ [Ο Δημοσθένης Βουρσούκος που εκτελέστηκε αργότερα από Σταλινικούς, οπαδούς του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, έγινε γνωστός από τον προσηλυτισμό του μετέπειτα πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου.]
- ↑ 26 Ιουλίου 1966 η ίδρυση του «Ελεύθερου Κόσμου» από τον Σάββα Κωνσταντόπουλο. Ηλεκτρονική πύλη «Ελεύθερος Κόσμος», 26 Ιουλίου 2017.
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 23 Απριλίου 1967, «Η μοιραία πορεία» άρθρο του Σάββα Κωνσταντόπουλου]
- ↑ [«...το Κράτος...ουδέποτε συνέλαβε..τη σηµασία του διανοουµένου δια το µέλλον του Έθνους...», Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 20 Ιουνίου 1967, «Οι άνθρωποι του πνεύματος και η νέα κατάστασις», άρθρο του Σάββα Κωνσταντόπουλου]
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 11 Aυγούστου 1968, «Η αλήθεια προς πάσαν κατεύθυνσιν», άρθρο του Σάββα Κωνσταντόπουλου]
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 11 Αυγούστου 1968, άρθρο του Σάββα Κωνσταντόπουλου]
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 10 Σεπτεμβρίου 1969, άρθρο του Σάββα Κωνσταντόπουλου]
- ↑ [Σάββας Κωνσταντόπουλος, «Η κρίσις της Δύσεως», Αθήνα 1970, σελίδα 235.]
- ↑ [«Δεν είναι αλλά κτίζει», Σάββας Κωνσταντόπουλος, εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 21 Ιουνίου 1970.]
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος»,13 Δεκεμβρίου 1975]
- ↑ [Ολόκληρο το κείμενο των απαγορευμένων δηλώσεων του Γεωργίου Παπαδόπουλου στην εφημερίδα «Νέοι Άνθρωποι», 21 Απριλίου 2010.]
- ↑ [Εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος», 19 Αυγούστου & 20 Αυγούστου 1
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου