ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ : «ΥΠΕΡ ΤΗΝ ΠΟΡΝΗΝ ΑΓΑΘΕ ΑΝΟΜΗΣΑΣ» ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ

«Τη αγία και μεγάλη Τετάρτη της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός μνείαν ποιούμεθα οι θειότατοι πατέρες εθέσπισαν, ότι προ του σωτηρίου πάθους μικρόν τούτο γέγονεν».

Αυτό είναι το συναξάρι της σημερινής ημέρας, της Μεγάλης Τετάρτης. Οι συνοδοιπόροι του πάθους του Χριστού μας πιστοί καλούμαστε αυτή την ιερή ημέρα να τιμήσουμε την έμπρακτη και ειλικρινή μετάνοια της πρώην πόρνης γυναικός, η οποία έγινε συνώνυμη με την συντριβή και την αλλαγή ζωής.

Το σημαντικότατο, συγκινητικότατο και διδακτικότατο γεγονός της αλείψεως του Κυρίου με πολύτιμο μύρο από την αμαρτωλή γυναίκα διασώζουν με μικρές παραλλαγές και οι τέσσερις ευαγγελιστές. Ο Ματθαίος (26:6-13), ο Μάρκος (14:3-9) και ο Ιωάννης (12:1-8) ομιλούν για την ίδια γυναίκα, την Μαρία, την αδελφή του Λαζάρου, η οποία, όπως αναφέραμε, από ευγνωμοσύνη για την ανάσταση του αδελφού της, έκαμε αυτή την σπουδαία πράξη. Αντίθετα ο Λουκάς αναφέρει πως η γυναίκα, που δεν αναφέρεται το όνομά της, ήταν αμαρτωλή πόρνη. Είναι προφανές ότι πρόκειται για διαφορετικό περιστατικό. Ίσως να ήταν η πόρνη γυναίκα, την οποία έσωσε ο Κύριος από το λιθοβολισμό των υποκριτών Ιουδαίων (Ιωάν.8:5).              Βεβαίως στον Εσπερινό της ημέρες διαβάζεται η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη, όμως το περιεχόμενο και η θαυμάσια υμνολογία της ημέρας είναι εμπνευσμένη από την περικοπή του Ευαγγελίου του Λουκά.

        Σύμφωνα με τον ιερό ευαγγελιστή ο Ιησούς προσκλήθηκε σε δείπνο στο σπίτι κάποιου Σίμωνος, ο οποίος ανήκε στην τάξη των Φαρισαίων. Κάποια γυναίκα αμαρτωλή όταν έμαθε ότι ο Κύριος ήλθε στην πόλη, ζήτησε να μάθει σε πιο σπίτι έχει καταλύσει. Και ενώ έτρωγαν και συζητούσαν, ξάφνου μπήκε στο σπίτι η γυναίκα εκείνη, κρατώντας στα χέρια της αλαβάστρινο δοχείο γεμάτο πολύτιμο μύρο. Προχώρησε στο μέρος του Ιησού και αφού στάθηκε πίσω Του, γονάτισε και άρχισε να κλέει και να οδύρεται γοερά. ’νοιξε αμέσως το δοχείο και άρχισε να ρίχνει απλόχερα το μύρο και να πλένει με αυτό πόδια του Ιησού. Μαζί με το πολύτιμο μύρο έσμιγε και τα καυτά δάκρυά της, τα οποία έτρεχαν σαν ποτάμι από τα μάτια της.  Αφού άδειασε το δοχείο ξέπλεξε τα πλούσια μαλλιά της και σκούπισε με αυτά τα πόδια Του, καταφιλώντας τα αδιάκοπα.

      Ο Φαρισαίος οικοδεσπότης απόρησε με το γεγονός και διαλογιζόταν: Αυτός εδώ είναι προφήτης, δε γνωρίζει το ποιόν αυτής τη γυναίκας και την αφήνει να τον αγγίξει; Ο καρδιογνώστης Χριστός είπε στον Σίμωνα: Έχω να σου πω το εξής για τις σκέψεις σου: Εκείνος είπε: μίλα μου δάσκάλε. Κάποιος, του είπε, δάνεισε χρήματα σε δύο ανθρώπους, στον πρώτο πεντακόσια δηνάρια και στον δεύτερο πενήντα. Όταν έπρεπε να τα επιστρέψουν αυτοί δεν είχαν και ο δανειστής τους τα χάρισε. Και ρωτά το Σίμωνα: ποιος από τους δυο θα χρωστάει μεγαλύτερη χάρη στον δανειστή; Ο Σίμων απάντησε: αυτός που του χαρίστηκε το μεγαλύτερο ποσό. Σωστά απάντησες του είπε ο Ιησούς. Για κοίταξε αυτή τη γυναίκα. Εγώ μπήκα στο σπίτι σου και δεν μου έπλυνες τα πόδια με νερό, όμως εκείνη μου τα έπλυνε με τα δάκρυά της και τα σκούπισε με τα μαλλιά της. Χαιρετισμό δε μου έδωκες, όμως αυτή δε σταμάτησε στιγμή να μου φιλάει τα πόδια. Με λάδι δεν μου άλειψες το κεφάλι, όμως αυτή με πανάκριβο μύρο μου άλειψε τα πόδια. Δεν αξίζει να της πω: «σου συγχωρούνται οι τόσες πολλές αμαρτίες σου, διότι με αγάπησες τόσο πολύ»; Γυρίζοντας προς τη γυναίκα της είπε: «σου συγχωρούνται οι αμαρτίες σου». Τότε άρχισαν οι συνδαιτυμόνες να διερωτώνται: ποιος είναι αυτός που μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες; Ο Χριστός ξαναλέγει στη γυναίκα: «Η πίστη σου σε έσωσε, πήγαινε στο καλό».

        Η γυναίκα αυτή ήταν διαβόητη για την αμαρτωλότητά της. Οι υποκριτές συντοπίτες της την ήθελαν πόρνη, για να ικανοποιεί τις πορνικές τους αμαρτωλές έξεις. Ένα σκεύος αμαρτωλής ηδονής και τίποτε περισσότερο. Στην κοινωνική και θρησκευτική ζωή της πόλεως δεν είχε θέση, ήταν το μίασμα, την οποία έπρεπε να αποφεύγουν. Κάπως έτσι σκέφτηκε και ο Σίμων ο οικοδεσπότης, όταν είδε να μπαίνει στο «καθώς πρέπει» σπίτι του εκείνη και να το «μιαίνει». Πολλώ δε μάλλον να αγγίζει τον υψηλό καλεσμένο του ραβίνο.

    Το σώμα της αμαρτωλής αυτής γυναίκας έχε παραδοθεί εξ’ ολοκλήρου στο βόρβορο της αμαρτίας και της διαφθοράς. Όμως μέσα στα κατάβαθα της ψυχής της σιγόκαιγε αμυδρή φλόγα λυτρώσεως. Ο ψυχικός της κόσμος δεν είχε διαφθαρεί ολοκληρωτικά. Η παρουσία του Σωτήρα Χριστού στην πόλη εκείνη λειτούργησε στην καρδιά της ως ισχυρότατος άνεμος, ο οποίος θέριεψε την αδύναμη φλόγα λυτρώσεως και την έκαμε πυρακτωμένο καμίνι, ασυγκράτητη ορμή για μετάνοια και σωτηρία και γι’ αυτό έτρεξε κοντά Του με τον χαρακτηριστικό αυτό τρόπο.

     Ο Χριστός, εγκαινίασε μια νέα αντίληψη για τον αμαρτωλό άνθρωπο, εντελώς διάφορη από εκείνη της ιουδαϊκής κοινωνίας. Δεν είναι ο αμαρτωλός άνθρωπος μιασμένος από τη φύση του, αλλά ένας πνευματικά ασθενής, ο οποίος χρειάζεται βοήθεια. Έθεσε ως αντίδοτο της πνευματικής ασθένειας τη μετάνοια, η οποία είναι ο ισχυρότατος εκείνος μοχλός, ο οποίος γκρεμίζει το οικοδόμημα της αμαρτίας και αναγεννά τον άνθρωπο. Δια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού παρήλθε ανεπιστρεπτί το καθεστώς του νόμου και της μισθαποδοσίας, και ανέτειλε η εποχή της χάρητος και του ελέους.

       Η αφιέρωση της ημέρας αυτής στην μακάρια πρώην πόρνη γυναίκα έγινε σκόπιμα από τους αγίους πατέρες. Η μορφή της προβάλλει ως φωτεινό ορόσημο καταμεσής στην οδοιπορία προς το Θείο Πάθος για να δείξει και σε μας πως αν δεν συντριβούμε, σαν και εκείνη, και δεν δείξουμε έμπρακτη μετάνοια δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε το Χριστό στο Πάθος και την Ανάσταση. Η αγία μας Εκκλησία θέσπισε τη μετάνοια ως ύψιστη δωρεά η οποία ανανεώνει την ουρανοδρόμο πορεία μας προς το Χριστό και την τελείωσή μας. Καλός χριστιανός δεν είναι εκείνος, ο οποίος γεμάτο κομπασμό και εγωιστική αυτάρκια, ισχυρίζεται ότι έφτασε σε επίπεδο αγιότητας και δεν χρειάζεται πια άλλο αγώνα, αλλά ο διατελών σε διαρκή μετάνοια.

Αποστολική Διακονία
ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ : «ΜΗ ΜΕΙΝΩΜΕΝ ΕΞΩ ΤΟΥ ΝΥΜΦΩΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ» ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ Μ.ΤΡΙΤΗΣ

«Τη αγία και μεγάλη Τρίτη της των δέκα παρθένων παραβολής, της εκ του ιερού Ευαγγελίου, μνείαν ποιούμεθα».

 

Αυτό είναι το συναξάρι της δεύτερης ημέρας της Μεγάλης Εβδομάδος. Ο Νυμφίος της Εκκλησίας και της ψυχής μας, «ο ωραίος κάλλει παρά πάντας βροτούς», οδεύει προς το εκούσιο Πάθος Του, καλώντας κοντά Του όλους εμάς τους πιστούς Του, για να μας κάνει κοινωνούς των σωτηριωδών παθημάτων Του και του θριάμβου της Αναστάσεώς Του.
Οι θείοι Πατέρες όρισαν την αγία αυτή ημέρα να θυμηθούμε μια από τις πιο παραστατικές και διδακτικές παραβολές του Κυρίου μας: την παραβολή των Δέκα Παρθένων. Κι’ είχαν το σκοπό τους. Η συνοδοιπορία με το Χριστό μας προς το Θείο Πάθος δεν θα πρέπει να είναι τυπική και απλά συναισθηματική, αλλά να είναι ολοκληρωτική συμμετοχή στην εν Χριστώ πορεία και να συνοδεύεται από οντολογική αλλαγή  του είναι μας.  Η ενθύμηση της παραβολής των δέκα παρθένων είναι μια άριστη πνευματική άσκηση για να μην διαφεύγει από τη σκέψη μας η επερχόμενη μεγάλη, επιφανής και συνάμα φοβερή ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου μας.
Την παραβολή των δέκα Παρθένων διασώζει ο ευαγγελιστής Ματθαίος στο 25ο  κεφάλαιο του Ευαγγελίου του. Με την ευκαιρία μιας καταπληκτικής εσχατολογικής ομιλίας Του ο Κύριος είπε και την εξής παραβολή: Η Βασιλεία των ουρανών μοιάζει με δέκα παρθένες οι οποίες αφού πήραν μαζί τους τα λυχνάρια τους πήγαν να υποδεχθούν τον νυμφίο. Πέντε από αυτές ήταν σώφρονες και φρόντισαν να έχουν μαζί τους απόθεμα λαδιού για τα λυχνάρια τους, ενώ οι άλλες πέντε ήταν ανόητες και δεν φρόντισαν να έχουν μαζί τους το αναγκαίο απόθεμα λαδιού. Επειδή δε αργούσε ο νυμφίος και η νύχτα προχωρούσε έπεσαν να κοιμηθούν. Τα μεσάνυχτα ακούστηκε μια γοερή κραυγή η οποία ανήγγειλε τον ερχομό του νυμφίου. Οι παρθένες σηκώθηκαν για να προαπαντήσουν τον νυμφίο. Οι μεν σώφρονες παρθένες που είχαν απόθεμα λαδιού άναψαν τα λυχνάρια τους, οι δε μωρές ζητούσαν απεγνωσμένα από τις σώφρονες να τους δώσουν λίγο λάδι. Εκείνες τους απάντησαν πως μόλις αρκεί για τα δικά τους τα λυχνάρια και καλά θα κάνουν να πάνε να αγοράσουν. Οι ανόητες παρθένες έτρεξαν να αγοράσουν λάδι, αλλά εν τω μεταξύ ο νυμφίος έφθασε και μπήκε στο χώρο του γάμου με τις πέντε φρόνιμες και έκλεισε την πόρτα. Οι ανόητες παρθένες έφθασαν μετά και άρχισαν να φωνάζουν Κύριε, Κύριε άνοιξέ μας. Αυτός τους απάντησε αλήθεια σας λέγω πως δεν σας γνωρίζω και έμειναν τελικά έξω του νυμφώνος. Κλείνει την παραστατική αυτή παραβολή του ο Κύριος με την εξής σωτήρια προτροπή: «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδε την ώραν εν η ο Υιός του ανθρώπου έρχεται»  (Ματθ.κε΄13 ) και «γρηγορείτε ουν΄ ουκ οίδατε γαρ πότε ο κύριος της οικίας έρχεται, οψέ ή μεσονυκτίου ή αλεκτροφωνίας ή πρωί΄ μη ελθών εξαίφνης εύρη υμάς καδεύδοντας»(Μάρκ.13:35).
Η παραβολή αυτή έχει ως σκοπό να θυμίσει στους πιστούς πως η Δευτέρα και ένδοξη Παρουσία του Κυρίου θα γίνει ξαφνικά, θα έρθει «ως κλέπτης εν νυκτί» (Α΄Θεσ.5:2). Γι’ αυτό θα πρέπει οι πιστοί να είναι πάντοτε, ανά πάσα στιγμή έτοιμοι, για την υποδοχή Του, διαφορετικά θα μείνουν έξω από τη βασιλεία του Θεού και θα χαθούν. Έτσι οι θείοι Πατέρες έκριναν σκόπιμο να αφιερώσουν μια ημέρα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος στην ανάμνηση της εσχατολογικής αυτής παραβολής των δέκα παρθένων. Το κατανυκτικό κλίμα αυτών των αγίων ημερών είναι η καλλίτερη στιγμή για να υπενθυμίσει η αγία μας Εκκλησία στους πιστούς το φοβερό και απρόοπτο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου. Επίσης  η εγρήγορση   είναι συνυφασμένη με το Πάθος του Θεανθρώπου. Ο Ίδιος ο Κύριος κατά τη δραματική νύκτα της συλλήψεως Του στον κήπο της Γεθσημανή τόνιζε στους μαθητές του «Γρηγορείτε και προσεύχεσθε» (Μάρκ.14:38)!
Μέσα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδος η μνεία της Δευτέρας Παρουσίας και η ανάγκη της συνεχούς ετοιμασίας για την τρομερή εκείνη ημέρα, είναι επιτακτική. Ο επίγειος βίος μας είναι καθοριστικός για τον επέκεινα της ζωής αυτής προορισμού μας. Οι φρόνιμες παρθένες φρόντισαν να είναι έτοιμες για την υποδοχή του Νυμφίου, σε αντίθεση με τις μωρές και νωθρές παρθένες, οι οποίες είχαν διασπάσει την προσοχή τους σε άλλες δευτερευούσης σημασίας έννοιες και δεν φρόντισαν να έχουν τα απαραίτητα εφόδια για την υποδοχή του Νυμφίου και να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στη λαμπρή γαμήλια ευφροσύνη.
Οι παρθένες είναι οι ψυχές μας και η προμήθεια λαδιού για το λυχνάρι είναι ο επίγειος συνεχής αγώνας για να κάνουμε το θέλημα του Θεού, να κάνουμε έργα ευποιίας, να παραμερίζουμε από την ύπαρξή μας συνεχώς όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι παρείσακτα στη φύση μας και αντιστρατεύονται την πνευματική μας πρόοδο και τελείωση. Το λυχνάρι είναι η παρρησία μας μπροστά στο Θεό. Οι φρόνιμες παρθένες συμβολίζουν  τις αγαθής προαίρεσης ψυχές, οι οποίες ζουν αδιάκοπα την λαχτάρα της ένωσής τους με το Νυμφίο της Εκκλησίας, τον σωτήρα Χριστό. Γι’ αυτό αγωνίζονται αέναα να αποκτούν αρετές και πνευματική προκοπή και να περιθωριοποιούν όλα εκείνα τα στοιχεία, τα οποία αντιστρατεύονται την ένωσή τους με το Θεό. Οι μωρές παρθένες συμβολίζουν τις ράθυμες, αδιάφορες και εν πολλοίς εχθρικά προς το Χριστό διατελούσες ψυχές. Είναι εκείνες οι ψυχές οι οποίες απορροφημένες από την υλιστική ευδαιμονία, αδιαφορούν για την πνευματική πρόοδο και την εν Χριστώ σωτηρία.
Το φοβερό γεγονός της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου θα γίνει, όπως αναφέραμε ξαφνικά και σε χρόνο ανύποπτο και θα πληρώσει με χαρά ανείπωτη τις φρόνιμες και αγαθές ψυχές και θα φέρει φόβο και αγωνία τις μωρές ψυχές. Οι μεν πρώτες θα επιβραβευτούν για την σώφρονα στάση τους και θα εισέλθουν στην ατέρμονη βασιλεία του Θεού, ενώ οι δεύτερες εξ’ αιτίας της αμέλειά τους θα αποκλειστούν από τη βασιλεία του Θεού και θα βυθισθούν στην κατάσταση της παντοτινής λύπης και της τιμωρίας, «εις το πυρ το αιώνιον το ητοιμασμένον τω διαβόλω και τοις αγγέλοις αυτού»(Ματθ.25:41)
Ως συνοδοιπόροι του Θείου Πάθους θα πρέπει να έχουμε συνεχώς στραμμένη τη σκέψη μας πως θα ενώσουμε την ψυχή μας με το Νυμφίο Χριστό. Τα φτηνά και εφήμερα πράγματα πρέπει να τα θέτουμε σε δεύτερη μοίρα, αν θέλουμε κι’ εμείς να βρεθούμε στην ομάδα των φρονίμων παρθένων κατά τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Ο δρόμος του Θείου Πάθους δείχνει και σε μας το δικό μας δρόμο, ο οποίος είναι ατραπός μαρτυρίου, ο οποίος όμως οδηγεί στη εν Χριστώ λύτρωση και στην αιώνια ζωή.

Αποστολική Διακονία
ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ

ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ : «ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΑΡ ΕΠΕΙΓΕΤΑΙ ΤΟΥ ΠΑΘΕΙΝ ΑΓΑΘΟΤΗΤΙ» (ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ)

«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος ον ευρήσει γρηγορούντα, ανάξιος δε πάλιν, ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε ουν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθής, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της βασιλείας έξω κλεισθής. Αλλά  ανάνηψον κράζουσα, ’γιος, ’γιος, Αγιος ει ο Θεός ημών. Δια της Θεοτόκου ελέησον ημάς».

Με αυτό το θεσπέσιο τροπάριο ο ιερός υμνογράφος μας εισάγει στο κατανυκτικό κλίμα της Μεγάλης Εβδομάδος, παροτρύνοντάς μας να ετοιμάσουμε κατάλληλα τον εαυτό μας, προκειμένου να υποδεχτούμε το Νυμφίο της ψυχής μας Χριστό και να λάβουμε μέρος στην πνευματική γαμήλια πανδαισία. Αυτή είναι άλλωστε και η κύρια επιδίωξη της βιώσεως όλων των μεγάλων γεγονότων της Μεγάλης Εβδομάδος, η συνάντησή μας με τον παθόντα και αναστάντα Σωτήρα μας Χριστό!

 

Την πρώτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδος τιμάμε μια μεγάλη προσωπικότητα της Παλαιάς Διαθήκης, τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, το γιο του Ιακώβ, τον οποίο πούλησαν, εξαιτίας μεγάλου φθόνου, τα αδέλφια του ως δούλο στην Αίγυπτο (Γεν. κεφ.37-50). Η πολύπαθη ιστορία του μας είναι λίγο πολύ γνωστή. Η φιλήδονη γυναίκα του Πεντεφρή, αυλικού του Φαραώ, αφού δεν μπόρεσε να τον παρασύρει στην αμαρτία της μοιχείας, τον συκοφάντησε και τον έριξαν στη φυλακή. Μετά την εξήγηση των περιέργων ονείρων του Φαραώ κατέστη αντιβασιλέας της μεγάλης χώρας της  Αιγύπτου. Συνάντησε τους αδελφούς του, τους οποίους όχι μόνο δεν τα τιμώρησε, αλλά τους ευεργέτησε και τους εγκατέστησε στο πιο έφορο μέρος της Αιγύπτου, προκειμένου να ζήσουν ευτυχισμένοι. Την αγία αυτή ημέρα προβάλλεται η υπέροχη μορφή του Παγκάλου Ιωσήφ, γιατί αυτός σύμφωνα με τους Πατέρες  της Εκκλησίας μας, αποτελεί προτύπωση και εικόνα του Χριστού μας. Όπως ο Κύριος υπέφερε άδικα  εξαιτίας της ανθρώπινης κακίας των ομοφύλων Του, το ίδιο και εκείνος υπέφερε εξαιτίας της κακίας των αδελφών του και έδειξε, όπως και ο Χριστός, απέραντη ανεξικακία.

        

 Επίσης την ημέρα αυτή κάνουμε ανάμνηση του διδακτικού γεγονότος της ξηρανθείσης συκής από τον Κύριο που συνέβηκε σύμφωνα με τα ιερά Ευαγγέλια την επομένη ημέρα της θριαμβευτικής Του εισόδου στην Ιερουσαλήμ (Ματθ.21:19,Μαρκ.11:13). Βαδίζοντας σε κάποια οδό πλάι σε συστοιχίες καρποφόρων δένδρων φοινίκων, καρυών και συκιών πείνασε και πλησίασε σε κάποια συκιά για να συλλέξει ορισμένους καρπούς. Όμως το συγκεκριμένο δένδρο, ενώ είχε πλούσιο φύλλωμα, δεν είχε καρπούς. Τότε ο Ιησούς είπε σε αυτή: «Μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα΄ και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» (Ματθ.21:19). Με αυτόν τον περίεργο και παραστατικό τρόπο θέλησε ο Κύριος να διδάξει στους μαθητές Του την ανάγκη να παράγουμε πνευματικούς καρπούς. Επίσης η άκαρπος συκή, σύμφωνα με σύγχρονο λόγιο κληρικό «ήτις δια των πλουσίων φύλλων της εσυμβόλιζε την υποκρισίαν των θρησκευτικών αρχόντων, δεν ετιμωρήθη απλώς ως άψυχος συκή, αλλ’ ως εκπροσωπούσα καθόλου μεν το Ιουδαϊκόν έθνος, ιδιαιτέρως δε την Ιουδαϊκήν Συναγωγήν, ήτις μόνον φύλλα έφερεν, ήτοι απλώς περιωρίζετο εις εξωτερικούς τύπους, ουδένα δε καρπόν είχε να επιδείξη. Ο Ιησούς ελθών ει μη μίαν ψευδή υποκρισίαν κατεδίκασε ταύτην εις διηνεκή αποξήρανσιν» (Θ. Σπυροπούλου, Ο Βίος και η Διδασκαλία του Ιησού Χριστού, Αθήναι 1933, σελ.372).

     Ο ευαγγελιστής Μάρκος αναφέρει πως την ώρα που ο Κύριος επιτίμησε τη συκή και ξηράθηκε, κατέπεσαν αμέσως τα καταπράσινα φύλλα της και την επόμενη μέρα ξεράθηκε και η ρίζα της (Μαρκ.11:21). Οι μαθητές έκθαμβοι από το θαύμα αυτό δεν ζητούσαν να μάθουν την βαθύτερη έννοιά του, αλλά είχαν την απορία «πως παραχρήμα εξηράνθη η συκή;» (Ματθ.21:20). Πρώτη φορά είχαν δει τιμωρία της άψυχης φύσεως.

     Ο Κύριος παίρνοντας αφορμή από την απορία των μαθητών, χωρίς να εξηγήσει την συμβολική σημασία του θαύματος, τους δίδαξε για τη μεγάλη δύναμη της πίστεως, η οποία όταν συνοδεύεται από εσωτερική θέρμη και χωρίς τον παραμικρό δισταγμό μπορεί να κατορθώσει αφάνταστα πράγματα. Τους είπε: «Εάν έχετε πίστιν ως κόκκον συνάπεως, ερείτε τω όρει τούτω, μετάβα εντεύθεν εκεί, και μεταβήσεται» (Ματθ.21:21). Αυτή την πίστη θέλει η Εκκλησία μας να μεταδώσει και σε μας.

     Οι άγιοι Πατέρες όρισαν να κάνουμε μνεία την Μ. Δευτέρα αφ’ ενός μεν του δικαίου Ιωσήφ και αφ’ ετέρου του γεγονότος της ξηρανθείσης συκής για να μιμηθούμε και εμείς τον Πάγκαλο Ιωσήφ στην αρετή και να αποφύγουμε την άκαρπη συκή και να στολισθούμε με αρετές και πνευματικούς καρπούς, προκειμένου να ακολουθήσουμε τον Κύριο στο σωτήριο Πάθος Του.

       Είναι ανάγκη αυτές τις άγιες ημέρες να διορθώσουμε την πορεία της ζωής μας, να στραφούμε στο δρόμο του Χριστού και να ακολουθήσουμε τα βήματά Του προς το Πάθος. Πρέπει να αντιταχθούμε σθεναρά στον κακό εαυτό μας, ο οποίος με τις ισχυρές ελκτικές του έξεις προς την αμαρτία μας οδηγεί στην απώλεια και στον πνευματικό θάνατο.  Στην αντίθετη περίπτωση θα παραμείνουμε για μια ακόμα φορά αμέτοχοι των δωρεών που απορρέουν από  τα εκούσια Παθήματα και τη Σταυρική Θυσία του Λυτρωτή μας Ιησού Χριστού και θα έχουμε εν τέλει την τύχη της ακάρπου συκής.

Αποστολική Διακονία
ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΒΑΪΩΝ : «ΩΣΑΝΝΑ, ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ Ο ΕΡΧΟΜΕΝΟΣ» ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ

Αιώνια Ελληνική Πίστη : Πρός μεγάλη ευχαρίστηση στα ιστολόγια ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ και ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: ΜΙΑ ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ ξεκινάμε ένα αφιέρωμα απάντηση για την Μεγάλη Εβδομάδα που σκοπό έχει να στείλει το μήνυμα πώς παρά την απαγόρευση εμείς δεν υποχωρούμε και θα στείλουμε σε όλους τους απανταχού ΕΛΛΗΝΕΣ οτι η Ελλάς και η Ορθοδοξία προορίζονται να ζήσουν και θα ζήσουν''

Του Λάμπρου Σκόντζου

Μετά την θαυμαστή ανάσταση του Λαζάρου οι ευσεβείς αδελφές του παρέθεσαν στον Κύριο και τους μαθητές Του μεγάλο και λαμπρό δείπνο για να ευχαριστήσουν τον Μεγάλο Ευεργέτη τους. Η Μάρθα φρόντιζε να μη λείψει τίποτε από το πλούσιο τραπέζι. Μαζί τους καθόταν και ο Λάζαρος. Η Μαρία, κατά τη διάρκεια του δείπνου, πήρε ένα πολύτιμο δοχείο γεμάτο πανάκριβο μύρο και άρχισε να πλένει με αυτό τα πόδια του Χριστού. Κατόπιν ξέπλεξε τα πλούσια μαλλιά της και μ’ αυτά σκούπισε τα πόδια του Λυτρωτή. Η ευώδης οσμή του μύρου γέμισε την οικία. Το γεγονός αυτό δημιούργησε αισθήματα εκπλήξεως στους παραβρισκόμενους. Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, ο μελλοντικός προδότης του Κυρίου είπε: «Διατί τούτο το μύρον ουκ επράθη τριακοσίων δηναρίων και εδόθη τοις πτωχοίς;». Και σχολιάζει ο ιερός ευαγγελιστής: «είπε δε τούτο ουχ ότι περί των πτωχών έμελεν αυτώ, αλλ΄ότι κλέπτης ην, και το γλωσσόκομον είχε και τα βαλλόμενα εβάσταζεν» (Ιωάν.12:6).

Ο άνθρωπος της ανομίας, απόλυτα υπόδουλος στα ταπεινά του πάθη, έμεινε εντελώς ανέγγιχτος από την τρίχρονη παρουσία του θείου Διδασκάλου του. Η ωφελιμιστική υλιστική σκοτοδίνη του, τον κρατούσε δέσμιο του πάθους της φιλαργυρίας. Αυτό το πάθος θα τον οδηγήσει, κατόπιν, σε λίγες ημέρες στην προδοσία του Δασκάλου του και στον προσωπικό του τραγικό αφανισμό. Το όνομά του θα γίνει στους αιώνες συνώνυμο της προδοσίας.

Ο Κύριος με προφανή λεπτότητα αντιπαρήλθε την πρόκληση του Ιούδα και είπε: «’φες αυτήν, εις την ημέραν του ενταφιασμού μου τετήρηκεν αυτό. Τους πτωχούς γαρ πάντοτε έχετε μεθ’ εαυτών, εμέ δε ου πάντοτε έχετε»(Ιωάν.121:7-8). Φυσικά τα λόγια αυτά ήταν ακατανόητα για τους μαθητές Του, διότι, προσκολλημένοι ακόμη στην εθνικιστική ιουδαϊκή περί Μεσσία αντίληψη, πίστευαν σε μια λαμπρή προέλαση προς την Ιερουσαλήμ, προκειμένου να πάρουν την εξουσία και να απελευθερώσουν το έθνος από τον ξένο δυνάστη.

Την ίδια ώρα κατέφθασε στην οικία του δείπνου όχλος πολύς από τους Ιουδαίους, οι οποίοι ήθελαν να δουν τον θαυμαστό ραβίνο που ανάστησε το Λάζαρο. Ήθελαν επίσης να δουν με τα ίδια τους τα μάτια τον αναστημένο. Ταυτόχρονα οι αρχιερείς και οι άρχοντες του Ιουδαϊκού λαού έκαναν συμβούλιο και συζητούσαν το ενδεχόμενο να φονεύσουν τον Λάζαρο, διότι διαπίστωναν με ανησυχία ότι πολλοί άνθρωποι είχαν πιστέψει στην θεϊκή δύναμη του Ιησού, εξαιτίας του εξαίσιου θαύματος! Ήδη είχε αποφασισθεί η θανάτωση του Κυρίου (Ιωάν.11:47-57) και ο προδότης μαθητής βρισκόταν σε επικοινωνία με το ιουδαϊκό ιερατείο (Ιωάν.12:3-8, Ματθ.26:14-16) για την παράδοση του Διδασκάλου του.

Την άλλη μέρα ο Χριστός μπήκε στην Ιερουσαλήμ με τους μαθητές του. Το μεγάλο νέο της ανάστασης του Λαζάρου είχε φτάσει από τη Βηθανία στην αγία πόλη και δημιούργησε αισθήματα ενθουσιασμού και ευφορίας στο λαό.  Λόγω δε της επικείμενης εορτής του Πάσχα είχαν συρρεύσει εκεί πολλοί ξένοι προσκυνητές. Όταν πληροφορήθηκαν οι όχλοι την άφιξη του ανθρώπου που ανάστησε το Λάζαρο, πήραν στα χέρια κλαδιά φοινίκων και βγήκε στους δρόμους για να Τον προϋπαντήσουν τραγουδώντας τον νικητήριο παιάνα: «Ωσαννά΄ ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ο βασιλεύς του Ισραήλ» (Ιωάν.12:13). Κάποιοι έστρωναν τα ενδύματά τους στο δρόμο για να περάσει ο μεγάλος θριαμβευτής. Η σκηνή αυτή ήταν συνηθισμένη στους χρόνους εκείνους. Οι νικητές βασιλείς έμπαιναν τροπαιούχοι στις πόλεις, αποθεωμένοι από τα πλήθη.

Ο Κύριος καθισμένος πάνω σε πουλάρι όνου έμπαινε ήσυχα, ατάραχος και αδιαφορώντας για τους πανηγυρισμούς, στην αγία πόλη, εκπληρώνοντας την προφητεία του Ζαχαρίου: «Χαίρε σφόδρα θύγατερ Σιών, ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι δίκαιος και σώζων αυτός πραϋς και επιβεβηκώς επί υπόζυγιον και πώλον νέον» (Ζαχ.9‘9). Ο κόσμος επισημαίνει ο ιερός ευαγγελιστής ομολογούσε ότι «τον Λάζαρον εφώνησεν εκ του μνημείου και ήγειρεν αυτόν εκ νεκρών. Δια τούτο και ηπήντησεν αυτώ ο όχλος, ότι ήκουσαν τούτο αυτόν πεποιηκέναι το σημείον» (Ιωάν.12:17-18). Αντίθετα με τους ενθουσιασμούς του πλήθους, οι Φαρισαίοι με εμφανή ανησυχία και μίσος  είπαν μεταξύ τους: «θεωρείτε ότι ουκ ωφελείτε ουδεν; Ίδε ο κόσμος οπίσω αυτού απήλθεν» (Ιωάν.12:19).

Η είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα είναι η τελευταία σκηνή του δραματικού έργου της επί γης ζωής Του. Μπήκε ταπεινά επάνω στο ονάριο, παρ’ όλο ότι ο όχλος τον ζητωκραύγαζε και συμπεριφερόταν ως να είχε μπροστά του κάποιο εγκόσμιο βασιλιά, ο οποίος μπαίνει θριαμβευτής στην πρωτεύουσα του βασιλείου του. Γνωρίζει πολύ καλά πως οι ιαχές και οι πανηγυρισμοί των όχλων είναι πρόσκαιρες και λαθεμένες εκδηλώσεις. Όλοι αυτοί οι ενθουσιώδεις άνθρωποι οι οποίοι τον αποθέωναν, εκδήλωναν εκείνη τη στιγμή την μικρο- εθνικιστική τους αντίληψη για Εκείνον. Τα κίνητρά τους ήταν ιδιοτελή και φτηνά. Η απουσία πνευματικότητας ήταν διάχυτη σ’ αυτούς.

Γνώριζε επίσης ο Κύριος ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι τον δόξαζαν με την είσοδό Του στην Ιερουσαλήμ, θα είναι οι ίδιοι, οι οποίοι θα φωνάζουν πέντε ημέρες μετά κάτω από το πραιτώριο και θα απαιτούν από τον εκπρόσωπο του Ρωμαίου δυνάστη τους «σταύρωσον σταύρωσον αυτόν» (Λουκ.23:22)!

Για μας τους πιστούς η είσοδος του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ αποτελεί την απαρχή της εκούσιας πορείας Του για το θείο Πάθος. Εορτάζουμε την ημέρα αυτή με ανάκατα αισθήματα χαράς και λύπης. Γιορτάζουμε με αισθήματα χαράς, διότι ο Λυτρωτής μας Χριστός οδεύει προς τα σωτήρια παθήματα για την δική μας σωτηρία. Γιορτάζουμε με αισθήματα λύπης, διότι ο Κύριός μας θα υποστεί για χάρη μας, και εξαιτίας της δικής μας κακουργίας, τα επώδυνα παθήματα και θα υποφέρει και θα πονέσει ως άνθρωπος. Θα ανέβει στον Γολγοθά, θα πεθάνει ως κακούργος και θα ταφεί ως κοινός θνητός. Σε ανάμνηση της μεγαλειώδους και θριαμβευτικής εισόδου του Κυρίου μας στην αγία πόλη, κρατάμε και εμείς κατά την αγία αυτή ημέρα κλάδους δάφνης, υποδεχόμενοι τον Κύριο ως νικητή και θριαμβευτή βασιλέα, όχι βέβαια κοσμικό, όπως τον περίμεναν οι Ιουδαίοι, αλλά ως αιώνιο πνευματικό άνακτα.

ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ

ΤΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΕΙΧΑΝ ΟΙ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ-ΔΟΥΚΑΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ;

Tοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου

Τό κόμμα αὐτὸ ζητᾶ «κατάληψη» ἑλληνικῶν νησιῶν στό Αἰγαῖο καί θεωρεῖ ὅτι τελοῦν ὑπὸ «κατοχή»

ΕΙναι αὐταρχικός ἡγέτης ὁ Ταγίπ Ἐρντογάν καί ἐπί εἰκοσαετίαν οἰκοδομεῖ ἕνα ὁλοκληρωτικό καθεστώς στήν Τουρκία, τό ὁποῖον δέν πρόκειται νά ἀνατραπεῖ μέ ὁμαλές διαδικασίες. Ἐννοοῦμε ὅτι ὁ Ἐρντογάν δέν θά πέσει μέ ἐκλογές. Καί τό γνωρίζαμε αὐτό, πολύ πρίν φυλακίσει τόν ἐπίδοξο ἀντίπαλό του Ἐκρέμ Ἰμάμογλου. Ὅπως θά ἔπρεπε νά γνωρίζουμε καί τό ὅτι ἡ κεμαλική πλευρά, τήν ὁποία ἐκπροσωπεῖ ὁ Ἰμάμογλου, δέν εἶναι λιγώτερο αὐταρχική ἀπό τήν ἰσλαμική, τῆς ὁποίας ἠγεῖται ὁ Ἐρντογάν.

Ὅσον ἀφορᾶ δέ στά ελληνο-τουρκικά καί τό Κυπριακό, οὐδεμία διαφορά ὑφίσταται. Τήν πολιτική πού ἀκολουθοῦσαν οἱ κεμαλιστές τήν συνέχισε ὁ Ἐρντογάν, ὑπερακοντίζοντάς τους μάλιστα καθώς προϊόντος τοῦ χρόνου κλιμακώνει τίς διεκδικήσεις του. Καί οἱ κεμαλιστές ὅμως, γιά νά μήν μείνουν πίσω, ἀπαιτοῦν περισσότερα. Ἐνῶ ὁ Ἐρντογάν διεκδικεῖ (μέχρι στιγμῆς τοὐλάχιστον) θαλάσσιες ζῶνες καί ἀποστρατιωτικοποίηση τῶν νησιῶν τοῦ Αἰγαίου, οἱ κεμαλιστές τόν καλοῦν νά τά καταλάβει κιόλας, ὑποστηρίζοντας ὅτι τούς ἀνήκουν. Νά θυμίσουμε τίς δηλώσεις τοῦ ὑποψηφίου τοῦ Ρεπουμπλικανικοῦ (κεμαλικοῦ) κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ὁ ὁποῖος ὑπεστήριζε ὅτι πολλά νησιά τοῦ Αἰγαίου τελοῦν ὑπό «ἑλληνική κατοχή» καί καλοῦσε τόν Ἐρντογάν, «ἄν ἔχει ψυχή», νά στείλει στρατό νά τά πάρει, τονίζοντας μάλιστα ὅτι ἄν τό κάνει, τό κόμμα του θά τόν ὑποστηρίξει. Αὐτή εἶναι ἡ δεδηλωμένη πολιτική τοῦ κεμαλικοῦ κόμματος, τό ὁποῖο τώρα ἀνέδειξε ὑποψήφιο τόν φυλακισμένο Ἐκρέμ Ἰμάμογλου.

Ἄς μήν τρέφουμε λοιπόν ψευδαισθήσεις. Ὅπως κάποιοι ἀφελεῖς πού ὑπεστήριζαν πρό 20ετίας ὅτι ἡ ἄνοδος τοῦ Ἐρντογάν θά φέρει νέα ἐποχή καί διευθετήσεις στά ἑλληνο-τουρκικά. Τώρα βλέπουμε μιάν ἀνάλογη ἀντιμετώπιση. Κάποιοι ξεσπαθώνουν ὑπέρ τοῦ Ἰμάμογλου μέ λογύδρια περί δημοκρατίας, λές καί ἄν ἀναρριχηθεῖ στήν ἐξουσία αὐτός, θά βελτιωθοῦν τά πράγματα καί θά ὑπάρξει προσέγγισις στά ἑλληνο-τουρκικά.

Οὐδεμία ἔνδειξις ὑποδεικνύει κάτι τέτοιο. Ἀπεναντίας, τό παρελθόν μᾶς πείθει ὅτι καί σέ περίπτωση ἐπανόδου τῶν κεμαλιστῶν, θά ἀντιμετωπίσουμε τήν ἴδια τουρκική ἀδιαλλαξία, τίς ἴδιες προκλήσεις, τήν ἴδια ἀνθελληνική στάση καί τήν ἴδια ἀπαίτηση νά μᾶς ἐκτοπίσουν ἀπό τήν Κύπρο.

Προφανῶς καί δέν εἶναι εἰς θέσιν νά τά κατανοήσει αὐτά ὁ Γιῶργος Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος πῆγε στήν Ἄγκυρα γιά νά μετάσχει στό συνέδριο τοῦ Ρεπουμπλικανικοῦ κόμματος καί νά στηρίξει τόν Ἰμάμογλου. Ὁ ἴδιος ἦταν ἄλλως τε πού ὡς ὑπουργός Ἐξωτερικῶν χόρευε ζεϊμπέκικα μέ τόν ὁμόλογό του Ἰσμαήλ Τζέμ καί νόμιζε ὅτι εἰσερχόμεθα σέ περίοδο εἰρηνικῆς συνυπάρξεως.

Προφανῶς στά χρόνια πού πέρασαν οὐδόλως ὡρίμασε ἡ πολιτική του σκέψις, ὥστε νά καταλάβει ὅτι οἱ Τοῦρκοι εἶναι ἁπλῶς Τοῦρκοι. Λαός ἁρπάγων πού δέν ἔχει μετανοήσει, δέν ἔχει ζητήσει συγγνώμη γιά κανένα ἀπό τά ἐγκλήματα καί τίς γενοκτονίες πού τόν βαραίνουν.

Γιά τόν δήμαρχο Ἀθηναίων Χάρη Δοῦκα, ὁ ὁποῖος ἐπίσης ἔχει μεταβεῖ στήν Ἄγκυρα γιά νά συμπαρασταθεῖ στό κόμμα τοῦ Ἰμάμογλου, δέν ὑπάρχει λόγος νά σχολιάσουμε τίποτε. Θά τοῦ συστήσουμε μόνον νά φροντίσει νά καθαρίσει τήν Ἀθήνα, ἐνδεχομένως νά ἐξασφαλίσει τό ἄνοιγμα τῆς λεωφόρου Βασιλίσσης Ὄλγας καί νά ἀφήσει τά γεωπολιτικά καί τά διεθνῆ ζητήματα γιά αὐτούς πού τά καταλαβαίνουν. Στούς ὁποίους πάντως δέν περιλαμβάνουμε τόν ὑπουργό Ἐξωτερικῶν κ. Γεραπετρίτη, ἡ προσέγγισις τοῦ ὁποίου ἐπί τοῦ συγκεκριμένου ζητήματος εἶναι εὐτυχῶς ἰσορροπημένη. Δέν γνωρίζουμε ἄν ἡ στάσις του ἐν προκειμένῳ ὑπαγορεύεται ἀπό τό δέος πού ἔχει δείξει πρός τόν Ἐρντογάν μέ τίς περίφημες ὑποκλίσεις ἤ πράγματι καταλαβαίνει ὅτι ἰσλαμιστές καί κεμαλιστές εἶναι ὅλοι ἴδιοι ἐχθροί τῆς Ἑλλάδος.

 

ΕΣΤΙΑ 

Η ΗΡΩΙΚΗ ΕΞΟΔΟΣ ΤΩΝ ''ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΩΝ '' ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΣΤΙΣ 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1826

«Την ημέραν των Βαϊων έκαμαν γιουρούσι στο Μισολόγγι οι ήρωες του Μισολογγίου, σε τόσαις χιλιάδες ασκέρι, σε τόσα κανόνια, χαντάκια, καβαλλαριά. Εγλύτωσαν 2.000, και τα γυναικόπαιδα έγιναν θύμα. Μας ήλθε είδησις Μεγάλη Τετράδη, εις το δειλινό, που είχε παύσει η Συνέλευσις, και ήμεθα εις κάτι ίσκιους. Μας ήλθε είδησις ότι το Μισολόγγι εχάθη. Έτσι εβάλαμε τα μαύρα όλοι, μισή ώρα εστάθη σιωπή που δεν έκραινε κανένας, αλλά εμέτραε καθένας με το νου του τον αφανισμό μας»¹. Μ’ αυτά τα λόγια περιγράφει στ’ Απομνημονεύματά του, ο Γέρος του Μωρηά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου.

Ήταν τη νύχτα της 10ης προς την 11η Απριλίου του 1826, παραμονή των Βαϊων τότε, όταν οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Μεσολογγίου, αποφάσισαν κι επιχείρησαν ηρωική έξοδο απο την πολιορκούμενη πόλη τους, με τα γνωστά τραγικά αποτελέσματα.

Το Μεσολόγγι, πρωτεύουσα σήμερα του νομού Αιτωλοακαρνανίας, βρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα, στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου και ανάμεσα στις εκβολές δύο ποταμών, του Αχελώου και του Εύηνου. Με τις προσχώσεις τους, οι δύο αυτοί ποταμοί έχουν δημιουργήσει πολυάριθμα νησάκια που σχημάτισαν τελικά τρεις λιμνοθάλασσες: του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού και της Κλεισόβας.

• Το Μεσολόγγι, αναφέρεται για πρώτη φορά στις γραπτές πηγές το 16ο αιώνα.
• Το 1700 ήταν κάτω από ενετική κυριαρχία και στη συνέχεια κάτω από τουρκική. Στην εξέγερση του 1770 (Ορλωφικά) στην οποία πήρε μέρος το Μεσολόγγι, λεηλατήθηκε και καταστράφηκε.
• Μετά το 1774 ανασυγκροτήθηκε εμπορικά και ναυτικά.
• Από το 1804-1820 βρισκόταν κάτω από την εξουσία του Αλή Πασσά των Ιωαννίνων.
• Πήρε μέρος στην ελληνική επανάσταση και υπέστη δύο πολιορκίες (1822 και 1825-26). Τη δεύτερη πολιορκία ακολούθησε η ιστορική έξοδος του Μεσολογγίου (10/4/1826) και απο τότε παρέμεινε στην κυριαρχία των Τούρκων μέχρι την 11η/5/1829.
• Το 1837 κηρύχθηκε ιερή πόλη.
• Βομβαρδίστηκε επανειλημμένα κατα τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου και υπέστη σημαντικές ζημιές.

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός,

ονόμασε το Μεσολόγγι "Αλωνάκι της λευτεριάς" για τη θυσία των υπερασπιστών του, το ολοκαύτωμα του Καψάλη και την Ηρωϊκή ΄Εξοδο της 10ης Απριλίου 1826. Η τόλμη και η ανδρεία των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" προκάλεσαν τη βαθιά συγκίνηση και το θαυμασμό όλων των λαών. Το Μεσολόγγι πέρασε στην ιστορία σαν Πόλη Ηρώων. Η 1η φάση της πολιορκίας κράτησε από τον Απρίλιο ως το Δεκέμβριο του 1825 και στο διάστημα αυτό οι Τούρκοι έφτασαν σε απόσταση μερικών δεκάδων μέτρων από το τείχος. Μια ισχυρή επίθεση του Κιουταχή στις 21 Ιουλίου 1825 απέτυχε και τρεις μέρες αργότερα μια ελληνική νυκτερινή αντεπίθεση προκάλεσε σοβαρότατες απώλειες στο τουρκικό στρατόπεδο.

Στο μεταξύ ελληνικά πλοία είχαν διασπάσει τον θαλάσσιο αποκλεισμό και είχαν εφοδιάσει τους πολιορκουμένους με τροφές και πολεμοφόδια, ενώ στις αρχές Αυγούστου η άμυνα του Μεσολογγίου ενισχύθηκε με 1500 άντρες επιπλέον. Μετά τις άκαρπες επιθέσεις του ο Κιουταχής αποσύρθηκε στις γύρω υπώρειες και κατά διαστήματα βομβάρδιζε την πόλη, χωρίς όμως την ασφυκτική πίεση των πρώτων μηνών.

Τον Δεκέμβριο του 1825 άρχιζε η 2η φάση της πολιορκίας, όταν ο Ιμπραήμ έφτασε στο Μεσολόγγι με ισχυρή δύναμη (10.000 άνδρες), αποφασισμένος να το καταλάβει. Μετά την απόρριψη από τους πολιορκούμενους της πρότασής του για παράδοση, η πολιορκία έγινε στενότερη και από το Φεβρουάριο οι πολιορκούμενοι πιέζονταν από τις επιθέσεις των Αιγυπτίων και από την πείνα. Τα νησάκια της λιμνοθάλασσας, προπύργια του Μεσολογγίου, έπεσαν στα χέρια του εχθρού, εκτός από την Κλείσοβα, που η νίκη των Ελλήνων υπήρξε θριαμβευτική. Οι πολιορκούμενοι μάταια περίμεναν την ενίσχυσή τους από το Ναύπλιο, και η προσπάθεια του ελληνικού στόλου να λύσει την πολιορκία από τη θάλασσα αποδείχτηκε αδύνατη. Μόνη λύση μέσα σε αυτές τις συνθήκες, που διαρκώς χειροτέρευαν, απέμεινε η έξοδος.

Το Μεσολόγγι το 1825 αποτελούσε σε μικρογραφία μια μικρή Ελλάδα, στην καρδιά της Ελλάδος, γιατί μέσα στην πόλη εκείνη δεν ήταν κλεισμένοι μόνο Μεσολογγίτες και Πελοποννήσιοι, αλλά και αντιπρόσωποι όλων των ελληνικών πληθυσμών από τον Ισθμό και επάνω. Κατά την πρώτη φάση της πολιορκίας οι πολιορκούμενοι με συνεχείς αντεπιθέσεις αλλά και με συνεχή ανεφοδιασμό, έστω και δύσκολα  από τον ελληνικό στόλο, υπέμειναν την πολιορκία. Η θέση των Ελλήνων επιδεινώθηκε κατά την δεύτερη φάση της πολιορκίας. Είχαν κουραστεί από την εννεάμηνη πολιορκία και ιδίως από την έλλειψη τροφίμων. Η κατάσταση βέβαια ήταν περισσότερο τραγική για τους αρρώστους και τους πληγωμένους. Μολαταύτα η μαχητικότητά τους ήταν άκαμπτη και αμετακίνητη η απόφασή τους να νικήσουν ή να πεθάνουν, ιδιαίτερα των ντόπιων που έφθασαν στον ύψιστο βαθμό του ηρωισμού και της αυτοθυσίας. Μετά την κατάληψη του Βασιλαδίου, του Ντολμά και του Πόρου οι πολιορκούμενοι απελπισμένοι και εξαντλημένοι από τη φοβερή πείνα και τις άλλες στερήσεις,περίμεναν σωτηρία μόνο από την άφιξη του στόλου . Από τα μέσα κιόλας Φεβρουαρίου η κατάσταση στο Μεσολόγγι είχε αρχίσει να γίνεται τραγική. Πολλές οικογένειες είχαν αρχίσει να στερούνται εντελώς τα τρόφιμα και αναγκάζονταν να σφάζουν άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και κατόπιν σκύλους, γάτες, ποντικούς. Αλλά και αυτά έλειψαν. Από τις 16 Μαρτίου άρχισαν να τρώνε αρμυρίκια, πικρά χόρτα που φύτρωναν κοντά στη θάλασσα. Ο υποσιτισμός και οι αρρώστειες εξασθένιζαν τους ρωμαλέους οργανισμούς των ανδρών της φρουράς και προκαλούσαν πολλούς θανάτους. Από τον Απρίλιο όμως τα ολιγάριθμα ελληνικά πλοία με ναύαρχο το Μιαούλη, απέτυχαν σε επανειλημμένες προσπάθεις να διασπάσουν τον αποκλεισμό του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Στους πολιορκούμενους δεν έμενε άλλη λύση από την έξοδο. Για τους ασθενείς και πληγωμένους, αποφάσισαν να μεταφερθούν στα πιο οχυρωμένα σπίτια και εκεί να πεθάνουν πολεμώντας. Εκείνοι δέχτηκαν. "Τα παράθυρα να μας αφήσετε ανοιχτά μονάχα, και ώρα σας καλή ! Ο Θεός να μας ανταμώσει στον άλλο κόσμο" είπαν και αποχαιρετίστηκαν. Οι πολιορκημένοι, απελπισμένοι πια, πήραν την οριστική απόφαση να επιχειρήσουν έξοδο τη νύχτα της 10ης Απριλίου προς την 11η, Κυριακή των Βαΐων, και ειδοποίησαν σχετικά τους Έλληνες του στρατοπέδου της Δερβέκιστας να προσπαθήσουν να φέρουν αντιπερισπασμό στους Τούρκους. Αποφάσισαν να σκοτώσουν όλους τους αιχμαλώτους, καθώς και τα γυναικόπαιδα για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Ενώ η πρώτη απόφαση πραγματοποιήθηκε, τη δεύτερη την απέτρεψε ο επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ. Οι ασθενείς και τραυματισμένοι μεταφέρθηκαν στα πιο οχυρά σπίτια ώστε εκεί να πεθάνουν πολεμώντας. Το μεσημέρι της 10ης Απριλίου καταρτίστηκε το σχέδιο και το δειλινό άρχισαν όλοι να μαζεύονται στις προσδιορισμένες θέσεις. Κατά τις 6.30 ακούστηκε επάνω στο Ζυγό η ομοβροντία του ελληνικού επικουρικού σώματος, που είχε φθάσει από τη Δερβέστικα. Όταν νύχτωσε οι περισσότεροι της φρουράς είχαν βγει έξω από την πόλη και περίμεναν το σύνθημα του ξεκινήματος. Το σχέδιό τους όμως προδόθηκε και οι Τουρκοαιγύπτιοι άρχισαν να τους κτυπούν με πυκνά πυρά κανονιών και τουφεκιών. Τελικά οι Έλληνες αποφάσισαν να κινηθούν όρμησαν οι άνδρες των δύο πρώτων σωμάτων με τα γιαταγάνια και τα σπαθιά τους επάνω στις εχθρικές γραμμές. Ο καθένας τους κοίταζε πως να ανατρέψει τα εμπόδια που βρίσκονταν μπροστά του και να περάσει. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε από το τρίτο σώμα των γυναικοπαίδων η φωνή "οπίσω, οπίσω, μωρέ παιδιά!" και αποχωρίστηκαν μερικοί από τα δύο πρώτα σώματα. Η σύγκρουση ήταν φονικότατη. Οι Έλληνες ανατρέπουν όποιον βρουν μπροστά τους και προχωρούν αφήνοντας πίσω πολλούς νεκρούς. Την πορεία τους συνόδευσαν δύο εκρήξεις από την πόλη. Η πρώτη από την έκρηξη των υπονόμων και η άλλη από την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης με τον ηρωικό Χρήστο Καψάλη. Οι Έλληνες είχαν απώλειες και από τους κρυμμένους στα διάφορα υψώματα και τις χαράδρες Αλβανούς. Μολαταύτα αντιμετώπιζαν με σταθερότητα τον αόρατο εχθρό.

Είχε αρχίζει να γλυκοχαράζει η Κυριακή των Βαΐων, όταν η μάχη έπαψε. Εκεί επάνω μόνο, στην κορυφή του Ζυγού. Από τους 3000 στρατιωτικούς που πήραν μέρος στην έξοδο, μόνο 1300 σώθηκαν. οι υπόλοιποι 1700 σκοτώθηκαν στις συμπλοκές της εξόδου. Από τις γυναίκες, 13 μόνο Σουλιώτισσες σώθηκαν και από τα παιδιά τρία ή τέσσερα. Οι απώλειες των Τουρκοαιγυπτίων υπολογίστηκαν σε 5000. Η θυσία του Μεσολογγίου, που επί 12 ολόκληρους μήνες αντιστάθηκε ηρωικά, προώθησε το ελληνικό ζήτημα, όσο καμιά άλλη ελληνική νίκη: πλημμύρισε τους άλλους Έλληνες και τους Ευρωπαίους με αισθήματα θαυμασμού για τους άνδρες της φρουράς του και τον ηρωικό πληθυσμό του Μεσολογγίου. Πραγματικά σπάνια συναντά κανείς στις σελίδες της ιστορίας παραδείγματα παρόμοιας υπεράνθρωπης ψυχικής αντοχής. Οι φλόγες του Μεσολογγίου θέρμαναν τις καρδιές των πολιτισμένων λαών και τους ξεσήκωσαν σε μια αληθινή σταυροφορία για την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους.

Ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστόδουλος, κατά την εισηγητική ομιλία του σε εκδήλωση αφιερωμένη στα 180 χρόνια απο την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου, την οποία οργάνωσε και πραγματοποίησε η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος τη Δευτέρα 10 Απριλίου 2006 μεταξύ άλλων επεσήμανε και τα εξής: " Νύχτα έγινε και η αρχαία Έξοδος από την Αίγυπτο, η οποία εσηματοδότησε το Πάσχα των Εβραίων. Νύχτα έγινε και η δική μας, του Μεσολογγίου, μιά εβδομάδα προ του Πάσχα, παραμονή των Βαϊων, γι’ αυτό και ο μεγάλος Σολωμός τη στόλισε ποιητικά «με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα τω Βαϊώνε». Ο Χριστός εισήρχετο στην αγία πόλι Ιερουσαλήμ, οι Χριστιανοί εξήρχοντο από την ιερά πόλι του Μεσολογγίου. Εκείνος εισήρχετο για να δεχθή το Άχραντον Πάθος και να αποθάνη, αναλαμβάνων το βάρος της ανθρωπίνης αμαρτίας. Των Μεσολογγιτών το πάθος είχε φθάσει στην κορύφωσί του και εξήρχοντο για να αποθάνουν, αναλαμβάνοντες το βάρος της Ιστορίας. Μιας Ιστορίας, η οποία από τις ημέρες των Θερμοπυλών, των Μαραθώνων και των Σαλαμίνων, ως τις ημέρες της Βασιλεύουσας με την αποφράδα 29η Μαϊου του 1453, εγνώριζε να διεκδική έως θανάτου το θεόσδοτο χάρισμα της Ελευθερίας και να υπερασπίζεται βωμούς και εστίες και θήκες προγόνων. .... Το Μεσολόγγι δεν έπεσε ποτέ!.... Το Μεσολόγγι τινάχτηκε στα ύψη του ουρανού, μέσα στην πιο λαμπρή έκρηξι του κοσμογονικού ηφαιστείου του 1821. Έγινε αγίασμα τω Κυρίω. Από το ύψος εκείνο «κρατά τον ήλιο το νιοβάφτιστο που στάζει απ’ του ουρανού την κολυμπήθρα» την αρετή, την αξιοπρέπεια, τον πιό αγνό και άδολο πατριωτισμό, την πιο πιστή προσήλωσι στο ακριβό δώρο του Θεού στον άνθρωπο, την ελευθερία. «Δόξα ΄χ’ η μαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι». Σ’ αυτή την άθικτη δόξα του υποκλινόμεθα οι Πανέλληνες ευλαβικά..." 

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΡΟΥΠΕΛ : ΡΟΥΠΕΣΚΟ, ΤΟ ΟΧΥΡΩΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ ΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΕΧΘΡΟ

Βρισκόμαστε στο Μπέλλες, στα 1800 μέτρα περίπου, κοιτώντας από ψηλά την ιστορία του τόπου. Στο οχύρωμα Ρουπέσκο, το οποίο ποτέ δεν έπεσε στα χέρια των Γερμανών κατακτητών, κατά την επίθεση εναντίον των οχυρών της γραμμής Μεταξά τον Απρίλιο του 1941.

Η XVIII (18η) Ελληνική Μεραρχία είχε αναλάβει την εξασφάλιση του όρους Μπέλες, δηλαδή από το Τριεθνές μέχρι την δυτική όχθη του ποταμού Στρυμόνα και είχε μέτωπο περίπου 40 χιλιόμετρα. Αποτελούνταν από 5 οχυρά και 7 τάγματα πεζικού. Για την κάλυψη του όρους Μπέλες η Μεραρχία είχε διαιρεθεί σε τρεις υποτομείς:

Ο υποτομέα «Ροδοπόλεως»  με σταθμό διοικήσεως στα Άνω Πορρόια περιλάμβανε την διοίκηση και δύο Τάγματα Πεζικού.

Ο υποτομέα «Ρουπέσκο»  με σταθμό διοικήσεως στη Βυρώνεια περιλάμβανε ένα Τάγμα Πεζικού  και το οχυρό ΠΟΠΟΤΛΙΒΙΣΤΑ.

Ο υποτομέα «Θύλακος»  με σταθμό διοικήσεως στη Λετσίστα περιλάμβανε την διοίκηση και δύο Τάγματα Πεζικού. Στον υποτομέα άνηκαν  τα οχυρά ΙΣΤΙΜΠΕΗ, ΚΕΛΚΑΓΙΑ, ΑΡΠΑΛΟΥΚΙ και το οχυρό ΠΑΛΙΟΥΡΙΩΝΕΣ.

Στις 06:00 ξεκίνησε επίθεση πολυάριθμων σμηνών γερμανικών αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως που έκαναν τα οχυρά να σείονται, ενώ όλο το Μπέλες φλέγονταν, χωρίς όμως να προκληθούν ζημιές στα ενεργητικά σκέπαστρα (πολυβολεία) του οχυρών.

09 Απριλίου 1941

Ο μόνος ελεύθερος θύλακας στο Μπέλες που εξακολουθούσε να μάχονταν ήταν το Κέντρο Αντίστασης (Κ.Α.) Ρουπέσκο που αποτελούνταν από τρία σκυρόδετα πολυβολεία. Το πολυβολείο «Π1» στο ύψωμα 1.911 και τα «Π2» και «Π2α» στην τοποθεσία Γεντί Κουλέ.

Στο ύψωμα Ρουπέσκο (3,5 χιλιόμετρα δυτικά του οχυρού ΠΟΠΟΤΛΙΒΙΤΣΑ) επιτέθηκε την 06 Απριλίου 1941 ο 1ος  Λόχος του 81ου  Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών, με αποστολή να το καταλάβει σε μία (1) ώρα…το Κ.Α. Ρουπέσκο όμως παραμένει ελληνικό, απόρθητο…η φρουρά των πολυβολείων, δεν συνθηκολόγησε, δεν παραδόθηκε…

Αργά την νύχτα η φρουρά των τριών πολυβολείων κατάφερε να διαφύγει.

Διαβάστε περισσότερα http://metaxasline.org

https://epiloges.tv/roypesko-to-oxyroma-poy-den-epese-pote-ston-exthro/

ΕΚΟΙΜΗΘΕΙ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΔΡΥΪΝΟΥΠΟΛΕΩΣ, ΠΩΓΩΝΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΚΟΝΙΤΣΗΣ ΚΥΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ - ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Τά μέλη τοῦ ΠΑΣΥΒΑ και της ΣΦΕΒΑ με σεβασμό αποτίουν φόρο τιμής στον μακαριστό μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κυρό ΑΝΔΡΕΑ Τρεμπέλα τον και πρόεδρο του Πανελληνίου Συνδέσμου Βορειοηπειρωτικοῦ Αγώνα που κοιμήθηκε σήμερα 5 Απριλίου μετά από πολύμηνη νοσηλεία στο νοσοκομείο Ιωαννίνων.

Ὁ Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης, κ. Α Ν Δ Ρ Ε Α Σ (Τρεμπέλας) γεννήθηκε τὸ 1939 στην Πάτρας.Υπήρξε πτυχιοῦχος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καὶ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Πνευματικό τέκνο του ἀειμνήστου Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης κυροῦ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ (Οἰκονομίδη) χειροτονήθηκε από τον Γέροντά του Διάκονος (1968) καὶ Πρεσβύτερος (1969), λαμβάνοντας καὶ τὸ ὀφφίκιοντοῦ Ἀρχιμανδρίτου. Ἀπό τοῦ ἔτους 1967 μέχρι τῆς ἐκλογῆς του ὡς Μητροπολίτου ὑπηρέτησεν στην Κόνιτσα ὡς Ἱεροκήρυξ (1967-1968 λαϊκός, 1968-69 Διάκονος, 1969-1995 Ἀρχιμανδρίτης – τακτικός Ἱεροκήρυξ). Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καὶ Κονίτσης εις διαδοχή του αοιδίμου ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ, ἐξελέγη ὑπὸ τῆς σεπτῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τήν 25/1/1995. Χειροτονήθηκε την 28/1/95, στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Δημητρίου Ἀμπελοκήπων Ἀθηνῶν, και ενθρονίσθηκε στο Δελβινάκιο και την Κόνιτσα τήν 1/4/1995.

Φύσει εσωστρεφής και πάντοτε συνειδητά στην σκιά του Γέροντά του δεν επιθύμησε ποτέ το βάρος του επισκοπικού αξιώματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι είναι μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία που υποψήφιος για τον αρχιερατικό θρόνο δεν βρισκόταν στην Αθήνα τη στιγμή της εκλογής του, με αποτέλεσμα την επομένη ημέρα να μην υπάρχουν φωτογραφίες του στις εφημερίδες που ανήγγειλαν το γεγονός της εκλογής του. Έκανε υπακοή μόνο στο θέλημα του πνευματικού του Πατέρα αλλά και στην σύσσωμη βούληση του λαού της ακριτικής επαρχίας να διαδεχθεί αυτός τον μεγάλο Σεβαστιανό.

Παρά το γεγονός ότι αισθανόταν βαρειά στους ώμους του την κληρονομιά του αειμνήστου Γέροντα και προκατόχου του στην ακριτική μητρόπολη, δέχθηκε να αναλάβει και την ευθύνη της συνεχίσεως του εθνικού αγώνα, που ο ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ ξεκίνησε υπέρ των βασανισμένων αδελφών της ελληνικότατης Βορείου Ηπείρου. Παρά τους αρχικούς του δισταγμούς ανέλαβε και την προεδρία του Πανελληνίου Συνδέσμου Βορειοηπειρωτικού Αγώνα και με την συνδρομή των μελών του ΠΑΣΥΒΑ και της ΣΦΕΒΑ κράτησε ψηλά την σημαία του σημαντικού εθνικού μας θέματος. Με εκδηλώσεις, ομιλίες ανά την Ελλάδα, δελτία Τύπου, καθώς και με την κυκλοφορία του Βορειοηπειρωτικού Βήματος (της μόνης ειδικής έντυπης έκδοσης για το ζήτημα της Βορείου Ηπείρου) συνέχισε την αγωνιστική πορεία που χάραξε ο προκάτοχός του, δίνοντας γενναία και εθνοπρεπή μαρτυρία στο πλευρό των αδελφών μας. Η φωνή του, στοιχούσα στο εθναρχικό παράδειγμα σημαντικών εκκλησιαστικών μορφών της σύγχρονης ιστορίας, υψωνόταν πάντοτε δυναμική για να καταγγείλει τους διωγμούς, την παραβίαση των εθνικών δικαίων και των ανθρωπίνων δικαιώμάτων των αδελφών μας, τον ανθελληνισμό του αλβανικού κατεστημένου αλλά και την αδιάφορη, δυστυχώς, συχνά στάση της ελληνικής πολιτείας.

Είναι συγκινητικό το γεγονός ότι, με δεδομένη την επιθυμία του το τελευταίο διάστημα να τιμηθεί η μνήμη του Γέροντά του με αφορμή την συμπλήρωση 30 ετών από την εκδημία του (1994-2024), οι τελευταίες επίσημες εμφανίσεις του έγιναν στην Θεσσαλονίκη στις 8 Δεκεμβρίου σε πανηγυρική εκδήλωση για τα 30 χρόνια από την κοίμηση του αοιδίμου Σεβαστιανού, όπου υπήρξε και ο κεντρικός ομιλητής ενθουσιάζοντας το ακροατήριο με τον παλμό και τον δυναμισμό του. Λίγες ημέρες αργότερα χοροστάτησε στο επίσημο μνημόσυνο για τον Σεβαστιανό στην Ιερά Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου όπου είναι θαμμένος ο αγωνιστής ιεράρχης.

Κλίνοντας ευλαβικά το γόνυ στην μνήμη του Προέδρου του ΠΑΣΥΒΑ και αρχηγού της ΣΦΕΒΑ, τα μέλη των οργανώσεών μας προσεύχονται στον Κύριο της δόξης να δεχθεί στους κόλπους του τον εκλιπόντα ιεράρχη, να του συγχωρήσει όσα ως άνθρωπος επλημμέλησε και να τον αναπαύσει στο πλευρό του μακαριστού γέροντά του για τους αγώνες του υπέρ των αδικουμένων αδελφών μας της Βορείου Ηπείρου.

Σ.Φ.Ε.Β.Α.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΡΟΥΠΕΛ : Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ ΣΤΙΣ 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1941

Ύστερα από την απρόκλητη ιταλική επίθεση της 28ης Οκτωβρίου, οι ενδείξεις για άμεση επέμβαση της Βουλγαρίας ήταν συγκεχυμένες, μέχρι το τέλος του 1940. Εξάλλου, η σαφής δήλωση της Τουρκίας ότι θα αντιμετώπιζε τη Βουλγαρία, αν αυτή ενεργούσε εναντίον της Ελλάδας και η διαβεβαίωση της Γερμανίας ότι δεν είχε πρόθεση να επιτεθεί εναντίον της, έδωσαν στην Ελλάδα τη δυνατότητα να μετακινήσει δυνάμεις, από το θέατρο επιχειρήσεων προς τη Βουλγαρία, στο αλβανικό μέτωπο. Έτσι, στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη είχαν απομείνει ελάχιστες δυνάμεις, όταν από τον Ιανουάριο του 1941 αντιμετωπιζόταν η πιθανότητα γερμανικής επιθέσεως.

Πράγματι, από το Νοέμβριο του 1940 οι Γερμανοί, αν και εξακολουθούσαν να παρέχουν διαβεβαιώσεις έναντι της Ελλάδας, είχαν αποφασίσει να επιτεθούν εναντίον της, αφού είχαν ήδη εξασφαλίσει τη σιωπηρή συγκατάθεση της Ρωσίας. Στις 13 Δεκεμβρίου 1940 ο Χίτλερ εξέδωσε γενικές οδηγίες, στις οποίες η προβλεπόμενη επίθεση εναντίον της Ελλάδας για το Μάρτιο αναφέρεται για πρώτη φορά με το συνθηματικό όνομα «ΜΑΡΙΤΑ». Στις 2 Μαρτίου 1941, η 12η Γερμανική Στρατιά άρχισε να εισέρχεται στο βουλγαρικό έδαφος και στις 9 Μαρτίου οι εμπροσθοφυλακές των εμπρός Μεραρχιών είχαν φθάσει στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Η Ελλάδα δεν ήταν δυνατό να αντισταθεί μόνη της  και με επιτυχία εναντίον και της δεύτερης αυτοκρατορίας. Η βρετανική κυβέρνηση είχε όλη την καλή διάθεση να ενισχύσει την Ελλάδα δεν είχε όμως τη δυνατότητα. Μετά απ’ αυτό στις συσκέψεις της 15ης και 16ης Ιανουαρίου 1941, στις οποίες έλαβε μέρος και ο Αρχιστράτηγος των βρετανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, Στρατηγός Γουέϊβελ (Wavel), ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως απέκρουσε τη βρετανική πρόταση αποστολής στην Ελλάδα ανεπαρκών δυνάμεων που δεν θα πρόσφεραν τίποτα το αξιόλογο στην ελληνική αντίσταση και οπωσδήποτε θα επιτάχυναν την κάθοδο των Γερμανών και θα επηρέαζαν, ίσως, δυσμενώς τη στάση της Τουρκίας και της Γιουγκοσλαβίας. Ο Πρωθυπουργός εξάλλου, πήρε την απόφαση να καλέσει τους Βρετανούς να αποβιβαστούν στην Ελλάδα, μόλις τα γερμανικά στρατεύματα θα εισέρχονταν στη Βουλγαρία, οπότε οι γερμανικές προθέσεις θα αποκαλύπτονταν οριστικά. Μετά απ’ αυτό η βρετανική συνδρομή περιορίσθηκε στην προστασία με το στόλο και σε ασθενή αεροπορική βοήθεια. Μετά το θάνατο του Πρωθυπουργού Ι. Μεταξά, ο Αλεξ. Κορυζής που τον διαδέχθηκε επανέλαβε στις 8 Φεβρουαρίου τη δήλωση προς τη βρετανική κυβέρνηση για την απόφαση της Ελλάδας να αμυνθεί κατά των Γερμανών και πρότεινε και πάλι να μην αποσταλούν βρετανικά στρατεύματα στη Μακεδονία, αν οι Γερμανοί δεν εισέρχονταν στη Βουλγαρία.

Οι ενισχύσεις των Βρετανών μαζί με τις διατιθέμενες ελληνικές δυνάμεις στη Μακεδονία και τη Θράκη δεν επαρκούσαν για την άμυνα της Ανατολικής Μακεδονίας και πολύ περισσότερο και της Δυτικής Θράκης. Από στρατιωτικής απόψεως ήταν σκόπιμη η έγκαιρη εκκένωση της οχυρωμένης τοποθεσίας και η μεταφορά της άμυνας στην οικονομικότερη και «φύσει οχυρά» τοποθεσία Καϊμακτσαλάν-Βέρμιο-Αλιάκμονας. Η εγκατάλειψη όμως της Θράκης και του μεγαλύτερου μέρους της Μακεδονίας με τη Θεσσαλονίκη, πέρα από την ψυχολογική πλευρά και τον ηθικό αντίκτυπο στον ελληνικό πληθυσμό, θα συνδεόταν και με τη στάση της Τουρκίας και της Γιουγκοσλαβίας. Η τελευταία που επηρέαζε και άμεσα την άμυνα της Ελλάδας δεν αποσαφήνιζε την εξωτερική της πολιτική. Έτσι, κατ’ ανάγκη, τα στρατηγικά σχέδια για την άμυνα του ελληνικού χώρου θεμελιώθηκαν σε προϋποθέσεις, σχετικά με τη στάση της Γιουγκοσλαβίας ως εξής:

1. Με τη Γιουγκοσλαβία σύμμαχο της Μεγάλης Βρετανίας και της Ελλάδας, ο αγώνας έπρεπε να διεξαχθεί επί της οχυρωμένης τοποθεσίας από Κερκίνη (Μπέλες) μέχρι το Νέστο, γνωστής ως «Γραμμής Μεταξά».
2. Αν όμως η Γιουγκοσλαβία επέτρεπε τη διέλευση γερμανικών στρατευμάτων από το έδαφός της, τότε ούτε η γραμμή των οχυρών αλλά ούτε και αυτή του Καϊμακτσαλάν-Βέρμιο-Αλιάκμονας δεν προσφερόταν ως τοποθεσία αντιστάσεως κατά της γερμανικής εισβολής.
3. Η μόνη πλέον καταλληλότερη γραμμή άμυνας ήταν: Ελληνοαλβανική μεθόριος-Σμόλικας όρος-Αλιάκμονας ποταμός-Όλυμπος, στην οποία είχαν αρχίσει να εκτελούνται αμυντικά έργα.

Στις 22 Φεβρουαρίου έφθασαν μυστικά στην Αθήνα ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Άντονυ Ήντεν, ο Αρχηγός του βρετανικού Επιτελείου, Στρατάρχης Ντηλ, ο Στρατάρχης της αεροπορίας Λόγκμορ και ο Πλοίαρχος Ντίκι, αντιπρόσωπος του Ναυάρχου Κάνιγγαμ. Σε σύσκεψη που έγινε υπό την προεδρία του Βασιλιά, ο Αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος δέχθηκε καταρχήν την εκκένωση ολόκληρης της ελληνικής περιοχής ανατολικά του Αξιού και τη μεταφορά δυνάμεων στην τοποθεσία Βερμίου, στην οποία όμως θα τάσσονταν και οι βρετανικές ενισχύσεις, εφόσον όμως  θα είχε χαθεί και η τελευταία ελπίδα εξόδου της Γιουγκοσλαβίας στον πόλεμο, στο πλευρό των Συμμάχων. Μετά την είσοδο όμως των Γερμανών στη Βουλγαρία, στις 2 Μαρτίου, η εκκένωση της περιοχής αυτής κρίθηκε πλέον από τον Έλληνα Αρχιστράτηγο ως άκαιρη και ασύμφορη και για τον πρόσθετο λόγο ότι και η στάση της Γιουσγκοσλαβίας δεν είχε ακόμη αποσαφηνισθεί.

Έτσι, κατά τη διάρκεια αλλεπάλληλων συσκέψεων που έλαβαν χώρα από 2-4 Μαρτίου για την εξέταση της καταστάσεως, ενώ τα γερμανικά στρατεύματα διέσχιζαν τη Βουλγαρία, το Ελληνικό Επιτελείο πρότεινε να διατεθούν όλες οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις στην οχυρωμένη τοποθεσία Κερκίνη (Μπέλες). Προ της επιμονής όμως των Βρετανών, οι οποίοι υποστήριζαν την εγκατάλειψη της τοποθεσίας Κερκίνης (Μπέλες) και την κατάληψη της τοποθεσίας Βερμίου, ο Έλληνας Αρχιστράτηγος υπέβαλε συμβιβαστική πρόταση που έγινε αποδεκτή από τους Βρετανούς και είχε ως εξής:

1. Η Δυτική Θράκη θα εκκενωνόταν και θα παρέμεναν σ’ αυτή μόνο οι δυνάμεις των Οχυρών Εχίνου και Νυμφαίας και μερικοί λόχοι Προκαλύψεως.
2. Οι εξοικονομούμενες ελληνικές δυνάμεις μαζί με εκείνες της Ανατολικής Μακεδονίας θα κατανέμονταν σε δύο κλιμάκια, προοριζόμενα να αμυνθούν σε δύο τοποθεσίες:
   1. Στην οχυρωμένη «Γραμμή Μεταξά» τρεις μεραρχίες, μία ταξιαρχία και οι δυνάμεις των Οχυρών.
   2. Στην τοποθεσία Βερμίου η 12η και 20η Μεραρχίες Πεζικού, η 19η Μηχανοκίνητη Μεραρχία και οι βρετανικές δυνάμεις που θα έφταναν στον Πειραιά και θα προωθούνταν στη συνέχεια στην τοποθεσία αυτήν.

Η κατάτμηση των ελληνοβρετανικών δυνάμεων σε δύο τοποθεσίες αποτελούσε, όπως ήταν φυσικό, σοβαρό μειονέκτημα. Οι δυνάμεις αυτές που ήταν ανεπαρκείς για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εχθρού σε μία τοποθεσία, βρέθηκαν στην ανάγκη, για γενικότερους πολιτικο-στρατιωτικούς λόγους, να κατατμηθούν σε δύο τοποθεσίες. Ιδιαίτερα, επισφαλής ήταν η θέση των δυνάμεων του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ) που ήταν εκτεθειμένο στον κίνδυνο της αποκοπής των δυνάμεών, στην περίπτωση υπερκερωτικής ενέργειας του εχθρού από τα δυτικά. Ο Διοικητής του ΤΣΑΜ, προ της διαφαινόμενης γερμανικής επιθέσεως, με έκθεσή του προς το Γενικό Στρατηγείο, στις 5 Μαρτίου, ζητούσε τη διάθεση σοβαρών ενισχύσεων για την άμυνα της τοποθεσίας Κερκίνης (Μπέλες) – Νέστος. Μετά από αλλεπάλληλες μελέτες και ανταλλαγές απόψεων μεταξύ Γενικού Στρατηγείου και ΤΣΑΜ, έγινε τελικά στις 25 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη σύσκεψη υπό την προεδρία του Διοικητή του ΤΣΑΜ, στην οποία συμμετείχαν ο αντιπρόσωπος του Γενικού Στρατηγείου, ένας βρετανός Ταξίαρχος και ο Διευθυντής του 3ου Γραφείου του Τμήματος Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΣΚΜ). Κατά τη σύσκεψη  ο Διοικητής του ΤΣΑΜ υποστήριξε την ανάγκη συνενώσεως των δυνάμεων των δύο τοποθεσιών και υπέδειξε ως καταλληλότερη την τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος. Ο Βρετανός Αντιπρόσωπος, αντίθετα, υποστήριξε τη μεταφορά των δυνάμεων στη γραμμή Βερμίου. Ο εκπρόσωπος του Γενικού  Στρατηγείου δήλωσε ότι οι κινήσεις προς τα πίσω δεν μπορούσαν να γίνουν, γιατί δεν υπήρχε πια ο απαιτούμενος χρόνος και συνεπώς το ΤΣΑΜ έπρεπε να αμυνθεί στην τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος, στην οποία άλλωστε και βρισκόταν ήδη αναπτυγμένο.

Η ημέρα της ενάρξεως της επιχειρήσεως του σχεδίου  «ΜΑΡΙΤΑ» πλησίαζε, χωρίς η Γιουγκοσλαβία να έχει καθορίσει τη θέση της. Για την εκτέλεση όμως του σχεδίου ήταν απαραίτητη η χρησιμοποίηση της σιδηροδρομικής γραμμής Βελιγραδίου-Νύσσας-Θεσσαλονίκης. Έτσι, ασκήθηκε πίεση και εξαναγκάσθηκε η Γιουγκοσλαβία να υπογράψει στις 25 Μαρτίου (την ημέρα που συζητούνταν στη Θεσσαλονίκη η συνένωση των ελληνοβρετανικών δυνάμεων σε μία τοποθεσία) πρωτόκολλο προσχωρήσεώς της στο τριμερές σύμφωνο (Γερμανία-Ιταλία-Ιαπωνία).

Σε νέα σύσκεψη που έγινε στην Αθήνα την επομένη 26 Μαρτίου, ο Διοικητής του ΤΣΚΜ υποστήριξε τη μεταφορά των δυνάμεων του ΤΣΑΜ στην τοποθεσία Βερμίου. Την άποψη αυτή τελικά δέχθηκε και ο Διοικητής του ΤΣΑΜ, εξαιτίας των γνωστών αντιρρήσεων των Βρετανών και κυρίως γιατί, την προηγούμενη ημέρα, η Γιουγκοσλαβία είχε προσχωρήσει στον Άξονα με αντάλλαγμα την υπόσχεση για παραχώρηση της Θεσσαλονίκης.  Έφτασε όμως στο μεταξύ η πληροφορία για επικείμενο πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία προς ανατροπή της κυβερνήσεως Τσβέτκοβιτς που είχε υπογράψει σύμφωνο με τη Γερμανία και ύστερα απ’ αυτό αποφασίστηκε οριστικά η παραμονή και ενίσχυση του ΤΣΑΜ στην τοποθεσία Κερκίνη (Μπέλες)-Νέστος.

Πράγματι τη νύχτα 26/27 Μαρτίου εκδηλώθηκε πραξικόπημα στη Γιουγκοσλαβία, ανέτρεψε την Κυβέρνηση, κατήγγειλε τις συμφωνίες με τη Γερμανία και κήρυξε γενική επιστράτευση. Έτσι, οι προθέσεις της ελληνικής ηγεσίας εντοπίσθηκαν στην ενίσχυση των δυνάμεων της Ανατολικής Μακεδονίας, ώστε να εξασφαλισθεί η οχυρωμένη τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος και απέβλεπαν στην προώθηση προς την Ανατολική Μακεδονία των ελληνικών Μεραρχιών της τοποθεσίας Βερμίου, μόλις θα συγκεντρώνονταν εκεί οι βρετανικές δυνάμεις. Αρχή της προωθήσεως ήταν η διάθεση της ΧΙΧ Μηχανοκίνητης Μεραρχίας στο ΤΣΑΜ.

 

Αντίθετα, η κατάσταση που δημιουργήθηκε στη Γιουγκοσλαβία, αναστάτωσε τους Γερμανούς που σχεδίαζαν να αρχίσουν την επιχείρηση «ΜΑΡΙΤΑ» στις 28 Μαρτίου. Το νέο γερμανικό σχέδιο, για την παράλληλη επίθεση κατά της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας εκπονήθηκε μέσα σε 24 ώρες και προέβλεπε να εφαρμοστεί η μέθοδος της «διαδοχικής εξορμήσεως» (FLYING START), λόγω της μη ολοκληρώσεως της στρατηγικής συγκεντρώσεως των δυνάμεων που θα ενεργούσαν κατά της Γιουγκοσλαβίας. Οι ημερομηνίες ενάρξεως των επιχειρήσεων καθορίσθηκαν στη συνέχεια και είχαν ως εξής :

1. Οι γερμανικές δυνάμεις κατά μήκος των ελληνικών και νοτιοανατολικών γιουγκοσλαβικών συνόρων θα ενεργούσαν στις 6 Απριλίου προς Θεσσαλονίκη και Σκόπια.
2. Οι τεθωρακισμένες δυνάμεις  της περιοχής Σόφιας στις 8 Απριλίου προς Νύσσα-Βελιγράδι.
3. Οι δυνάμεις της περιοχής Ρουμανίας-Ουγγαρίας και Γκρατς, στις 10 Απριλίου προς Ζάγκρεμπ και Βελιγράδι. Επιπλέον, προωθημένα τμήματα της 2ης Στρατιάς θα προέλαυναν για να καταλάβουν τις γέφυρες και σήραγγες στα σύνορα Αυστρίας-Γιουγκοσλαβίας, για να διευκολύνουν την παραπέρα προέλαση της Στρατιάς.

Το αρχικό σχέδιο του Χίτλερ για την επιχείρηση «ΜΑΡΙΤΑ» προέβλεπε ότι για την κατάληψη της Ελλάδας και τη συγκράτηση της Τουρκίας θα διατίθονταν 24 Μεραρχίες. Απ’αυτές οι 17 βρίσκονταν στη Βουλγαρία από τις 17 Μαρτίου. Για την αντιμετώπιση και της Γιουγκοσλαβίας το Γερμανικό Επιτελείο συγκρότησε τη 2η Στρατιά, αποτελούμενη από 9 Μεραρχίες και διέθεσε από τη 12η Στρατιά την Τεθωρακισμένη Ομάδα Κλάιστ, η οποία προοριζόταν αρχικά για τις επιχειρήσεις εναντίον της Ελλάδας.

Περιγραφή του Πεδίου Μάχης

 

Η περιοχή επιχειρήσεων της Ανατολικής Μακεδονίας εκτεινόταν από τον ποταμό Αξιό μέχρι τον ποταμό Νέστο. Έτσι, η κοιλάδα του Αξιού στο ελληνικό έδαφος αποτελεί άξονα εισβολής από το γιουγκοσλαβικό έδαφος προς τη Θεσσαλονίκη και αντίστροφα.

Ανατολικότερα ο ποταμός Στρυμόνας διέρχεται τη στενωπό του Ρούπελ, ρέει προς τα νότια διαμέσου των πεδιάδων Σερρών και Νιγρίτας και εκβάλλει στο Αιγαίο. Η κοιλάδα του αποτελεί τη συντομότερη οδό από το υψίπεδο της Σόφιας προς το Αιγαίο και αντίστροφα. Εξαιτίας όμως της φύσεως του εδάφους που σχηματίζει πολλές στενωπούς (Ρούπελ, Κρέσνας και Τζουμαγιάς), οι επιχειρήσεις στον άξονα αυτό δυσχεραίνονται, γιατί προσκρούουν σε φυσικές ισχυρές γραμμές.

Ο ποταμός Νέστος, κατά τη ροή του από τα βόρεια προς τα νότια, συσφίγγεται μεταξύ ορεινών όγκων με κάθετες όχθες σχεδόν και στις δύο πλευρές του. Η κοιλάδα του συνεπώς δεν προσφέρεται ως άξονας προελάσεως από τα βόρεια προς τα νότια ή και αντίστροφα. Αντίθετα, αποτελεί σοβαρό αμυντικό κώλυμα για την απόκρουση επιθέσεων κατά της Ανατολικής Μακεδονίας από τα βορειανατολικά και ανατολικά.

Χαρακτηριστικό σημείο της όλης περιοχής αποτελεί η οροσειρά της Κερκίνης, της οποίας η στενότατη κορυφογραμμή χρησιμεύει και ως οροθετική γραμμή. Η άμυνα επί της Κερκίνης είναι προβληματική, αν όχι αδύνατη, χωρίς την κατάληψη και χρησιμοποίηση μέρους τουλάχιστον των βόρειων κλιτύων της.

Στο βόρειο τμήμα της υπόψη περιοχής και κατά μήκος της ελληνοβουλγαρικής μεθορίου και μερικώς της ελληνογιουγκοσλαβικής μεθορίου, είχε κατασκευασθεί από το 1936-1940 η οχυρωμένη τοποθεσία της «Γραμμής Μεταξά». Αυτή στοιχιζόταν με τα μόνιμα οχυρά που είχαν κατασκευασθεί για την απαγόρευση κυρίως των διαβάσεων επί και μεταξύ των ορεινών όγκων Κερκίνης (Μπέλες), Τσιγκέλι, υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου και Μποζ Νταγ. Από τις αρχές 1939 η τοποθεσία επεκτάθηκε προς τα ανατολικά στη δυτική όχθη του Νέστου, από το Παρανέστι μέχρι τις εκβολές του, ενώ από τις αρχές του 1941, όταν διαφάνηκε η γερμανική απειλή, επεκτάθηκε και προς τα δυτικά μεταξύ του Αξιού ποταμού και της λίμνης Δοϊράνης.

Σκοπός της οργανώσεως της παραπάνω τοποθεσίας ήταν να καλύψει αρχικά την επιστράτευση και τη στρατηγική συγκέντρωση στην περιοχή αυτή, ενώ στη συνέχεια να αποτελέσει την κύρια αμυντική τοποθεσία του Ελληνικού Στρατού και τη βάση εξορμήσεως για τις επιθετικές επιχειρήσεις, εφόσον δημιουργούνταν ευνοϊκές συνθήκες. Η γραμμή αυτή παρουσίαζε αξιόλογη αμυντική ισχύ, της οποία η αξία ασφαλώς θα ήταν πολλαπλάσια αν επανδρωνόταν, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί, με επαρκή τμήματα επιφανείας για την κάλυψη των πλευρών των οχυρών και την εκτέλεση αντεπιθέσεων. Τα τμήματα όμως είχαν αισθητά μειωθεί προς όφελος του αλβανικού μετώπου.

Τα οχυρά που είχαν κατασκευασθεί στην παραπάνω τοποθεσία ήταν τα εξής:

1. Στην Κερκίνη: Ποποτλίβιτσα, Ιστίμπεη, Κελκαγιά, Παλιουριώνες, Αρπαλούκι.
2. Στην περιοχή Αγκίστρου: Ρούπελ, Καρατάς, Κάλη.
3. Μεταξύ Αλή Μπουτούς και Μαύρο Βουνό: Το Οχυρό Περσέκ.
4. Στο υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου: Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι, Παρταλούσκα, Ντάσαβλη, Λίσσε, Πυραμιδοειδές.
5. Στην περιοχή Βώλακα: Καστίλο, Άγιος Νικόλαος, Μπαρτίσεβα.
6. Στην περιοχή Δυτικής Θράκης: Εχίνος, Νυμφαία.

Συνολικά είχαν κατασκευασθεί 21 οχυρά, τα οποία προβλεπόταν σε περίπτωση πολέμου να επανδρωθούν με δύναμη 10.000 ανδρών.

Κάθε οχυρό αποτελούσε στο σύνολό του περίκλειστο έργο από ένα ή περισσότερα στεγανά συγκροτήματα, ικανό να αμυνθεί προς κάθε κατεύθυνση και περιλάμβανε ενεργητικά σκέπαστρα (πυροβολεία, πολυβολεία, παρατηρητήρια, οπτικούς σταθμούς) καθώς και εξόδους για τον ανεφοδιασμό και την εκτέλεση αντεπιθέσεων.

Διάφορες άλλες κατασκευές συμπλήρωναν το συγκρότημα κάθε οχυρού, όπως υπόγειοι θάλαμοι ανδρών, αποθήκες με επαρκή εφόδια για την κάλυψη αναγκών 15 ημερών άμυνας, σταθμοί διοικήσεως, σταθμοί επιδέσεως, χώροι υγιεινής, μαγειρεία, θέσεις υδροληψίας κτλ.

Ο αερισμός και ο φωτισμός των υπόγειων χώρων εξασφαλιζόταν στα μεγάλα συγκροτήματα οχυρών με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, ενώ στα μικρότερα και με χειροκίνητους ανεμιστήρες και λάμπες πετρελαίου.

Μεταξύ της μεθορίου και της οχυρωμένης τοποθεσίας είχαν κατασκευασθεί πρόχειρα έργα εκστρατείας για την επιβράδυνση του εχθρού. Από τα σύνορα και σε σημαντικό βάθος στο εσωτερικό της τοποθεσίας, είχαν κατασκευασθεί, επίσης, ισχυρά παθητικά αντιαρματικά κωλύματα, καθώς και έργα ενεργών αντιαρματικών μέσων, πλήρες σύστημα καταστροφών, άρτιο οδικό δίκτυο και πολλαπλά δίκτυα τηλεπικοινωνιών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο η Γερμανική, όσο και η Βουλγαρική Υπηρεσία Πληροφοριών   δεν είχαν επαρκή στοιχεία για τις θέσεις, τον οπλισμό και τη δύναμη των οχυρών. Γενικά, νόμιζαν ότι ήταν εγκατεσπαρμένα σκυρόδετα σκέπαστρα, γι’ αυτό η αποκάλυψη της μορφής των οχυρών μετά την επίθεση αποτέλεσε γι’ αυτούς μεγάλη έκπληξη.

Επειδή ολόκληρη η τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος διέτρεχε τον κίνδυνο υπερκεράσεως από το αριστερό πλευρό της, που στηριζόταν στον Αξιό ποταμό, όπου η οργάνωση του εδάφους δεν είχε φθάσει σε ικανοποιητικό βαθμό, είχε οργανωθεί μία δεύτερη αμυντική τοποθεσία, η «Τοποθεσία Κρουσίων», μεταξύ των λιμνών Δοϊράνης και Κερκίνης.

Η οργάνωση της παραπάνω δεύτερης γραμμής επιβλήθηκε και από το γεγονός ότι η τοποθεσία στην Κερκίνη παρουσίαζε σχετικά μειωμένη αμυντική ισχύ, επειδή η οχύρωση είχε γίνει σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορα και έτσι μπορούσε ο εχθρός να εξουδετερώσει τα μετωπικά όργανα πυρός με όπλα ευθυτενούς τροχιάς. Εξάλλου, δεν υπήρχε το αναγκαίο βάθος στη τοποθεσία για ελιγμό προς άμυνα, καθόσον οι πλαγιές της Κερκίνης κατέρχονται απότομα προς το ελληνικό έδαφος. Η αλυσίδα των οχυρών συμπληρωνόταν με την οργάνωση έργων εκστρατείας σε δευτερεύουσες κατευθύνσεις, οι οποίες θα καταλαμβάνονταν από μονάδες του στρατού εκστρατείας.

Δυνάμεις και Διάταξη Γερμανών

Έναντι των ελληνικών δυνάμεων η Γερμανία είχε συγκεντρώσει στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία τη 12η Στρατιά υπό το Στρατάρχη Φον Λιστ. Αυτή περιλάμβανε αρχικά 10 Μεραρχίες Πεζικού, από τις οποίες 2 μηχανοκίνητες, 5 Τ/Θ Μεραρχίες, 3 Ορεινές Μεραρχίες, 1 μηχανοκίνητη Ταξιαρχία, 2 ανεξάρτητα ενισχυμένα Συντάγματα και 7 Στρατηγεία Σωμάτων Στρατού. Η Στρατιά αυτή είχε αναλάβει τις επιχειρήσεις της Ελλάδας και της νότιας Γιουγκοσλαβίας. Ειδικότερα, οι δυνάμεις της 12ης Γερμανικής Στρατιάς που διατέθηκαν για τις επιχειρήσεις κατά της Ελλάδας ήταν οι εξής:

1. Το 18ο Ορεινό Σώμα Στρατού, αποτελούμενο από τη 2η Τεθωρακισμένη Μεραρχία, τις 5η και 6η Ορεινές Μεραρχίες, το 125ο Ανεξάρτητο Ενισχυμένο Σύνταγμα Πεζικού και την 72η Μεραρχία Πεζικού, αναπτυγμένο από το Πετρίτσι μέχρι το Νευροκόπι.
2. Το 30ο Σώμα Στρατού, αποτελούμενο από τις 164η και 50η Μεραρχίες Πεζικού, αναπτυγμένο στις περιοχές Πασμακλή και Κίρτζαλη.
3. Το 40ο Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού, αποτελούμενο από την 9η Τεθωρακισμένη Μεραρχία, την 73η Μεραρχία Πεζικού και τη «Σωματοφυλακή SS Αδόλφος Χίτλερ», συγκεντρωμένο στην περιοχή Ντούμπνιτσας. Το Σώμα αυτό χρησιμοποιήθηκε αρχικά εναντίον της Γιουγκοσλαβίας, μετά την κατάληψη όμως των Σκοπίων, στις 8 Απριλίου, στράφηκε προς τα νότια στην κατεύθυνση Μοναστήρι-Φλώρινα-Αμύνταιο και επιτέθηκε εναντίον των ελληνοβρετανικών δυνάμεων. Στις δυνάμεις αυτές προστέθηκε αργότερα και η 5η Τεθωρακισμένη Μεραρχία της Ομάδας Κλάιστ, η οποία είχε αρχικά ενεργήσει προς Νύσσα.
4. Μία από τις δύο μεραρχίες Πεζικού που διέθετε η Στρατιά στην περιοχή Φιλιππουπόλεως, ως εφεδρεία.

Την προκάλυψη όλου του μετώπου διατήρησαν οι Βούλγαροι με τρεις μεραρχίες τους.

Το σύνολο των γερμανικών δυνάμεων που διατέθηκαν εναντίον της Ελλάδας ήταν 3 Τ/Θ Μεραρχίες, 2 Ορεινές, 4 Πεδινές και 1 εφεδρική, 2 ανεξάρτητα ενισχυμένα Συντάγματα που αντιστοιχούσαν σε μία Μηχανοκίνητη Μεραρχία και 3 Στρατηγεία Σωμάτων Στρατού με τις Μη Μεραρχιακές Μονάδες. Διατέθηκε, επίσης, εναντίον της Ελλάδας ο όγκος του Πυροβολικού, Μηχανικού, αντιαρματικού και άλλων μέσων της Στρατιάς.

Επίσης οι Γερμανοί διέθεσαν για τις επιχειρήσεις κατά της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας τις εξής αεροπορικές δυνάμεις:

1. Το 8ο Σώμα Αεροπορίας, υπό τον Πτέραρχο Ριχτχόφεν, το οποίο είχε διατεθεί εξαρχής στη 12η Στρατιά και περιλάμβανε 650 αεροσκάφη (280 βομβαρδιστικά, 150 κάθετης εφορμήσεως «Στούκας», 90 διώξεως μονοκινητήρια, 90 διώξεως και βομβαρδισμού δικινητήρια και 40 αναγνωρίσεως).
2. Τον 4ο Αεροπορικό   Στόλο, ο οποίος συγκροτήθηκε μετά τη γιουγκοσλαβική μεταπολίτευση και περιλάμβανε 744 αεροσκάφη διαφόρων τύπων.

Δυνάμεις και Διάταξη Ελλήνων

Οι ελληνικές και βρετανικές δυνάμεις, που προορίζονταν να αντιμετωπίσουν  τη γερμανική εισβολή, είχαν κλιμακωθεί στην οχυρωμένη τοποθεσία της «Γραμμής Μεταξά» και στην τοποθεσία Βερμίου και ήταν οι ακόλουθες:

Στην Ανατολική Μακεδονία, δηλαδή στην οχυρωμένη τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος, βρισκόταν αναπτυγμένο το ΤΣΑΜ υπό τον Αντιστράτηγο Μπακόπουλο Κωνσταντίνο, έχοντας υπό τις διαταγές του:
-Την Ομάδα Μεραρχιών, υπό τον Αντιστράτηγο Δέδε Παναγιώτη, αποτελούμενη από τις 18η και 24η Μεραρχίες Πεζικού με διάταξη ως ακολούθως:
–Η 24η Μεραρχία, υπό τον Υποστράτηγο Στεργιόπουλο Λεωνίδα, κατείχε τον ορεινό όγκο της Κερκίνης από το Τριεθνές μέχρι το Στρυμόνα ποταμό και διέθετε 7 τάγματα Πεζικού και τα τμήματα 5 Οχυρών. Για να καλύψει το αναπτύγματος 40 περίπου χιλιομέτρων μέτωπό της, η Μεραρχία είχε κατανείμει τις δυνάμεις της σε τρεις υποτομείς:

1. Τον Υποτομέα Ροδοπόλεως: 70ό ΣΠ (2 ΤΠ συν λόχος).
2. Τον Υποτομέα Ρουπέσκο: Τάγμα του 70ού ΣΠ συν λόχος και το Οχυρό Ποποτλίβιτσα.
3. Τον Υποτομέα Θύλακα: 91ο ΣΠ (2 ΤΠ συν λόχος) και τα Οχυρά Ιστίμπεη, Κελκαγιά, Αρπαλούκι και Παλιουριώνες.

–Η 14η Μεραρχία, υπό τον Υποστράτηγο Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνο, κατείχε τον τομέα από την ανατολική όχθη του Στρυμόνα μέχρι τις δυτικές προσβάσεις του υψιπέδου Κάτω Νευροκοπίου και διέθετε 6 τάγματα Πεζικού, 5 λόχους Προκαλύψεως και τα τμήματα 8 Οχυρών. Για να καλύψει το αναπτύγματος 80 περίπου χιλιομέτρων μέτωπό της, η Μεραρχία είχε οργανώσει δύο συγκροτήματα:

• Το Συγκρότημα Σιδηροκάστρου: 41ο ΣΠ (3 ΤΠ), τα Οχυρά Ρούπελ, Καρατάς, Κάλη και 3 λόχοι Προκαλύψεως.
• Το Συγκρότημα Καραντάγ: 73ο ΣΠ (3 ΤΠ) και τα Οχυρά Περσέκ, Μπαμπαζώρα, Μαλιάγκα, Περιθώρι και Παρταλούσκα.
• Εφεδρεία της XIV Μεραρχίας 2 λόχοι Προκαλύψεως.
• Εφεδρεία της Ομάδας Μεραρχιών ένα τάγμα του 81ου ΣΠ μείον λόχος.
• Την 7η Μεραρχία, υπό τον Υποστράτηγο Ζωιόπουλο Χρίστο, η οποία ήταν αναπτυγμένη από τη διάβαση Λιμπάχοβο μέχρι το Κουσλάρ όρος και διέθετε 10 τάγματα Πεζικού, 2 λόχους Προκαλύψεως και τα τμήματα 6 Οχυρών. Η ζώνη της Μεραρχίας είχε συνολικό ανάπτυγμα 85 περίπου χιλιόμετρα και είχε διαιρεθεί σε τρεις τομείς:
  1. Τον Τομέα Φαλακρού: 26ο ΣΠ (4 ΤΠ) και τα Οχυρά Λίσσε, Πυραμιδοειδές, Ντάσαβλη, Καστίλο, Άγιος Νικόλαος και Μπαρτίσεβα.
  2. Τον Τομέα Τουλουμπάρ: 92ο ΣΠ (3 ΤΠ).
  3. Τον Τομέα Παρανεστίου: 71ο ΣΠ (3 ΤΠ).
• Την Ταξιαρχία Νέστου, υπό το Συνταγματάρχη Καλή Αναστάσιο, η οποία ήταν εγκαταστημένη στη δυτική όχθη του Νέστου ποταμού από το χωριό Πασχαλιά μέχρι τις εκβολές και διέθετε 5 τάγματα Πεζικού, μία ομάδα Αναγνωρίσεως και το Οχυρό Εχίνος.
• Τη 19η Μηχανοκίνητη Μεραρχία, υπό τον Υποστράτηγο Λιούμπα Νικόλαο, η οποία βρισκόταν στην περιοχή Κιλκίς με το 191ο ΣΠ στην περιοχή Σιδηροκάστρου (στη διάθεση της Ομάδας Μεραρχιών), το 192ο ΣΠ στην περιοχή Ευκαρπίας-Κιλκίς και το 193ο ΣΠ στην περιοχή Καλίνδριας-Χέρσου.
• Το Απόσπασμα Κρουσίων: Διοίκηση 81ου ΣΠ, σύνταγμα Ιππικού, τάγμα Ασφαλείας και λόχος Προκαλύψεως.
• Ένα ενισχυμένο τάγμα Πεζικού στην περιοχή Θεσσαλονίκης για την άμυνα κατά της δράσεως αλεξιπτωτιστών.

Στη Θράκη ήταν αναπτυγμένη η Ταξιαρχία Έβρου υπό τον Έφεδρο Υποστράτηγο Ζήση Ιωάννη, η οποία διέθετε 7 λόχους Προκαλύψεως και το Οχυρό Νυμφαία.
Στην τοποθεσία Βερμίου βρισκόταν αναπτυγμένο το Ελληνοβρετανικό Συγκρότημα «W», υπό το Στρατηγό Ουΐλσων, το οποίο υπαγόταν απευθείας στον Έλληνα Αρχιστράτηγο και αποτελούνταν από το Τμήμα Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΣΚΜ) και το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα.
Το Τμήμα Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας, υπό τον Έφεδρο Αντιστράτηγο Κωτούλα Ιωάννη (στις 8-4-41 αντικαταστάθηκε από τον Υποστράτηγο Καράσσο Χρήστο), κατείχε το αριστερό (βόρειο) τμήμα της τοποθεσίας και διέθετε:

1. Την 20ή Μεραρχία, υπό τον Υποστράτηγο Καράσσο Χρίστο (στις 8-4-41 αντικαταστάθηκε από το Συνταγματάρχη Παπακωνσταντίνου Μιλτιάδη), με τρία ΣΠ και ένα λόχο Προκαλύψεως. Αποστολή της ήταν η εξασφάλιση των διαβάσεων του βόρειου Βερμίου, της διαβάσεως Έδεσσας-Κέλλης και των ορεινών διαβάσεων της λίμνης Βεγορίτιδας μέχρι τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα στο Καϊμακτσαλάν.
2. Τη 12η Μεραρχία, υπό το Συνταγματάρχη Καραμπάτο Γεώργιο, η οποία διέθετε τέσσερα ΣΠ των δύο ταγμάτων το καθένα και μία ομάδα Αναγνωρίσεως και ήταν αναπτυγμένη νοτιοανατολικά της 20ής Μεραρχίας μέχρι τη στενωπό της Χάδοβας.
3. Το 10ο Συνοριακό Τομέα, υπό τον Έφεδρο Συνταγματάρχη Σέργιο Αριστοτέλη, με τρεις λόχους Προκαλύψεως από τη Γευγελή μέχρι το Καϊμακτσαλάν.
4. Το Βρετανικό Εκστρατευτικό Σώμα, υπό το Στρατηγό Ουΐλσον, ήταν αναπτυγμένο στο υπόλοιπο τμήμα της τοποθεσίας Βερμίου και διέθετε:
   1. Το 1ο Αυστραλιανό Σώμα Στρατού, υπό τον Αντιστράτηγο Μπλάμεϋ, που περιλάμβανε την 6η Αυστραλιανή Μεραρχία υπό τον Υποστράτηγο Μακέυ και τη 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία υπό τον Υποστράτηγο Φρέυμπεργκ. Η 6η Αυστραλιανή Μεραρχία διέθετε τις 16η και 19η Ταξιαρχίες και κατείχε τη στενωπό Χάδοβας. Η 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία διέθετε τις 4η, 5η και 6η Ταξιαρχίες και κατείχε τον παραλιακό τομέα Κατερίνης.
   2. Την 1η Τεθωρακισμένη Βρετανική Ταξιαρχία υπό τον Ταξίαρχο Τσάριγκτον, στην περιοχή Έδεσσας, με απόσπασμα Καταστροφών στα δυτικά του Αξιού ποταμού.
   3. Στο αριστερό της τοποθεσίας και πίσω από την 20ή Μεραρχία είχε συγκροτηθεί το Απόσπασμα Αμυνταίου, που αποτελούνταν από βρετανικές δυνάμεις.
   4. Η Βρετανική Αεροπορία διέθετε στην Ελλάδα 4 μοίρες βομβαρδιστικών, 4 καταδιωκτικών και 1 μοίρα συνεργασίας. Οι δυνάμεις αυτές ήταν οργανωμένες σε δύο πτέρυγες για την υποστήριξη του Αλβανικού Μετώπου και της Μακεδονίας, αντίστοιχα. Συνολικά υπήρχαν 80 αξιόμαχα αεροπλάνα, που όμως ήταν ανεπαρκή για την κάλυψη όλων των αποστολών υποστηρίξεως. Ελληνική Αεροπορία στην ουσία δεν υπήρχε, μετά τις επιχειρήσεις στο Αλβανικό μέτωπο.

Σχέδια και Αποστολές Γερμανών

Ο γενικός ελιγμός της 12ης Γερμανικής Στρατιάς, που θα ενεργούσε κατά της Ελλάδας,  σε γενικές γραμμές ήταν:

1. Επίθεση δυτικά για την κατάληψη της Νότιας Γιουγκοσλαβίας με το XL Σώμα Στρατού, το οποίο, αφού θα συνδεόταν με τους Ιταλούς στην Αλβανία και θα επιτύγχανε το διαχωρισμό των γιουγκοσλαβικών και των ελληνικών δυνάμεων, θα στρεφόταν προς τα νότια κατά τον άξονα Μοναστήρι-Φλώρινα-Κιρλί Δελβέν-Γρεβενά για να απειλήσει τις ελληνικές δυνάμεις του μετώπου Αλβανίας και τις ελληνοβρετανικές επί της τοποθεσίας Βερμίου από τα νώτα. Έτσι, πραγματοποιώντας ευρεία υπερκέραση της οχυρωμένης τοποθεσίας Κερκίνη-Νέστος και της τοποθεσίας Βερμίου, θα συνέχιζε την ενέργειά του προς το εσωτερικό της χώρας.
2.  Διάσπαση της «Γραμμής Μεταξά» με τον όγκο των δυνάμεων του 18ου Σώματος Στρατού στην κοιλάδα του Στρυμόνα και διάνοιξη της στενωπού Ρούπελ με ταυτόχρονη υπερκέραση της οχυρωμένης αυτής τοποθεσίας με τη 2η Τεθωρακισμένη Μεραρχία από τα δυτικά, διαμέσου των κοιλάδων Στρούμνιτσα και Αξιού, για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης και την απομόνωση ολόκληρης της Ανατολικής Μακεδονίας.
3. Κατάληψη της ακτής της Δυτικής Θράκης και των νησιών του Βορείου Αιγαίου με το 30ο Σώμα Στρατού, το οποίο στη συνέχεια θα στρεφόταν προς τα δυτικά και διαβαίνοντας το Νέστο θα ενεργούσε προς τη Θεσσαλονίκη για τη υποβοήθηση των εκεί διεξαγόμενων επιχειρήσεων.

Το σχέδιο επιχειρήσεων της Στρατιάς στην κατεύθυνση της κύριας προσπάθειας, όπου ενεργούσε το 40ο Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού, βασιζόταν, παρά τις δυσχέρειες του ορεινού εδάφους, στη μεγάλη ταχυκινησία των τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων μονάδων.

Ως ημερομηνία ενάρξεως της εισβολής ορίσθηκε η 6η Απριλίου.

Σχέδια και Αποστολές Ελλήνων

Οι αποστολές των ελληνικών και βρετανικών δυνάμεων είχαν καθορισθεί ως εξής:

1. Το ΤΣΑΜ να αμυνθεί της οχυρωμένης τοποθεσίας Κερκίνη-Νέστος. Σε περίπτωση αδυναμίας και εφόσον εξαντληθεί κάθε προσπάθεια για την εξασφάλιση της παραπάνω τοποθεσίας, σύμπτυξη των δυνάμεών του, με ταυτόχρονη πείσμονα διεκδίκηση του εδάφους, αναλόγως των συνθηκών προς τη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια δυτικά του Αξιού ή προς την Καβάλα και την Αμφίπολη, προκειμένου να μεταφερθούν με θαλάσσια μέσα και να χρησιμοποιηθούν σε άλλη περιοχή.
2.  Το απόσπασμα Κρουσίων είχε ως αποστολή να καταλάβει την τοποθεσία ανασχέσεως Κρουσίων και να απαγορεύσει την εχθρική προέλαση προς τη Θεσσαλονίκη σε περίπτωση διαρρήξεως της τοποθεσίας Κερκίνη.
3. Η Ταξιαρχία Έβρου να επιδιώξει να εξασφαλίσει το προγεφύρωμα Πυθίου. Σε περίπτωση αδυναμίας διατηρήσεώς του, να συμπτυχθεί προς το τουρκικό έδαφος.
4.  Το Ελληνοβρετανικό Συγκρότημα «W» να απαγορεύσει κάθε εχθρική προσπάθεια προελάσεως δυτικά και νότια της γενικής τοποθεσίας Καϊμακτσαλάν-Βέρμιο-Αλιάκμονας ποταμός.

Διεξαγωγή της Μάχης

Στις 0515 της 6ης Απριλίου, χωρίς να τηρηθούν τα συνήθη διπλωματικά έθιμα του τελεσιγράφου και της παροχής προθεσμίας για απάντηση, τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν ταυτόχρονα στο ελληνικό έδαφος και στη Νότια Γιουγκοσλαβία. Στις 0530 της ίδιας μέρας, ο Γερμανός Πρεσβευτής στην Αθήνα επέδωσε στον Έλληνα Πρωθυπουργό διακοίνωση, με την οποία διατυπώνονταν αστήριχτοι ισχυρισμοί παραβιάσεως της ουδετερότητας και αναγγελόταν η γερμανική εισβολή.

Η κύρια προσπάθεια των Γερμανών εκδηλώθηκε προς το αριστερό της οχυρωμένης τοποθεσίας και κυρίως κατά της Κερκίνης και του Οχυρού Ρούπελ, ενώ ανατολικότερα στο υψίπεδο Νευροκοπίου και στη Δυτική Θράκη η γερμανική επίθεση ήταν μικρότερης εντάσεως.

Στη ζώνη της Ταξιαρχίας Έβρου (Τομέας Έβρου), η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 0505 με την 50ή Μεραρχία στον άξονα Κίρτζαλη-Νυμφαία-Κομοτηνή. Τα τμήματα προκαλύψεως της Ταξιαρχίας Έβρου συμπτύχθηκαν επιβραδύνοντας τον εχθρό σύμφωνα με το υφιστάμενο σχέδιο. Το Οχυρό Νυμφαία στις 0700 δέχθηκε δραστικά πυρά πυροβολικού στα φατνώματα και τις εξόδους από απόσταση 600-1.500 μέτρων και στις 1100 είχε περικυκλωθεί. Προσπάθειες των Γερμανών να ανέβουν στην επιφάνεια του Οχυρού αναχαιτίστηκαν από τα δραστικά πυρά. Το σφυροκόπημα του Οχυρού τόσο από το μεγαλύτερο μέρος του πυροβολικού του 30ο Σώματος Στρατού, όσο και από την αεροπορία συνεχίσθηκε με  την αυτήν  ένταση μέχρι τις οκτώ το βράδυ.

Στη ζώνη της Ταξιαρχίας Νέστου (περιοχή Ξάνθης), οι Γερμανοί επιτέθηκαν από τις 0515 με την 164η Μεραρχία στον άξονα Πασμακλή-Μελίβοια-Εχίνος-Ξάνθη. Αφού ανέτρεψαν τα συνοριακά φυλάκια, έλαβαν τις απογευματινές ώρες επαφή με την κύρια τοποθεσία αντιστάσεως και το Οχυρό Εχίνος, όπου και καθηλώθηκαν από τα πυρά του Οχυρού.

 

Στη ζώνη της 7η Μεραρχίας (Τομείς Φαλακρού-Τουλουμπάρ-Παρανεστίου) επιτέθηκε από τις 0515 η 72η Γερμανική Μεραρχία, η οποία άσκησε σοβαρή πίεση, κυρίως, στον Τομέα Φαλακρού, ενώ στους υπόλοιπους τομείς περιορίσθηκε στην απώθηση των τμημάτων προκαλύψεως. Περί τις 1100, μετά την ανατροπή των τμημάτων προκαλύψεως και των τμημάτων της προωθημένης τοποθεσίας αντιστάσεως, αμέσως βόρεια του Κάτω Νευροκοπίου, ο εχθρός προσπάθησε να κινηθεί μεταξύ των Οχυρών Πυραμιδοειδές και Λίσσε και να παραβιάσει τη στενωπό Γρανίτη, χωρίς όμως επιτυχία, εξαιτίας της αποτελεσματικότητας των πυρών των προαναφερόμενων Οχυρών και, ιδιαίτερα, του δευτέρου. Στη συνέχεια τα γερμανικά τμήματα προσπάθησαν να διεισδύσουν μεταξύ των Οχυρών Περιθώρι και Λίσσε, αλλά και πάλι αποκρούστηκαν. Ταυτόχρονη προσπάθεια των Γερρμανών να υπερκεράσουν τη στενωπό Γρανίτη από τα ανατολικά, καταλαμβάνοντας το ύψ. Ουσόγια, απέτυχε και αυτή και τα τμήματά τους καθηλώθηκαν προ του υψώματος με σοβαρές απώλειες.

Στη ζώνη της 14ης Μεραρχίας (Τομείς Σιδηροκάστρου και Καραντάγ):

Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε, επίσης, στις 0515 με εξαιρετική σφοδρότητα, ιδιαίτερα στο αριστερό του Συντάγματος Σιδηροκάστρου κατά του Οχυρού Ρούπελ, ενώ τα Οχυρά Καρατάς και Κάλης δέχτηκαν μόνο πυρά πυροβολικού και αεροπορικό βομβαρδισμό.

Την επίθεση κατά του Οχυρού Ρούπελ ενήργησε το 125ο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Πεζικού, που είχε χρησιμοποηθεί και εναντίον της γραμμής Μαζινώ στη Γαλλία, ενισχυμένο με τάγμα της 5ης Ορεινής Μεραρχίας.

Η επίθεση άρχισε με ισχυρή υποστήριξη πυροβολικού και συνεχίσθηκε με βομβαρδισμό αεροπλάνων κάθετης εφορμήσεως «Στούκας», τα οποία κατά τις καθόδους τους χρησιμοποιούσαν ειδικές σειρήνες για να κλονίζουν το ηθικό των αντιπάλων. Στις 0600 τμήματα μηχανοκίνητου Πεζικού, πυροβόλων εφόδου και μοτοσυκλετιστών πέρασαν σε πυκνές μάζες τη μεθόριο και κατευθύνθηκαν προς το Οχυρό, ενώ πυροβόλα ευθυτενούς τροχιάς από κατάλληλες θέσεις άρχισαν να βάλλουν κατά των θυρίδων των έργων του. Ταυτόχρονα, 18 βάρκες εφόδου εμφανίσθηκαν να κατέρχονται προς τη γέφυρα Σιδηροκάστρου. Η προπομπός, αποτελούμενη από τρεις βάρκες, μπλέχτηκε σε εγκατεστημένο κάτω από την επιφάνεια του νερού συρμάτινο πλέγμα και καθηλώθηκε. Τα πληρώματα εξουδετερώθηκαν από τα πυρά των οχυρών και οι βάρκες βυθίστηκαν.

Στις 1100 περίπου, μετά τη σύμπτυξη των προφυλακών, οι επιτιθέμενοι πλησίασαν τα οχυρά, αλλά η προέλασή τους ανακόπηκε από τα αμυντικά πυρά και μόνο μικρά τμήματα κατόρθωσαν να ανέλθουν προς στιγμή στην επιφάνεια του Έργου «Μολών Λαβέ» του Οχυρού Ρούπελ. Ενώ όμως οι μετωπικές επιθέσεις των Γερμανών αποκρούστηκαν, δύναμη τάγματος κατόρθωσε να διεισδύσει μεταξύ των Οχυρών Ρούπελ και Καρατάς. Από εκεί τμήμα εφόδου, δυνάμεως λόχου, εκμεταλλευόμενο την κάλυψη καπνού, περέκαμψε έξι πολυβολεία και κατευθύνθηκε στα νώτα της τοποθεσίας, όπου στις 1600 κατέλαβε το χ. Κλειδί. Τα υπόλοιπα τμήματα του παραπάνω Τάγματος είχαν σοβαρές απώλειες και ελάχιστοι μόνο άντρες του κατόρθωσαν να περάσουν το φραγμό πυρός και να κινηθούν προς το Κλειδί.

Την επίθεσή τους οι Γερμανοί υποστήριζαν συνεχώς με αεροπορία και πυροβολικό. Όλη τη μέρα 100-200 αεροπλάνα πετούσαν πάνω από το Ρούπελ. Εναντίον τους έβαλε το μοναδικό αντιαεριπορικό του Οχυρού, από τα πυρά του οποίου καταρρίφθηκαν τρία από αυτά.

Έτσι, έληξε η πρώτη μέρα της επιθέσεως των Γερμανών κατά του Ρούπελ, χωρίς αυτοί να πετύχουν το σκοπό τους.

Ανατολικότερα , στον Τομέα του Συγκροτήματος Καραντάγ, η προσπάθεια της 72ης Μεραρχίας στράφηκε κυρίως κατά των Οχυρών Περιθώρι-Μαλιάγκα και Μπαμπαζώρα, προ των οποίων και καθηλώθηκε, ενώ το Οχυρό Παρταλούσκα αντιμετώπισε μόνο τη δράση μικρών περιπόλων.

Η κύρια προσπάθεια εδώ εφαρμόστηκε στο Οχυρό Περιθώρι, όπου έγινε σκληρή πάλη, χωρίς οι Γερμανοί να πετύχουν την εκπόρθησή του.

Η γερμανική επίθεση κατά της τοποθεσίας της  18ης Μεραρχίας (Κερκίνη) άρχισε στις 0515 με την υποστήριξη μεγάλου αριθμού αεροπλάνων κάθετης εφορμήσεως και σφοδρών πυρών πυροβολικού. Ο αγώνας που επακολούθησε ήταν σκληρός και εξελίχθηκε ως εξής κατά υποτομέα από τα δυτικά προς τα ανατολικά:

• Στον Υποτομέα Ροδοπόλεως ενήργησε η 6η Ορεινή Μεραρχία, η οποία εκδήλωσε την επίθεσή της κατά των υψωμάτων Ντεμίρ Καπού και Καλέ Μπαΐρ και κατέλαβε μέχρι τις 0700 την κύρια γραμμή αντιστάσεως επί της κορυφογραμμής της Κερκίνης. Στη συνέχεια διέσπασε την τοποθεσία ανασχέσεως στο αριστερό του Υποτομέα και περί τις 1100 τα τμήματά της κατέλαβαν τα χωριά Πλατανάκια και Καλοχώρι, συλλαμβάνοντας στο μεταξύ και πολλούς αιχμαλώτους. Η δύναμη του Υποτομέα, αφού επιβράδυνε τα γερμανικά τμήματα μέχρι τις βραδινές ώρες, συμπτύχθηκε στη διάρκεια της νύχτας στην τοποθεσία Κρουσίων.
• Ανατολικότερα στους Υποτομείς Ρουπέσκο και Θύλακα, ενήργησε η 5η Ορεινή Μεραρχία. Η επίθεσή της υποστηρίχθηκε από 165 πυροβόλα διάφορων διαμετρημάτων και μεγάλο αριθμό αεροπλάνων.

 

Το Οχυρό Ποποτλίβιτσα, παρά το σφοδρό βομβαρδισμό, αντιστάθηκε όλη την ημέρα και μόνο κατά τη διάρκεια της νύχτας ο εχθρός πέτυχε να επικαθήσει στην επιφάνειά του. Από τα αντιαεροπορικά πυρά του Οχυρού καταρρίφθηκαν δύο εχθρικά αεροπλάνα.

Το βάρος της γερμανικής επιθέσεως δέχθηκαν τα Οχυρά Ιστίμπεη και Κελκαγιά, τα οποία αποτελούσαν και το «κλειδί» της τοποθεσίας. Η επίθεση εναντίον των δύο αυτών Οχυρών εκδηλώθηκε ταυτόχρονα στις 0700, αφού προηγήθηκε σφοδρός βομβαρδισμός με πυρά πεζικού, πυροβολικού και αεροπορίας. Στις 0800 τμήματα του εχθρού κατόρθωσαν να επικαθήσουν στην επιφάνεια του Οχυρού Ιστίμπεη. Ο Διοικητής του ζήτησε να εκτελεσθεί βολή πυροβολικού στην επιφάνεια του Οχυρού και να γίνει αντεπίθεση από το εφεδρικό τμήμα του Υποτομέα για την απελευθέρωση της επιφάνειας. Η αντεπίθεση εκτοξεύθηκε λίγο πριν το μεσημέρι, αλλά αποκρούσθηκε από τους Γερμανούς, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν ενισχυθεί και καταλάβει και άλλα υψώματα ανατολικότερα, μεταξύ του Ιστίμπεη και Κελκαγιά.

Στις 1300, τμήματα του εχθρού επικάθησαν στην επιφάνεια και του Οχυρού Κελκαγιά και προσπάθησαν να καταπνίξουν την αντίσταση των υπερασπιστών του, χωρίς αποτέλεσμα. Αντεπίθεση με τμήμα από τη φρουρά του Οχυρού σημείωσε προσωρινή μόνο επιτυχία.

 Το Οχυρό Αρπαλούκι δέχθηκε μόνο πυρά πυροβολικού και αεροπορίας, ενώ στο Οχυρό Παλιουριώνες έγιναν διάφορες απόπειρες διεισδύσεως, οι οποίες όμως αποκρούστηκαν με σοβαρές απώλειες για τους επιτιθεμένους.

Η κατάληψη του δυτικού τμήματος της κορυφογραμμής της Κερκίνης και η διείσδυση γερμανικών τμημάτων στην κοιλάδα Ροδοπόλεως, δημιούργησε κίνδυνο για όλη την τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος. Η διοίκηση του ΤΣΑΜ, για την αντιμετώπιση της καταστάσεως, στις 1030 έδωσε διαταγή στη 19η Μηχανοκίνητη Μεραρχία (μείον το 191ο Σύνταγμα), στην οποία διέθεσε και το Απόσπασμα Κρουσίων, να καταλάβει την τοποθεσία από τη λίμνη Δοϊράνης μέχρι τη λίμνη Κερκίνης.

Κατά τις βραδινές ώρες οι γερμανικές δυνάμεις ξεχύθηκαν στην κοιλάδα Ροδοπόλεως και έλαβαν επαφή με την τοποθεσία Κρουσίων, ενώ τα οχυρά  επί της Κερκίνης εξακολουθούσαν να αμύνονται. Ανατολικά του Στρυμόνα και μέχρι το Νέστο οι Γερμανοί βρίσκονταν σε επαφή με την κύρια τοποθεσία αντιστάσεως, η οποία παρέμενε αρραγής. Ανατολικότερα, στην περιοχή Ξάνθης και Κομοτηνής τα γερμανικά τμήματα, αφού παρέκαμψαν τα οχυρά, κατευθύνθηκαν προς τα νότια.

Μετά από αυτήν την εξέλιξη το ΤΣΑΜ διέταξε τη σύμπτυξη της 18ης Μεραρχίας στην τοποθεσία Στρυμόνας-λίμνη Κερκίνης, σε σύνδεσμο με την τοποθεσία Κρουσίων. Το μεγαλύτερο μέρος του 41ου Συντάγματος, που βρισκόταν στο Αχλαδοχώρι, τάχθηκε στο τμήμα της ανατολικής όχθης του Στρυμόνα από τη γέφυρα του Σιδηροκάστρου μέχρι Ρούπελ, για να επιτευχθεί η συνέχεια του μετώπου. Παράλληλα, τα οχυρά διατάχθηκαν να αμυνθούν «μέχρις εσχάτων».

Στις 7 Απριλίου ο αγώνας συνεχίσθηκε ως εξής:

Στον Τομέα Έβρου, τα τμήματα προκαλύψεως (100 περίπου αξιωματικοί και 2.000 οπλίτες), αφού συμπτύχθηκαν σύμφωνα με το υφιστάμενο σχέδιο, πέρασαν στο τουρκικό έδαφος όπου και αφοπλίσθηκαν, εκτός από ένα μικρό τμήμα που συμπτύχθηκε προς τη Μάκρη και στη συνέχεια με ατμόπλοιο μεταφέρθηκε στο εσωτερικό της χώρας.

Ο Διοικητής της Ταξιαρχίας Υποστράτηγος Ζήσης Ιωάννης, φέροντας βαρέως τον αφοπλισμό της Ταξιαρχίας του, αυτοκτόνησε στις 9 Απριλίου στα Ύψαλα της Ανατολικής Θράκης. Οι περισσότεροι αξιωματικοί και 1.300 οπλίτες από αυτούς που κατέφυγαν στην Τουρκία πήγαν στη Μέση Ανατολή τον Ιούλιο του 1941, ενώ οι υπόλοιποι επέστρεψαν στην Ελλάδα το Φεβρουάριο του 1942.

Τα γερμανικά τμήματα, στο μεταξύ, παρέκαμψαν το Οχυρό Νυμφαία και στη διάρκεια της νύχτας 6/7 Απριλίου έφτασαν στην Κομοτηνή.

Το Οχυρό Νυμφαία μολονότι ήταν απομονωμένο σε μία περιοχή ελεγχόμενη απόλυτα από τους Γερμανούς, που επείγονταν να διανοίξουν τις κατευθύνσεις προελάσεως προς την Αλεξανδρούπολη και την Καβάλα, συνέχιζε να αντιστέκεται. Παρά τις νυκτερινές επιθέσεις, το σφυροκόπημα του πυροβολικού, τις αλλεπάλληλες εφόδους πεζικού και το σφοδρό αεροπορικό βομβαρδισμό, οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν καθ’όλη τη διάρκεια της ημέρας (7η Απριλιου) να ανέλθουν στην επιφάνεια του Οχυρού. Αργά το βράδυ περί τις 2100, ύστερα από δραστική βολή εκατό και πλέον πυροβόλων κάθε διαμετρήματος εναντίον των φατνωμάτων του Οχυρού και την καταστροφή των οργάνων πυρός και των εξόδων του, οι Γερμανοί κατόρθωσαν να επικαθήσουν στην επιφάνειά του. Παρ’ όλα αυτά το Οχυρό συνέχισε να αμύνεται μέχρι τις 2330, οπότε υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει, αφού είχε πλέον δημιουργηθεί αποπνικτική ατμόσφαιρα στο εσωτερικό του από τις καπνογόνες ύλες που έριξαν οι Γερμανοί μέσα από τις καταστρεμμένες θυρίδες των πολυβολείων.

Στην περιοχή Ξάνθης (Ταξιαρχία Νέστου), τα τμήματα προκαλύψεως, αφού εκτέλεσαν τις προβλεπόμενες καταστροφές και ανατίναξαν τη μεγάλη γεφυρα των Τοξοτών στο Νέστο, συμπτύχθηκαν κανονικά στην τοποθεσία αντιστάσεως. Το Οχυρό Εχίνος, παρόλο που δέχθηκε ισχυρή πίεση και διαδοχικούς βομβαρδισμούς, κατόρθωσε να αναχαιτίσει τους επιτιθέμενους Γερμανούς καθ’ όλη τη διάρκεια της 7ης Απριλίου.

Ανατολικότερα, στη ζώνη ενέργειας της 7ης Μεραρχίας, η 72η Γερμανική Μεραρχία συνέχισε την κύρια προσπάθειά της κατά του Τομέα Φαλακρού, ενώ τα τμήματα προκαλύψεως των Τομέων Παρανεστίου και Τουλουμπάρ συμπτύσσονταν κανονικά προς την τοποθεσία αντιστάσεως. Οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της νύχτας 6/7 Απριλίου συγκέντρωσαν αρκετές δυνάμεις και από το πρωί έβαλλαν με πυροβόλα κατά των φατνωμάτων του Οχυρού Λίσσε. Οι δυνάμεις αυτές, υποστηριζόμενες από πυροβόλα εφόδου και εκμεταλλευόμενες την υπάρχουσα ομίχλη, επιτέθηκαν περί τις 1000 κατά του Οχυρού Ντάσαβλη, χωρίς όμως επιτυχία.

Ανατολικότερα, γερμανικό τμήμα, που πέτυχε να διεισδύσει από την κοιλάδα Γιάννεν, κατέλαβε περί τις 1600 το ύψ. Ουσόγια. Ελληνική αντεπίθεση, που εκτοξεύθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας 7/8 Απριλίου για την ανακατάλυψη του υψώματος απέτυχε.

Εξάλλου, στον πεδινό διάδρομο μεταξύ των Οχυρών Ντάσαβλη και Περιθώρι, ισχυρή γερμανική δύναμη, εκμεταλλευόμενη την ομίχλη και το θαμνώδες έδαφος, πλησίασε και επιτέθηκε εναντίον του υψ. Κρέστη (προ της διαβάσεως Καλαποτίου), το οποίο και κατέλαβε περί τις 1400. Για την αντιμετώπιση της απειλής που δημιουργήθηκε, η 7η Μεραρχία συγκρότησε ένα απόσπασμα (απόσπασμα Καλαποτίου), στο οποίο ανέθεσε την εξασφάλιση του αυχένα Καλαποτίου και την ανακατάληψη του υψ. Κρέστη το πρωί της επόμενης μέρας.

Στη ζώνη ενεργείας της XIV Μεραρχίας η γερμανική προσπάθεια, παρά τον ομιχλώδη και βροχερό καιρό, υπήρξε αμείωτη.

 Στον Τομέα Σιδηροκάστρου η προσπάθεια του 125ου Γερμανικού Συντάγματος στράφηκε και πάλι προς το Οχυρό Ρούπελ, το οποίο συνέχιζε την ηρωική αντίστασή του. Όμως τα εχθρικά τμήματα, που είχαν διεισδύσει από την προηγούμενη ημέρα στα νώτα του (περίπου 200 άνδρες), εγκαταστάθηκαν στο υψ. Γκολιάμα όπου, αφού οργάνωσαν κυκλική άμυνα, πέτυχαν εκτός από την παρενόχληση και τη διακοπή των επικοινωνιών του Οχυρού, να υποδείχνουν και στόχους στην Αεροπορία τους. Προσπάθεια της XIV Μεραρχίας για την εξουδετέρωση των παραπάνω τμημάτων απέτυχε.

Στον Τομέα Καραντάγ, οι Γερμανοί επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά και κατέλαβαν το ύψ. Σταυρός, από το οποίο εκδιώχθηκαν αργότερα κατόπιν αντεπιθέσεως, που υποστηρίχθηκε με πυρά από το Οχυρό Μαλιάγκα. Άλλα γερμανικά τμήματα κατόρθωσαν περί τις 0900 να επικαθήσουν προσωρινά στην επιφάνεια του Οχυρού Περιθώρι και να εισέλθουν στις υπόγειες στοές, μέσα στις οποίες ο αγώνας έλαβε δραματική μορφή και παρουσίασε εικόνα αληθινής κόλασης. Η φρουρά του Οχυρού αγωνίσθηκε επί δίωρο με αυτοθυσία και ηρωισμό και πέτυχε να εξοντώσει όλους τους Γερμανούς που είχαν διεισδύσει σ’ αυτό. Ταυτόχρονα, εκτοξεύθηκε και αντεπίθεση από μικρό τμήμα εναντίον των Γερμανών που είχαν επικαθήσει στην επιφάνεια του Οχυρού. Ύστερα από σκληρό αγώνα οι Γερμανοί υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν με σοβαρές απώλειες.

Στις 1630 νέα ισχυρή επίθεση δυνάμεως περίπου συντάγμα-τος απέτυχε και πάλι. Την ίδια τύχη είχαν και οι απόπειρες καταστροφής του Οχυρού με πυροβόλα εφόδου και μικρές ομάδες διεισδύσεων.

 Στον Τομέα της Κερκίνης, η 18η Μεραρχία άρχισε από το πρωί να συμπτύσσεται στην τοποθεσία μεταξύ της γέφυρας του Σιδηροκάστρου και της λίμνης Κερκίνης, ενώ τα οχυρά συνέχιζαν τον αγώνα, χωρίς καμιά πλέον εξωτερική υποστήριξη.

Στο Οχυρό Κελκαγιά οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της νύχτας έφραξαν τα φατνώματα και διοχέτευσαν αποπνικτικά αέρια και πυκνό καπνό μέσα στις στοές, πράγμα που υποχρέωσε τη φρουρά στις 1130 να παραδοθεί.

Το Οχυρό Αρπαλούκι, χωρίς την προστασία πια του Κελκαγιά, άρχισε να περισφίγγεται επικίνδυνα. Τη νύχτα 7/8 Απριλίου η φρουρά, ανερχόμενη σε 200 περίπου άντρες, αποχώρησε ανενόχλητη και έφτασε στις γέφυρες του Στρυμόνα τις οποίες βρήκε καταστρεμμένες. Εκεί, ενώ επιχειρούσε με πρόχειρα μέσα να διαβεί τον ποταμό, δέχθηκε επίθεση και μετά από τρίωρο σκληρό αγώνα υπέκυψε και παραδόθηκε στους Γερμανούς, εκτός από ελάχιστους άντρες που κατόρθωσαν να διαφύγουν.

Η φρουρά του Οχυρού Ιστίμπεη, εξαιτίας των αποπνικτικών αερίων και της φλεγόμενης βενζίνης που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί, υποχρεώθηκε στις 1600 να παραδοθεί.

Το Οχυρό Ποποτλίβιτσα και τα μόνιμα πολυβολεία στον Υποτομέα Ρουπέσκο εξακολούθησαν την αντίσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της 7ης Απριλίου.

Στον Τομέα της 19ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας δεν έλαβαν χώρα σημαντικά γεγονότα, άρχισε όμως να διαφαίνεται η άσχημη τροπή της καταστάσεως.

Οι Γερμανοί προσπάθησαν να παραβιάσουν την άμυνα στην τοποθεσία του πεδινού διαδρόμου στα ανατολικά της λίμνης Δοϊράνης και πέτυχαν προς στιγμή τη δημιουργία ρήγματος, το οποίο όμως αποκαταστά-θηκε αμέσως με αντεπιθέσεις λόχου και διμοιρίας αρμάτων.

Περί τις 1230 η Μεραρχία πραγματοποίησε επαφή με τους Γιουγκοσλάβους στο φυλάκιο Δοϊράνης κατά την οποία καθορίστηκε σημείο κοινού συνδέσμου καθώς και η ενδεχόμενη ενέργεια στο σημείο αυτό. Επιπλέον, πληροφορήθηκε ότι και η 2η Γερμανική Τεθωρακισμένη Μεραρχία είχε ήδη καταλάβει τη Στρώμνιτσα και ενεργούσε επιθετικά προς Κωστουρίνο-Βαλάντοβο. Οι Γιουγκοσλάβοι ζήτησαν να σταλούν επειγόντως τμήματα του Ελληνικού Στρατού ή μηχανοκίνητα των Βρετανών και αντιαρματικά πυροβόλα στο Βαλάντοβο. Ζήτησαν, επίσης, να προσβάλλει η Αεροπορία τις γερμανικές φάλαγγες στην κοιλάδα του Στρούμνιτσα, αίτηση που ικανοποιήθηκε τις απογευματινές ώρες από τη Βρετανική Αεροπορία.

Στις 1700 οι Γιουγκοσλάβοι ειδοποίησαν ότι θα συπτύσσονταν δυτικά του Αξιού ποταμού. Ύστερα απ’ αυτά το ΤΣΑΜ διέταξε τη 19η Μηχανοκίνητη Μεραρχία να επεκτείνει το αριστερό της μέχρι την ανατολική όχθη του Αξιού, αφού προηγουμένως την ενίσχυσε με τον ΧΙ Συνοριακό Τομέα (2 λόχοι Προκαλύψεως), με μία διλοχία του Τάγματος Ασφαλείας Θεσσαλονίκης και τη 19η Μηχανοκίνητη Ομάδα Αναγνωρίσεως. Η τελευταία βρισκόταν στην περιοχή του χ. Λαϊνά και προερχόταν από τη Δράμα. Το κέντρο βάρους των δυνάμεων της Μεραρχίας, με βάση τη νέα αποστολή της, μεταφερόταν πλέον στη ζώνη μεταξύ της λίμνης Δοϊράνης και του Αξιού ποταμού, όπου και διέθεσε το ένα από τα δύο συντάγματά της και την ομάδα Αναγνωρίσεως.

Στο μεταξύ γερμανική μηχανοκίνητη φάλαγγα κατέλαβε τα χωριά Βαλάντοβο και Φούρκα και κατευθυνόταν προς τον πεδινό δρόμο μεταξύ της λίμνης Δοϊράνης και του υψ. Ντουμ. Δυτικότερα οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Γευγελή.

Κατά την τρίτη ημέρα της επιθέσεως, 8 Απριλίου, οι Γερμανοί, παρά την προσπάθεια, δεν κατόρθωσαν να διασπάσουν την οχυρωμένη τοποθεσία.

Η ταχεία όμως κατάρρευση της γιουγκοσλαβικής αντιστάσεως -ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλάδας του Αξιού – και η ανυπαρξία διαθέσιμων δυνάμεων για την κάλυψη του αριστερού πλευρού της οχυρωμένης τοποθεσίας δημιουργούσε σοβαρότατη κατάσταση για όλη την τοποθεσία, η οποία κινδύνευε να αποκοπεί από τον κορμό της χώρας. Έτσι, η 2η Γερμανική Τεθωρακισμένη Μεραρχία εισέβαλε στο ελληνικό έδαφος από το διάδρομο του Αξιού. Ειδικότερα, ο αγώνας κατά την ημέρα αυτή εξελίχθηκε ως εξής:

 Στον Τομέα της Ταξιαρχίας Νέστου, η 164η Γερμανική Μεραρχία έλαβε επαφή με την τοποθεσία αντιστάσεως επί του Νέστου ποταμού στην περιοχή της Σταυρουπόλεως, ενώ το Οχυρό Εχίνος συνέχιζε να αμύνεται παρόλο που είχε περικυκλωθεί και δεχόταν πυρά από παντού. Περί τις 2100 οι Γερμανοί κατόρθωσαν να ανέλθουν στην επιφάνεια του Οχυρού και να διοχετεύσουν καπνό και διάφορα αποπνικτικά αέρια μέσα στις στοές με αποτέλεσμα η φρουρά του, η οποία αποτελούνταν από 18 αξιωματικούς και 550 οπλίτες, να εγκαταλείψει το Οχυρό και να κινηθεί προς τη δυτική όχθη του Νέστου. Φτάνοντας στο χ. Κένταυρος, γύρω στις 0300 της 9ης Απριλίου, η φρουρά πληροφορήθηκε ότι οι Γερμανοί είχαν ήδη καταλάβει την Ξάνθη και την Κομοτηνή. Ύστερα απ’ αυτό, μη διαθέτοντας πια οδό διαφυγής, παραδόθηκε στους Γερμανούς.

Στον Τομέα της 7ης Μεραρχίας, η 72η Γερμανική Μεραρχία προσπάθησε και πάλι να εκπορθήσει τα Οχυρά Πυραμιδοειδές, Λίσσε και Ντάσαβλη χωρίς όμως αποτέλεσμα. Δυτικότερα, οι Γερμανοί διατήρησαν τις θέσεις τους επί του υψ. Κρέστη, παρά τις προσπάθειες της 7ης Μεραρχίας για την ανακατάληψή του με το Απόσπασμα Καλαποτίου.

 

Στον Τομέα της 14ης Μεραρχίας ο αγώνας συνεχίσθηκε με αμείωτη ένταση. Οι Γερμανοί προσπάθησαν να διασπάσουν την τοποθεσία στα Οχυρά Ρούπελ και Καρατάς, αλλά αποκρούσθηκαν με σοβαρές απώλειες, ενώ καταρρίφθηκαν και τρία γερμανικά αεροπλάνα. Τα τμήματα όμως του 125ου Γερμανικού Συντάγματος -που είχαν εγκατασταθεί στο ύψωμα Γκολιάμα- και παράλληλα η κάθοδος της 5ης Ορεινής Μεραρχίας στην κοιλάδα Ροδοπόλεως άρχισαν να δημιουργούν σοβαρότατη απειλή στο αριστερό της XIV Μεραρχίας. Για την αντιμετώπιση της καταστάσεως ενισχύθηκε το αριστερό της υπόψη Μεραρχίας από την Ομάδα Μεραρχιών, με δύο τάγματα Πεζικού, μία ίλη ελαφρών αρμάτων (Κάριερς) και με αριθμό πυροβόλων διαφόρων διαμετρημάτων.

Ανατολικότερα, προσπάθειες των Γερμανών κατά τη διάρκεια της νύχτας να εκπορθήσουν τα Οχυρά Μαλιάγκα και Περιθώρι απέτυχαν. Αντεπίθεση, που εκτοξεύθηκε κατά των τμημάτων που είχαν επικαθήσει στην επιφάνεια του Οχυρού Περιθώρι, προσέλαβε μορφή αγώνα σώματος προς σώμα και τελικά οι Γερμανοί υποχώρησαν άτακτα. Από τις 1245 το Οχυρό καθώς και τα παρακείμενα υψώματα δέχθηκαν επίθεση δύο περίπου συνταγμάτων Πεζικού, τα οποία μετά από τρίωρο αγώνα καθηλώθηκαν με σημαντικές απώλειες.

Στις 8 Απριλίου, τρίτη μέρα της γερμανικής επιθέσεως, στον Τομέα της Κερκίνης οι Γερμανοί προωθήθηκαν και τις μεσημβρινές ώρες έλαβαν επαφή με τα τμήματα της 18ης Μεραρχίας στην περιοχή της γέφυρας Μεγαλοχωρίου, ενώ τα οχυρά που δεν είχαν υποκύψει, συνέχιζαν τον αγώνα. Το Οχυρό Ποποτλίβιτσα, ύστερα από σκληρό και άνισο αγώνα, υποχρεώθηκε στις 1900 να συνθηκολογήσει. Αντίθετα, η φρουρά τριών σκυρόδετων πολυβολείων στις νότιες υπώρειες του υψ. Ρουπέσκο εξακολουθούσε να προβάλλει πείσμονα αντίσταση. Το Οχυρό Παλιουριώνες, αν και δέχθηκε σκληρό βομβαρδισμό και καταιγισμό φορητών όπλων στα φατνώματά του, αντιστάθηκε προξενώντας σοβαρές απώλειες στους Γερμανούς.

Ενώ όμως, με την ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών των οχυρών, η «Γραμμή Μεταξά» παρέμεινε ουσιαστικά απαραβίαστη και κατά την τρίτη μέρα της γερμανικής επιθέσεως, στον τομέα της 19ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας, όπου το αριστερό του ΤΣΑΜ, δημιουργήθηκε κρίσιμη κατάσταση εξαιτίας της καταρρεύσεως της γιουγκοσλαβικής αντιστάσεως στη Νότια Σερβία, από την πρώτη κιόλας μέρα. Τα τμήματα που διατέθηκαν εσπευσμένα για την απόφραξη της κοιλάδας του Αξιού δεν κατόρθωσαν, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, να φτάσουν και να εγκατασταθούν έγκαιρα στην τοποθεσία, εξαιτίας της εχθρικής παρεμβολής.

Στις 0600 της 8ης Απριλίου ισχυρές γερμανικές μηχανοκίνητες δυνάμεις της 2ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας πέρασαν τη μεθόριο κοντά στη Δοϊράνη και εισέβαλαν στο ελληνικό έδαφος. Στη συνέχεια ανέτρεψαν τα εγκαταστημένα στην περιοχή Ακρίτας-Οβελίσκος τμήματα και κινήθηκαν προς Χέρσο-Κιλκίς και Μεγάλη Στέρνα-Πολύκαστρο, διαλύοντας ή παρακάμπτοντας τις αντιστάσεις που συναντούσαν.

Ταυτόχρονα, άλλα τμήματα της 6ης Ορεινής Μεραρχίας, δυνάμεως 5 ταγμάτων, επιτέθηκαν κατά της τοποθεσίας Κρουσίων και πέτυχαν ρήγμα δυτικά του υψώματος Δοβά Τεπέ. Περί τις 2300 γερμανική φάλαγγα κατέλαβε το χ. Μεταλλικό και συνέχισε την κίνησή της προς το Κιλκίς, ενώ το Στρατηγείο της ΧΙΧ Μεραρχίας, που αιφνιδιάσθηκε από την ταχύτητα προελάσεως των Γερμανών, μετακινήθηκε στο χ. Κεντρικό.

Η συνεχιζόμενη σε βάθος διείσδυση των Γερμανών και η αναμενόμενη για την επόμενη κατάληψη της Θεσσαλονίκης αποτελούσε άμεσο κίνδυνο για το ΤΣΑΜ, του οποίου η αιχμαλωσία θα ήταν βέβαιη αν παρέμενε επί της αμυντικής τοποθεσίας. Για αυτό το λόγο, ο Διοικητής του ΤΣΑΜ Αντιστράτηγος Μπακόπουλος αποφάσισε να συμπτύξει τις δυνάμεις του από το βράδυ της 8ης Απριλίου προς τα λιμάνια της Ανατολικής Μακεδονίας, αφού αποκλειόταν η περίπτωση προσπάθειας συμπτύξεώς τους δυτικά του Αξιού, εξαιτίας της προελάσεως των Γερμανών προς Κιλκίς-Θεσσαλονίκη και της αναμενόμενης καταστροφής των γεφυρών του Αξιού. Αλλά και η θαλάσσια μεταφορά δυνάμεων παρουσίαζε σοβαρές δυσχέρειες, γιατί τα διαθέσιμα σκάφη ήταν ανεπαρκή.

Ο Διοικητής του ΤΣΑΜ στις 1630 της 8ης Απριλίου ανέφερε τηλεφωνικώς στον Αρχιστράτηγο την απόφασή του να συμπτύξει τις δυνάμεις του, λόγω της καταστάσεως που είχε δημιουργηθεί.  Πέντε μόλις λεπτά μετά την τηλεφωνική συνδιάλεξη, ο Διοικητής του ΤΣΑΜ έλαβε τηλεφωνική διαταγή του Γενικού Στρατηγείου, η οποία τον εξουσιοδοτούσε να έρθει σε διαπραγματεύσεις με το Διοικητή των γερμανικών δυνάμεων, για τη σύναψη συνθηκολογήσεως και την κατάπαυση των εχθροπραξιών. Το Γενικό Στρατηγείο, εκτιμώντας τη γενική κατάσταση και το μάταιο της συνεχίσεως του άνισου αγώνα και προς αποφυγή ανώφελων θυσιών, είχε ήδη εκδώσει από το μεσημέρι σχετική έγγραφη διαταγή για συνθηκολόγηση. Εξάλλου, η αποστολή του ΤΣΑΜ, της επιβραδύνσεως δηλαδή των Γερμανών προς την τοποθεσία Βερμίου, είχε πλέον καταστεί ανέφικτη, καθόσον είχαν ήδη διανοιγεί δύο κατευθύνσεις προσβολής της τοποθεσίας αυτής, από την κοιλάδα του Αξιού και από το Μοναστήρι.

 Ο Διοικητής του ΤΣΑΜ ύστερα από τα παραπάνω απέστειλε στις 2100 της 8ης Απριλίου επιστολή προς το Γερμανό Διοικητή της 2ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας Αντιστράτηγο Φάιελ, με την οποία πρότεινε την κατάπαυση του πυρός υπό τον όρο όπως οι μαχητές διατηρήσουν τα όπλα τους και εφόσον αυτό αποκλειόταν, να επιστραφούν αυτά στην Ελλάδα μετά το τέλος του πολέμου. Ταυτόχρονα, ενημέρωσε εμπιστευτικά τους υφισταμένους του διοικητές των Μεγάλων Μονάδων και τόνισε ότι έπρεπε να διατηρήσουν τις θέσεις τους μέχρι τη στιγμή της υπογραφής της συνθηκολογήσεως για την τιμή των όπλων και γιατί μόνο έτσι θα εξασφαλίζονταν ευνοϊκοί και έντιμοι όροι.

Περί τις 2230 ο Στρατιωτικός Διοικητής Θεσσαλονίκης Αντιστράτηγος Ραγκαβής έλαβε επιστολή του Διοικητή της γερμανικής εμπροσθοφυλακής, με την οποία ζητούσε την «άνευ όρων» παράδοση της πόλεως μέχρι τα μεσάνυχτα.

Η παράδοση της Θεσσαλονίκης έγινε στις 0800 της επομένης, 9ης Απριλίου, από επιτροπή αποτελούμενη από το Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, το Δήμαρχο και τον Αστυνομικό Διευθυντή της πόλεως.

Στις 1400 της 9ης Απριλίου, στο Γερμανικό Προξενείο Θεσσαλο-νίκης υπογράφηκε Πρωτόκολλο και Παράρτημα Διαπραγματεύσεων μεταξύ του Διοικητή του ΤΣΑΜ και του Διοικητή της 2ης Γερμανικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας. Με το Παράρτημα αναγνωριζόταν ο ηρωικός αγώνας του ΤΣΑΜ και εκφραζόταν η επιθυμία να μη σταλούν οι αξιωματικοί και οπλίτες σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Για τις πολιτικές αρχές συμφωνήθηκε να παραμείνουν στις θέσεις τους.

Έτσι, τερματιζόταν ο αγώνας στην Ανατολική Μακεδονία με όρους εξαιρετικά έντιμους για τα ελληνικά στρατεύματα που υπεραμύνθηκαν της τοποθεσίας Κερκίνη-Νέστος.

Στις 1600 ο Διοικητής του ΤΣΑΜ γνώρισε στις μονάδες τους όρους της συνθηκολογήσεως και διατάχθηκε η διακοπή των εχθροπραξιών. Η διαταγή αυτή του ΤΣΑΜ προκάλεσε δυσαρέσκεια σ’ όσες μονάδες διατηρούσαν ακόμη τις θέσεις τους και συνέχιζαν με επιτυχία τον αγώνα τους. Η ιδέα της άδοξης καταλήξεως σε αιχμαλωσία προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, δικαιολογημένη αντίδραση και η πρώτη σκέψη πολλών ηγητόρων ήταν να διαφύγουν με τα τμήματά τους προς την ελεύθερη και μαχόμενη ακόμη Ελλάδα. Οι ανυπέρβλητες όμως για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού δυσχέρειες τους ανάγκασαν να υποταχθούν τελικά με μεγάλη οδύνη στο μοιραίο.

Ενώ ο Διοικητής του ΤΣΑΜ ασχολούνταν με τις διαπραγματεύσεις για συνθηκολόγηση και οι Γερμανοί είχαν ήδη από το πρωί της 9ης Απριλίου εισέλθει στη Θεσσαλονίκη, αγώνας συνεχιζόταν με επιτυχία σε ολόκληρη την οχυρωμένη τοποθεσία.

 Στον Τομέα της Ταξιαρχίας Νέστου, προσπάθεια των Γερμανών να διαβούν τον ποταμό Νέστο στην περιοχή του χ. Παράδεισος απέτυχε. Ο Διοικητής όμως του Τομέα γνωρίζοντας ότι επίκειται συνθηκολόγηση, συνέπτυξε τα τμήματά του κατά τη διάρκεια της νύχτας 9/10 Απριλίου προς την κατεύθυνση Χρυσούπολη-Κεραμωτή, με πρόθεση να τα διαπεραιώσει στη νήσο Θάσο.

Στον Τομέα Φαλακρού, τα γερμανικά τμήματα, που είχαν εγκατασταθεί στο ύψ. Ουσόγια, δεν επιχείρησαν να προωθηθούν παραπέρα εξαιτίας των σφοδρών πυρών του Οχυρού Πυραμιδοειδές και του πυροβολικού. Στις 1010 το Απόσπασμα Καλαποτίου επανέλαβε την επίθεση για την ανακατάληψη του υψ. Κρέστη, η οποία είχε ανακοπεί το προηγούμενο βράδυ. Ύστερα από σκληρό αγώνα, που κράτησε μέχρι τις 1300, το Απόσπασμα κατόρθωσε να εκδιώξει τους Γερμανούς και να ανακαταλάβει το ύψωμα. Το Οχυρό Πυραμιδοειδές διέταξε την παύση πυρός στις 1400, μετά από διαταγή της 7ης Μεραρχίας.

Στον Τομέα της 14ης Μεραρχίας ο αγώνας συνεχίστηκε με ένταση χωρίς οι Γερμανοί να πετύχουν τη διάσπαση της αμυντικής τοποθεσίας.

• Στο Συγκρότημα Σιδηροκάστρου, το Οχυρό Ρούπελ παρά τους σφοδρούς βομβαρδισμούς δεν υπέκυψε, αλλά ούτε και δέχθηκε να συνθηκολογήσει σε σχετική πρόσκληση των Γερμανών.
• Στο Συγκρότημα Καραντάγ, απόπειρα διεισδύσεως κατά τη διάρκεια της νύχτας 8/9 Απριλίου δυνάμεως λόχου των Γερμανών, μεταξύ των Οχυρών Μαλιάγκα και Περιθώρι, αποκρούσθηκε με σοβαρές γι’ αυτούς απώλειες. Άλλη δύναμη τάγματος, που κατόρθωσε να διεισδύσει κατά τη διάρκεια της ίδιας νύχτας μεταξύ των Οχυρών Περιθώρι και Παρταλούσκα και να προσβάλλει τα μετόπισθεν του Συγκροτήματος, καταδιώχθηκε κατόπιν θαρραλέας αντεπιθέσεως μικτού τμήματος από εφεδρικές διμοιρίες, το οποίο συνέλαβε και 102 Γερμανούς αιχμαλώτους.

 Οι Γερμανοί, επωφελούμενοι της κατοχής του υψ. Κρέστη, επιχείρησαν κατά τη διάρκεια της ίδιας νύχτας 8/9 Απριλίου και νέα διείσδυση και κατόρθωσαν με μία διλοχία να καταλάβουν το ύψ. Άγιος Κωνσταντίνος, στα νώτα του Συγκροτήματος Καραντάγ. Άμεση όμως ελληνική αντεπίθεση είχε ως αποτέλεσμα την ανακατάληψη του υψώματος και τη σύλληψη 250 Γερμανών αιχμαλώτων.

Στον τομέα της 18ης Μεραρχίας οι Γερμανοί ενήργησαν αλλεπάλληλες επιθέσεις εναντίον του οχυρού Παλιουριώνες, χωρίς όμως να κατορθώσουν να το εκπορθήσουν. Στις 1730 Γερμανοί κήρυκες πληροφόρησαν τη φρουρά του Οχυρού για τη συνθηκολόγηση. Ύστερα απ’ αυτό αποφασίσθηκε να γίνει εκκένωση κατά τη διάρκεια της νύχτας. Η παράδοση του Οχυρού στους Γερμανούς έγινε στις 0900 της 10ης Απριλίου. Κατ’ αυτήν, παρατάχθηκε γερμανικό τάγμα για απόδοση τιμών. Η γερμανική σημαία ανυψώθηκε στο Οχυρό μόνο μετά την αναχώρηση της φρουράς του.

Ανάλογες τιμητικές εκδηλώσεις έγιναν και προς τους Διοικητές των Οχυρών Ρούπελ, Λίσσε, Πυραμιδοειδές, Περιθώρι, Εχίνος, Νυμφαία, Ιστίμπεη και Κελκαγιά.

Η φρουρά του Στηρίγματος Ρουπέσκο, αφού αντιστάθηκε κατά τη διάρκεια της ημέρας, κατόρθωσε να διαφύγει κατά τη νύκτα 9/10  Απριλίου χωρίς να γίνει αντιληπτή από τους Γερμανούς.

Στον Τομέα της 19ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας, το 193ο Σύνταγμα δέχθηκε στις 0230 της 9ης Απριλίου επίθεση και μετά από σύντομο αγώνα παραδόθηκε. Τα υπόλοιπα τμήματά της συμπτύχθηκαν στην περιοχή του χ. Ελληνικό κοντά στο Λαχανά.

Αποτελέσματα

Το πρωί της 10ης Απριλίου βρήκε όλα τα τμήματα του ΤΣΑΜ ενήμερα της συνθηκολογήσεως που είχε υπογραφεί, αναμένοντας την εκτέλεση των όρων της.

Οι ελληνικές απώλειες κατά τον παραπάνω τετραήμερο σκληρό αγώνα υπήρξαν σχετικά μικρές και δεν ξεπέρασαν τους 1.000 νεκρούς και τραυματίες. Οι απώλειες των Γερμανών από τις 6 μέχρι τις 10 Απριλίου υπήρξαν σημαντικές και έφτασαν, σύμφωνα με γερμανικές πηγές, σε 555 νεκρούς, 2.134 τραυματίες και 170 αγνοουμένους.

Διαπιστώσεις – Συμπεράσματα

Η οχυρωμένη τοποθεσία Κερκίνη-Νέστος είχε οργανωθεί με προοπτική να αντιμετωπίσει βαλκανικό αντίπαλο και είχε συγκροτηθεί από οχυρά σημεία, τα οποία θα πλαισιώνονταν με επαρκείς δυνάμεις. Χάρη στον ηρωισμό και την αυτοθυσία των Ελλήνων μαχητών, τα Οχυρά αντιστάθηκαν επιτυχώς κατά του γερμανικού στρατού, που διέθετε συντριπτική υπεροχή, παρόλο ότι οι περισσότερες δυνάμεις που προβλέπονταν για την τοποθεσία είχαν σταδιακά μεταφερθεί στο μέτωπο προς την Αλβανία, από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Οι Γερμανοί μάλιστα χαρακτήρισαν αυτό το σύστημα οχυρώσεως, ως τον «χρυσό μέσο όρο» μεταξύ του γαλλικού συστήματος και των συστημάτων των άλλων κρατών και το πλέον κατάλληλο για ορεινά εδάφη. Ιδιαίτερα μάλιστα θαύμασαν την εκλογή των θέσεων και την τέλεια προσαρμογή των πυρών προς το έδαφος.

Η κατασκευή ορισμένων οχυρών κοντά στα σύνορα με διπλή αποστολή, αμυντική και επιθετική και η έλλειψη σχετικού βάθους, όπως και σε πολλά εδαφικά τμήματα της Κερκίνης, αποδείχθηκε μειονεκτική, γιατί ο αντίπαλος ήταν σε θέση να πάρει την κατάλληλη διάταξη πριν την επίθεσή του. Επομένως για να στηριχθεί ικανοποιητικά η άμυνα στην περιοχή αυτή απαιτείται η έγκαιρη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών.

 Οι πολιτικές αποφάσεις της Γιουγκοσλαβίας (αμφιλεγόμενη στάση αρχικά, στη συνέχεια προσχώρηση στον Άξονα, πραξικόπημα και τέλος αποχώρηση απ’ αυτόν) δημιούργησαν πρόβλημα στην Ελλάδα, γιατί:

1. Η χώρα μας δεν είχε τη δυνατότητα να οδηγηθεί στις ενδεδειγμένες αποφάσεις (επιλογή τρόπου αντιδράσεως-τοποθεσία άμυνας κτλ.) μέχρι και την τελευταία στιγμή.
2. Η άμυνα της Γιουγκοσλαβίας χωρίς σχέδια και προετοιμασία υπήρξε σύντομη και χωρίς αποτέλεσμα. Η ταχύτατη κατάρρευση του νότιου Γιουγκοσλαβικού  μετώπου άφησε την ελληνική άμυνα στην εχθρική απειλή, αρχικά από τη Στρώμνιτσα-Αξιό ποταμό και αργότερα από Μοναστήρι-Κοζάνη.

Η ταχύτατη αναπροσαρμογή (μέσα σε 24 ώρες), σχεδίαση και διεξαγωγή μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεως, όπως αυτή, από τους Γερμανούς καταδεικνύει την άρτια οργάνωση, τη μέγιστη ικανότητα και την άριστη απόδοση της Ανώτατης Στρατιωτικής Ηγεσίας και του στρατεύματος. Το γερμανικό πεζικό εξάλλου, διοικούμενο καλώς και εμπνεόμενο από αποφασιστικότητα και αυτοθυσία, αποδείχθηκε άριστο στον επιθετικό και αμυντικό αγώνα, και επέδειξε ικανότητα διεισδύσεως παντού, όπου η αντίσταση δεν ήταν αρκετή για να το αναχαιτίσει.

Η υπεροχή των Γερμανών σε μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες δυνάμεις και η κατάλληλη χρησιμοποίησή τους, συνέβαλαν πολύ στην ταχεία και πλήρη επιτυχία της όλης επιχειρήσεως. Η ύπαρξη εξάλλου ισχυρότατης αεροπορικής δυνάμεως και η χρησιμοποίησή της κατά μάζες, επέδρασε αποφασιστικά στην εξέλιξη του αγώνα, δεδομένης μάλιστα και της ελλείψεως φίλιας αεροπορίας. Από τα παραπάνω καταφαίνεται ότι στην επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί εφάρμοσαν την αρχή «της συγκεντρώσεως των μέσων» στο επιθυμητό σημείο.

Κατά τη διεξαγωγή της άμυνας πρυτάνευσε το επιθετικό πνεύμα, παρόλο ότι δεν υπήρχαν οι προβλεπόμενες γι’ αυτό εφεδρείες, παρά μόνο μικρό ποσοστό τόσο μέσα, όσο και έξω από τα οχυρά. Οι Έλληνες μαχητές, πάντως, των οχυρών αγωνίσθηκαν γενναία, με άφθαστο ηρωισμό και πρωτοφανή αυτοθυσία εναντίον πολυαριθμότερου εχθρού με συντριπτική υπεροχή πυρός και μέσων. Αναδείχθηκαν, έτσι, εφάμιλλοι των συναδέλφων τους του ελληνοϊταλικού μετώπου, προκαλώντας το θαυμασμό του αντιπάλου.

Τέλος, ο ίδιος ο Χίτλερ σε λόγο του στις 4 Μαΐου 1941 ενώπιον του Ράιχσταγκ, κάνοντας απολογισμό των εκστρατειών του είπε: «Η ιστορική δικαιοσύνη όμως με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμε, ο Έλληνας στρατιώτης ιδιαίτερα πολέμησε με ύψιστο ηρωισμό και αυτοθυσία. Συνθηκολόγησε μόνο όταν η εξακολούθηση της αντιστάσεως δεν ήταν πλέον δυνατή και δεν είχε κανένα λόγο».

ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ

1.	Ποποτλίβιτσα	Λγός	(ΠΖ)	Φελούκας Γεώργιος
2.	Ιστίμπεη	Τχης	(ΠΖ)	Πικουλάκης Ξανθός
3.	Κελκαγιά	Λγός	(ΠΖ)	Ζακυνθινός Τηλέμαχος
4.	Αρπαλούκι	Τχης	(ΠΖ)	Καραθάνος Δημήτριος
5.	Παλιουριώνες	Τχης	(ΠΖ)	Χατζηγεωργίου Αλέξανδρος
6.	Ρούπελ	Τχης	(ΠΖ)	Δουράτσος Γεώργιος
7.	Καρατάς	Τχης	(ΠΖ)	Κοντογιάννης Αστέριος
8.	Κάλης	Τχης	(ΠΖ)	Κωστόπουλος Κων/νος
9.	Περσέκ	Λγός	(ΠΖ)	Θύμης Σπύρος
10.	Μπαμπαζώρα	Τχης	(ΠΖ)	Κώτσης Αναστάσιος
11.	Μαλιάγκα	Λγός	(ΠΖ)	Θεοδωρόπουλος Ευστάθιος
12.	Περιθώρι	Λγός	(ΠΖ)	Δαράτος Σπυρίδων
13.	Παρταλούσκα	Λγός	(ΠΖ)	Δρακουλαράκος Σταύρος
14.	Ντάσαβλη	Υπλγος	(ΠΖ)	Κόνιαρης Ιωάννης
15.	Λίσσε	Τχης	(ΠΖ)	Δετοράκης Γεώργιος
16.	Πυραμιδοειδές	Λγός	(ΠΖ)	Ρογκάκος Παναγιώτης
17.	Καστίλο	Λγός	(ΠΖ)	Θεοδωράκης Γεώργιος
18.	Άγ. Νικόλαος	Τχης	(ΠΖ)	Καλιώρης Γεώργιος
19.	Μπαρτίσεβα	Λγός	(ΠΖ)	Δημίδης Παναγιώτης
20.	Εχίνου	Τχης	(ΠΖ)	Δρακούσης Χρήστος
21.	Νυμφαίας	Τχης	(ΠΖ)	Αναγνωστός Αλέξανδρος

ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ