Ομιλία του Νίκου Καρρά, συγγραφέα
«H γιορτή αυτή του Ίωνος, η
οποία τείνει να γίνει θεσμός, είναι και μια ευκαιρία για να θυμηθούμε
κάποια πρόσωπα της Ελληνικής διανοήσεως του 20ου αιώνα και τα οποία άμεσα η έμμεσα είχαν επηρεαστεί από τον Ίωνα Δραγούμη.
Έτσι στις προηγούμενες γιορτές παρουσιάσαμε τον Παύλο Μελά, τον Περικλή Γιαννόπουλο, τον Αθανάσιο Σουλιώτη -Νικολαϊδη και την «Γενιά του ‘30». Απόψε θα αναφερθούμε στον Παντελή Πρεβελάκη πολύ σύντομα και θα σας διαβάσω ένα κείμενο του για τον Ίωνα Δραγούμη.
Βιογραφικό του Παντελή Πρεβελάκη
Ο Παντελής Πρεβελάκης γεννήθηκε το 1909 στο Ρέθυμνο και πέθανε το 1986. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Αθηνών, στην Σχολή Γραμμάτων της Σορβώνης και στο Ινστιτούτο Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Παρίσι. Το θέμα του διδακτορικού του ήταν «Ο Γκρέκο στην Κρήτη και στην Ιταλία»
Είναι ο νεότερος πεζογράφος της «Γενιάς του 30». Έγραψε 11 μυθιστορήματα, 4 ποιητικές συλλογές, 9 θεατρικά.
Το πρώτο μυθιστόρημα ήταν το «Χρονικό μιας Πολιτείας» και ακολούθησε «Ο θάνατος του Μεδίκου» , «Ο Ήλιος του Θανάτου», που έγινε ταινία σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, «Η «Παντέρμη Κρήτη».
Επί δικτατορίας Μεταξά, το διάστημα 1936-1940, ανέλαβε β! διευθυντής στην Διεύθυνση Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας με Γενικό Διευθυντή τον Κωστή Μπαστιά. Οι δυό τους θα καταστούν βασικοί ρυθμιστές της καλλιτεχνικής κίνησης, οργανώνοντας εκθέσεις κλπ.
Το 1938 διορίσθηκε καθηγητής της Ιστορίας και της Επιστήμης της Τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών την οποία υπηρέτησε για 35 χρόνια.
Την ίδια χρονιά και καθηγητής στην Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου.
Το 1940, οργάνωσε το Ελληνικό Καλλιτεχνικό Περίπτερο στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Με την έναρξη του Πολέμου του 1940, διορίζεται από τον ίδιο τον Μεταξά, Πρόεδρος των Επιτροπών για την διαφύλαξη των έργων τέχνης ΄της Ελλάδος, όπως των θησαυρών της Εθνικής Πινακοθήκης και του Μουσείου Κοσμητικών Τεχνών.
Μέχρι τον θάνατο του οι δραστηριότητες του ήταν πολλές. Ενδεικτικά και μόνο:
1966: Εκλέγεται μέλος του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και εκλέγεται από το Υπουργείο Παιδείας μέλος της επιτροπής κρίσεως των βιβλίων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
1976: Πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων της Σχολής Μωραϊτη.
Το 1977 είναι η χρονιά που το οργανωμένο κράτος θα τιμήσει την προσφορά του Πρεβελάκη στον ελληνικό πολιτισμό, και θα του δώσει εκτός από το βραβείο «Αριστείο Γραμμάτων» της Ακαδημίας Αθηνών, και μια θέση σαν τακτικό μέλος της ίδιας της Ακαδημίας, στην «Τάξη των Γραμμάτων και των Τεχνών».
«Ο Ίων Δραγούμης είναι ένας τέλειος Έλλην»
Και μετά από αυτήν την σύντομη εισαγωγή θα σας διαβάσω τι είχε γράψει ο Παντελής Πρεβελάκης για τον Ίωνα Δραγούμη:
«Από τους Έλληνες ανθρώπους του πνεύματος, απ’ όσους γνώρισα κι απ’ όσους δεν πρόφτασα, κανένας δεν ζει στην συνείδηση μου με όση ακεραιότητα και αρμονία, ο Ίων Δραγούμης. Το πνεύμα μου έχει κατακτήσει κ’ έχει κατακτηθεί από την γενική ιδέα όπου μπορώ χωρίς δυσκολία να ανάγω τις πράξεις του λόγου του, ακόμα και τους στοχασμούς που επιτρέπει να του αποδίδουμε. Η αφορμή είναι πως ο Ίων έζησε σύμφωνα με την μοίρα του, δηλαδή σύμφωνα με το νόμο και την κατεύθυνση του είναι του. Ότι συμβαίνει στη ζωή του δεν είναι από τύχη. Η ύπαρξη του παράγει, ελκύει και ευνοεί, ότι κείνο που είναι δικό του, κείνο που δικό του, κείνο που είναι σύμφωνο με την μοίρα του, μ’ άλλα λόγια, κείνο που μας κάνει ορατή τη μοίρα του. Ανατράφηκε υπό το δίδαγμα της ευθύνης και με την αδιάλειπτη αίσθηση της διαφοράς (σωστότερα, ίσως, της υπεροχής). Ο αριστοκράτης αυτός θέλησε να πελεκήσει μονάχος του το άγαλμα του, Δεν παύει μια στιγμή να μελετά τον εαυτό του και να τον γνωρίζει. Γνωρίζοντας τον, προφυλάσσει την ακεραιότητα του, εξάπτει ότι αγαθό έχει μέσα του, αποκρούει την τυχαιότητα. Έχει καθαρή την συνείδηση πως ωριμάζει κάποιον καρπό, και τον θέλει να είναι δικός του, χωρίς νοθεία ή επιμιξία. Γι’ αυτό είναι μακρινός, και μάλιστα ακατάδεκτος. Είναι τόσο πολλές οι αντιθέσεις του, όσο είναι μεγάλος για την ενότητα. Απωθεί τους άλλους, γιατί κιντυνεύει, τους θέλει υποτακτικούς του, γιατί τους περιέχει. Τις αδυναμίες του τις έχει μελετήσει μέσα του, και γνωρίζει πριν από αυτούς πόσο είναι δύσκολο να υπερνικηθούν. Είναι δεσποτικός κι εξουσιαστής, γιατί η ιδέα που κάνει για τα πράγματα κ’ η ανάπτυξη της ιδέας μες από τα πράγματα, συντελέστηκε μέσα του πριν αυτά υπάρξουν. Αυτό που τον κινεί είναι λιγότερο η πίστη και περισσότερο η κατηγορική προσταγή. Οι παραινέσεις του έχουν το συνηθέστερο μια παγερότητα απολιθωτική. Στην νυχτερινή μοναξιά του, η διαύγεια μέσα του πρέπει να ήταν τρομακτική. Από τούτο δεν επάγεται, την άλλη μέρα, παρά πιο αποφασιστική δράση και μεγαλύτερη ανυπομονησία (…)
Ο Δραγούμης είναι ένας τέλειος Έλλην. Αναπτύσσει τη ζωή του σα μιάν αρμονία, προαποκαταστημένη και αναγκαί, λευτερωμένη από την τυχαιότητα. Ο πάντα παρών Δαίμων που ενεργεί πίσω από τους στοχασμούς του, γίνεται αισθητός στους λόγους και τις πράξεις του. Γι’ αυτό και η ζωή του προσφέρει με ιδιαίτερη συνοχή τον καρπό της: ένα δίδαγμα κ’ ένα παράδειγμα ελληνισμού, αρρενωπότητας και ορμής προς την θυσία. Το δίδαγμα αυτό το επικαλούμαι συχνά για εγκαρδίωση και για συντροφιά μου και συντηρώ μέσα μου τη μνήμη του Δραγούμη σαν πράγμα πολύ γνώριμο και αγαπημένο»
Έτσι στις προηγούμενες γιορτές παρουσιάσαμε τον Παύλο Μελά, τον Περικλή Γιαννόπουλο, τον Αθανάσιο Σουλιώτη -Νικολαϊδη και την «Γενιά του ‘30». Απόψε θα αναφερθούμε στον Παντελή Πρεβελάκη πολύ σύντομα και θα σας διαβάσω ένα κείμενο του για τον Ίωνα Δραγούμη.
Βιογραφικό του Παντελή Πρεβελάκη
Ο Παντελής Πρεβελάκης γεννήθηκε το 1909 στο Ρέθυμνο και πέθανε το 1986. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Αθηνών, στην Σχολή Γραμμάτων της Σορβώνης και στο Ινστιτούτο Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Παρίσι. Το θέμα του διδακτορικού του ήταν «Ο Γκρέκο στην Κρήτη και στην Ιταλία»
Είναι ο νεότερος πεζογράφος της «Γενιάς του 30». Έγραψε 11 μυθιστορήματα, 4 ποιητικές συλλογές, 9 θεατρικά.
Το πρώτο μυθιστόρημα ήταν το «Χρονικό μιας Πολιτείας» και ακολούθησε «Ο θάνατος του Μεδίκου» , «Ο Ήλιος του Θανάτου», που έγινε ταινία σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου, «Η «Παντέρμη Κρήτη».
Επί δικτατορίας Μεταξά, το διάστημα 1936-1940, ανέλαβε β! διευθυντής στην Διεύθυνση Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας με Γενικό Διευθυντή τον Κωστή Μπαστιά. Οι δυό τους θα καταστούν βασικοί ρυθμιστές της καλλιτεχνικής κίνησης, οργανώνοντας εκθέσεις κλπ.
Το 1938 διορίσθηκε καθηγητής της Ιστορίας και της Επιστήμης της Τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών την οποία υπηρέτησε για 35 χρόνια.
Την ίδια χρονιά και καθηγητής στην Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου.
Το 1940, οργάνωσε το Ελληνικό Καλλιτεχνικό Περίπτερο στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Με την έναρξη του Πολέμου του 1940, διορίζεται από τον ίδιο τον Μεταξά, Πρόεδρος των Επιτροπών για την διαφύλαξη των έργων τέχνης ΄της Ελλάδος, όπως των θησαυρών της Εθνικής Πινακοθήκης και του Μουσείου Κοσμητικών Τεχνών.
Ο Παντελής Πρεβελάκης και ο Νίκος Καζαντζάκης
1966: Εκλέγεται μέλος του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης και εκλέγεται από το Υπουργείο Παιδείας μέλος της επιτροπής κρίσεως των βιβλίων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
1976: Πρόεδρος της Εταιρείας Γραμμάτων της Σχολής Μωραϊτη.
Το 1977 είναι η χρονιά που το οργανωμένο κράτος θα τιμήσει την προσφορά του Πρεβελάκη στον ελληνικό πολιτισμό, και θα του δώσει εκτός από το βραβείο «Αριστείο Γραμμάτων» της Ακαδημίας Αθηνών, και μια θέση σαν τακτικό μέλος της ίδιας της Ακαδημίας, στην «Τάξη των Γραμμάτων και των Τεχνών».
«Ο Ίων Δραγούμης είναι ένας τέλειος Έλλην»
Και μετά από αυτήν την σύντομη εισαγωγή θα σας διαβάσω τι είχε γράψει ο Παντελής Πρεβελάκης για τον Ίωνα Δραγούμη:
«Από τους Έλληνες ανθρώπους του πνεύματος, απ’ όσους γνώρισα κι απ’ όσους δεν πρόφτασα, κανένας δεν ζει στην συνείδηση μου με όση ακεραιότητα και αρμονία, ο Ίων Δραγούμης. Το πνεύμα μου έχει κατακτήσει κ’ έχει κατακτηθεί από την γενική ιδέα όπου μπορώ χωρίς δυσκολία να ανάγω τις πράξεις του λόγου του, ακόμα και τους στοχασμούς που επιτρέπει να του αποδίδουμε. Η αφορμή είναι πως ο Ίων έζησε σύμφωνα με την μοίρα του, δηλαδή σύμφωνα με το νόμο και την κατεύθυνση του είναι του. Ότι συμβαίνει στη ζωή του δεν είναι από τύχη. Η ύπαρξη του παράγει, ελκύει και ευνοεί, ότι κείνο που είναι δικό του, κείνο που δικό του, κείνο που είναι σύμφωνο με την μοίρα του, μ’ άλλα λόγια, κείνο που μας κάνει ορατή τη μοίρα του. Ανατράφηκε υπό το δίδαγμα της ευθύνης και με την αδιάλειπτη αίσθηση της διαφοράς (σωστότερα, ίσως, της υπεροχής). Ο αριστοκράτης αυτός θέλησε να πελεκήσει μονάχος του το άγαλμα του, Δεν παύει μια στιγμή να μελετά τον εαυτό του και να τον γνωρίζει. Γνωρίζοντας τον, προφυλάσσει την ακεραιότητα του, εξάπτει ότι αγαθό έχει μέσα του, αποκρούει την τυχαιότητα. Έχει καθαρή την συνείδηση πως ωριμάζει κάποιον καρπό, και τον θέλει να είναι δικός του, χωρίς νοθεία ή επιμιξία. Γι’ αυτό είναι μακρινός, και μάλιστα ακατάδεκτος. Είναι τόσο πολλές οι αντιθέσεις του, όσο είναι μεγάλος για την ενότητα. Απωθεί τους άλλους, γιατί κιντυνεύει, τους θέλει υποτακτικούς του, γιατί τους περιέχει. Τις αδυναμίες του τις έχει μελετήσει μέσα του, και γνωρίζει πριν από αυτούς πόσο είναι δύσκολο να υπερνικηθούν. Είναι δεσποτικός κι εξουσιαστής, γιατί η ιδέα που κάνει για τα πράγματα κ’ η ανάπτυξη της ιδέας μες από τα πράγματα, συντελέστηκε μέσα του πριν αυτά υπάρξουν. Αυτό που τον κινεί είναι λιγότερο η πίστη και περισσότερο η κατηγορική προσταγή. Οι παραινέσεις του έχουν το συνηθέστερο μια παγερότητα απολιθωτική. Στην νυχτερινή μοναξιά του, η διαύγεια μέσα του πρέπει να ήταν τρομακτική. Από τούτο δεν επάγεται, την άλλη μέρα, παρά πιο αποφασιστική δράση και μεγαλύτερη ανυπομονησία (…)
Ο Δραγούμης είναι ένας τέλειος Έλλην. Αναπτύσσει τη ζωή του σα μιάν αρμονία, προαποκαταστημένη και αναγκαί, λευτερωμένη από την τυχαιότητα. Ο πάντα παρών Δαίμων που ενεργεί πίσω από τους στοχασμούς του, γίνεται αισθητός στους λόγους και τις πράξεις του. Γι’ αυτό και η ζωή του προσφέρει με ιδιαίτερη συνοχή τον καρπό της: ένα δίδαγμα κ’ ένα παράδειγμα ελληνισμού, αρρενωπότητας και ορμής προς την θυσία. Το δίδαγμα αυτό το επικαλούμαι συχνά για εγκαρδίωση και για συντροφιά μου και συντηρώ μέσα μου τη μνήμη του Δραγούμη σαν πράγμα πολύ γνώριμο και αγαπημένο»
ΑΒΑΛΟΝ ΤΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου