"H ANTIΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ" (1ο ΜΕΡΟΣ)

Του Κωνσταντίνου Δημητριάδη

 

[Φωτο από το αρχείο του Στρατηγού εα Δ.Αλευρομάγειρου - ΠΟΤ Αμύνης]
(από το βιβλίο ΚΥΠΡΟΣ 1974 - Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ)

Στήν περιοχή τῆς πρωτεύουσας, διεξήχθησαν σφοδρές μάχες στον "Αττίλα Ι" όπου πρωτοστάτησε ο 1/211 ΤΠ υπό τον Λοχαγό Ιωάννη Χριστοδουλίδη ή Μαυρόγιαννο και τον Ανθλγό Αδάμο στις οποίες οι λιγοστοί υπερασπιστές δεν άφησαν τους Τούρκους να πατήσουν πόδι στην Λευκωσία παρόλο τον στρατηγικό αιφνιδιασμό που πέτυχαν το πρωΐ της 20/7/74. Πολέμησαν οι άνδρες του 1/211 σαν λιοντάρια και κράτησαν τους Τούρκους μακριά από τις γραμμές μας. Κάθε σπίτι κοντά στην Πράσινη Γραμμή, γινόταν Φυλάκιο, Ώσπου ήλθε ο "Αττίλας ΙΙ". Και τότε εκεί στην Βόρεια και Δυτική Λευκωσία έγιναν οἱ σφοδρότερες μάχες τοῦ «Ἀττίλα II».
Τελικά με το τέλος του Πολέμου στή Λευκωσία, οἱ Τοῦρκοι δέν στάθηκαν ἱκανοί νά προχωρήσουν, ἐνῶ στό στρατόπεδο τῆς ΕΛΔΥΚ, ὑπέστησαν σημαντικές ἀπώλειες (ὅπως ἀνάφερα σε άλλη αναρτηση).
Τή δυτική Λευκωσία λοιπόν ὑπερασπίσθηκε τό 336 Τάγμα Ἐπιστράτων, μαζί με τους άνδρες του 1/211 ΤΠ και με υπολείμματα άλλων μονάδων όπως του 386 ΤΠ, του 399 ΤΠ. Το όλο συγκρότημα αυτό, με διαταγή του Διοικητή της Ανωτερας Λευκωσίας Συνταγματαρχη Αζίνα, είχε διοικητή τόν Ταγματάρχη Δημήτριο Ἀλευρομάγειρο, ἀπό τήν μητροπολιτική Ἑλλάδα, που ήταν και Διοικητής του 336 ΤΕ.
Ἡ δύναμη τοῦ συγκροτήματος ξεπερνοῦσε τούς 900 ἄνδρες, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἔφεδροι ἀπό τήν Ἀμμόχωστο στήν πλειοψηφία τους ἑνωτικῶν αἰσθημάτων, ὅπως ἄλλωστε καί οἱ περισσότεροι Ἀμμοχωστιανοί καθώς καί από την ευρύτερη περιοχή της Λευκωσίας (οι του 1/211). .
Ἡ δύναμη αὐτή ἐκτεινόταν σέ ἕνα μεγάλο μέτωπο τεσσάρων χιλιομέτρων, τό ὁποῖο ξεκινοῦσε ἀπό τήν ὁδό Λήδρας, ἐκεῖ ὅπου σήμερα ἐντοπίζεται τό ἐμπορικό κέντρο τῆς Λευκωσίας, κάλυπτε τό προάστιο του Αγ.Δομετίου με την περιοχή Ἁγ. Παῦλος καί κατέληγε στό ἀνατολικό ἄκρο τοῦ στρατοπέδου τῆς ΕΛΔΥΚ, στο Αρμένικο νεκροταφείο.
Τό πρωί τῆς 14ης Αὐγούστου, ἐνῶ οἱ Τοῦρκοι ἐκδήλωσαν τήν κύρια προσπάθειά τους βορειοανατολικά τῆς Λευκωσίας καί πρωτίστως στή Μία Μηλιά, ἐξαπέλυσαν σφοδρή ἐπίθεση καί ἐναντίον τοῦ 336 Τ.Ε., τό ὁποῖο ἐνισχύθηκε μέ δύναμη τοῦ 1/211 Τ.Π. (πού φύλαξε τά φυλάκια στήν περιοχή Παλούκια).
Λόχος τοῦ τάγματος αὐτοῦ, ὑπό τόν Λοχαγό Γ. Παπαχατζόπουλο ἀπό τήν μητροπολιτική Ἑλλάδα, δέχθηκε τό κύριο βάρος τῆς ἐπίθεσης, βόρεια τοῦ Ιππόδρομου τῆς Λευκωσίας. Ἐκεῖ, γύρω ἀπό ἕνα χαμηλό ὕψωμα, ἔλαβαν χώρα αἱματηρές συγκρούσεις. Οἱ ἡρωικοί Ἀμμοχωστιανοί ἔφεδροι, πολέμησαν μέ φοβερό ἡρωϊσμό κατά τῶν πάνοπλων Τούρκων. Οἱ ἐπιτιθέμενοι χρησιμοποίησαν πληθώρα ὅλμων, ἐνῶ ἡ ἀεροπορία τους σφυροκοποῦσε ἀκατάπαυστα τίς Ἑλληνικές θέσεις.

Ὁ Τχης Δ. Ἀλευρομάγειρος περιόδευσε ὅλο τό μέτωπο τοῦ τάγματος καί ἔδωσε ὁδηγίες καί ἐντολές γιά ἄμυνα μέχρις ἐσχάτων. Ἔλαβε μάλιστα τήν πρωτοβουλία καί διέταξε νά ἐκδηλωθεῖ ἀντεπίθεση κατά τοῦ προαναφερθέντος ὑψώματος, ἐπί τοῦ ὁποίου εἶχαν προωθηθεῖ οἱ Τοῦρκοι, μετά ἀπό μεγάλες ἀπώλειες. Ἡ ἀντεπίθεση δέν στέφθηκε μέ ἐπιτυχία, λόγω τῆς ἀνεπάρκειας τοῦ ὁπλισμοῦ τῶν ἐπιτιθεμένων τμημάτων και των όλμων που δεν λειτούργησαν......
Μέχρι τό βράδυ, οἱ ἀπώλειες τῶν ἐπιτιθέμενων ἀνῆλθαν σέ 60 νεκρούς καί πολλαπλάσιο ἀριθμό τραυματιῶν.
Τήν ἑπομένη, 15 Αὐγούστου, ημέρα της εορτής της Παναγίας οἱ ἀμυνόμενοι δέχθηκαν ἐκ νέου ἀλλεπάλληλες ἐπιθέσεις, τίς ὁποῖες ἀπέκρουσαν δίχως νά ὑποχωρήσουν.
Στίς 15.00, οἱ Τοῦρκοι προσπάθησαν νά δημιουργήσουν ρῆγμα ἀνάμεσα στό 336 Τάγμα καί τήν ΕΛΔΥΚ, ἐπελαύνοντας μέ ἅρματα Μ 48.
Τό ΓΕΕΦ ἀπέστειλε, πρός ἀντιμετώπισή τους, τρία ἅρματα Τ34/85, τά ὁποῖα ἔβαλαν συνεχῶς κατά τῶν τουρκικῶν ἁρμάτων, μέ ἀποτέλεσμα αὐτά νά ὑποχωρήσουν. Τά Τ-34/85 παρέμειναν ἐκεῖ ὥς τίς 21.00, ὥστε νά ἀποκλειστεῖ περίπτωση νέας ἐπίθεσης των Τούρκων κατά τή διάρκεια τῆς ἡμέρας. Ἡ κατάσταση ἦταν κρίσιμη.
Ἡ περιοχή καλυπτόταν ἀπό λόχο 100 ἀνδρῶν ὑπό τόν Κύπριο Ἀνθγό Α. Καρρᾶ. Αὐτός ἀνέφερε τηλεφωνικά στόν Τχη Ἀλευρομάγειρο ὅτι, τά τουρκικά Μ-48 πλησίασαν στά 200 μέτρα καί κατευθύνονταν ἐναντίον τους, ἐνῶ οἱ ἴδιοι στεροῦντο ἀντιαρματικῶν.

Ἡ διαταγή τοῦ Ταγματάρχη (όπως επιβεβαιώνει ο ίδιος ο Α.Καρράς) ἦταν λακωνική καί ξεκάθαρη: «Μείνατε στίς θέσεις σας. Σταματῆστε τά ἅρματα μέ ὁ,τιδήποτε. Μέ τά σώματά σας. Φτάνει νά σταματήσουν».
Ὁ ἀνθυπολοχαγός Καρρᾶς, κλήθηκε στή συνέχεια, νά δώσει συντεταγμένες στό πυροβολικό. Ἡ πρώτη βολή προσέβαλε καί κατέστρεψε ἕνα ἀπό τά ἅρματα τῶν Τούρκων, οἱ ὁποῖοι ὑποχώρησαν.
Τό πυροβολικό τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς, μέ τά εὔστοχα πυρά του, συνέβαλε στό νά παραμείνει ἡ Λευκωσία ἐλεύθερη. Κύπριος ἀνθυπολοχαγός τοῦ Πυροβολικοῦ ἀφηγήθηκε ἐνδεικτικά: «Βρέθηκα στόν Ἁγ. Παῦλο, ὡς προκεχωρημένος ἀξιωματικός παρατηρήσεως (ΠΑΠ). Ἡ μάχη ἄρχισε τήν Τετάρτη, στίς 04.50 τό πρωί, ὅταν ἔφθασαν τά τουρκικά ἀεροσκάφη, τά ὁποῖα μᾶς προσέβαλαν. Καθ' ὅλη τή διάρκεια τῶν μαχῶν, πού τελείωσαν τό ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς, οἱ Τοῦρκοι μᾶς κτυποῦσαν συνεχῶς μέ πυροβολικό, ἀεροπορία, ὅλμους καί ἄλλα βαρέα ὅπλα. Ἐμεῖς κατορθώσαμε καί ἀμυνθήκαμε, δέν ὑποχωρήσαμε ἀπό τίς θέσεις μας. Ἀπό πλευρᾶς μου, ὡς παρατηρητής τοῦ Πυροβολικοῦ, κατόρθωσα καί ἐπέφερα μεγάλα πλήγματα στόν ἐχθρό, τόσο σέ προσωπικό, ὅσο καί σέ ὑλικό».
Στίς 16 Αὐγούστου, οἱ Τοῦρκοι ἐξαπέλυσαν γενική ἐπίθεση, πιεζόμενοι ἀπό τή συμφωνηθεῖσα κατάπαυση τοῦ πυρός, ἡ ὁποία πλησίαζε.
Προσβλήθηκε τό Στρατόπεδο τῆς ΕΛΔΥΚ, τό προάστιο Ἁγ. Παῦλος καί τό κέντρο τῆς Λευκωσίας. Τό σχέδιο τοῦ ἐχθροῦ προέβλεπε κατάληψη τῆς, ἐντός τῶν μεσαιωνικῶν τειχῶν, παλαιᾶς πόλης τῆς Λευκωσίας, καθώς καί τῶν προαστείων τοῦ Ἁγ. Δομετίου καί της περιοχής τοῦ Ἁγ. Παύλου.
Ἐκεῖ διέθεσαν ἅρματα μάχης καί ἀεροσκάφη, τά ὁποῖα προσέβαλλαν διαρκῶς τίς θέσεις τῶν ἀμυνόμενων.
Στό κέντρο καί μέσα ἀπό τούς στενούς δρόμους τῆς παλαιᾶς πόλης, ἐπεχείρησαν προώθηση μέ πεζικό. Ὅλα αὐτά πραγματοποιήθηκαν μέ τήν κάλυψη, ἀπό πυκνό πῦρ, ὅλμων καί πυροβολικοῦ.
Τό 336 Τ.Ε., ὑποστηριζόμενο ἀπό τόν 1/211 Τ.Π. καί ἀπό πυροβόλα τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς του Ταγματάρχη ΠΒ Κ.Σεβασλίδη, ἀμύνθηκε σθεναρά καί μέ αὐτοθυσία. Ἀκόμα καί οἱ ἄνδρες τῶν πλέον προωθημένων φυλακίων τοῦ Ἁγ. Παύλου, ἀρνήθηκαν νά ὑποχωρήσουν.
Ἐκεῖ πολέμησαν οἱ ἔφεδροι Ἀνθγοί Ν. Κουτσοῦ καί Γ. Μαύρης, οἱ ὁποῖοι, ἄν καί σοβαρά τραυματισμένοι, ἀρνήθηκαν νά διακομισθοῦν στό νοσοκομεῖο. Μέ τόν ἴδιο τρόπο πολέμησαν ὅλοι οἱ διοικητές καί ὑποδιοικητές τῶν λόχων, στό σύνολο τους Κύπριοι ἔφεδροι ἀνθυπολοχαγοί.
Στό κέντρο τοῦ μετώπου ἀμύνθηκε ὁ 2ος Λόχος τοῦ 336 Τάγματος, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Κύπριο ἔφεδρο Ἀνθγό Χ. Σολομῆ. Καί ἀμύνθηκαν μέ μεγάλη αὐταπάρνηση, διότι αὐτό τό τμῆμα τοῦ μετώπου ἦταν ἕνας τόπος ἱερός γιά αὐτούς, ἀφοῦ ἐκεῖ, ἐντός τῶν Κεντρικῶν Φυλακῶν Λευκωσίας, βρίσκεται ὁ χῶρος πού οἱ Κύπριοι ἀποκαλοῦν «Φυλακισμένα Μνήματα». Ἐκεῖ εἶναι θαμμένοι οἱ ἥρωες τῆς ΕΟΚΑ πού ἔπεσαν μαχόμενοι ἤ ἀπαγχονίστηκαν ἀπό τούς Βρετανούς ἀποικιοκράτες: ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου, ὁ Εὐαγόρας Παλληκαρίδης, ὁ Μιχαήλ Καραολῆς κ.ἄ.
Ὁ Σολομῆς καί οἱ 250 ἄνδρες του, ἀμύνθηκαν σθεναρά καί κράτησαν τίς θέσεις τους, διαισθανόμενοι τό ἱερό τους καθῆκον: οἱ τάφοι τῶν ἡρώων δέν ἔπρεπε νά συληθοῦν ἀπό τούς Τούρκους.
Ἐπρόκειτο γιά τήν Ἱστορία τῆς ΕΟΚΑ, τήν Ἱστορία τῆς Κύπρου, ἕνα κομμάτι ἀπό τήν ἱστορία τῆς Ἑλλάδας.
Κύπριος ἀξιωματικός ἄλλου τάγματος, βλέποντας τίς συνεχεῖς καί κατά κύματα ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων, διέταξε τόν Ἀνθγό Σολομῆ νά ὑποχωρήσει, λέγοντας του χαρακτηριστικά, ὅτι ἐάν παρέμενε ἐκεῖ, θά ὁδηγοῦσε τόν ἑαυτό του καί τούς ἄνδρες του στόν θάνατο.
Ὁ Σολομῆς ἀρνήθηκε, ἐνῶ ἕνας λοχίας τοῦ ἀποκρίθηκε: «Οὔτε θέλουμε, οὔτε ἔχουμε δικαίωμα νά φύγουμε. Ἀκόμα κι ἄν ἀποχωρήσουν ὅλοι οἱ ἄλλοι, ἐμεῖς θά μείνουμε ἐδῶ καί θά γίνουμε λειῶμα».


ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ