"Στην τοποθεσία Λυκοχώρος της Βουνιχώρας Παρνασσίδας υψώνεται η ελληνική σημαία και γίνεται η επίσημη τελετή της ορκομωσίας των ανδρών του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων, με διοικητή τον Συνταγματάρχη Δημήτριο Ψαρρό, που είναι και πρόεδρος της οργάνωσης ""Εθνική και Κοινωνική Αλληλεγγύη"" (ΕΚΚΑ), με έδρα την Αθήνα. Τον πυρήνα του Συντάγματος αποτελούν οι αξιωματικοί και οπλίτες της οργάνωσης ""Ελληνικός Απελευθερωτικός Στρατός"" (ΕΑΣ), που έχει συσταθεί από αξιωματικούς της περιοχής αυτής, από τους πρώτους μήνες της Κατοχής, με σκοπό τον αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας."
Το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και το πολιτικό του σκέλος ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση) ήταν ουσιαστικά μια απόπειρα συγκρότησης ενός τρίτου πόλου μέσα στο αντιστασιακό κίνημα, ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον ΕΔΕΣ.
Τόσο ο στρατιωτικός αρχηγός του 5/42, συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός, όσο και ο πολιτικός ηγέτης της ΕΚΚΑ, Γεώργιος Καρτάλης, είχαν τη φιλοδοξία να δώσουν στο 5/42 τον χαρακτήρα μιας απολιτικής αντιστασιακής δύναμης, αφοσιωμένης αποκλειστικά στον αντιστασιακό αγώνα. Οσον αφορά την ΕΚΚΑ, ο σκοπός ήταν να χαρτογραφήσουν πολιτικά την οργάνωση ανάμεσα στους κραταιούς αντιστασιακούς ανταγωνιστές της, κερδίζοντας έτσι το μετριοπαθές κέντρο που από την μία αντιμετώπιζε με τρόμο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, από την άλλη όμως δυσπιστούσε απέναντι στον Ναπολέοντα Ζέρβα.
Το στοίχημα ήταν λογικό. Η συγκρότηση ενός ισχυρού τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα θα μπορούσε να αναδιανείμει τις ισορροπίες δυνάμεων και να συμβάλει στην εκτόνωση της πόλωσης. Παρ’ όλα αυτά, τα γεγονότα εξελίχθηκαν διαφορετικά και διέψευσαν με τον τραγικότερο τρόπο τον συνταγματάρχη Ψαρρό.
Το 5/42 και η ΕΚΚΑ δεν κατάφεραν να επιβιώσουν μέσα στην αρένα του αντιστασιακού κινήματος. Το φιλόδοξο εγχείρημα που αποσκοπούσε στην ειρήνευση και την ενότητα μετατράπηκε τελικά σε ένα ακόμα θέατρο εμφύλιας βίας. Η υποψία και μόνο της συγκρότησης ενός τρίτου πόλου στο αντιστασιακό κίνημα εντατικοποίησε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τον αντικομμουνισμό και μετέτρεψε το Σύνταγμα από ελπιδοφόρο κυματοθραύστη σε επίζηλο μήλον της Εριδος. Οι δύο αντίθετοι πόλοι επιχείρησαν με κάθε μέσο να παραβιάσουν την ανεξαρτησία του 5/42-ΕΚΚΑ και να το τραβήξουν προς το μέρος τους.
Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ακολούθησε από την αρχή μια τακτική ασφυκτικής πολιτικής και στρατιωτικής πίεσης για να αναγκάσει το 5/42, είτε να ενταχθεί στους κόλπους του είτε να διαλυθεί. Λίγες ημέρες μετά την επίσημη συγκρότηση του Συντάγματος, δυνάμεις του ΕΛΑΣ αφόπλισαν τους άνδρες του τμήματος στη Στρώμη της ορεινής Δωρίδας, ενώ σχεδόν αμέσως μετά την ανασυγκρότησή του, ο ΕΛΑΣ με ισχυρές δυνάμεις επιτέθηκε εκ νέου στο 5/42 στην Ταράτσα της Γκιώνας.
Καθώς η αναίτια επιθετικότητα του ΕΛΑΣ απέναντι στο 5/42 τροφοδοτούσε τον αντικομμουνισμό μεταξύ των μαχητών του Συντάγματος, άνοιγε όλο και πιο διάπλατα ένα παράθυρο ευκαιρίας για τους μοναρχικούς που επιδίωκαν να υπονομεύσουν τη μετριοπαθή ηγεσία του Ψαρρού και να παρασύρουν το Σύνταγμα στην εξυπηρέτηση της δικής τους ατζέντας. Λαμβάνοντας οδηγίες από την οργάνωση «Στρατιωτική Ιεραρχία», ο μοναρχικός λοχαγός Θύμιος Δεδούσης κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του τους περισσότερους αξιωματικούς και αντάρτες του 5/42, επιδιώκοντας τη ρήξη με τον ΕΛΑΣ.
Οι τρεις εκδοχές για την εκτέλεσηΕγκλωβισμένο μέσα σε αυτήν τη διελκυστίνδα, το Σύνταγμα τελικά δεν άντεξε και κατέρρευσε. Τον Απρίλιο του 1944 δυνάμεις του ΕΛΑΣ εξαπέλυσαν την τελική επίθεσή τους ενάντια στο 5/42 στο Κλήμα Δωρίδας. Υστερα από φονικότατη μάχη το Σύνταγμα διαλύθηκε και ο συνταγματάρχης Ψαρρός με 150 περίπου αντάρτες του -πολλοί από τους οποίους τραυματίες- παραδόθηκε στον ΕΛΑΣ. Ενώ ήταν αιχμάλωτος, ο ταγματάρχης του ΕΛΑΣ, Θύμιος Ζούλας, έδωσε σε αντάρτη του την εντολή να δολοφονήσει εν ψυχρώ τον Ψαρρό. Την ίδια τύχη είχαν και περίπου 60 αιχμάλωτοι αντάρτες του 5/42 που βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν στις αμέσως επόμενες ημέρες.
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
