"H ANTIΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ" (2ο ΜΕΡΟΣ)

Του Κωνσταντίνου Δημητριάδη

 

Δεξιά τοῦ λόχου Σολομῆ, ἀμύνθηκε ἕνας ἄλλος λόχος ΥΔ τοῦ 336 στον Αττίλα ΙΙ (ΥΔ του 211 στον Αττιλα Ι), δύναμης 190 ἀνδρῶν. Ὁ λόχος αὐτός, κάλυψε τήν περιοχή τοῦ ξενοδοχείου «Λήδρα Παλλάς», μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ἑλλαδίτη Ὑπλγό Ν. Λιγουδιστιανό.
Οἱ Τοῦρκοι ἐπιτίθεντο συνεχῶς, ἐνῶ οἱ ὅλμοι τους εἶχαν μετατρέψει τή γύρω περιοχή σέ ἐρείπια. Δύο ἀξιωματικοί τῶν κυανόκρανων τοῦ ΟΗΕ προέτρεψαν τόν Λιγουδιστιανό νά ὑποχωρήσει, τονίζοντας του, τήν ἀριθμητική καί μή συγκρίσιμη ὑπεροχή τῶν Τούρκων.
Αὐτός ὅμως ἀρνήθηκε.
Πρός μεγάλη ἀπογοήτευση αὐτοῦ καί τῶν ἀνδρῶν του, συμφωνήθηκε, μέ τή λήξη τῶν ἐχθροπραξιῶν, νά ἐκκενωθεῖ τό «Λήδρα Παλλάς» ἀπό τίς Ἑλληνικές δυνάμεις.
Ἔτσι, σήμερα, τό ἱστορικό ξενοδοχεῖο βρίσκεται ἐντός τῆς νεκρῆς ζώνης.
Στό ἀνατολικό ἄκρο τοῦ μετώπου, μέσα στήν παλαιά Λευκωσία, προέβαλε ἀντίσταση λόχος 150 ἀνδρῶν, ὑπό τούς Κυπρίους Ἀνθλγούς Λ. Σοφρωνίου καί Π. Παμπόρη.
Οἱ ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων ἦταν ἀδιάλειπτες καί χωρίς αὐτοί νά ὑπολογίζουν τίς ἀπώλειές τους, ἀφοῦ ἤθελαν ὁπωσδήποτε νά καταλάβουν ὁλόκληρη τήν παλαιά πόλη, μέχρι τό σημεῖο ὅπου βρίσκεται ἡ πλατεῖα Ἐλευθερίας.
Στήν προσπάθεια τους αὐτή, οἱ Τοῦρκοι, χρησιμοποίησαν ὅλμους καί ἐμπρηστικά βλήματα, μέ ἀποτέλεσμα νά ξεσπάσουν πυρκαγιές σέ πολλές οἰκίες τῆς περιοχῆς.
Οἱ συγκρούσεις μέσα στά σοκάκια τῆς παλαιᾶς πόλης ἐξελίχθηκαν σέ αἱματηρές ὁδομαχίες, στίς ὁποῖες οἱ ἀντίπαλοι ἀπεῖχαν μεταξύ τους, ἀκόμη καί 15 μόνο μέτρα.
Ὅπως ἔγραψε χαρακτηριστικά ὁ συγγραφέας Σπῦρος Παπαγεωργίου, «τό 336 Τάγμα Πεζικοῦ ἀγωνίσθηκε, ὅσο πολύ λίγες μονάδες, ἡ δέ ζώνη εὐθύνης του ὑπῆρξε ἡ μόνη περιοχή τῆς Κύπρου, στήν ὁποία οἱ Τοῦρκοι δέν ἠδυνήθησαν νά ἐκτελέσουν τά σχέδια τους. Τοῦτο ἐπετεύχθη, κατά μέγα μέρος, χάρη στόν διοικητή τοῦ Τάγματος, Ταγματάρχη Δημήτριο Ἀλευρομάγερο. Αὐτός, μέ τήν ἀποφασιστική του στάση κατά τίς ὧρες τοῦ θανάσιμου κινδύνου, ἐνέπνευσε στούς ἀξιωματικούς καί τούς ὁπλίτες του, τόση πίστη καί τόσο θάρρος, ὥστε νά μείνουν μαζί του καί νά ἀγωνισθοῦν μέχρι θανάτου. Πάντως ὁ ταγματάρχης εἶχε ὑπό τίς διαταγές του καί ἐκλεκτό ἔμψυχο ὑλικό».

Ὁ Διοικητής τοῦ «Ἐφεδρικοῦ Σώματος», Τχης Π. Πανταζῆς, ἄν καί δεδηλωμένων φιλομακαριακῶν αἰσθημάτων, εἶπε χαρακτηριστικά σέ ἔφεδρο ἀξιωματικό πού πολέμησε ἐκεῖ: «Ὅταν ἔμαθα ὅτι στόν Ἁγ. Παῦλο πολεμούσατε ἐσεῖς, οἱ ἑνωτικοί τῆς Ἀμμοχώστου, τότε εἶπα ὅτι ἡ Λευκωσία ἀποκλείεται νά πέσει στά χέρια τῶν Τούρκων».
Τό 336 Τάγμα ὑπέστη μεγάλες ἀπώλειες, προκειμένου νά διατηρήσει ἐλεύθερη τήν πρωτεύουσα, όπως και ο 1/211. Αναμνηστικές Στηλες εχουν ανεγερθεί στον περίβολο του Ι.Ν.Αγ.Παύλου με τα ονόματα των Πεσόντων και Αγνοουμένων ανδρών του 336 και του 1/211 κατά τις Μάχες της Λευκωσίας.
Ὑπάρχει επίσης μία ἐνδιαφέρουσα μαρτυρία γιά ἐκεῖνες τίς μέρες, πού ἀναφέρθηκε στήν ἐφημερίδα «ΣΗΜΕΡΙΝΗ», ἀπό τόν Χ. Χαραλαμπίδη. Τήν παραθέτω αὐτούσια, χωρίς νά μπορῶ νά τήν ἐπιβεβαιώσω, διότι δέν κατέστη δυνατόν νά τήν διασταυρώσω:
«Ἡ Κυβέρνηση, τότε, εἶχε ἐγκαταλείψει τή Λευκωσία, διότι θεωροῦσε τήν κατάληψή της ὡς δεδομένη ἀπό τόν ἐχθρό. Εἶχε δώσει, μάλιστα, ἐντολές, μέσω τοῦ τότε διευθυντῆ τῶν Κεντρικῶν Φυλακῶν Ὀνησίφορου Ἀντωνίου, νά ἐγκαταλείψουν καί οἱ στρατιῶτες μας τίς θέσεις τους, διότι θά δέχονταν τήν ἑπόμενη μέρα σφοδρή ἐπίθεση ἀπό μία τεθωρακισμένη τουρκική μεραρχία, ἐνισχυμένη ἀπό πυροβολικό καί ἀεροπορία, καί θά ἦταν μάταιη αἱματοχυσία κάθε προσπάθεια ἀντίστασης.
Τήν ἐντολή τῆς Κυβέρνησης Κληρίδη μετέδωσε ὁ ἀείμνηστος Ἀντωνίου στόν Ταγματάρχη Ἀλευρομάγειρο, ὁ ὁποῖος τοῦ ἀπάντησε: «Κύριε Ἀντωνίου, ἐγώ εἶμαι ἀξιωματικός τοῦ τιμημένου Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, ἀνεψιός τοῦ ἡρωικοῦ συνταγματάρχη Βουδικλάρη, καί θεωρῶ ἀτιμωτική ἐνέργεια τήν ἐγκατάλειψη ἐδαφῶν μας στόν ἐχθρό. Θά μεταφέρω τίς ὁδηγίες τῆς Κυβέρνησης στούς ἀξιωματικούς καί ἄνδρες μου καί θά τούς ἐξηγήσω καί τή δική μου ἀπόφαση νά παραμείνω ἐδῶ, ἔστω καί μόνος, γιά νά φυλάξω ἐθνικές Θερμοπύλες».
Πράγματι, ὁ Ἀλευρομάγειρος ἐνημέρωσε τούς ἀξιωματικούς καί ἄνδρες του, οἱ ὁποῖοι, πρός τιμήν τους, ἀπάντησαν ὅτι εἶναι ὅλοι ἀποφασισμένοι νά παραμείνουν στίς θέσεις τους καί νά φράξουν τό δρόμο στόν ἐχθρό, ὑπερασπιζόμενοι τήν Λευκωσία καί τά "Φυλακισμένα Μνήματα" ὅπου βρίσκονταν οἱ τάφοι τῶν Ἡρώων τῆς Ε.Ο.Κ.Α.
Οἱ μάχες, στίς 15 καί 16 Αὐγούστου 1974, στήν περιοχή τοῦ Ἁγίου Παύλου, ἦταν σκληρές. Ὁ ὑπεράριθμος καί πάνοπλος Ἀττίλας, μέ τήν ἐνίσχυση πυροβολικοῦ καί ἀεροπορίας, σφυροκοποῦσε τίς θέσεις τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς. Κατά κύματα, οἱ εἰσβολεῖς ἐπιχειροῦσαν ἐπιθέσεις ἐναντίον τῶν ἀμυνομένων ὀλιγάριθμων ἐθνοφρουρῶν μας.
Στίς 16 Αὐγούστου, ἐπιθέσεις καί ἀντεπιθέσεις διαδέχονταν όπως προανέφερα, ἡ μία τήν ἄλλη. Οἱ γενναῖοι μας δέν λύγισαν. Ἔμειναν ὁλόρθοι στίς ἐπάλξεις τοῦ ἐθνικοῦ χρέους. Ὁ ἥρωας Πανίκος Ἀθανασίου, κατά τή διάρκεια τῶν σκληρῶν ἐκείνων μαχῶν, ἦταν πολυβολητής στό ἱστορικό φυλάκιο «Παλούκια», μεταξύ Ἱπποδρόμου καί στρατοπέδου ΤΟΥΡΔΥΚ.
Οἱ ἄνδρες τοῦ φυλακίου αὐτοῦ, ἔκαναν νά ξαναζήσουν στήν ἐποχή μας οἱ Θερμοπύλες.
Μπροστά στόν ὑπεράριθμο, πάνοπλο ἐχθρό, ἔμειναν ἀμετακίνητοι στίς θέσεις τους. Ἔπεφταν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλο στό πεδίο τῆς τιμῆς. Ὁ Πανίκος θέριζε μέ τό πολυβόλο του τούς ἐχθρούς πού ἐπιχειροῦσαν νά τό καταλάβουν, καί κάλεσε τούς ἐναπομείναντες συντρόφους του νά ὑποχωρήσουν γιά νά σωθοῦν: «Φύγετε καί θά μείνω ἐγώ στό πολυβόλο γιά νά σᾶς καλύψω».
Μετά τήν ἐκεχειρία, ὁ Πανίκος δέν ἔδωσε σημεῖα ζωῆς.
Σάν ἐπίλογο αὐτοῦ τοῦ κεφαλαίου ἀναφέρω ἕνα περιστατικό πού διηγεῖται ὁ ἴδιος ὁ Στρατηγός Ἀλευρομάγειρος. Λέει λοιπόν ὁ Στρατηγός:
«Πρίν κλείσω τήν περιγραφή, ὀφείλω νά προσθέσω τό περιστατικό τῆς συνάντησής μου μέ τόν διοικητή τοῦ Τουρκικοῦ ἐπιτεθέντος Τάγματος, πού πραγματοποιήθηκε στίς 12:00 τῆς 17ης Αὐγούστου, ἐπί τοῦ ὑψώματος τοῦ Σχολείου τοῦ Κύκκου, ὕστερα ἀπό προτροπή τῶν ἀξιωματικῶν τῆς Εἰρηνευτικῆς Δύναμης τοῦ ΟΗΕ καί μέ ἐντολή τοῦ ΓΕΕΦ.
Ὁ Τοῦρκος ἀξιωματικός (Ταγματάρχης) μᾶς ζήτησε νά μεταφερθοῦμε περί τά 500μ. -μέ ἀντίστοιχη δική τους ἐνέργεια πρός τά πίσω-γιά νά ὑπάρξει κάποιου εἴδους «νεκρή ζώνη», ὥστε νά ἀποφευχθοῦν ἐντάσεις μεταξύ τῶν τμημάτων μας, προσθέτοντας ὅτι «τά δικά του τμήματα εἶναι τακτικά καί συνεπῶς πειθαρχημένα, ἐνῶ τά δικά μας εἶναι «ἄτακτα» καί συνεπῶς μή πειθαρχημένα».
Βέβαια, ἡ ἄμεση καί αὐθόρμητη ἀνταπάντηση στηρίχθηκε σέ τρία ἐπιχειρήματα:
1. Τά δικά του «πειθαρχημένα» τμήματα παραβίασαν κατάφωρα τήν ἐκεχειρία, κάτι πού δέν ἔκαναν τά δικά μας «μή πειθαρχημένα».
2. Δέν ἔχουμε καμιά ἄδεια ἤ ἐντολή ἀπό τήν ἀνώτερη διοίκησή μας νά κάνουμε τέτοιες διαπραγματεύσεις.
3. Δέν μετακινούμεθα οὔτε ἕνα χιλιοστό πρός τά πίσω, γιατί «εἶναι πολύ μεγάλη ἡ Ἑλληνική Ἱστορία γιά νά σᾶς τήν ἀναλύσουμε τώρα».
Ἀναχωρήσαμε ἀπό τή συνάντηση καί ἔμεινα μέ τήν ἐντύπωση, ὅτι ὁ Τοῦρκος ἀξιωματικός μᾶλλον ἤθελε νά διαπιστώσει τό ἠθικό μας, ἐνῶ ὁ Καναδός ἀξιωματικός τοῦ ΟΗΕ, ὁ ὁποῖος ἐν τῶ μεταξύ εἶχε ἀρχίσει νά μᾶς συμπαθεῖ, ἔμεινε ἐμβρόντητος…»
Αὐτή ἦταν ἡ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ, τήν ὁποία οἱ Τοῦρκοι πλήρωσαν μέ βαρύ φόρο αἵματος, ἐξασφαλίζοντας σέ ἀντιστά-θμισμα ἐλάχιστα ἐδαφικά ὀφέλη.
ΘΝΗΤΟΙ ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΓΟΝΥ ΚΛΙΝΑΤΕ.....

{Φωτο από το αρχείο του Στρατηγού ε.α. Aleyromageiros Dimitris και του Κωνσταντίνου Δημητριάδη}
(Aπο το βιβλίο ΚΥΠΡΟΣ 1974 - Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ)

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ