Του Άγγελου Συρίγου
αναπληρωτή καθηγητή διεθνούς δικαίου και εξωτερικής πολιτικής στο Πάντειο πανεπιστήμιο
Το 2018 ήταν το έτος του Μακεδονικού. Το 2020 θα είναι έτος που θα
κυριαρχήσουν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Πιο συγκεκριμένα,
επειδή η Τουρκία εκλαμβάνει την Κύπρο ως προέκταση της Ελλάδος, θεωρεί
ότι το Κυπριακό είναι θέμα στρατηγικής ασφάλειας. Αυτό σημαίνει ότι
θέλει να διατηρήσει στο διηνεκές την ηγεμονική θέση επί της Κύπρου, που
κατέκτησε το 1974 (παρανόμως μεν αλλά αυτό δεν έχει σημασία για την
Τουρκία).
Μετά το 2003 η Κυπριακή Δημοκρατία δημιούργησε μέσα από συμφωνίες
θαλασσίων οριοθετήσεων με τα γειτονικά της κράτη ένα ισχυρό πλαίσιο
νομιμότητας. Ακολούθως στις οριοθετημένες θαλάσσιες περιοχές νοτίως της
νήσου καθόρισε ερευνητικά τεμάχια. Δεν περιέλαβε θαλάσσιες περιοχές που
είτε γειτνιάζουν με τα Κατεχόμενα είτε βρίσκονται προς την πλευρά της
Τουρκίας. Μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ανέλαβαν να εξερευνήσουν και
εκμεταλλευθούν τα τεμάχια. Δίπλα στο πλαίσιο νομιμότητας δημιουργήθηκαν
και οικονομικά συμφέροντα. Έτσι, η Κύπρος απέκτησε την πρωτοβουλία των
κινήσεων και ουσιαστικά αμφισβήτησε την ηγεμονική θέση της Τουρκίας.
Η Τουρκία προσπαθεί να αποκαταστήσει την διαταραγμένη
ηγεμονική της θέση στο Κυπριακό χρησιμοποιώντας την ισχύ της. Από το
2013 δαπάνησε σχεδόν ένα δισ. δολάρια για να αποκτήσει στόλο
σεισμογραφικών και γεωτρητικών σκαφών. Από τον Μάιο του 2019, οπότε το
γεωτρητικό σκάφος "Φατίχ" εμφανίσθηκε δυτικά της Κύπρου, τα πράγματα
εξελίσσονται με ταχείς ρυθμούς.
Για πρώτη φορά μετά το 1974 η Τουρκία επιχειρεί ένα νέο (θαλάσσιο
αυτή τη φορά) "Αττίλα", εισβάλλοντας σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ και
διεκδικώντας να εκμεταλλευθεί τους υδρογονάνθρακες που ανήκουν σε ένα
άλλο κράτος. Επειδή στην τουρκική αντίληψη Ελλάδα και Κύπρος
ταυτίζονται, η στρατηγική της αφορά και στα ελληνικά κυριαρχικά
δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, παρ’ ότι η Ελλάδα δεν έχει δείξει,
μέχρι σήμερα, πρόθεση να τα ασκήσει.
Οι στόχοι της Άγκυρας στην Κύπρο
Η Τουρκία έχει τρεις στόχους ως προς την Κύπρο:
Πρώτον, το πάγωμα των ερευνών της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δεύτερον, τη συνδιαχείριση-συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων νοτίως του νησιού.
Τρίτον, τη μεταφορά των υδρογονανθράκων, περιλαμβανομένων και αυτών της ισραηλινής ΑΟΖ, μέσω αγωγού στην Τουρκία.
Προκειμένου να επιτύχει αυτούς τους στόχους η Άγκυρα προσπαθεί να
βρει υδρογονάνθρακες σε οριοθετημένα τεμάχια νοτίως της Κύπρου. Το
σεισμογραφικό σκάφος "Μπαρμπαρός", που αλωνίζει στην κυπριακή ΑΟΖ,
φαίνεται ότι έχει εντοπίσει κοίτασμα, μάλλον στο τεμάχιο 3 που έχει
δοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στην ιταλική ΕΝΙ. Θυμόμαστε άλλωστε
όταν τον Φεβρουάριο του 2018 τα πολεμικά πλοία της Τουρκίας απέπεμψαν το
γεωτρύπανο της ΕΝΙ από το συγκεκριμένο τεμάχιο.
Στόχος της Άγκυρας είναι να προχωρήσει σε γεώτρηση, ανακάλυψη και
εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Εάν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, τότε η
Άγκυρα θα ζητήσει πενταμερή διάσκεψη με συμμετοχή των τριών εγγυητριών
δυνάμεων του νησιού και Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων (ως κοινοτήτων)
στην πεπατημένη της συνθέσεως της Ελβετίας το 2017.
Προς το παρόν επεδίωξε να αναβληθεί η πενταμερής. Υποτίθεται ότι ο
λόγος είναι πως περιμένει τα αποτελέσματα των "εκλογών" στα Κατεχόμενα,
όπου δεν θα ήθελε να επανεκλεγεί ο νυν ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ακιντζί.
Στην πραγματικότητα, η καθυστέρηση οφείλεται στην επιθυμία της να
εμφανισθεί στην πενταμερή, σε θέση αντίστοιχη με αυτή της Κυπριακής
Δημοκρατίας που έχει επίσης ανακαλύψει κοιτάσματα υδρογονανθράκων και
εκμεταλλεύεται το ένα από αυτά.
Μια συμφωνία που θα τη βρίσκουμε μπροστά μας
Ως προς την Ελλάδα, η Τουρκία είναι στη φάση που ανιχνεύει την
αποφασιστικότητα της Αθήνας και τις συνέπειες που θα έχει τυχόν
σεισμογραφική έρευνα ή γεώτρηση που θα επιχειρήσει στην ελληνική
υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα προσπαθεί μέσω
συμφωνίας με τη Λιβύη να αποκτήσει την επιφανειακή νομιμοποίηση που τόσο
της λείπει να παρεμβαίνει στην περιοχή. Θέλει να δημιουργήσει ένα
τείχος που θα εμποδίζει την Ελλάδα να αναπτύξει τα κυριαρχικά της
δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι, θα
επιβεβαιώσει αυτό που διατείνεται επί χρόνια ότι τα νησιά δεν έχουν
υφαλοκρηπίδα βάσει διεθνούς συμφωνίας.
Το πιο σημαντικό είναι ότι επιχειρεί να μεταφέρει το σημείο
αντιπαραθέσεως από την υφαλοκρηπίδα του Καστελλορίζου στην υφαλοκρηπίδα
της Κρήτης. Το κακό είναι ότι, εάν και παράνομη, αφ’ ης στιγμής
υπογραφεί, μία τέτοια συμφωνία μπορεί να ανατραπεί μόνον με υπαναχώρηση
της Λιβύης, ή με προσφυγή σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο. Η Τουρκία
αποκλείεται να δεχθεί τη δεύτερη εκδοχή. Εάν τελικώς έχει γίνει
οριοθέτηση, όσο παράνομη και να είναι, θα την βρίσκουμε διαρκώς στα
πόδια μας.
Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες διασφαλίσεως των
κυριαρχικών τους δικαιωμάτων. Στόχος της Κύπρου πρέπει να είναι η
ολοκλήρωση του ενεργειακού της προγράμματος και η διατήρηση της
πρωτοβουλίας των κινήσεων. Μόνον η ανακάλυψη και άλλων κοιτασμάτων
υδρογονανθράκων μπορεί να αλλάξει τις αρνητικές ισορροπίες που
δημιούργησε η εισβολή και κατοχή το 1974.
Η Ελλάδα αντιστοίχως πρέπει να εμβαθύνει στις συμμαχίες με τα κράτη
της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ και Αίγυπτο), εμπλέκοντας και τον
παράγοντα ασφάλεια, που αυτή τη στιγμή λείπει. Παράλληλα, πρέπει να
εξαντλήσει τα διπλωματικά μέσα που διαθέτει για να ορίσει με σαφήνεια
και να κατοχυρώσει τις θαλάσσιες ζώνες της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τέλος, πρέπει να διευκολύνει την κοινοπραξία των πετρελαϊκών εταιρειών.
που έχει αναλάβει τεμάχια δυτικώς της Κρήτης, να προχωρήσει σε έρευνες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου