Το Μελάνθιο είναι χωριό χτισμένο στα ΝΔ του Ν. Καστοριάς. Κατοικείται από Έλληνες του Πόντου που έφτασαν σ’ αυτόν τον τόπο με την ανταλλαγή πληθυσμών μετά το άδοξο τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας το 1922. Αυτό καταμαρτυρά και το όνομα του χωριού που είναι φερμένο από τον Πόντο προς ανάμνηση του Μελάνθιου ποταμού. Οι κάτοικοι, κατά βάση γεωργοί και κτηνοτρόφοι, ζούσαν και ζουν ήρεμα και φιλειρηνικά. Γνώρισαν την οργή και την τιμωρία από τον Γερμανό κατακτητή λόγω της ύπαρξης αντιστασιακών πυρήνων και οδηγήθηκαν στην ολική καταστροφή τον Οκτώβριο του 1943.
Στα πλαίσια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεών τους, οι Γερμανοί έστειλαν μία φάλαγγα ώστε να εξοντωθούν όλοι οι πυρήνες ανταρτών μαζί με όσους τους προσέφεραν υποστήριξη. Η φάλαγγα ξεκίνησε στις 3 Οκτωβρίου από το Γερμανικό Φρουραρχείο Καστοριάς, πέρασε από το Άργος Ορεστικό και προωθήθηκε στα χωριά που υπήρχαν στα ΝΔ της Καστοριάς. Την φάλαγγα απάρτιζαν επίσης περίπου 200 Ιταλοί και μερικοί κομιτατζήδες. Το ανόσιο έργο της ολοκληρώθηκε το απόγευμα της 4ης Οκτωβρίου με την πυρπόληση και καταστροφή του Μελανθίου.
Το χωριό είχε ήδη γνωρίσει την βαναυσότητα των Ιταλών. Οι Γερμανοί είχαν πληροφορίες ότι το Μελάνθιο έκρυβε πολλούς αντάρτες που κινούνταν εναντίον τους και προξενούσαν ζημιές. Επίσης, πολύ σημαντικό ήταν το γεγονός ότι το ΕΑΜ διατηρούσε το πολιτικό του γραφείο εκεί, και υπήρχε ένα αρκετά μεγάλο αρχείο που έπρεπε να πέσει στα χέρια τους. Ο ασύρματος των ανταρτών έπαιρνε ρεύμα από το μύλο του Γιάννη Μουρατίδη. Πριν λίγες μέρες, τα διοικητικά στελέχη του ΕΑΜ είχαν δώσει εντολή οι πολίτες να παραδώσουν τα όπλα τους ώστε να τα μοιράσουν στους αντάρτες, όπως και είχε γίνει. Υπήρχαν όμως ακόμα αρκετά όπλα στο γραφείο του Μελανθίου. Γι’ αυτό το λόγο, οι Γερμανοί είχαν ήδη συλλάβει κοπέλες του χωριού και τις είχαν μεταφέρει στο Φρουραρχείο Καστοριάς για να τις ανακρίνουν. Τις έβαλαν στην στριμωγμένη φυλακή και κατά την δεκαήμερη παραμονή τους εκεί τις τρομοκρατούσαν καθημερινά. Μετά από διαπραγματεύσεις του υπεύθυνου του χωριού, και αφού σιγουρεύτηκαν ότι οι κοπέλες δεν γνώριζαν τίποτα, τις απελευθέρωσαν. Όταν αυτές επέστρεψαν στο χωριό, η καταστροφή είχε ήδη συντελεστεί. Κι επιστρέφουμε στην 4η Οκτωβρίου. Ειδοποιημένοι από τους αντάρτες για την επικείμενη επίθεση, οι Μελανθιώτες εγκατέλειψαν το χωριό. Κάποιοι έφυγαν αμέσως για τα Όντρια και το Βόιο και άλλοι για την Κοτύλη μέσα στο Γράμμο. Οι περισσότεροι, από την πείρα τους ως τότε, είχαν ήδη φτιάξει καλύβες μέσα στο δάσος όπου κρύβονταν με τις οικογένειές τους κατά την διάρκεια των επιθέσεων και των βομβαρδισμών. Έτσι και σ’ αυτήν την περίπτωση εγκατέλειψαν τρέχοντας το χωριό. Δεν πρόλαβαν να κρυφτούν στην ασφάλεια του δάσους μέσα στις καλύβες τους και οι Γερμανοί τους ανακάλυψαν. Εγκατέλειψαν τις καλύβες τρέχοντας με τις σφαίρες να πέφτουν γύρω τους. Σε μια καλύβα μέσα μια γυναίκα γέννησε το μωρό της και ζητούσε από τη μικρή αδελφή της να κλείσει το στόμα του, επειδή έκλαιγε, για να μην προδοθεί η κρυψώνα τους. Όμως τους αντιλήφθηκαν οι Γερμανοί και τους ανάγκασαν αν παραδοθούν με τα χέρια ψηλά. Ευτυχώς την τελευταία στιγμή τους άφησαν να φύγουν τρέχοντας, γιατί εκείνη την ώρα άρχισαν να σκάνε οι κρυμμμένες μέσα στην καλύβα σφαίρες. Και οι Γερμανοί τους πυροβολούσαν στα πόδια. Σκότωσαν όλα τα ζώα που βρήκαν και στην επιστροφή τους, αφού δεν βρήκαν αυτό για το οποίο έψαχναν, έκαψαν το χωριό, ώστε να σβηστεί κάθε ίχνος αντίστασης απέναντι τους και κάθε ελπίδα να ξανασυγκροτηθεί.
Οι κάτοικοι, όταν σιγουρεύτηκαν ότι οι κατακτητές είχαν φύγει, επέστρεψαν στο χωριό, μόνο και μόνο για αν αντικρύσουν καμμένη γη. Έφυγαν τότε και κατευθύνθηκαν προς τα Όντρια και γενικότερα προς το Βόιο, και φιλοξενήθηκαν σε καλύβες συγγενών τους μέσα στο δάσος για αρκετούς μήνες. Επέστρεψαν όμως και ξανάχτισαν την ζωή τους.
Ο απολογισμός των υλικών ζημιών της πυρπόλησης ήταν η ολοκληρωτική καταστροφή 110 οικειών και 35 διασωθέντων με μικρές υλικές ζημίες σε σύνολο 145. Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές στο σύνολό τους ήταν οι εξής:
Αλέξανδρος Μουρατίδης ετών 44
Γεώργιος Μουρατίδης
Τραυματίας εκ βομβαρδισμού
Μαγδαληνή Τσολακίδου
Ανάπηροι εκ ναρκών
Γιάννης Παναγιωτίδης
Αχιλλέας Γαβριηλίδης
Μιλτιάδης Σπυρόπουλος
Κυριακή Βασιλειάδου
Νικόλαος Σπυρόπουλος
Το Μελάνθιο ξαναχτίστηκε στα θεμέλια του παλαιού χωριού και πέρα από τις μνήμες, τίποτε άλλο πλέον δε θυμίζει το μαύρο παρελθόν.
Το Μελάνθιο ανακυρήχθηκε Μαρτυρικό Χωριό τον Φεβρουάριο του 2018.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου