ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΚΡΥΠΤΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ : «ΑΓΑΠΗΤΗ ΜΗΤΕΡΑ, ΕΙΜΑΙ Ο ΓΙΟΣ ΣΟΥ». Η ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΕΝΟΣ «ΤΟΥΡΚΟΥ» ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ ΣΤΗΝ ΠΟΝΤΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΣΤΗ ΡΙΖΟΥΝΤΑ, ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΞΕΡΙΖΩΜΟ.

Απο το βιβλίο ""Αλησμόνητες Πατρίδες του Ελληνισμού'' Τόμος 9 Ο Ηρωϊκός Πόντος

Εκδόσεις Κεσόπουλος

Η ιστορία που ακολουθεί είναι ιστορικά τεκμηριωμένη από ανθρώπους που ήσαν παρόντες, και περιγράφει την τύχη που είχαν τα μέλη μιας συγκεκριμένης οικογένειας από τη Ριζούντα του Πόντου. Η καταγραφή της μαρτυρίας έγινε από τη φοιτήτρια του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Όλγας Ντέλλα, τον Μάρτιο του 1992., στην Αθήνα στο σπίτι του πρόσφυγα Θεόδωρου Κωνσταντινίδη:

Μια γυναίκα από τη Ριζούντα του Πόντου, που οι Τούρκοι σκότωσαν τον άνδρα της, εγκαταστάθηκε σε προσφυγικό καταυλισμό της Δράμας. Είχε τρία παιδιά – δύο αγόρια κι ένα κορίτσι. Το κορίτσι ήταν μαζί της στη Δράμα, τα αγόρια όμως δεν ήξερε τι είχαν απογίνει. 

Πέρασαν αρκετά χρόνια και στη Δράμα, όπου είχε εγκατασταθεί, δεν είχε τα απαραίτητα για να ζήσει και γι’ αυτό αποφάσισε να επιστρέψει στον τόπο της, μήπως κατορθώσει και πάρει μαζί της ένα δοχείο χρυσές λίρες κι άλλα κοσμήματα που έχει κρύψει ο άντρας της, στο φούρνο του σπιτιού τους. Πραγματικά μια μέρα έφτασε στη Ριζούντα. Στάθηκε στη γνώριμη βρύση. Απέναντι ήταν το σπίτι της! 

Ρώτησε μια Τουρκάλα ποιος ήταν ο καινούριος σπιτονοικοκύρης. Ήταν ένας συνταγματάρχης του τουρκικού στρατού. Η γυναίκα είδε ότι ο φούρνος δεν είχε γκρεμιστεί, όμως δίσταζε να πλησιάσει το παλιό της σπίτι, επειδή ο ένοικος ήταν τόσο ισχυρός. 

Όταν η Τουρκάλα έμαθε ότι το σπίτι ήταν δικό της, δεν την άφησε να φύγει αλλά την προέτρεψε έντονα να πάει εκεί. Πραγματικά η γυναίκα χτύπησε την πόρτα και της άνοιξε η σύζυγος του συνταγματάρχη. Της είπε τότε ότι το σπίτι ήταν το πατρικό της. Η γυναίκα την παρακάλεσε να παραμείνει μέχρι να επιστρέψει ο άντρας της. Έτσι έγινε και το μεσημέρι, όταν φάνηκε ο συνταγματάρχης, του διηγήθηκε η Ελληνίδα την ιστορία της. Ο Τούρκος συνταγματάρχης την προσκάλεσε να παραμείνει μαζί τους όσο καιρό επιθυμούσε, εφόσον το σπίτι ήταν δικό της!  Η φτωχή γυναίκα κάθισε στο σπιτικό της μια βδομάδα. Σ’ αυτό το διάστημα διαπίστωσε ότι ο συνταγματάρχης ήταν καλός άνθρωπος. Έτσι σκέφτηκε να του ζητήσει να ερευνήσει για τα δύο αγνοούμενα παιδιά της...

Ο συνταγματάρχης, χάρη στη θέση του, κατόρθωσε να ανακαλύψει ότι το ένα της παιδί είχε σκοτωθεί, ενώ το άλλο συνέχιζε να αγνοείται. Τότε η γυναίκα, αναλογιζόμενη τη φτώχεια της, αποφάσισε να του πει για τις κρυμμένες χρυσές λίρες, αφού έτσι και αλλιώς ήταν χαμένες. Του εξήγησε μάλιστα ότι είχε μια κόρη να παντρέψει και του υποσχέθηκε ότι τα μισά θα ήταν δικά του. Ψάξανε λοιπόν και οι δυο στο φούρνο και βρήκανε όλα τα πολύτιμα αντικείμενα που ήταν κρυμμένα. Έγινε η μοιρασιά, και το μόνο πρόβλημα ήταν ο τρόπος με τον οποίον η γυναίκα θα έβγαινε από τα σύνορα. Ο συνταγματάρχης την καθησύχασε, υποσχόμενος ότι θα τη συνόδευε εκείνος. 

Την ημέρα που θα έφευγε, είδε ένα φορτηγό γεμάτο με 10 μπαούλα. Η γυναίκα απόρησε, ο Τούρκος όμως της απάντησε: «Αυτά είναι δώρο για την κόρη σου. Αυτό το σπίτι ήταν δικό σου και εγώ τώρα με αυτά το ξεχρέωσα». 

Έφτασε η γυναίκα στη Δράμα, αφηγήθηκε τι της συνέβη, μα η γειτονιά δεν πίστευε αυτά που άκουγε! Γέμισε το σπίτι με κόσμο, που μαζεύτηκε να δει την προίκα της κόρης. Άνοιγαν τα μπαούλα και ξαφνικά, σε ένα από αυτά, βρήκαν τη φωτογραφία του συνταγματάρχη και της γυναίκας του! Την ρώτησαν αν αυτός ήταν ο Τούρκος που είχε γνωρίσει. Πραγματικά ήταν ο ίδιος! Γύρισαν τη φωτογραφία, η οποία έγραφε από πίσω: 

«Αγαπητή μου μητέρα, εγώ είμαι ο γιος σου, ο οποίος σώθηκα αλλά δεν μπορούσα να σου το πω! Ό,τι θέλεις εσύ και η αδελφή μου, είμαι στη διάθεσή σου. Είμαι κοντά σας!»....

Απο το βιβλίο ''Γ' Πανελλήνιο Συνέδριο Εθνικής Αυτογνωσίας'' Βέροια 1996

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ - ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ

Ὁ οὐρανὸς ἔβρεχε διαρκῶς λεπτὸν νερόχιονον, ὁ γραῖγος ἀδιάκοπος ἐφύσα καὶ ἦτο ψῦχος καὶ χειμὼν τὰς παραμονὰς τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους...

Ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος εἶχε νηστεύσει ἀνελλιπῶς ὁλόκληρον τὸ Σαρανταήμερον καὶ εἶχεν ἐξομολογηθεῖ τὰ κρίματά του (παπα-Δημήτρη τὸ χέρι σου φιλῶ!). Καὶ ἀφοῦ ἐγκαίρως παρέδωσε τὸ χριστουγεννιάτικον διήγημά του εἰς τὴν «Ἀκρόπολιν» καὶ διέθεσεν ὁλόκληρον τὴν γλίσχρον ἀντιμισθίαν του πρὸς πληρωμὴν τοῦ ἐνοικίου καὶ τῶν ὀλίγων χρεῶν του, γέρων ἤδη κεκμηκὼς ὑπὸ τῶν ἐτῶν καὶ τῆς νηστείας, ἀποφεύγων πάντοτε τὴν πολυάσχολον τύρβην, ἀλλὰ φιλακόλουθος πιστός, ἔψαλεν, ὡς συνήθως, μὲ τὴν βραχνὴν καὶ σπασμένην φωνήν του, πλήρη ὅμως ἐνθέου πάθους, ὡς δεξιὸς ψάλτης, εἰς τὸ παρεκκλήσιον τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου τὰς Μεγάλας Ὥρας, σχεδὸν ἀπὸ στήθους, καὶ ὄτε ἐπανῆλθεν εἰς τὸ πτωχικόν του δωμάτιον, δὲν εἶχεν ἀκόμη φέξει!

Ἤναψε τὸ κηρίον του καὶ τῇ βοηθείᾳ τοῦ κηρίου (καὶ τοῦ Κυρίου!) ἔβγαλε τὸ ὑπόδημά του τὸ ἀριστερόν, διότι τὸν ἠνώχλει ὁ κάλος, καὶ ἡμίκλιντος ἐπὶ τῆς πενιχρᾶς στρωμνῆς του, πολλὰ ῥεμβάζων καὶ οὐδὲν σκεπτόμενος, ἤκουε τὰς ὀρυγὰς τοῦ κραταιοῦ ἀνέμου καὶ τοὺς κρότους τῆς βροχῆς καὶ ἔβλεπε νοερῶς τὸν πορφυροῦν πόντον νὰ ῥήγνυται εἰς τοὺς σκληροὺς αἰχμηροὺς βράχους τοῦ νεφελοσκεποῦς καὶ χιονοστεφάνου Ἄθω.

Ἐκρύωνεν. Ἀλλὰ τὸ καφενεῖον τοῦ κυρ-Γιάννη τοῦ Ἀγκιστριώτη ἦτο κλειστόν. Ἀλλὰ καὶ ὀβολὸν δὲν εἶχε νὰ παραγγείλει:

- Πάτερ Ἀβραάμ, πέμψον Λάζαρον! (ἕνα ποτηράκι ῥακὴ ἢ ῥώμι).

Ἐκείνην τὴν χρονιὰν τὰ Χριστούγεννα ἔπεσαν Παρασκευήν. Τόσον τὸ καλύτερον. Θὰ νηστεύσει καὶ πάλιν, ὡς τὸ εἶχε τάμα νὰ νηστεύει διὰ βίου κάθε Παρασκευὴν διὰ νὰ ἐξαγνισθεῖ ὁ ἁμαρτωλὸς δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸ μέγα κρῖμα τῆς νεότητός του, ποὺ εἶδε τυχαίως ἀπὸ τὴν κλειδαρότρυπαν τὴν νεαράν του ἐξαδέλφην νὰ γδύνεται.

Ἔκαμε τὸν σταυρόν του κι ἐσκεπάσθη μὲ τὴν διάτρητον βατανίαν του, ὅπως ἦτο ντυμένος καὶ μὲ τὰ ὑποδήματα - πλὴν τοῦ ἀριστεροῦ.

Καὶ τότε εὑρέθη εἰς τὴν προσφιλήν του νῆσον τῶν παιδικῶν του χρόνων μὲ τὰ ῥόδιν᾿ ἀκρογιάλια, τὰς ἁλκυονίδας ἡμέρας, τὰς χλοϊζούσας πλαγιάς, μὲ τὰ κρίταμα, τὴν κάππαριν καὶ τὰς ἁρμυρήθρας τῶν παραθαλασσίων βράχων καὶ μὲ τοὺς ἁπλοὺς παλαιοὺς ἀνθρώπους, θαλασσοδαρμένους ἢ ναυαγούς, ζωντανοὺς καὶ κεκοιμημένους.

Καὶ ἦλθεν ὁ Χριστὸς μὲ τὸ τεθλιμμένον πρόσωπον, ἡ Παναγία ἡ Γλυκοφιλοῦσα μὲ τὸ λευκὸν καὶ ἔνθεον Βρέφος της, ὁ Ἅγιος Στυλιανός, ὁ φίλος καὶ φρουρὸς τῶν νηπίων, ἡ Ἁγία Βαρβάρα καὶ ἡ Ἁγία Κυριακὴ μὲ τοὺς σταυροὺς καὶ τοὺς κλάδους τῶν φοινίκων εἰς τὰς χεῖρας, ὁ ὅσιος Ἀντώνιος καὶ Εὐθύμιος καὶ Σάββας μὲ τὰς γενειάδας καὶ τὰ κομβοσχοίνια των· καὶ ἦλθε καὶ ὁ ὅσιος Μωϋσῆς ὁ Αἰθίοψ, «ἄνθρωπος τὴν ὄψιν καὶ θεὸς τὴν καρδίαν», ἡ Ἁγία Ἀναστασία ἡ Φαρμακολύτρια κρατοῦσα εἰς τὰς χεῖρας τὸ μικρόν της ληκύθιον, τὸ περιέχον τὰ λυτήρια ὅλων τῶν μαγγανειῶν καὶ ἐπῳδῶν, ὁ Ἅγιος Ἐλευθέριος, ἡ Ἁγία Μαρίνα καὶ εἴτα ὁ Ἅγιος Γεώργιος καὶ ὁ Ἅγιος Δημήτριος μὲ τὰ χαντζάριά των, μὲ τὰς ἀσπίδας καὶ τοὺς θώρακάς των - ὁλόκληρον τὸ Τέμπλον τοῦ παρεκκλησίου τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης ἐκεῖ ἐπάνω εἰς τὸν βράχον τὸν μαστιζόμενον ἀπὸ θυέλλας καὶ λαίλαπας καὶ λικνιζόμενον ἀπὸ τὸ πολυτάραχον καὶ πολυρροιβδον κῦμα...

Φέγγος ἐαρινὸν καὶ θαλπωρὴ διεχύθησαν ἐντὸς τοῦ ὑγροῦ δωματίου καὶ ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος λησμονήσας τὸν κάλον του ἀνεσηκώθη νὰ φορέσει καὶ τὸ ἀριστερόν του ὑπόδημα διὰ ν᾿ ἀσπασθεῖ εὐλαβῶς τοὺς πόδας τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τῶν ἁγίων.

Ἀλλ᾿ ἡ ὀπτασία ἐξηφανίσθη καὶ ἰδοὺ εὑρέθη εἰς τὸν Ἅη-Γιάννην τὸν Κρυφόν, ποὺ ἐγιάτρευε τοὺς κρυφοὺς πόνους κι ἐδέχετο τὴν ἐξαγόρευσιν τῶν κρυφῶν ἁμαρτιῶν. Πλῆθος πιστῶν εἶχεν ἀνέλθει ἀπὸ τὴν πολίχνην, ζωντανοὶ καὶ συγχωρεμένοι, νὰ παρακολουθήσουν τὴν Λειτουργίαν, τὴν ὁποία ἐτέλει ὁ παπα-Μπεφάνης βοηθούμενος ἀπὸ τὸν μπάρμπ᾿ Ἀναγνώστην τὸν Παρθένην.

Κατὰ περίεργον ἀντινομίαν τῶν στοιχείων, ἦτο καλοκαῖρι κι ἡ Λειτουργία εἶχε τελειώσει καὶ ἦτον δὲν ἦτον τρίτη πρωϊνή, ὅτε ἡ ἀμφιλύκη ἤρχισε νὰ ῥοδίζει εἰς τὸν ἀντικρυνὸν ζυγὸν τοῦ βουνοῦ.

Ὅλοι γείτονες, λάλοι καὶ φωνασκοί, ἐκάθηντο κατὰ γὴς πέριξ ἐστρωμένης καθαρᾶς ὀθόνης. Τέσσερ᾿ ἀρνιά, τρία πρόβατα, δύο κατσίκια, ἀστακοουρές, κεφαλόπουλα καπνιστὰ τῆς λίμνης, αὐγοτάραχον καὶ ἐγχέλεις ἁλατισμένοι, πίττες, κουραμπιέδες, μπακλαβάδες, πορτοκάλια καὶ μῆλα - ὅλα τὰ καλούδια, προϊόντα της μικρῆς καὶ ὡραίας νήσου, περιέμενον τοὺς συνδαιτυμόνας.

- Καλῶς ὥρισες κυρ-Ἀλέξαντρε, κάτσε κ᾿ ἡ ἀφεντιά σου, τοῦ εἶπεν ἡ θεία ἡ Ἀμέρσα.

Ἀλλὰ τί βλέπει γύρω του; Ὅλους τους ἥρωας καὶ τὰς ἡρωίδας τῶν Χριστουγεννιάτικων διηγημάτων του. Ἐκεῖ ἦτον ἡ θεία-Ἀχτίτσα, φοροῦσα καινουργῆ μανδήλαν καὶ νέα πέδιλα, ἐπιδεικνύουσα μετ᾿ εὐγνωμοσύνης τὸ συνάλλαγμα τῶν δέκα λιρῶν, τὸ ὁποῖον μόλις ἔλαβε ἀπὸ τὸν ξενητευμένον εἰς τὴν Ἀμερικὴν υἱόν της. Δίπλα της ἐκάθητο κι ὁ Γιάννης ὁ Παλούκας, ὁ προσποιηθεὶς τὸν Καλλικάντζαρον τὴν Παραμονὴν τῶν Χριστουγέννων καὶ ληστεύσας τὸν Ἀγγελῆν, τὸν Νάσον, τὸν Τάσον - ὅλα τὰ παιδία τὰ ὁποῖα κατήρχοντο ἀπὸ τὴν Ἐπάνω ἐνορίαν, ἀφοῦ εἶχαν ψάλει τὰ Κάλανδα. Ἐσηκώθη καὶ παρέδωσεν εἰς τὸν κυρ-Ἀλέξανδρον τὰς κλεμμένας πεντάρας -δὲν εἶχε πῶς νὰ μεθύσῃ καὶ ἑορτάσῃ τὰ Χριστούγεννα ἐκείνην τὴν χρονιὰν (συχωρεμένος ἂς εἶναι!).

Ἰδοὺ κι ὁ Μπαρμπ᾿ Ἀλέξης, ὁ Καλοσκαιρῆς, ποὺ δὲν εἶχεν ἀνάγκην τοῦ πορθμείου τοῦ Χάροντος διὰ νὰ πηδήσει εἰς τὸν ἄλλον κόσμον· εἶχε τὸ ἰδικόν του, ὑπόσαθρον πλοιάριον, αὐτόχρημα σκυλοπνίχτην. Μαζί του ἦτον κι ὁ σύντροφός του ὁ Γιάννης ὁ Πανταρώτας ὁ ναυτολογημένος ὡς Ἰωαννίδης καὶ διατελῶν ἐν διαρκεῖ ἀπουσίᾳ κατὰ τὰς ὥρας τῆς ἐργασίας.

- Νὰ φροντίσῃς, τοῦ εἶπεν ὁ Πανταρώτας, νὰ πάρω τὴν σύνταξή μου!

Καὶ λησμονῶν τὴν ἱερότητα τῆς στιγμῆς ἐμούντζωσε τὸ κενὸν συνοδεύων τὴν ἄσεμνον χειρονομίαν μὲ τὴν ἀσεμνοτέραν βλασφημίαν:

- Ὅρσε, κουβέρνο!

Ἐκεῖ ἦτον κι ὁ Μπαρμπα-Διόμας, εὐτυχὴς διότι ἐγλύτωσεν ἀπὸ τὸ ναυάγιον καὶ ἐρρόφησεν ἀπνευστὶ ἐπὶ τοῦ διασώσαντος αὐτὸν τρεχαντηρίου ὁλόκληρον φιάλην πλήρη ἡδυγεύστου μαύρου οἴνου διὰ νὰ συνέλθει - ὢ πενιχρά, ἀλλ᾿ ὑπερτάτη εὐτυχία τοῦ πτωχοῦ!

Ἀλλ᾿ ἰδοὺ ἔτρεξε νὰ τοῦ σφίξη τὴν χεῖρα καὶ ὁ βοσκὸς ὁ Στάθ᾿ς τοῦ Μπόζα, τοῦ ὁποίου δύο αἶγες εἶχον βραχωθῆ εἰς τὸν κρημνὸν ὑπεράνω της ἀβύσσου, ὅπου ἔχαινεν ὁ πόντος καὶ ἦτο ἀδύνατον νὰ σωθοῦν, ἂν δὲν τὸν κατεβίβαζαν διὰ σχοινίου εἰς τὸν βράχον μὲ κίνδυνον τῆς ζωῆς του.

- Τὴν Ψαρὴ τὴν ἔχω τάξει ἀσημένια στὴν Παναγιά. Τὴ Στέρφα (τὴν ἄλλην αἶγα) θὰ τὴν σφάξω γιὰ σένα, νὰ τὴν φᾶμε.

Καὶ ἡ Ἀσημίνα τοῦ μαστρο-Στεφανῆ τοῦ βαρελᾶ, μὲ τὰς τέσσαρας κακοτυχισμένας θυγατέρας, τὴ Ῥοδαυγή, τὴν Ἑλένη, τὴ Μαργαρὼ καὶ τὴν Ἀφέντρα, ἡ Ἀσημίνα, ποὺ τὴν μίαν ἡμέραν ἑώρτασε τοὺς γάμους τῆς Ἀφέντρας μὲ τὸν Γρηγόρη τῆς Μονεβασᾶς καὶ τὴν ἄλλην ἡμέραν ἐπένθησεν τὸν θάνατον τοῦ υἱοῦ της τοῦ Θανάση.

Τέλος, ὤ! τῆς ἐκπλήξεως, ἐνεφανίσθη καὶ ὁ ἕτερος ἐαυτός του, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδημούλης, ὁ πτωχαλαζών, ὁ ἀσχολούμενος εἰς ἔργα μὴ κοινῶς παραδεδεγμένης χρησιμότητος!
Ὁ κυρ-Ἀλέξανδρος ἠσθάνθη τύψεις, ὅτι ἔπλασεν ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ τόσον δυστυχεῖς καὶ ταπεινοὺς ἢ τόσον ἁμαρτωλοὺς (οὐδεὶς ἀναμάρτητος!) καὶ τὸν ἑαυτόν του τόσον ἐπηρμένον!...

Ἀλλὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην τὸν διέκοψεν ἡ ὀκταόκαδος τσότρα, ἡ περιφερομένη ἀπὸ χειρὸς εἰς χεῖρα. Δὲν ἐπρόλαβε νὰ τὴν ἐναγκαλισθῇ καὶ ἤχησαν τὰ λαλούμενα (βιολιτζῆδες ντόπιοι καὶ τουρκόγυφτοι μὲ κλαρινέτα) καὶ ... ἐξύπνησεν.

Ποτὲ ὁ κοσμοκαλόγηρος κυρ-Ἀλέξανδρος δὲν ἐξύπνησε τόσον χορτάτος, ὅσον ἐκείνην τὴν ἁγίαν ἡμέραν, ὁ νῆστις τοῦ Σαρανταημέρου καὶ ὁ νῆστις ὅλης της ζωῆς του! - ζωὴν νὰ ἔχει! 

ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ

ΤΙ ΕΙΠΕ Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ (η ιστορία και το έθιμο της βασιλόπιτας- από ένα παλιό αναγνωστικό Γ Δημοτικού, Αθήνα 1966)

Ό δάσκαλος εξήγησε σήμερα γιατί κάνομε στά σπίτια μας βασιλόπιτα.

— Στά παλιά χρόνια, είπε στά παιδιά, όταν ήταν Επίσκοπος στην Καισαρεία, ό Μέγας Βασίλειος, έ­τυχε νά είναι διοικητής της Καππαδοκίας ένας ει­δωλολάτρης, πολύ κακός, σκληρός και φιλοχρή­ματος άνθρωπος. Οι επισκέψεις του στά διάφορα μέρη της επαρχίας του σκοπό είχαν τή διαρπαγή και λεηλασία των θησαυρών των Χριστιανών. Κά­ποτε λοιπόν, πού θά έκανε τήν επίσκεψη του ό κα­κός αυτός άρχοντας στην Καισαρεία, οι Χριστια­νοί έτρεξαν φοβισμένοι στον Μέγα Βασίλειο και του ζήτησαν τή συνδρομή του.

— Αδερφοί μου, είπε ό Βασίλειος, τή σωτηρία θά τή ζητήσωμε πρώτα άπό τό Θεό. Ξέρετε βέβαια γιά ποιο σκοπό κάνει τήν επίσκεψη του ό κακός αυτός άνθρωπος. Σάς συμβουλεύω νά μου δώση ό καθένας σας ό,τι πολύτιμο αντικείμενο έχει, και όταν θά τόν υποδεχτούμε, θά του τά παραδώσω μέ τρόπο, γιά νά σωθούμε.

Οί Χριστιανοί συμμορφώθηκαν μέ τά λόγια του Βασιλείου και έδωσαν πρόθυμα ό,τι μπορού­σαν. “Αλλοι έδωσαν φλουριά, άλλοι στολίδια, οι πλούσιοι έδωσαν και γιά τους φτωχούς και έτσι μαζεύτηκε αρκετό χρυσάφι.

Ό Μέγας Βασίλειος όμως έκαμε τό θαύμα του. Ό κακός διοικητής, είτε γιατί έμεινε ευχαριστη­μένος άπό τήν υποδοχή και τήν προσφώνηση του επισκόπου, είτε γιατί   έφτασε   ελληνικός   στρατός άπό την Πόλη, έφυγε και δέν πήρε μαζί του τον συγκεντρωμένο θησαυρό.

Μετά την αναχώρηση του διοικητού, συγκέν­τρωσε ό Μέγας Βασίλειος τους Χριστιανούς και τους είπε:

—Αδερφοί μου, με τη βοήθεια του θεού, τα δώρα σας γλύτωσαν από τον άρχοντα. Την Κυριακή, πού μας έρχεται, θά δώσω στον καθένα ο,τι χρυσα­φικά ή φλουριά μου έδωσε.

Άλλα πώς νά έπιστρέψη όλον εκείνον τό θη­σαυρό στους κατόχους του; Πού νά ξέρη τί πρόσ­φερε ό καθένας;

Διέταξε λοιπόν ό Μέγας Βασίλειος και έφτια­σαν τό Σαββατόβραδο μικρές πίτες γιά όλους τους Χριστιανούς και μέσα σέ κάθε πίτα έβαλε άπό ένα χρυσαφικό. “Οσα περίσσεψαν διέταξε και τά μοίρασαν στους φτωχούς.

Τήν άλλη μέρα, δηλαδή τήν Κυριακή, έδωσε ό Μέγας Βασίλειος άπό μιά πίτα σέ κάθε Χρι­στιανό και έτσι οι Χριστιανοί, καθώς έτρωγαν τήν πίτα, εύρισκαν τό πολύτιμο αντικείμενο και τό έπαιρναν δικό τους.

Άπό τότε έμεινε συνήθεια νά κάνουν οι Χρι­στιανοί βασιλόπιτες και νά βάζουν νομίσματα, στην επέτειο της εορτής του Μεγάλου Βασιλείου.

ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ

ΝΕΟ ΕΤΟΣ ΑΓΩΝΩΝ ΚΑΙ ΘΥΣΙΩΝ

Γράφει ο Πέτρος Ι. Νικολού, μαχόμενος Δικηγόρος Αθηνών, Νομική ΕΚΠΑ

Παρελθούσης μιάς χρονιάς θυελλώδους και περιπετειώδους με αλλεπάλληλες ανακατατάξεις για τον λαό και την Πατρίδα μας, αναστοχάζεται κανείς τι πετύχαμε, σε τι υστερήσαμε, αλλά κυρίως αν σταθήκαμε στο ύψος των προκλήσεων μιάς εποχής που βαίνει όλο και βαθύτερα στο έρεβος των εσχάτων, κατά θεολογική-πνευματική έννοια. Μετά τη θεσμοθέτηση του γάμου και της υιοθεσίας παιδιών από ανωμάλους, την καθιέρωση του προσωπικού αριθμού και τη διασύνδεσή του με τις νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες, την εδραίωση της ακρίβειας στην οικονομία, την πρόοδο των διαβουλεύσεων εκχωρήσεως εθνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, την μεθόδευση της αναγνωρίσεως του ψευδοκράτους στην Κύπρο και μια σειρά από εθνικές μειοδοσίες, οι οποίες εξετυλίχθησαν έμπροσθεν ημών καθ’ όλο το δύον 2024, δύο τινά συνάγει κανείς, αφ’ ενός ότι συρρικνώθηκαν άχρι εξαλείψεως τα περιθώρια για δικαιολογίες και δηλώσεις αγνοίας από τον μέσο νεοραγιά που αναζητεί αγωνιωδώς αφορμή να αποσείσει από πάνω του κάθε ευθύνη και αφ’ ετέρου ότι δεν είμαστε άξιοι καμμιάς κληρονομιάς, ιστορίας και προγονικής παρακαταθήκης, εφόσον δεν είμαστε διατεθειμένοι να υπερασπιστούμε όσα ορίζουν την ταυτότητά μας και όσα προστατεύουν την ελευθερία μας.

Μοναδική παρηγοριά μας η αφύπνιση, κινητοποίηση και οργάνωση της νεολαίας στον εθνικό και κοινωνικό αγώνα των ιδεών, η ανάδυση μιάς γενεάς που επιλέγει το ακατόρθωτο, γιατί έχει πίστη στον Θεό, που συγκρούεται με το καθεστώς της προδοσίας, την πολιτική ορθότητα και τον σιωνισμό, γιατί ξέρει ότι μάχεται από την πλευρά του Νικητή, που αμφισβητεί με θάρρος τις συστημικές δυνάμεις εξουσίας, γιατί θέλγεται από την τιμή και την δόξα του μαρτυρίου. Αυτό το υψηλό ιδεώδες της θυσίας και της αυταπάρνησης ενσάρκωσε από την πρώτη στιγμή η Ελληνική Ορθόδοξη Νεολαία-Ε.Ο.Ν., το αυθεντικά ορθόδοξο, αληθινά εθνικοπατριωτικό κίνημα νέων, το οποίο ο χαρισματικός γέροντάς μας από την Ιερά Μονή Αγίας Σκέπης Παραποτάμου Σερρών, π. Δοσίθεος, αποκαλεί δικαίως «μαγιά της Πίστεως και της Πατρίδος μας» και που σήμερα αριθμεί εκατοντάδες νέους και νέες ανά την επικράτεια, οι οποίοι απαρνούμενοι το κοσμικό φρόνημα, τις μικρόψυχες ιδιοτελείς στοχεύσεις των συνομηλίκων τους και την τάση για συμβιβασμό και καλοπέραση, έχουν εγκαινιάσει ένα άλλο ήθος, μία ομολογιακή κουλτούρα, ένα πνεύμα συγκινητικά θυσιαστικό, το οποίο είχε δεκαετίες να εμφανιστεί στο δημόσιο βίο και άγει τον σύλλογό αυτόν να καταυγάζει ωσάν φωτεινός αστήρ μέσα στη μαυρίλα του εκσυγχρονισμού και την δυσωδία ενός εκφυλισμένου δυτικού τρόπου ζωής, ο οποίος υπαγορεύει την περιχαράκωση του κάθενός μας στη φρικτή εγωΐστική του γυάλα. Η Ε.Ο.Ν. αποτελεί τον πρώτο αμιγώς νεανικό φορέα που δίδαξε πως, για να έχει κανείς πολιτική δράση, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά ένταξη στον βόθρο της κομματοκρατίας και πως, για να ορίζεσαι ως Εθνικιστής, δεν σημαίνει ότι διακατέχεσαι από μισαλλόδοξη εμπάθεια ή ότι ταυτίζεσαι με νεοπαγανιστικά μορφώματα. Τα παιδιά της Ε.Ο.Ν. συνδυάζουν επιτυχώς τόσο την μαχητικότητα, την ορμή και τον δυναμισμό στον δρόμο της πάλης και τις πλατείες των διεκδικήσεων, των οποίων υπολείπονται οι άνευρες, άνοστες και χλιαρές νεολαίες των κομμάτων, όσο και την ειλικρινή προσήλωση στους πνευματικούς νόμους, με έλεγχο και έγκριση των δράσεων και θέσεων μας από τους εξομολόγους μας και τους γεροντάδες που μάς στηρίζουν, η οποία λείπει με τη σειρά της από τις εθνικοσοσιαλιστικές γκρούπες του περιθωρίου που φορούν ακόμα τη μάσκα της ψευδοπανδημίας, το φίμωτρο της καταπίεσης του φιλελεύθερου ολοκληρωτισμού. Ο νέος που έχει μάθει να σκύβει σε πετραχήλι, να ταπεινώνεται και να υπακούει στους κανόνες του πνευματικού του σ’ αντίθεση με τον νεανία της επάρσεως και των φιλοδοξιών γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα να πειθαρχεί στον αγώνα και τις απαιτήσεις του, γιατί έχει επίγνωση ότι η καριέρα και οι στόχοι του δεν μπορούν να μετρηθούν μπροστά στις αιώνιες ιδέες που μάς υπερβαίνουν, κι εκείνος ο νέος που έχει εκπαιδευτεί σε μάχες πεζοδρομίου έξω από το ασφαλές γήπεδο των κομματικών μηχανισμών σ’ αντίθεση με τους κοπρίτες της βολής και της προβολής έχει συνειδητοποιήσει την ανεκτίμητη υπεραξία του να είσαι πολιτικά και πνευματικά ελεύθερος, χωρίς δεσμεύσεις και εξαρτήσεις από κανένα.

Αγωνιστή δεν σε κάνουν ούτε το μπλουζάκι pitbull, οι ψεύτικοι τρόλ λογαριασμοί στο twitter με αγιογραφίες του Αδόλφου και η απρόσωπη συμμετοχή σε «πολιτικά» μνημόσυνα δολοφονηθέντων ούτε, όμως, και η προσπάθεια να μιμηθείς τους κοινοβουλευτικούς απατεώνες με κουστούμια και δράσεις με τα λεφτά του κρατικού κορβανά. Σε αγωνιστή σε τρέπει η απροϋπόθετη παράδοση στο θέλημα του Τριαδικού Θεού, το βάδισμα στα ματωμένα ίχνη των ηρώων του Γένους, η διαρκής και ενεργή παρουσία στις κοινωνικές επάλξεις. Όπως, λοιπόν, το 2024 έτσι και το 2025 αναμένεται για την Ε.Ο.Ν. ένα ακόμα έτος ανόδου, ακμής και παραγωγικής προσφοράς στο Έθνος και τα ιδανικά μας. Κόντρα στους νέους που έχουν προτιμήσει τον εαυτό τους εμείς έχουμε συνείδηση ότι ενώπιον Θεού Παντοκράτορος εν τη Δευτέρα Παρουσία δεν θα κριθούμε μόνο για όσα κάναμε, αλλά και για όσα μπορούσαμε να κάνουμε και δεν τα κάναμε. Στην Ε.Ο.Ν. εκπληρώνουμε την απόστολή μας να υπερασπιστούμε όλα εκείνα η έλλειψη προασπίσεως των οποίων θα στερήσει γενεές ολόκληρες από την αιώνια ζωή.

Ευλογημένη Αγωνιστική Χρονιά συν Θεώ, πρεσβείαις της Υπεραγίας Θεοτόκου και πάντων των Αγίων και δη του προστάτου ημών Αγίου Μάρκου του Ευγενικού !

ΕΛΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΝΕΟΛΑΙΑ

FREE CONSTANTINOPLE FROM STEVE BANNON

Γράφει η Ραφαηλία Μπατζή, μέλος της Ε.Ο.Ν. Χαλκιδικής

Άλλη μία επιβεβαίωση, πως οι πολιτικοί στην Ελλάδα δεν είναι μόνο διεφθαρμένοι ή ύπουλοι και ανθέλληνες, αλλά πλέον το δηλώνουν κιόλας με περίσσιο θράσος, ανοιχτά και απροκάλυπτα, περιήλθε εις γνώσιν μας μέσα σ’ όλα όσα καθημερινώς βλέπουν να συμβαίνουν στην Πατρίδα και τον λαό μας.

Στήβεν Κέβιν Μπάνον, το δεξί χέρι του νέου και συντόμως επίσημα ορκισμένου προέδρου των ΗΠΑ, φωτογραφίζεται φορώντας ένα μπλουζάκι στο οποίο γράφει «Η Κωνσταντινούπολη Ελεύθερη».

Η εν λόγω φωτογραφία έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων σε όλη την Τουρκία και δεν υπάρχει Τούρκος από τον πιο άσημο έως τον πιο διάσημο που να μην έχει θορυβηθεί. Και αυτό είναι το επιθυμητό, για να καταλάβουν ότι πολύ σύντομα θα αφήσουν τα ιερά χώματά μας μια για πάντα. Το θλιβερό, όμως, αλλά και αναμενόμενο συνάμα, είναι πως «Έλληνες» πολιτικοί δυσφορούν και ενοχλούνται από την ανάρτηση του Αμερικανού διπλωμάτη.

Ο Άδωνις Γεωργιάδης έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πως: «Αυτός ο απολύτως πιστός άνθρωπος στον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, φωτογραφήθηκε με αυτό το μπλουζάκι… Ό,τι και να σχολιάσει κανείς πλέον είναι λίγο στον κόσμο που ζούμε…». Αυτά είναι τα αυτούσια γραφόμενα του νεοραγιά υπουργίσκου του κυβερνώντος κόμματος, φανερώνοντας την ενόχλησή του, επειδή μπορεί μία τέτοια δήλωση να οξύνει τα πάθη ανάμεσα στον ελληνικό και τουρκικό λαό, διαρρηγνύοντας την -κατά τ’ άλλα κούφια, ανύπαρκτη και κίβδηλη- ελληνοτουρκική φιλία.

Τόσο μίσος και απέχθεια αισθάνονται για μας. Τόσο υποτιμούν εμάς, αλλά κυρίως την παντοδυναμία του Ιησού Χριστού μας. Δεν υπάρχει χαρακτηρισμός για τον εν λόγω πολιτικάντη, ό,τι και αν γράφει. Με όποιον και να παρομοιαστεί δεν αρκεί για να περιγραφεί η αθλιότητα που διακατέχει και αυτόν και το συνάφι του!

Αλήθεια, όμως, πού φτάσαμε;  Να πιστεύουν την λευτεριά μας οι Αμερικανοί και όχι, έστω και υποκριτικά, οι «Έλληνες» πολιτικοί, που τρέμουν στην ιδέα και μόνο ότι αν γίνει πόλεμος θα σταματήσει το έργο καταστροφής της Ελλάδος μας ;

Αλλά έχει ο Θεός, αδέλφια! Ο Θεός, όπως έλεγε ο μέγας Στρατηγός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, υπέγραψε για την ελευθερία της Ελλάδος και δεν παίρνει την υπογραφή του πίσω.

Και αυτό θα γίνει, είτε τους αρέσει είτε όχι! Ό,τι και να κάνουν πια είναι άσκοπο, και ανώφελο γιατί ο καιρός της λευτεριάς ζυγώνει πιο πολύ από ποτέ!

Ο καιρός γάρ εγγύς! Του χρόνου τέτοιες μέρες ας ευχηθούμε να είμαστε στην Πόλη μας και να ανάβουμε κερί στην Αγιά Σοφιά μας!

https://www.eoneolaia.com/free-constantinople-from-steve-bannon/

ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ - ΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ ΤΗΣ! - ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ (27 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 537 μ.Χ)

ΤΑ ΘΥΡΑΝΟΙΞΙΑ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ

Ἄν αὐτό πού καταξιώνει ἕνα λαό στή συνείδηση τῆς ἱστορίας δέν εἶναι οὔτε τά ἐδάφη πού κατέχει οὔτε οἱ πόλεμοι πού διεξάγει παρά ὁ πολιτισμός πού παράγει, τότε σίγουρα οἱ Ἕλληνες μποροῦμε νὰ σεμνυνόμαστε γιατί, λαός κατεξοχήν ἱστορικός, ἔχουμε νά δείξουμε στό διάβα τῶν αἰώνων λαμπρά μνημεῖα πολιτισμοῦ ὅσα ἴσως κανείς ἄλλος λαός μέχρι σήμερα δέ διαθέτει. Μιά θαυμαστή συγκομιδή  ἀπό κάθε ἐποχή τοῦ ἱστορικοῦ μας βίου ἔρχεται νἀ ἐπιβεβαιώσει τή συνέχεια τοῦ ἑλληνικοῦ τρόπου ἀπό τά πανάρχαια χρόνια μέχρι καί σήμερα. Ἀπό τό θησαυρό τοῦ Ἀτρέα μέχρι τά πρόσφατα δημιουργήματα τῆς λαϊκῆς μας τέχνης, πλοῦτος πολιτιστικῶν "προϊόντων" στά ὁποῖα ὁ διαχρονικός Ἕλληνας ἔχει ἀποτυπώσει τούς καημούς καί τά ὄνειρά του, τίς χαρές καί τίς λύπες, ἔχει ἐπενδύσει τά ψυχικά του ἀποθέματα, τό ἴδιο του τό εἶναι.

            Ἕνα τέτοιο μνημεῖο (ἄν καί ὁ ὅρος ἐδῶ χρησιμοποιεῖται συμβατικά -ὅπως θά φανεῖ παρακάτω) φέρνει μπροστά μας σήμερα ἡ ἱστορική μνήμη. Μνημεῖο, πού μόνο του ἀποτελεῖ -αἰῶνες τώρα- σημεῖο ἀναφορᾶς τοῦ ἑλληνορθόδοξου πολιτισμοῦ, κέντρο τῆς πονεμένης Ρωμιοσύνης· μνημεῖο πού, σέ πεῖσμα τῶν καιρῶν καί τῆς -παγκοσμιοποιημένης πιά- λήθης, ἐξακολουθεῖ νά μιλᾶ στούς Νεοέλληνες καί νά τούς συγκινεῖ -μαζί καί κάθε Ὀρθόδοξο· μνημεῖο πού ἀποτελεῖ τό καύχημα τῆς χιλιόχρονης αὐτοκρατορίας τῶν Ρωμιῶν (αὐτῆς πού οἱ Φράγκοι μᾶς ἐπέβαλαν νά τή λέμε "βυζαντινή") καί πού ἀκόμη κι ἄν ἦταν τό μόνο πού εἶχε σωθεῖ θα ἦταν ἀρκετό γιά νά μᾶς δώσει σαφή εἰκόνα τοῦ μεγαλείου καί τῆς λαπρότητας τοῦ πολιτισμοῦ πού ἀναπτύχθηκε στή Βασιλίδα τῶν πόλεων.

Ἦταν λοιπόν, 27 Δεκεμβρίου τοῦ 537 μ.Χ. ὅταν ὁ Αύτοκράτωρ τῶν Ρωμαίων Ἰουστινιανός  ἐγκαινίαζε στήν Κωνσταντινούπολη τόν περικαλή ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, τήν Ἁγια-Σοφιά.

Σύντομο ἱστορικό

            Εἶναι βέβαια γνωστό πώς ὁ ναός δέ χτίστηκε τότε ἀλλά νωρίτερα ἀπό τόν Κωνσταντῖνο. Ἦταν ὅμως μιά τυπική βασιλική, χωρίς τίποτε τό ἰδιαίτερα ἐντυπωσιακό. Ὁ Ἰουστινιανός ἦταν ἐκεῖνος πού προχώρησε στήν ἀνοικοδόμηση τοῦ ναοῦ καί τοῦ ἔδωσε τή μορφή μέ τήν ὀποία πέρασε στήν αἰωνιότητα. Δίκαια λοιπόν, τό δικό του ὄνομα καί ὄχι τοῦ Κωνσταντίνου ἔχει συνδεθεῖ μέ τό θρύλο τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς.

            Τήν ἀπόφαση γιά τήν ἀνοικοδόμηση τήν ἔλαβε ὁ Ἰουστινιανός ἀμέσως μετά τήν καταστολή τῆς περίφημης "στάσης τοῦ νίκα" πού λίγο ἔλειψε νά τοῦ στοιχίσει τό θρόνο. Στή διάρκεια τῆς στάσης ὁ ναός ἔπεσε θῦμα τῆς μανίας τῶν στασιαστῶν καί ἔγινε παρανάλωμα τοῦ πυρός. Ὁ αὐτοκράτορας λοιπόν μόλις ξεπέρασε τήν κρίση θέλησε νά ξανακτίσει τό ναό, ἀποφασισμένος νά ὑπερβεῖ τούς ἄλλους σέ λαμπρότητα. Αὐτοκρατορική ἐγκύκλιος στάλθηκε σέ ὅλους τούς ἐπαρχιακούς κυβερνῆτες μέ τήν ὁποία τούς ἐζητεῖτο νά στείλουν στήν Πόλη τά ὡραιότερα μάρμαρα ἀπό τά πλέον φημισμένα λατομεῖα τῆς αὐτοκρατορίας καί τά πιό σπάνια ὑλικά: πολύτιμοι λίθοι, χρυσός, ἄργυρος, ἐλεφαντόδοντο, ὅλα ὅσα χρειάζονταν γιά νά ἐπαυξηθεῖ ἡ λαμπρότητα τοῦ κτίσματος.

            Γιά τήν ἐκτέλεση τοῦ σχεδίου καί τήν πραγματοποίηση τοῦ ὀνείρου του, ὁ Ἰουστινιανός στάθηκε τυχερός πού ἀνακάλυψε δύο μεγαλοφυεῖς ἀρχιτέκτονες, τόν Ἀνθέμιο ἀπό τίς Τράλλεις καί τόν Ἰσίδωρο ἀπό τή Μίλητο, διακεκριμένους καί καταξιωμένους ἤδη τότε γιά τίς γνώσεις, τήν τόλμη καί τήν ἐφευρετική τους δύναμη. Καί, καθώς ὁ Ἰουστινιανός δέ φειδόταν οὔτε χρημάτων οὔτε κόπων, οἱ ἐργασίες προχώρησαν μέ ταχύτατους ρυθμούς. Ἔτσι, σέ λιγότερο ἀπό 5 χρόνια ὁ ναός ὁλοκληρώθηκε καί στίς 27 Δεκεμβρίου τοῦ 537 μ.Χ. ἔγιναν τά ἐγκαίνιά του ἀπό τόν ἴδιο τόν αὐτοκράτορα, μέ τήν πάνδημη συμμετοχή τοῦ λαοῦ τῆς Πόλης. Ἐπρόκειτο γιά μιά γιορτή πού κράτησε πολλές μέρες, μέ τόν πανηγυρικό χαρακτήρα καί τήν τελετουργική λαμπρότητα πού χαρακτήριζε τή ζωή, δημόσια καί ἰδιωτική, στό Βυζάντιο.

Ἡ Ἁγια-Σοφιά ἀπό ἀρχιτεκτονική πλευρά

α.        γενικά

            Σχετικά μέ τήν ἀρχιτεκτονική ἀξία τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς, θά χρειαζόταν νά πεῖ κανείς πολλά καί νά γνωρίζει ἀκόμη περισσότερα, ὅροι πού δέν ὐφίστανται ἐν προκειμένῳ. Ἀναγκαστικά λοιπόν, θά εἶμαι συνοπτικός.

            Γιά ἀρχή νομίζω ὅτι εἶναι κατάλληλη ἡ ρήση τοῦ πασίγνωστου βυζαντινολόγου Καρόλου Ντήλ ὅτι ἡ "Μεγάλη Ἐκκλησία" εἶναι ἕνα ἀπό τά σπουδαιότερα δημιουργήματα στήν ἱστορία τῆς παγκόσμιας ἀρχιτεκτονικῆς.  Ἐξωτερικά, τό ὅλο οἰκοδόμημα εἶναι ἀσφαλῶς ἐντυπωσιακό, πολύ περισσότερο ὅμως εἶναι μοναδική καί ἀξεπέραστη ἡ ἐντύπωση πού προκαλεῖ ἡ εἴσοδος στό ἐσωτερικό του.  Δέν εἶναι βέβαια εὔκολο σήμερα -μέ δεδομένες τίς φθορές καί τίς καταστροφές- οὔτε καί μέ τή φαντασία νά συλλάβουμε τήν εἰκόνα: ἡ λαμπρότητα τῶν πολύχρωμων μαρμάρων, ὁ χρυσός στά ψηφιδωτά, ὁ ψηφιδωτός διάκοσμος τῶν τόξων πού παραβάλλονται προς τό "τόξο τῆς ἴριδος", τά λεπτοδουλεμένα γλυπτά πάνω στις μαρμάρινες ἐπιφάνειες, τά ἀνάλαφρα κιονόκρανα, οἱ πολύτιμοι λίθοι, τό ἀσημένιο κιβώτιο καί ἡ ὁλόχρυση πλάκα τῆς Ἁγίας Τράπεζας πού τήν κρατοῦσαν ὁλόχρυσοι κίονες, τό περίφημο μεταξωτό κάλυμμά της (ἡ ἐνδυτή, κεντημένη μέ χρυσό καί ἄργυρο)· ὅλα αὐτά συνέθεταν μία εἰκόνα πού μάγευε τόν καθένα.

β.         ὀ τροῦλος

            Κατά κοινή ὅμως ὁμολογία, τό πλέον ἐντυπωσιακό γιά τόν εἰσερχόμενο στό ναό εἶναι ὁ θόλος, ὁ τεράστιος τροῦλος, ὁ ὁποῖος ἀπό συγγραφέα τοῦ 6ου αι. ἔχει ὀρθότατα χαρακτηριστεῖ "ἔργο θαυμάσιο καί συγχρόνως τρομερό" στή θέα, τόσο ἐλαφρό, τόσο ἀέρινο πού φαίνεται "μᾶλλον ὄτι κρέμεται μέ χρυσή ἀλυσίδα ἀπό τόν οὐρανό, παρά ὅτι στηρίζεται σέ στερεές βάσεις". Σ' αὐτό τό ἀποτέλεσμα συμβάλλει καί τό ἰδιοφυές σύστημα φωτισμοῦ: στή βάση τοῦ τρούλου ὑπάρχουν 40 παράθυρα, τό ἕνα δίπλα στό ἄλλο, καί τό φῶς τους, καθώς διαχέεται, "ἐξαφανίζει" σχεδόν τό τύμπανο τοῦ τρούλου μέ ἀποτέλεσμα νά φαίνεται σά νά αἰωρεῖται. Τό βλέμμα τοῦ θεατῆ ἀκολουθῶντας μιά σειρά ἀπό ἀσώματες καμπύλες ἤ τόξα, φτάνει σιγά σιγά στό κέντρο τοῦ τρούλου κι ἐκεῖ ἀναπαύεται. Ἀναπαύεται γιά λίγο, γιατί τό τόξο εἶναι κατασκευασμένο ἔτσι πού "ἀναγκάζει" τό μάτι νά ξανακατέβει στή γῆ. Γιατί στήν Ἁγια-Σοφιά ὁ χῶρος δε χάνει ποτέ τήν ἰσορροπία του καί ὁ ἄνθρωπος δέν ἐκμηδενίζεται, δέν αἰσθάνεται ἀσήμαντος ἀνάμεσα στά ἀτελεύτητα ὕψη, ὅπως συμβαίνει στούς καθεδρικούς ναούς, συνήθως γοτθικοῦ ρυθμοῦ, πού συναντᾶμε στή Δύση.

Πολύ σωστά εἰπώθηκε πώς στήν Ἁγια-Σοφιά,

γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία τῆς παγκόσμιας ἀρχιτεκτονικῆς,

διαμορφώθηκε ἔνας χῶρος κατάλληλος γιά τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ,

ἀλλά καί τό μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως.

Γιατί, παρόλη τή μεγαλοπρέπεια καί τήν ὐποδήλωση τοῦ ὑπερφυσικοῦ,

ὁ χῶρος δέν εἶναι ἀπεριόριστος, παραμένει ἀνθρώπινος…

Μαρτυρίες γιά τό κάλλος τοῦ Ναοῦ

            Εἶναι τόσο τό κάλλος τοῡ ναοῦ, τέτοια ἡ ἀλήθειά του, πού μέχρι σήμερα ἡ ἀνθρώπινη γλῶσσα ἀδυνατεῖ μπροστά στό "θαυμαστό μοναδικό κτῖσμα, τό κάλλος τοῦ ὁποίου οἱ λέξεις ἀδυνατοῦν νά ἀποδώσουν". Ὁ Προκόπιος προσπαθεῖ νά περιγράψει μέ συναρπαστική γλῶσσα τἀ συναισθήματα τοῦ ἐπισκέπτη: "καθώς εἰσέρχεται κανείς στήν ἐκκλησία νά προσευχηθεῖ, αἰσθάνεται ἀμέσως ὅτι ὁ ναός αὐτός δέν εἶναι ἔργο ἀνθρώπινης προσπάθειας ἤ τεχνικῆς, ἀλλά τῆς ἐπενέργειας τοῦ Θεοῦ. Τό πνεῦμα, ἀνυψούμενο πρός τόν οὐρανό, ἀντιλαμβάνεται ὅτι ἐδῶ ὁ Θεός βρίσκεται πολύ κοντά καί ὅτι ἰδιαίτερα εὐχαριστεῖται νά κατοικεῖ σ’ αὐτόν τό ναό, τόν ὁποῖο ὁ ἴδιος ἐπέλεξε γιά τόν ἑαυτό Του".

            Ἕνα ἀπό τά πλέον χαρακτηριστικά στιγμιότυπα πού δείχνει ἀκριβῶς τό μεγαλεῖο πού γευόταν ὅποιος ἔμπαινε στήν Ἁγια-Σοφιά, ἰδιαίτερα τήν ὤρα τῆς λατρείας εἶναι ἐκεῖνο τῆς ἐπίσκεψης τῶν Ρώσων ἐκπροσώπων στό ναό, πρίν ἀπό τόν ἐκχριστιανισμό τους. Σύμφωνα μέ τό Ρῶσο χρονογράφο Νέστορα, ὅταν τό 988 μ.Χ. ὁ μέγας ἠγεμόνας τῶν Ρώσων Βλαδίμηρος θέλησε νά ἐγκαταλείψει τήν εἰδωλολατρία ἔστειλε μιά πρεσβεία ἀπό δέκα Βογιάρους στά διάφορα θρησκευτικά κέντρα τῶν χρόνων του γιά νά τοῦ φέρουν πληροφορίες σχετικές μέ τά πιστεύω τῶν κρατῶν ἐκείνων, ὥστε στή συνέχεια νά ἐπιλέξει ὁ ἴδιος τήν καλύτερη θρησκεία γιά τό βασίλειό του.

            Ὅταν ἡ ρωσική πρεσβεία ἔφτασε στήν Κων/πολη, ἐκτός ἀπό τίς πληροφορίες πού συνέλεξε, παραβρέθηκε καί στήν Ὀρθόδοξη Θεία Λειτουργία πού τέλεσε ὁ πατριάρχης μέ ὅλο τόν κλῆρο, παρόντος τοῦ αὐτοκράτορα Βασιλείου (τοῦ Βουλγαροκτόνου) καί πυκνότατου ἐκκλησιάσματος, στό ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Βλαδίμηρου εἶχαν καταγοητευθεῖ. Ἔμειναν ἐκστατικοί μπροστά στό θαῦμα τῆς βυζαντινῆς ἁγιογραφίας καί ἄφωνοι ἀπό τά δρώμενα κατά τήν ὥρα τῆς Λειτουργίας. Ἐπιστρέφοντας στή Ρωσία ἀνέφεραν στό Βλαδίμηρο.

…Δέν ξέραμε ἄν τίς ὧρες ἐκεῖνες πού ἤμασταν στόν ναό, βρισκόμασταν στή γῆ ἤ στόν οὐρανό, διότι πάνω στή γῆ δέν ὑπάρχει κανένα τέτοιο θέαμα ἤ κάλλος. Πεισθήκαμε ὅτι ἐκεῖ πραγματικά κατοικεῖ ὁ Θεός μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Εἴδαμε νέους μέ φτερά, πού μέσα σέ περίλαμπρη περιβολή, χωρίς ν’ ἀγγίζουν τή γῆ ἔψαλλαν «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ!», αὐτό δέ τό γεγονός μᾶς κατέπληξε περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλο. Εἴδαμε καί μελετήσαμε τούς ναούς τῶν Ἑλλήνων Χριστιανῶν καί τίς ἀκολουθίες καί τίς ψαλμωδίες των. Εἶναι οἱ μόνες κατάλληλες στόν κόσμο νά καταστήσουν τόν ἄνθρωπο συνομιλητή τοῦ Θεοῦ. Ὅσα εἴδαμε μέσα στήν Ἁγία Σοφία εἶναι τόσο ὠραῖα, ὑψηλά καί εὐφρόσυνα, ὥστε, ὅπως ἐκεῖνος πού γεύτηκε τό μέλι δέν ἀνέχεται μετά ἀπ’ αὐτό τό πικρό, κι ἐμεῖς, ἀφοῦ μελετήσαμε τή θρησκεία τῶν Ἑλλήνων καί θαυμάσαμε τό ναό ἐκεῖνο, δέν μποροῦμε πιά νά μένουμε εἰδωλολάτρες.

(Ἡ συνέχεια εἶναι γνωστή: ὀρθόδοξοι ἀρχιερεῖς ἦρθαν ἀπό τή Βασιλεύουσα καί βάπτισαν τό Βλαδίμηρο καί τό λαό του, ἀφοῦ τούς κατήχησαν στήν πίστη. Ἦταν ἡ μεγάλη στιγμή τῆς Ρωσίας, 19 Ἰουλίου τοῦ 988 μ.Χ.)

Ἡ Ἁγια-Σοφιά στή συνείδηση τοῦ Γένους

            Ἐκεῖνο ὅμως πού κάνει τό ναό μοναδικό εἶναι ἡ θέση πού κατέχει στή ζωή τοῦ Γένους. Εἶναι τόσο καίρια καί σημαντική, πού ἐξηγεῖται εὔκολα τό γιατί ἡ λαϊκή φαντασία συνδύασε ἕναν ὁλόκληρο κύκλο ἀπό ὡραῖες παραδόσεις μέ τό ναό τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ἐξάλλου, καί ἱστορικά ἄν τό δεῖ κανείς θά διαπιστώσει πώς ἠ Ἁγια-Σοφιά ἀποτέλεσε τό κέντρο, τό χῶρο μέσα στόν ὁποῖο ἐξελίχθηκαν γεγονότα σημαντικά καί ἀξιομνημόνευτα: μέσα σ' αὐτήν γινόταν, κυρίως μετά τόν 7ο αἰ., μέ τήν πρέπουσα ἐπισημότητα ἡ στέψη τῶν αὐτοκρατόρων ἀπό τόν πατριάρχη· ἐδῶ ἀναπέμφθηκαν οἱ πρῶτες εύχαριστήριες εὐχές μετά τήν ἐκδίωξη ἀπό τήν «θεοφύλακτον πόλιν» τῶν Σταυροφόρων κατακτητῶν στά 1261· κάτω ἀπό τό θόλο της ὑψώθηκαν στεντόρειες οἱ κραυγές τοῦ λαοῦ κατά τῶν σχεδίων πού ὁδηγοῦσαν στήν ἕνωση μέ τούς παπικούς, δηλ. στήν οὐσιαστική ὑποδούλωση τῶν ὀρθοδόξων στόν Πάπα· τέλος, στήν Ἁγια-Σοφιά παίχτηκε ἡ πιό συγκλονιστική σκηνή τοῦ δράματος τῆς αὐτοκρατορίας πού ψυχορραγοῦσε, μέ τήν τελευταία Λειτουργία, λίγες ὧρες πρίν τήν Ἅλωση. Ἐδῶ, μέσα στ’ Ἅγιο Βῆμα, ἀναπαύεται ὁ Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, καρτερῶντας τήν ὥρα νά ξαναπάρει τό σπαθί καί τό θρόνο, γιά ν’ ἀναστηθεῖ τό Γένος καί ἡ αὐτοκρατορία του. Καθώς τά ἀναλογιζόμαστε ὅλα αὐτά, δέ μᾶς φαίνεται διόλου ἀδικαιολόγητη ἡ λαϊκή ἐκείνη παράδοση κατά τήν ὁποία ὁ Θεός πῆρε ἀπό εὐσπλαχνία τόν Ἰουστινιανό στόν Παράδεισο, μόνο καί μόνο ἐπειδή ἔχτισε τή Μεγάλη Ἐκκλησία…

            Καί μετά τήν Ἅλωση, τό μεγαλεῖο τῆς Ἁγια-Σοφιᾶς ὄχι μόνο δέν ἔσβησε ἀλλά ἀναδείχθηκε ἀκόμη περισσότερο. Μπορεῖ νά ἔγινε τζαμί στό ὁποῖο οἱ Ὀθωμανοί λάτρευαν τό θεό τους. Μπορεῖ νά μήν ἀκούγονταν πλέον ἐκεῖ ψαλμωδίες, οὔτε νά ἀναπέμπονταν δοξολογίες καί ἱκεσίες πρός τόν ἀληθινό Θεό. Ἐκεῖ μέσα ὅμως, ἐξακολούθησε νά ζεῖ ἕνα κομμάτι, τό κυριότερο, τῆς ψυχῆς τοῦ Γένους. Πεντακόσια καί πλέον χρόνια μετά, ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία συνεχίζει νά μιλᾶ στίς ψυχές ὅλων μας, ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων, καί μέ τό μυστικό καί ὑπερκόσμιο φῶς τοῦ κάλλους της ἀκτινοβολεῖ πρός κάθε πλευρά καί διαλαλεῖ τό μεγαλεῖο τῆς Ὀρθοδοξίας.

Ἡ Ἁγια-Σοφιά σήμερα

Ὀκτώβριος τοῦ 1991. Ἕνας ξένος πού βρίσκεται στήν Πόλη θέλει νά ἐπισκεφτεῖ τήν Ἁγια-Σοφιά. Φτάνοντας στό ναό, διαπιστώνει ὅτι εἶναι κλειστός –εἶναι Δευτέρα καί ὁ ναός/μουσεῖο εἶναι κλειστός. Οἱ Τοῦρκοι ἁρμόδιοι σπεύδουν νά ἐξυπηρετήσουν τόν ἐπισκέπτη καί μετά ἀπό σύντομες συνεννοήσεις ὁ ναός ἀνοίγει τίς πόρτες του. Βλέπετε, ὁ ἐπισκέπτης αὐτός δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο πρόσωπο. Εἶναι ὁ Πατριάρχης πασῶν τῶν Ρωσιῶν Ἀλέξιος ὁ Β΄. Βρέθηκε στήν Πόλη γιά νά παραστεῖ στήν κηδεία τοῦ ἐκλιπόντος Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Δημητρίου καί ἐκμεταλλεύεται τήν εὐκαιρία γιά ἐπίσκεψη στό ναό. Ὁ Πατριάρχης Ἀλέξιος καί ἡ πολυμελής ἀκολουθία του εἰσέρχονται στό ναό. Μαζί καί κάποιοι Ἐλληνοαμερικανοί, ἀλλά καί εὐρωβουλευτές πού ἐπισκέπτονται τήν Πόλη. Ξαφνικά, μέσα στήν ἡσυχία ἀκούγεται ψαλμωδία. Ὁ Ἀλέξιος ψάλλει. Ψάλλει, στή ρωσική φυσικά, «Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τά νικητήρια…». Οἱ Τοῦρκοι φύλακες σπεύδουν νά τοῦ ὑπενθυμίσουν, εὐγενικά ἀλλά καί αὐστηρά ὅτι ἀπαγορεύονται τά «ᾄσματα» διότι πρόκειται γιά μουσεῖο - ὁ Ἀλέξιος ὅμως συνεχίζει ὥσπου τελειώνει τό «νικητήριον». Καί εἶναι τρομερά συγκινημένος, δάκρυα κυλοῦν ἀπό τά μάτια του. Ἀργότερα, ἀπευθυνόμενος στούς ξένους εἶπε: «γιά μένα ἦταν ὄνειρο ζωῆς νά ἐπισκεφτῶ τό ναό τῆς Ἁίας Σοφίας καί τό Πατριαρχεῖο. Δέν ξέρετε τί σημαίνει γιά μᾶς ἡ Κωνσταντινούπολη καί τό Πατριαρχεῖο».

            Ἀγαπητοί φίλοι,

            ἐπέλεξα αὐτό τό περιστατικό (θά μποροῦσε νά ἀναφέρει κανείς πολυάριθμα παρόμοια) γιά νά καταδειχθεῖ αὐτό πού τονίστηκε καί παραπάνω, ὅτι ἡ Ἁγιά-Σοφιά παραμένει καί σήμερα φωτεινό σύμβολο, ὄχι μόνο γιά μᾶς τούς Ἕλληνες ἀλλά καί γιά κάθε Ὀρθόδοξο, ὅπου γῆς.

            Παραμένει σύμβολο, κι ἄς ἔχει βεβηλωθεῖ ἀπό τούς Ἀγαρηνούς· ἄς στέκεται αἰχμαλωτισμένη, φυλακισμένη ἀνάμεσα στούς τέσσερις μιναρέδες· ἄς ἀφαιρέθηκε ἀπό τήν κορυφή της ὁ Τίμιος Σταυρός· ἄς ἔπαυσε νά τελεῖται ἐκεῖ ἡ Θεία Λειτουργία ἐδῶ καί αἰῶνες…

            Μέ τή μεγαλόπρεπη παρουσία της καί τήν κραυγάζουσα σιωπή της, διακηρύσσει τό μεγαλεῖο τοῦ Γένους τῶν Ὀρθοδόξων.

 

http://img.pathfinder.gr/clubs/files/15954/2.html

«ΦΥΛΑΞΤΕ ΤΑ ΣΥΝΗΘΕΙΑ ΜΑΣ, ΓΙΟΡΤΑΣΤΕ ΟΠΩΣ ΟΙ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ ΣΑΣ, ΚΑΙ ΜΗΝ ΞΕΓΕΛΙΩΣΑΣΤΕ ΜΕ ΤΑ ΞΕΝΑ ΚΙ ΑΝΟΣΤΑ ΦΡΑΓΚΙΚΑ ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑΤΑ»

Τοῦ Φώτη Κόντογλου

28 Δεκεμβρίου 1958 (Φώτης Κόντογλου, Χριστοῦ Γέννησις: Τό φοβερόν Μυστήριον, Ἐκδ.Ἁρμός, 2001)
 
Τά Χριστούγεννα, τά Φῶτα, ἡ Πρωτοχρονιά, κ’ ἄλλες μεγάλες γιορτές, γιά πολλούς ἀνθρώπους δέν εἶναι καθόλου γιορτές καί χαρούμενες μέρες, ἀλλά μέρες πού φέρνουνε θλίψη καί δοκιμασία.

Δοκιμάζονται οἱ ψυχές ἐκεινῶν πού δέν εἶναι σέ θέση νά χαροῦνε, σέ καιρό πού οἱ ἄλλοι χαίρουνται. Παρεκτός ἀπό τούς ἀνθρώπους πού εἶναι πικραμένοι ἀπό τίς συμφορές τῆς ζωῆς, τούς χαροκαμένους, τούς ἄρρωστους, οἱ περισσότεροι πικραμένοι εἶναι ἐκεῖνοι πού τούς στενεύει ἡ ἀνάγκη νά γίνουνε τοῦτες τίς χαρμόσυνες μέρες ζητιάνοι, διακονιαρέοι. Πολλοί ἀπ’ αὐτούς μπορεῖ νά μή δίνουνε σημασία στή δική τους εὐτυχία, μά γίνουνται ζητιάνοι γιά νά δώσουνε λίγη χαρά στά παιδιά τους καί στ’ ἄλλα πρόσωπα πού κρέμουνται ἀπ’ αὐτούς. Οἱ τέτοιοι κρυφοκλαῖνε ἀπό τό παράπονό τους, κι’ αὐτοί εἶναι οἱ πιό μεγάλοι μάρτυρες, πού καταπίνουνε τήν πίκρα τους μέρα νύχτα, σάν τό πικροβότανο.

Ἴσα ἴσα αὐτές τίς ἁγιασμένες μέρες πού θἄπρεπε νά σμίξουνε πιό κοντά οἱ ἄνθρωποι συναμεταξύ τους, «νά περιπτυχθῶσιν ἀλλήλους», ἴσια ἴσια αὐτές τίς μέρες ἀποξενώνουνται περισσότερο ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον, χωρίζουνται σέ δύο στρατόπεδα ὁλότελα ξένα τὄνα στἄλλο, σχεδόν ἐχθρικά. Ἀπό τή μιά μεριά εἶναι οἱ εὐτυχισμένοι, οἱ καλοπερασμένοι, οἱ καλότυχοι, κι’ ἀπό τήν ἄλλη μεριά εἶναι οἱ…. δυστυχισμένοι κ’ οἱ παραπεταμένοι. Ἀνάμεσά τους «χάσμα μέγα ἐστήρικται» κατά τίς γιορτές.

Κανένα γεφύρι δέν ἑνώνει τίς δύο ἀκροποταμιές, ἐνῶ τίς ἄλλες μέρες ἔρχουνται σέ περισσότερη συνάφεια. Οἱ πλούσιοι κι’ ὅσοι ἔχουνε τόν τρόπο τους κάνουνε, ἀλλοίμονο! τό πᾶν γιά νά ἐπιδείξουνε τά πλούτη καί τ’ ἀγαθά τους στούς λιμασμένους. Κι’ αὐτό γίνεται στὄνομα τοῦ Χριστοῦ, πού γεννήθηκε πάμφτωχος μέσα στό παχνί!

Γιά τήν γέννηση τοῦ φτωχοῦ Χριστοῦ δέν γιορτάζουνε οἱ φτωχοί σάν καί Κεῖνον, μά γιορτάζουνε οἱ πλούσιοι, πού παίρνουνε γιά ἀφορμή τήν πτωχεία του γιά νά δείξουνε τά πλούτη τους. Μά ἄραγε, ἀνάμεσα σέ δυστυχισμένους μπορεῖ νά νοιώσει κανένας εὐτυχισμένον τόν ἑαυτό του; Μοναχά ἕνας ἀναίσθητος μπορεῖ νά νοιώσει τέτοια εὐτυχία. Ὅσο γιά κεῖνον πού θέλει νά ἐπιδείξη στόν πεινασμένο καί στόν στερημένον τήν ἐλεεινή του αὐτή εὐτυχία, αὐτός εἶναι ἀληθινό κτῆνος. Καί μ’ ὅλα ταῦτα, ὑπάρχουνε πολλοί τέτοιοι ἀνάμεσά μας, στά χρόνια μας, ἐνῶ ἤτανε σπάνιοι στά παλαιότερα. Εἶναι κι’ αὐτό ἕνα ἀπό τά ὡραῖα πού μᾶς ἔφερε ὁ μέγας πολιτισμός ἀπό τά μεγάλα κέντρα! Στήν Ἀνατολή εἴχανε τά ζεμπίλια, πού ἤτανε πλεχτά ἀπό ψάθα, κι’ ὅ,τι ἔβαζε μέσα κανένας δέν φαινότανε. Γι’ αὐτό, παίζοντας οἱ τουρκομερίτες, λέγανε πώς ἡ λέξη «ζεμπίλι» βγῆκε ἀπό τά λόγια «σέν μπίλ», πού θά πεῖ «ἐσύ νά ξέρης», δηλαδή ἐσύ νά ξέρης μοναχά τί ἔχει μέσα τό ζεμπίλι, ὥστε νά μή λιμάζουνε καί σέ φθονοῦνε οἱ φτωχοί, κεῖνοι πού δέν μποροῦνε ν’ ἀγοράσουνε τά καλά πού ἀγόρασες ἐσύ. Σίγουρα, κι’ αὐτό δέν εἶναι καθόλου καλό καί χριστιανικό, μά τουλάχιστο ἔλειπε ἡ ἁμαρτωλή ἐπίδειξη πού εἶναι τό πιό σατανικό ἀπ’ ὅλα τά ἄλλα κακά πού φαρμακώνουνε τούς φτωχούς ἀδελφούς μας αὐτές τίς μέρες.

Ὅπως βλέπεις, μέ τήν κακομοιριά πού ἔχει σέ ὅλα ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος, μπόρεσε καί γύρισε τίς μέρες τῆς πνευματικῆς χαρᾶς σέ μέρες σαρκικῆς καλοπέρασης γιά τόν ἑαυτό του, καί σέ μέρες πένθους καί δακρύων γιά πολλούς ἀπό τούς συντρόφους του στή ζωή.

Οἱ γιορτές οἱ δικές μας σταθήκανε πάντα θρησκευτικές, καί γι’ αὐτό εἴχανε κάποιον ἄλλο χαρακτῆρα ἀπό τίς γιορτές πού γιορτάζουνε ἄλλα ἔθνη, προπάντων σήμερα, πού εἶναι κάποιες αὐτοσχεδιασμένες σκηνοθεσίες χωρίς καμμιά σημασία γιά τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου. Σ’ αὐτές τίς ψευτογιορτές ξαμολιοῦνται ὅλα τά βάρβαρα καί ἐγωιστικά πάθη τοῦ ἀνθρώπου, πού κυττάζει μοναχά τήν εὐχαρίστηση τῆς σάρκας. Ἐνῶ οἱ δικές μας οἱ γιορτές, ἐπειδή, ὅπως εἶπα, ἔχουνε τή ρίζα τους στή θρησκεία, ἤτανε σεμνές, πνευματικές, ὥστε νά μή σκανδαλίζουνε τούς φτωχούς, ὅσο εἶναι μπορετό σέ σαρκικούς ἀνθρώπους. Οἱ πλούσιοι κι’ οἱ νοικοκυραῖοι ἀποφεύγανε νά πληγώσουνε τούς φτωχότερους, καί νοιώθανε τήν ἀνάγκη νά τούς ζεστάνουνε καί κείνους, στέλνοντας κρυφά στά σπίτια τους διάφορα δῶρα, μέ τρόπο, ὥστε νά μή τούς ταπεινώσουνε, κ’ ἔτσι ἡ διαφορά νά φαίνεται ὅσο μποροῦσε λιγώτερη.

Ἔτσι μορφωθήκανε τά ἔμορφα καί ἁγνά ἔθιμά μας, μέ ψαλμωδίες πού τίς λένε ἀκόμα τά παιδιά στούς δρόμους καί στά σπίτια, μέ καμπάνες, μέ ἔμορφα αἰσθήματα, μέ σεμνές διασκεδάσεις, μέ εὐχάριστη συναναστροφή, πού δένουνε μεταξύ τους τούς ἀνθρώπους περισσότερο, παρά πού τούς χωρίζουνε. Μά ὁ ὑλισμός κι’ ὁ λύκος τῆς ἀναισθησίας μολεύει σιγά-σιγά αὐτές τίς καλές γιορτές μας, πού πολύ ἔμορφα τίς παρομοιάζανε οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας μέ σταθμούς γιά νά ξεκουραζόμαστε στόν μονότονο δρόμο τῆς ζωῆς μας, λέγοντας: «Βίος ἀνεόρταστος, μακρά ὁδός ἀπανδόκευτος», πού θά πῆ «Ζωή δίχως γιορτή, εἶναι σάν τόν μακρύ τόν δρόμο πού δέν ἔχει πανδοχεῖο νά ξεκουραστῆς».

Κάποιοι μοντερνοποιημένοι κάνουνε τόν βαρύ καί τόν θετικό κύριο πού δέν ἔχει αἰσθηματολογίες, καί λένε πώς αὐτά εἶναι αναχρονισμοί κι’ ἀδιαφόρετα πράγματα. Αὐτοί γιά μένα εἶναι ξερίχια ψυχικά, παγωμένες ἐρημιές, δίχως ἀγάπη, δίχως χαρά, μά καί δίχως πόνο. Γιατί χαρά καί πόνος εἶναι δεμένα. Οἱ τέτοιες ψυχές εἶναι πάντα νεκρά βουνά τοῦ φεγγαριοῦ. Ὡστόσο, κάτι τέτοιοι «ὀρθολογισταί» καί «θετικισταί», ξετρελλαίνουνται γιά κάποιες ἀνόητες ξενόφερτες φέστες καί γιά κάτι μοντέρνα γλέντια πού ρεζιλεύουνε τόν ἄνθρωπο, φτάνει πού γίνουνται κατά τό κοσμοπολιτικό μοντέλο πού βρίσκεται στά «μεγάλα κέντρα τοῦ ἐξωτερικοῦ». Αὐτοί δέν θέλουνε τίποτα ἀπό τά δικά μας, πού τά λένε ὅλα «βλάχικα, φτωχικά, ἀνάξια γιά ἀνθρώπους πού ξέρουνε τόν κόσμο». Τίποτα ἑλληνικό δέν βρίσκει ἔλεος στά μάτια αὐτῶν τῶν κουφιοκέφαλων, ἀκατάδεχτων κι’ ὅπως πρέπει κυρίων, πού χοροπηδᾶνε, ὡστόσο, σάν τρελλοί, μέ τά τσέρκια στό λαιμό, φτάνει πού ἤρθανε ἀπ’ ἔξω, ἀπό κεῖ «πού ξέρει ὁ κόσμος νά ἀπολαμβάνη τή ζωή»! Τί νά ποῦμε κ’ ἐμεῖς οἱ ἄλλοι, τά βλαχάκια, τά φτωχαδάκια, πού μᾶς νανούριζε ἡ μάνα μας μέ τά παραπονετικά τραγούδια της στήν κούνια μας, καί τώρα δακρύζουμε σάν ἀκοῦμε τά τροπάρια καί τά κάλαντα, πού μᾶς ἑνώνουνε μέ τούς ἀγαπημένους μας πού περάσανε ἀπό τόν τόπο μας πρίν ἀπό μᾶς;

Ἀδέλφια μου, φυλάξτε τά ἑλληνικά συνήθειά μας, γιορτάστε ὅπως γιορτάζανε οἱ πατεράδες σας, καί μή ξεγελιώσαστε μέ τά ξένα κι ἄνοστα πυροτεχνήματα. Οἱ δικές μας οἱ γιορτές ἀδελφώνουν τούς ἀνθρώπους, τούς ἑνώνει ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Μήν κάνετε ἐπιδείξεις. «Εὐφράνθητε ἑορτάζοντες». Ἀκοῦστε τί λένε τά παιδάκια πού λένε τά κάλαντα: «Καί βάλετε τά ροῦχα σας, εὔμορφα ἐνδυθῆτε, στήν ἐκκλησίαν τρέξετε, μέ προθυμίαν μπῆτε, ν’ ἀκούσετε μέ προσοχήν ὅλην τήν ὑμνωδίαν, καί μέ πολλήν εὐλάβειαν τήν θείαν λειτουργίαν. Καί πάλιν σάν γυρίσετε εἰς τό ἀρχοντικόν σας, εὐθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε τό φαγητόν σας. Καί τόν σταυρόν σας κάνετε, γευθῆτε, εὐφρανθῆτε. Δόστε καί κανενός φτωχοῦ ὅστις νά ὑστερῆται». Ἀθάνατη ἑλληνική φυλή! Φτωχή μά ἀρχοντομαθημένη, βασανισμένη, μά χαρούμενη καί καλόκαρδη περισσότερο ἀπό τούς εὐτυχισμένους τῆς γῆς, πού τούς μαράζωσε ἡ καλοπέραση.

Ναί, ἀδελφοί μου Ἕλληνες, χαίρετε μαζί μέ κείνους πού χαίρουνται καί κλεῖτε μαζί μέ κείνους πού κλαῖνε. Αὐτή εἶναι ἡ παραγγελία τοῦ Χριστοῦ, καί σ’ αὐτή μονάχα θά βρῆτε ἀνακούφιση. Δίνετε στούς ἄλλους ἀπ’ ὅ,τι ἔχετε. Τό παραπάνω ἀπ’ ὅ,τι ἔχει κανένας ἀνάγκη, τό κλέβει ἀπό τόν ἄλλον. «Μακάριον τό διδόναι μᾶλλον, ἤ λαμβάνειν». Πολλοί ἀπό σᾶς θἄχουνε ἴσως περισσότερο ἀπό μένα τό δικαίωμα νά μοῦ ποῦνε αὐτά πού λέγω ἐγὼ σέ σᾶς. Δέν εἶμαι «ὁ ποιήσας καί διδάξας», ἀλλοίμονό μου! Μά γιά νά μή σκανδαλισθῆ κανένας πώς τά λόγια μου εἶναι ὁλότελα κούφια, στενεύομαι νά πῶ πώς προσπαθῶ νά μήν εἶμαι ὁλότελα «ὁ δάσκαλος πού δίδασκε καί νόμο δέν ἐκράτει».

ΑΝΤΕΧΟΥΜΕ

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ: Η ΜΝΗΜΗ ΕΝΟΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ - 21 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944 ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΕΛΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ (ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944)

Του Δημοσθένη Κούκουνα

Από το βιβλίο του Δημοσθένη Κούκουνα "ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ - ΤΡΑΓΩΔΙΑ & ΜΥΘΟΣ" (Εκδόσεις Ariston Books) 

Η μνήμη της Ελένης Παπαδάκη κατά καιρούς αναμοχλεύεται, άλλοτε με καλή προαίρεση και άλλοτε με σκοπιμότητα. Το γεγονός ότι επρόκειτο για ένα ανούσιο και ανόσιο έγκλημα δεν ανατρέπεται φυσικά, ούτε με οποιαδήποτε μεθόδευση μπορεί να διαψευσθεί η κοινή λογική.

Η δολοφονία είχε βεβαίως διαπραχθεί από άτομα που ανήκαν στην αριστερή παράταξη κατά τα Δεκεμβριανά του 1944, οπότε εκδηλώθηκε η πρώτη ανοιχτή στρατιωτική σύγκρουση ανάμεσα στην εαμική αντίσταση και τον ελληνικό αστικό κόσμο, συσπειρωμένο πλέον και υπό την προστασία της Βρετανίας. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Δεκεμβρίου 1944, τα τραύματα και τα μίση που είχαν σωρευτεί κατά την κατοχική περίοδο ξέσπασαν σε ένα κύμα βίας εναντίον ενόχων και αθώων. Αυτό το κύμα βίας δεν αποτέλεσε ελληνική πρωτοτυπία, αλλά εκδηλώθηκε με καθυστέρηση στην ελληνική πρωτεύουσα, που σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές είχε βιώσει μια αναίμακτη απελευθέρωση μερικές εβδομάδες νωρίτερα.

Αρκετά νωρίς, η ηγεσία αυτής της παράταξης θέλησε να αποστασιοποιηθεί από τη συγκεκριμένη δολοφονία και είναι χαρακτηριστική η αποστροφή του Νίκου Ζαχαριάδη στην εισήγησή του στη 12η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ: «…Το κόμμα μας έχει το θάρρος να διακηρύξει ότι τέτοιες περιπτώσεις, όπως του Κορώνη, είτε της ηθοποιού Παπαδάκη, δεν μπορούν να βρουν δικαίωση και πρέπει να καταδικαστούν ανοιχτά».

Ένας τότε οπαδός του, που παράλληλα ήταν άμεσα εμπλεκόμενος με την υπόθεση της δολοφονίας, ο ηθοποιός Δημήτρης Μυράτ, θα γράψει σχετικά: «Όταν γύρισε από τη Γερμανία, όπου ήταν αιχμάλωτος, μετά τη λήξη του πολέμου, ο τότε γ.γ. του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης μίλησε στον κατάμεστο κινηματογράφο Τιτάνια της οδού Πανεπιστημίου, κάνοντας αυτοκριτική του κόμματος στη διάρκεια της δικτατορίας και της Κατοχής. Και μιλώντας για το περίεργο, ύποπτο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, κίνημα του Δεκεμβρίου, μοιραία έφτασε στη δολοφονία της Παπαδάκη και χρησιμοποίησε τη φράση του Φουσέ: Ήταν περισσότερο από έγκλημα, ήταν σφάλμα. Ήμουν παρών σε εκείνη τη συγκέντρωση και το άκουσα».

Η εν είδει συγγνώμης γενναιόψυχη στάση του Ζαχαριάδη δεν επανέφερε την Παπαδάκη στη ζωή, ούτε θα έκλεινε το θέμα οριστικά. Διάφοροι βασιλικότεροι του βασιλέως επιχειρούν κατά καιρούς να …δικαιολογήσουν τη δολοφονία, επικαλούμενοι ξανά και ξανά το ότι ήταν «φιλενάδα του Ράλλη» ή ότι είχε σχέσεις με Γερμανούς αξιωματικούς. Τελικά μάλιστα, εφευρέθηκε και μια άλλη εκδοχή, ότι την Παπαδάκη την σκότωσαν πράκτορες της Ιντέλιτζενς Σέρβις για να εκθέσουν το ΚΚΕ! Χρειάζεται όντως πολλή ψυχραιμία για να μπορεί κανείς να δει τα πραγματικά γεγονότα, απαλλαγμένα από τις σκόπιμες διαστρεβλώσεις και τα «στοιχεία» της εικονικής φαντασίας.

Ουσιαστικά όμως το έγκλημα συγκαλύφθηκε αμέσως μετά την τέλεσή του. Και η συγκάλυψη έγινε με το να εκτελεσθεί εκείνος που είχε διατάξει την εκτέλεση της Ελένης Παπαδάκη, ο διοικητής της Πολιτοφυλακής Πατησίων, ένας 23χρονος ονόματι Ορέστης (που δεν είχε καμιά σχέση με τον συνονόματό του καπετάν Ορέστη, διοικητή της 2ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, τον Ανδρέα Μούντριχα). Ωστόσο και το περιστατικό αυτό, όπως και τόσα άλλα, δεν είναι ξεκάθαρο. Άλλωστε κατά κανόνα έχουν γίνει μεταγενέστερα πολλές στρεβλώσεις των πραγματικών γεγονότων προκειμένου να υποστηριχθούν διάφορες εκδοχές, συχνά αντιφατικές μεταξύ τους.

Ο φυσικός αυτουργός, ο Βλάσης Μακαρώνας, ο οποίος ενώπιον του δικαστηρίου είχε ομολογήσει τη δολοφονία της Παπαδάκη, καταδικάσθηκε σε θάνατο και αργότερα εκτελέσθηκε. Αλλά αυτός ήταν ο τελευταίος τροχός της αμάξης, καθώς τη διαταγή για την εκτέλεσή της την είχε λάβει από τον διοικητή της Πολιτοφυλακής, τον νεαρό Ορέστη. Η διαταγή είχε δοθεί το βράδυ της ημέρας που συνελήφθη η Παπαδάκη στο σπίτι των Μυράτ, 21 Δεκεμβρίου 1944, και τις επόμενες ώρες ο Μακαρώνας εκτέλεσε πειθήνια την εντολή που είχε.

Ήδη όμως από τριημέρου, δηλαδή από τις 18 Δεκεμβρίου, στο κτίριο της Πολιτοφυλακής είχε εγκατασταθεί ένα κομματικό στέλεχος που παρακολουθούσε κάθε κίνηση του εν λόγω Ορέστη, επειδή υπήρχαν καταγγελίες εις βάρος του. Αυτός λεγόταν Νικόλαος Ανδρικίδης και επί λέξει είχε καταθέσει ενόρκως αργότερα (28.4.1945): «…Εγώ μετά ταύτα μετέβην εις την 7ην Αχτίδαν. Ο Γραμματεύς αυτής με ετοποθέτησεν εις την Πολιτοφυλακήν του 16ου τμήματος διά να παρακολουθήσω το τμήμα επειδή ο Διοικητής αυτού με άλλους πολιτοφύλακας δεν ειργάζοντο κανονικά. Κατά την παρακολούθησιν που έκαμνα επί 4 ημέρας, παρετήρησα ότι ο Διοικητής, Υποδιοικητής και δύο άλλοι πολιτοφύλακες, μαζί με τρεις γυναίκες είχαν δημιουργήσει γκαρσονιέραν και επεδίδοντο εις ακολάστους πράξεις, διά να προσπορισθούν διάφορα έξοδα ελήστευον ανθρώπους και άλλους άφηναν ελευθέρους επί καταβολή λιρών. Τούτους συνέλαβον και παρέδωσα εις κομματικόν Δικαστήριον παρά το Περιστέρι και εξετελέσθησαν μαζί με τις γυναίκες…».

Περιγράφει τον «Ορέστη», αλλά καμία λέξη για την Παπαδάκη σ’ αυτή την κατάθεσή του. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Νοέμβριο 1945, γίνεται η δίκη του Ανδρικίδη. Ο Ριζοσπάστης έχει αναλυτικό ρεπορτάζ (1.12.1945): «Στο πενταμελές εφετείο δικάσθηκε χθες ο πολιτοφύλακας Ν. Ανδρικίδης με την κατηγορία ότι το Δεκέμβρη του 44 συνέλαβε τον καπετάν Ορέστη, διοικητή της πολιτοφυλακής Πατησίων, τρεις πολιτοφύλακες και τις γυναίκες Ευσταθίου, Καλλαντζή και Κωνσταντοπούλου. Ο καπετάν Ορέστης και οι πολιτοφύλακες καταδικάσθηκαν σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο του ΕΛΑΣ, για ορισμένες υπερβασίες που διέπραξαν κατά τη λαϊκή Αντίσταση του Δεκέμβρη και συγκεκριμένα για την εκτέλεση της ηθοποιού Παπαδάκη, λεηλασίες και άλλες εγκληματικές ενέργειες. Οι τρεις γυναίκες καταδικάσθηκαν επίσης από το στρατοδικείο του ΕΛΑΣ σε θάνατο γιατί μετέδιδαν πληροφορίες στρατιωτικής φύσης στον εχθρό. Χθες εκδικάσθηκε μόνο η υπόθεση της σύλληψης των τριών γυναικών. Ο μάρτυρας κατηγορίας Μαρινόπουλος παραδέχθηκε ότι ο καπετάν Ορέστης και οι πολιτοφύλακες καταδικάσθηκαν από τον ΕΛΑΣ σε θάνατο για υπερβασίες. Επίσης κατέθεσε ότι οι τρεις γυναίκες πιάσθηκαν σε μια γκαρσονιέρα με τον Ορέστη και τους 3 πολιτοφύλακες και ότι εκτελέσθηκαν γιατί μετέδιδαν πληροφορίες σε «εθνικιστικές οργανώσεις». Ο ηθοποιός Δ. Μυράτ, μάρτυρας της υπεράσπισης, κατάθεσε ότι όπως πληροφορήθηκε, την ηθοποιό Παπαδάκη και τους αστυνομικούς εξετέλεσε ο καπετάν Ορέστης. Για την υπερβασία του αυτή καταδικάσθηκε σε θάνατο. Στην απολογία του ο Ανδρικίδης δήλωσε θαρραλέα ότι από το 1934 είναι μέλος του τιμημένου ΚΚΕ και ότι είναι περήφανος γι’ αυτό. (Ο πρόεδρος όμως του δικαστηρίου κ. Ευθυμίου ενοχλούμενος απαγόρευσε στον Ανδρικίδη να εξιστορήσει τη δράση του στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα). Σε συνέχεια ο Ανδρικίδης είπε ότι το Δεκέμβρη που υπηρετούσε στην Πολιτοφυλακή Παγκρατίου, διατάχθηκε να ενεργήσει ανακρίσεις στην Πολιτοφυλακή Πατησίων, όπου σύμφωνα με πληροφορίες γίνονταν υπερβασίες. Πράγματι διαπίστωσε ότι ο καπετάν Ορέστης και τρεις πολιτοφύλακες ευθύνονταν για την εκτέλεση στην Ούλεν της ηθοποιού Παπαδάκη, των αστυνομικών καθώς και για ληστείες σε διάφορα σπίτια. Έπειτα από την εξακρίβωση των γεγονότων αυτών διατάχθηκε η σύλληψή τους η οποία και πραγματοποιήθηκε μέσα σε μια γκαρσονιέρα. Από τις ανακρίσεις προέκυψε ότι οι 3 γυναίκες που συνελήφθησαν μαζί με τον Ορέστη στη γκαρσονιέρα έκαναν κατασκοπεία σε βάρος του μαχομένου ΕΛΑΣ. Το έκτακτο στρατοδικείο του ΕΛΑΣ τις καταδίκασε σε θάνατο για υπερβασίες, εγκατάλειψη θέσης, καταχρήσεις και εκμαυλισμό. Η εκτέλεση επρόκειτο να γίνει δημοσία στην πλατεία Κολιάτσου, είχε μάλιστα προαγγελθεί στο λαό με τα χωνιά. Επειδή όμως υπήρχε κίνδυνος να πολυβοληθεί ο κόσμος που θα μαζευόταν, από τα αεροπλάνα του Σκόμπυ, ο καπετάν Ορέστης εκτελέσθηκε στο Γαλάτσι. «Οι τρεις γυναίκες, κατέληξε ο Ανδρικίδης, έμειναν στο Περιστέρι και δεν ξέρω ποια είναι η τύχη τους. Πάντως για την υπόθεση αυτή εμείς υπερηφανευόμαστε». Ο γνωστός εισαγγελέας κ. Βασιλόπουλος ζήτησε να κηρυχθεί ένοχος ο κατηγορούμενος γιατί… ομολόγησε την πράξη του. Το δικαστήριο κηρύχθηκε αναρμόδιο. Συνήγοροι οι κ.κ. Μιράσγεζης, Σταθόπουλος και Κοντογιαννάκης».

Ανάμεσα όμως στους έντεκα μήνες που έχουν περάσει από τη δολοφονία της Παπαδάκη μέχρι την πρώτη αυτή δίκη του Ανδρικίδη, έχει μεσολαβήσει η ξεκάθαρη τοποθέτηση της ηγεσίας του ΚΚΕ έναντι του συγκεκριμένου εγκλήματος, οπότε ο κατηγορούμενος Ανδρικίδης υποστηρίζει ότι πήγε στην Πολιτοφυλακή Πατησίων για να τιμωρήσει τους υπαίτιους της εκτέλεσης, ενώ στην πραγματικότητα είχε πάει τέσσερις ημέρες νωρίτερα και συνεπώς ήταν εκεί όταν έγινε!

Το επόμενο περίεργο γεγονός που προκύπτει, είναι ότι είχε προσέλθει ως μάρτυρας υπεράσπισής του ο Δημήτρης Μυράτ. Και εδώ εμφανίζεται μια απορία: ποια ιδιότυπη σχέση συνέδεε τους δύο τους; Πολλά χρόνια αργότερα, ο Μάνος Ελευθερίου θα φέρει στη δημοσιότητα μια επιστολή του Μυράτ (με ημερομηνία 31.12.1978), μια από τις πολλές που είχε στείλει προς τον Ανδρικίδη: «Αγαπητέ Νίκο, Χρόνια Πολλά. Ευτυχισμένος ο Καινούριος Χρόνος. Σʼ ευχαριστώ για τη φωτοτυπία. Μόλις ησυχάσω θα σου γράψω περισσότερες λεπτομέρειες για την περιβόητη  σύλληψη [της Ελένης Παπαδάκη, φυσικά]. Εσωκλείω δύο διπλές προσκλήσεις, που ισχύουν για οποιαδήποτε μέρα, ελεύθερες από κάθε επιβάρυνση. Θα ήταν άδικο να πληρώσης το θέατρο του φίλου σου. Χαίρω που ξέμπλεξες με τα συνταξιοδοτικά. Γιατί να πάνε τόσοι ωραίοι αγώνες, όπως ο δικός σου και των άλλων παληκαριών, χαμένα; Ακόμα κι ο δικός μου απειροελάχιστος και μηδαμινός σαν Γραμματέα ΕΑΜ θεάτρου; Τι έφταιξε και βρισκόμαστε πάλι στην ίδια κοινωνική κατάσταση της προμεταξικής περιόδου; Κρίμα! Με φιλία κι εκτίμηση, Δ. Μυράτ».

Ο περίεργος και εν πάση περιπτώσει ο ακριβής ρόλος του Δημήτρη Μυράτ στην υπόθεση Παπαδάκη δεν διευκρινίστηκε ποτέ πλήρως. Ούτε και το τι τον συνέδεε με τον Ανδρικίδη ώστε ισοβίως να διατηρούν φιλία.

Στα τέλη της δεκαετίας 1970 επιχειρείται μια νέα αναμόχλευση της υπόθεσης ώστε να δημιουργηθεί ένας νέος μύθος: Στο προσκήνιο μπαίνει τώρα η Ιντέλιτζενς Σέρβις. Ο δημοσιογράφος Γιάννης Κάτρης παίρνει τη σκυτάλη για την επικοινωνιακή αναθεώρηση. Με τη συμπλήρωση 35 χρόνων από την τραγωδία της Παπαδάκη και με την εφαρμογή του δόγματος «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση», επιχειρεί να περάσει τη νέα εκδοχή. Χαρακτηριστικός ο τίτλος του δημοσιεύματός του στα Νέα (24.12.1979): «Οι πλαστογράφοι της ιστορίας». Ποιοι όμως;

Γράφει σ’ αυτό μεταξύ άλλων ο Κάτρης: «…Η αλήθεια είναι ότι ένα μέρος της ευθύνης για τη διατήρηση του μύθου πέφτει στους ώμους της Αριστεράς, που – ηττημένη, κατατρεγμένη και ανασκολοπισμένη – δεν μπόρεσε να διαφωτίσει έγκαιρα και αποτελεσματικά την ελληνική και διεθνή κοινή γνώμη, ώστε ν’ αποκατασταθεί η αλήθεια και να καταδειχτεί πόσο καταχθόνιος και σατανικός ήταν ο ρόλος, όχι τόσο του ελληνικού δοσιλογισμού, όσο των ξένων προστατών του. Σήμερα, ήρθε η ώρα να παρουσιάσουμε τα γεγονότα, όπως πραγματικά συνέβησαν και ν’ αποκαταστήσουμε την ιστορική αλήθεια, ώστε να σταματήσει κάποτε η δηλητηρίαση της νέας και των επερχομένων γενεών με «μύθους» που εξακολουθούν να διδάσκονται. Ο άνθρωπος που αποκαλύπτει το γνήσιο ιστορικό της δολοφονίας της Ελένης Παπαδάκη, ονομάζεται Νικόλαος Ανδρικίδης και ζει τώρα στις εργατικές πολυκατοικίες της Κηφισιάς αριθμός 40. Πρόκειται για ένα σεμνό αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τραγική «υπόθεση» της Ελένης Παπαδάκη. Πολέμησε με το βαθμό του λοχαγού τον ξένο κατακτητή στην κατοχή, τιμώρησε τους φονιάδες της αξέχαστης ηθοποιού, όλη του η ζωή ήταν αφιερωμένη στο λαϊκό καθήκον και στην εθνική τιμή. Γι’ αυτή του τη δράση, που θα ’πρεπε να είναι δίδαγμα και υπόδειγμα για κάθε Έλληνα, έμεινε στη φυλακή είκοσι οκτώ ολόκληρα χρόνια».

Στη συνέχεια της εκδοχής του, ο Κάτρης υποστηρίζει: «Και τώρα, η αλήθεια για τη δολοφονία της Ελένης Παπαδάκη: Η μεγάλη ηθοποιός, που η ακτινοβολία της ξεπερνούσε τα όρια της Ελλάδα, στα Δεκεμβριανά έμενε στο σπίτι του ηθοποιού Δημήτριου Μυράτ, κάπου στα Πατήσια. Ένα βράδυ πήγε η πολιτοφυλακή της περιοχής και την πήρε. Την άλλη μέρα τη σκότωσαν. Το ΕΑΜ και το Α΄ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ, κυριολεκτικά αναστατώθηκαν. Η δολοφονία της Παπαδάκη έδειχνε ότι κάτι το πολύ σάπιο υπήρχε στα Πατήσια. Και έδρασαν με κεραυνοβόλα ταχύτητα. Στον τότε λοχαγό Νίκο Ανδρικίδη ανατέθηκαν καθήκοντα διαμερισματάρχη της περιοχής, με τη ρητή εντολή να ερευνήσει την υπόθεση, ν’ ανακαλύψει τους ενόχους και να ξεκαθαρίσει την ανώμαλη και επικίνδυνη κατάσταση. Από τις ανακρίσεις που έκανε ο Ανδρικίδης εντοπίστηκαν οι δολοφόνοι. Ήσαν ο διοικητής της πολιτοφυλακής Ορέστης, ο υποδιοικητής και ο βοηθός του. Πιάστηκαν και οι τρεις σε διαφορετικά σπίτια (μαζί με τις ερωμένες τους) και δικάστηκαν από ανταρτοδικείο. Μπροστά σε ακροατήριο παραδέχτηκαν ότι είχαν στρατολογηθεί από ξένη μυστική υπηρεσία (Ιντέλιτζενς Σέρβις) και με εντολή της σκότωσαν την Ελένη Παπαδάκη, για να δυσφημιστεί το λαϊκό κίνημα και δικαιωθεί η βρεταννική επέμβαση. Καταδικάστηκαν στην ποινή του θανάτου και εκτελέστηκαν παρουσία κόσμου στην πλατεία Κολιάτσου».

Στην περικοπή αυτή του άρθρου του Κάτρη, που ξεκινάει με την επίκληση «και τώρα, η αλήθεια», υπάρχει σωρεία αναληθειών. Η σημαντικότερη είναι ότι ο Ανδρικίδης εστάλη εκεί με εντολή της ηγεσίας του ΕΛΑΣ μόλις έγινε γνωστή η δολοφονία της Παπαδάκη. Αντίθετη όμως είναι η πραγματικότητα: εστάλη τρεις μέρες πριν από τη σύλληψή της, ο δε Ανδρικίδης ενεργούσε ως επόπτης (ως «διαμερισματάρχης») και κατά τη σύλληψη και κατά την εν συνεχεία εκτέλεσή της. Η σύλληψη του περιώνυμου Ορέστη έγινε αργότερα, χωρίς να προσδιορίζεται η ημέρα, σε μία γκαρσονιέρα, όπου βρισκόταν με τους βοηθούς του και τις τρεις γυναίκες και όχι σε τρία διαφορετικά σπίτια. Απροσδιόριστη επίσης ήταν η ημερομηνία της «δίκης» τους στο Περιστέρι, καθώς επίσης και της εκτέλεσής τους, που δεν έγινε στην πλατεία Κολιάτσου δημοσίως, αλλά στο Γαλάτσι άνευ κόσμου.

Αλλά ο Κάτρης χρησιμοποιεί και ένα νέο μυθοπλαστικό στοιχείο, αυτό της ομολογίας του Ορέστη και των λοιπών ενώπιον ακροατηρίου ότι είχαν στρατολογηθεί ως πράκτορες της Ιντέλιτζενς Σέρβις και ότι με εντολή της σκότωσαν την Παπαδάκη! Αφού δεν βρέθηκαν πρακτικά της «δίκης» εκείνης του ανταρτοδικείου, ούτε ποτέ εμφανίστηκε κάποιος από τους παράγοντες ή τους «ακροατές» της δίκης, πώς προκύπτει η ομολογία τους; Και αφού τελικά δεν έγινε δημόσια η εκτέλεση της θανατικής ποινής τους στην πλατεία Κολιάτσου, ούτε είναι γνωστό το πραγματικό όνομα του Ορέστη και των συνεργατών του που καταδικάσθηκαν μαζί του, σύμφωνα με ποιο πειστικό στοιχείο τεκμηριώνεται ότι πράγματι εκτελέσθηκαν οι εν λόγω και ότι ενδεχομένως δεν διέφυγαν;

Η φαιδρή αυτή θεωρία του Κάτρη, που μπάζει από πολλά σημεία, ξέχωρα από τις σημαντικές και ουσιαστικές ανακρίβειες, ήταν ένα προπαγανδιστικό πυροτέχνημα για να περάσει στους ώμους της …Ιντέλιτζενς Σέρβις η ευθύνη της δολοφονίας της Παπαδάκη, αν και ήταν περιττό αφού η Αριστερά ηθικά την είχε αποποιηθεί από πολύ νωρίς, με τη σαφή αναφορά του Νίκου Ζαχαριάδη. Αλλά το ζητούμενο εδώ ήταν να δημιουργηθεί ένας μύθος για χάρη των αμέσως ή εμμέσως εμπλεκόμενων. Άλλωστε το όλο σκεπτικό στηριζόταν στην εκ των πραγμάτων υποκειμενική πληροφόρηση που είχε ο Κάτρης από τον Ανδρικίδη.

Εκτός από τον Κάτρη, τον τόσο ανόητο αλλά βολικό μύθο της ανάμιξης της Ιντέλιτζενς Σέρβις είχαν υιοθετήσει ο Βασίλης Μπαρτζιώτας και άλλα πρόσωπα, κάποια μάλιστα από εκείνα που είχαν θεωρηθεί ως ηθικοί αυτουργοί της αρχικής συκοφαντικής εκστρατείας κατά της Παπαδάκη. Η Ολυμπία Παπαδούκα, μία από τα μέλη του χορού στις παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας όπου θριάμβευε η Παπαδάκη, θέλησε να επωφεληθεί, ανασύροντας το 2003 στις Επτά Ημέρες της Καθημερινής και πάλι το ίδιο προπαγανδιστικό σχήμα του Κάτρη, ένα σχήμα πολύ φθηνό και αδύναμο για να σταθεί στην κοινή λογική. «Πιστεύω ότι η Ιντέλιτζενς Σέρβις θυσίασε την Παπαδάκη για να κάνει τη δουλειά της… Τότε, όλο σχεδόν το ελληνικό θέατρο ήταν στο ΕΑΜ και νομίζω ότι έπρεπε να στιγματιστεί με μια δολοφονία. Για να ξεσηκωθεί ο κόσμος. Πιστεύω ότι δόθηκε εντολή να σπιλωθεί το ΕΑΜ Θεάτρου…».

Αυτό δεν ήταν παρά ένα φαντασιακό μύθευμα. Μακράν από την πραγματικότητα η θεωρία ότι «όλο σχεδόν το ελληνικό θέατρο» ανήκε στην Αριστερά. Στα τέλη Νοεμβρίου 1944, λίγες μέρες πριν ξεσπάσουν τα Δεκεμβριανά, έγιναν για πρώτη φορά μετά την Απελευθέρωση αρχαιρεσίες στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών και πλειοψήφησε η αντίθετη παράταξη. Πρόεδρός του εξελέγη ο Νίκος Δενδραμής, αφού ο Σπύρος Πατρίκιος, που κατείχε την προεδρία από την εποχή Μεταξά, έχασε τις εκλογές.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από το τι έλεγε η Παπαδούκα, τα σοβαρά στελέχη της Αριστεράς στάθηκαν διαχρονικά στην αρχική θέση που είχε διατυπώσει ο Νίκος Ζαχαριάδης περί εγκληματικού λάθους, χωρίς να προχωρήσουν σε αναζήτηση μεθυστέρων δικαιολογιών προκειμένου να αποποιηθούν την όντως φρικτή δολοφονία της μεγάλης ηθοποιού.

Από την άλλη πλευρά της όχθης, είναι αλήθεια πως το τόσο επώνυμο αυτό θύμα των Δεκεμβριανών χρησιμοποιόταν συχνά στα πρώτα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια για να θυμίζει τα εγκλήματα της εποχής. Και όπως μου έχει αναφέρει ένας παλαιός φίλος και γνωστός δημοσιογράφος, που στη δεκαετία 1960 υπηρετούσε τη θητεία του στο 7ο Γραφείο του ΓΕΣ, δέχθηκε στο γραφείο του την επίσκεψη του Μιχάλη Παπαδάκη, του αδελφού της αδικοχαμένης ηθοποιού, για να τους παρακαλέσει να σταματήσει η χρησιμοποίηση της φωτογραφίας της νεκρής αδελφής του, καθώς κάθε χρόνο στην επέτειο των Δεκεμβριανών τυπώνονταν χιλιάδες αφίσες που τοιχοκολλούνταν στους δρόμους.

Και η αλήθεια είναι ότι η οικογένειά της στωικά και αθόρυβα πέρασε όλες τις μεταδεκεμβριανές δεκαετίες, ξαναζώντας ξανά και ξανά τον ίδιο βαθύ πόνο. Μέσα σε μια βαθιά σιωπή πένθησαν τα μέλη της την Ελένη Παπαδάκη, αρκούμενα αξιοπρεπώς στις αναμνήσεις της θύμησής της. Και όταν ο αδελφός της σαράντα χρόνια μετά τον θάνατό της έβγαλε ένα βιβλίο για να τιμήσει τη μνήμη της, συστηματικά απέφυγε κάθε εμπάθεια και αρκέστηκε στο να διαιωνίσει μέσα απ’ αυτό τη μνήμη της ως προσωπικότητας και κυρίως ως μεγάλης ηθοποιού μέσα από ανάλεκτα γνωστών καλλιτεχνών, κριτικών και συγγραφέων.

                     ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ:

http://aera2012.blogspot.com/2020/12/1944.html