ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ : Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ

Ο Νίκος Καζαντζάκης στις 12 Οκτωβρίου του 1936 έστειλε ένα γράμμα στον Παντελή Πρεβελάκη όπου αποκαλύπτει την πολιτική του οπτική και ξεκαθαρίζει το νεφελώδες τοπίο σχετικά με τις ιδέες του:

«Έως το 1924 περνούσα όλο συγκίνηση και φλόγα τον νασιοναλισμό. Ίσκιο που ένιωθα δίπλα μου, ο Δραγούμης. Από του 1923-1933 περίπου, περνούσα με την ίδια συγκίνηση και φλόγα την αριστερή παράταξη (ποτέ κομμουνιστής, καθώς ξέρετε, την πνευματική αυτή ψώρα ποτέ δεν την έπαθα). Ίσκιος που ένιωθα δίπλα μου, αχνός, ο Παναϊτ Ιστράτι. Τώρα περνώ το τρίτο – θα ‘ναι το τελευταίο; – στάδιο. Το ονομάζω ελευθερία. Κανένας ίσκιος. Μονάχα ο δικός μου, μακροντέμπλικος, σκούρος, μαύρος, ανηφορίζοντας. Απαλλάχτηκα από κόκκινα ή άλλα χρώματα. Έπαψα να ταυτίζω την τύχη της ψυχής μου, τη σωτηρία μου, με την τύχη οποιασδήποτε ιδέας. Ξέρω πως οι ιδέες είναι κατώτερες από μια δημιουργική ψυχή. Γίνομαι ολοένα amoral, anideal, μα όχι με το αρνητικό, παρά με το θετικό, βαθύ περιεχόμενο που έχουν οι λέξεις τούτες – που αρνητικές είναι μονάχα στις άγονες, αναίσθητες, κρύες ψυχές. Απαλλάχτηκα απ’ όλες τις αμοιβές που δίνουν τα στρατόπεδα και δεν ελπίζω σε καμιά από τις τιμωρίες τις ηρωικομαρτυρικές που υπόσχονται. Έφτασα πια, θαρρώ, στην κατάσταση που μου ταιριάζει και που άλλοτε μονάχα ως προαίσθημα είχα». (Αυτό το βρίσκει κάποιος στο βιβλίο «Τετρακόσια γράμματα του Καζαντζάκη στον Πρεβελάκη» στις σελίδες 464 – 465)

Ο Καζαντζάκης ως άνθρωπος του πνεύματος ήταν αδύνατο να μπει σε καλούπια και να ακολουθήσει θρησκείες ή ιδεολογίες. Ανέπτυξε την φιλοσοφία του δημιουργώντας μια σύνθεση από τις καλύτερες σκέψεις των μεγαλύτερων στοχαστών. Θαύμαζε τον Χριστό και τον Βούδα αλλά δεν έγινε ούτε χριστιανός ούτε βουδιστής και φυσικά ούτε άθεος. Θαύμαζε τον Λένιν για όσα πρότεινε σε μια εποχή κοινωνικής αδικίας αλλά δεν έγινε ποτέ κομμουνιστής. Θαύμασε τον Μουσολίνι που γνώρισε από κοντά, εντυπωσιάστηκε από τη Φασιστική Ιταλία, υποστήριξε τον πόλεμό της στην Αβυσσηνία αλλά δεν έγινε ποτέ φασίστας. Η Έλλη Αλεξίου παραθέτει τα λόγια του μεγάλου συγγραφέα και στοχαστή: «Δεν ανήκω σε μια ιδεολογία. Γι’ αυτό μπορώ να βλέπω καθαρά. Όταν ανήκεις σε κάποιο κόμμα, δεν βλέπεις καθαρά. Κι αν βλέπεις καθαρά, δεν μπορείς ν’ ανήκεις σε κόμμα».

Έζησε τον πόλεμο αλλά δεν αρνήθηκε ποτέ την αξία της ιδέας του πολέμου. Γι’ αυτό, το 1940, βρισκόμενος στην Αγγλία την ώρα που ανέτειλε η μεγάλη σύγκρουση στην Ευρώπη, έγραψε:

«Μέσα μια φωνή, ο «άνθρωπος», είναι φυσικό να πονάει τους ανθρώπους και ν’ αποτροπιάζεται το αίμα, μα μέσα μας υπάρχει και μια άλλη φωνή, που δε νοιάζεται για την ασφάλεια, την καλοπέραση και την ευτυχία του ανθρώπου και ξέρει πως, χωρίς τον Πατέρα Πόλεμο, θα βούρκιαζε, στεκάμενο νερό, η ζωή». Γνώριζε μια μεγάλη αλήθεια και έβλεπε καθαρά ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στην παρακμή και στο θάνατο, ανθρώπους και λαούς: «Η ευτυχία κι η καλοπέραση στάθηκαν πάντα επικίντυνες στ’ άτομα και στους λαούς».

Γνώριζε όμως και πολύ καλά τους Έλληνες οι οποίοι δεν πιστεύουν τίποτα πέρα από το συμφέρον τους, κάτι που είχε τονίσει πολύ νωρίτερα ο Ίων Δραγούμης. Ο Καζαντζάκης πάντως το είπε ξερά: «Οι άνθρωποι στην Ελλάδα είναι ακόμη ολότελα απροετοίμαστοι να ακούσουνε μια ιδέα και να ταραχτούν. Είναι μικροί, εμποράκοι, δασκαλάκοι, άναντροι». Δε μπορώ σε αυτό το σημείο να μην παραθέσω την ωμή και διαχρονική αλήθεια του Ίωνος Δραγούμη για τον Έλληνα. Ο Έλληνας παραμένει ίδιος σήμερα όπως πριν 100 χρόνια στα χρόνια του πρώτου Έλληνα εθνικιστή και σοσιαλιστή:

«Ω Έλλην, Έλλην είσαι πάντα αυτός ο ίδιος που σε ξέρω. Μένεις στην Ελλάδα και χώνεσαι στην πολιτική, κοντεύεις να χαλάσης. Διά μιας αποφασίζης να αφήσης την συγκίνηση αυτή και να κοιτάξης το συμφέρον σου, δηλαδή να κάμης χρήματα».

Φύσει ατομιστής ο Έλλην άνθρωπος ακόμα κρατά γερά τις θεωρίες του ατομισμού και της αναρχίας διότι δεν μπορεί να υποταχθεί σε άλλο ιδανικό πέραν του χρήματος και του στομαχιού. Χάλασε ο Έλληνας και τώρα το ιδανικό είναι να τον ξαναφτιάξουμε. Αυτή είναι η πρόκληση του παρόντος και το όραμα του μέλλοντος. Και για αυτό ο Καζαντζάκης ζήλεψε τα προτερήματα λαών πειθαρχημένων και έγραψε εκεί στην μακρινή Αγγλία:

«Κούνησα το κεφάλι με αγανάχτηση και θλίψη. Συλλογίστηκα εκεί κάτω πλήθος νέους της ρωμαίικης ράτσας, πόσο βαρύς θα ‘ταν γι’ αυτούς ένας τέτοιος δεκάλογος. Δύναμη, πειθαρχία, πάθος και σιωπή». 

Ωστόσο, ο Καζαντζάκης δεν έπαθε ποτέ την πνευματική ψώρα. Ο ελληνικός λαός όμως δεν θεραπεύτηκε ακόμα. Πότε θα γίνει καλά;

ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΘΕΜΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ : ΥΣΤΑΤΟ ΧΑΙΡΕ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΜΠΟΤΕΡ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

Πριν λίγες μέρες έφυγε από κοντά μας ο Θέμης Μαρίνος, η τελευταία μεγάλη προσωπικότητα της Εθνικής Αντίστασης, που δημιούργησε τον θρύλο του στα πεδία των μαχών χωρίς κομματικές «ευλογίες» και περγαμηνές. Ίσως έτσι εξηγείται γιατί η παρηκμασμένη πολιτεία ξέχασε να αναφερθεί με αφορμή το θάνατό του, έστω και τυπικά, στον μεγάλο αυτό Έλληνα!  

Ο, γεννηθείς το 1917 στη Ζάκυνθο, Θέμης Μαρίνος άφησε το στίγμα του στην ιστορία της δεκαετίας του 1940. Πολέμησε το 1940 στον ελληνοιταλικό πόλεμο στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και ακολούθως στη μάχη της Κρήτης τον Μάιο του 1941. Ακολούθως συνελήφθη από τους Γερμανούς αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει στη Μέση Ανατολή και εντάχθηκε αρχικά στην 1^η Ελληνική Ταξιαρχία. Κατόπιν εκπαιδεύτηκε από τους συμμάχους στο Βρετανικό Κέντρο Ειδικής Εκπαίδευσης στην Παλαιστίνη.

Η συμμετοχή στον Γοργοπόταμο

Το φθινόπωρο του 1942 εστάλη στα ελληνικά βουνά μαζί με άλλους 11 σαμποτέρ και αξιωματικούς για να πραγματοποιήσουν την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Αυτή η ομάδα αποτέλεσε την πρώτη παρουσία μελών της Βρετανικής Συμμαχικής Αποστολής στη χώρα μας. Ο Μαρίνος υπήρξε ο μοναδικός Έλληνας. Η Αποστολή μάταια έψαχνε να έρθει σε επαφή με τους Έλληνες αντάρτες. Όπως γράφει και ο ίδιος στο βιβλίο του «Αποστολή Harling 1942 – η επιχείρηση Γοργοποτάμου», (εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 1994) οι πληροφορίες που είχαν οι Βρετανοί για την κατάσταση και το αντάρτικο στην Ελλάδα ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Οι Βρετανοί γνώριζαν μόνο για «αντάρτες του Ζέρβα» δηλαδή του ΕΔΕΣ και «του Σεφεριάδη» (ΕΑΜ). Κανέναν δεν βρήκαν όμως, στην περίπτωση του Ζέρβα η SOE είχε ενημερώσει τα μέλη της Αποστολής πως βρισκόταν στο χωριό Πέρα Κράψη αν και ο ίδιος ήταν στο Σακαρέτσι της Ηπείρου! Η χιλιομετρική απόσταση στο χάρτη υπολογιζόταν σε 100 χιλιόμετρα, πρακτικά όμως ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Ο Σεφεριάδης, που θεωρούνταν λανθασμένα ο ηγέτης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ –στην πραγματικότητα αυτός είχε φροντίσει να ενισχύσει με βρετανικές χρυσές λίρες και οπλισμό τους πρώτους αντάρτες του Άρη Βελουχιώτη-, είχε συλληφθεί από τους Ιταλούς.

Όσο για τον Βελουχιώτη οι Βρετανοί αφού έπεσαν με αλεξίπτωτα στα βουνά της Ελλάδας έμαθαν για την ύπαρξή του αλλά αυτός δεν απαντούσε στα μηνύματα που του έστελναν μέσω χωρικών. Έτσι άρχισαν να πιστεύουν πως επρόκειτο για μυθικό πρόσωπο, δημιούργημα των χωρικών των βουνών, κατά τον σαμποτέρ Ντένυς Χάμσον! Ο πρώτος της Αποστολής ωστόσο που ήρθε κατά τύχη σε επαφή με τον Άρη ήταν ο Θέμης Μαρίνος. Συμπτωματικά η μέρα συνάντησης ήταν η 28^η Οκτωβρίου 1942. Γράφει ο Μαρίνος:

«Ο Νικηφόρος πράγματι ήταν πατριώτης, ασχέτως αν ήτανε τότε μέλος του ΚΚΕ, ο πατέρας του ήτανε βασιλικός. Λοιπόν, το θέμα ήτανε ότι ενθουσιάστηκε, μας αγκάλιασε και μας λέει: Πάμε στον καπετάνιο. Πήγαμε εκεί πέρα που ήτανε το κρησφύγετο του Άρη και εκεί συναντηθήκαμε. Επειδή ήταν 28 Οκτωβρίου εκείνη τη μέρα, εγώ του είπα καπετάνιε συγχαρητήρια για την 28η Οκτωβρίου της Αλβανίας. Και μου λέει: Και τι είναι αυτή η 28η Οκτωβρίου; Δεν είχε καταλάβει…Το χειρότερο είναι ότι μας έθεσε υπό κράτηση. Εκείνη τη στιγμή είχε υπό κράτηση και έναν Γερμανό αξιωματικό και μία διερμηνέα του. Τους οποίους απελευθέρωσε, τους άφησε να φύγουν, μάλλον για να μην τους δούμε εμείς. Μας έβαλε υπό κράτηση, προσποιούμενος ότι δεν ξέρει τι είμαστε. Επενέβη ο Νικηφόρος, ο οποίος του λέει, καπετάνιε εδώ πέρα αυτοί είναι οι σύμμαχοι ήρθαν εδώ από τη Μέση Ανατολή. Είδαμε το αεροπλάνο, είδαμε να πέφτουν τα αλεξίπτωτα, χάλασε ο κόσμος εδώ γύρω και εμείς θα τους φερθούμε έτσι; Φαίνεται πως το κατάλαβε ο Άρης και τελικά άλλαξε άρδην συμπεριφορά…» και συνεχίζει: «Του εξήγησα ότι πρόκειται για επείγουσα επιχείρηση. Και του ζήτησα να μας πάει να συναντήσουμε τους υπόλοιπους της αποστολής. Και είπε εντάξει, θα σας πάω. Αλλά τι έκανε αυτός; Αντί να πάει προς την πλευρά της Λαμίας, έστριψε προς την πλευρά της Αιτωλοακαρνανίας. Διότι μας είχε εμάς και έκανε στρατολόγηση ανταρτών κι έδειχνε ότι οι σύμμαχοι είναι μαζί του και ενθουσίαζε τον κόσμο για να πάρει περισσότερους. Λοιπόν, έτσι πήγαινε». 

Όλα άλλαξαν όταν ο Ζέρβας χωρίς όρους και αστερίσκους αφού ενημερώθηκε ότι τον έψαχναν οι Βρετανοί δέχτηκε άμεσα και αποφασιστικά να συναντηθεί με τον Γουντχάουζ και τον Μάγιερς και να ξεκινήσει για το σαμποτάζ. Κατά τον Θέμη Μαρίνο η συνάντηση Ζέρβα-Κρις αποτέλεσε «σταθμό στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας». Πράγματι αφενός οδήγησε στη πραγμάτωση του μεγαλύτερου τότε σαμποτάζ στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, που χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν και αφετέρου άλλαξε τη μοίρα του αντάρτικουκαθώς χωρίς την βρετανική ενίσχυση δεν θα μπορούσε να προσφέρει κάτι παραπάνω από ασύνδετες ανταρτοομάδες που δεν θα αποτελούσαν απειλή με κανένα τρόπο για τον Άξονα.   Για τον Βελουχιώτη όμως οι Βρετανοί σαμποτέρ αρχικά ήταν «κατάσκοποι των Γερμανών». Σήμερα είναι αποδεδειγμένο πως η άποψη αυτή αποτελούσε δικαιολογία για να καθυστερήσει όσο μπορούσε το σαμποτάζ. Αν αναλογιστεί κανείς και τις συζητήσεις του Άρη με τον Νικηφόρο και αργότερα με τον Ζέρβα, οι Βρετανοί ήταν «πράκτορες που ήρθαν να ρίξουν κανα γεφύρι αλλά προπαντώς να μας βάλλουν να φαγωθούμε για να μας ζέψουν πάλι στο πλευρό τους» θα διαπιστώσει πως το πρόβλημα ήταν πως έφτασαν πρώτοι στην Ελλάδα – ή νοιάστηκαν αν θέλετε (πάντα και μόνο για τα δικά τους συμφέροντα βέβαια)- οι «Βρετανοί καπιταλιστές» και όχι οι αγαπημένοι, για κάθε κομμουνιστή, Σοβιετικοί. Αργότερα μέσα στο 1943 θα πέσουν οι μάσκες και ο Άρης θα το παραδεχτεί μπροστά στον αιμόφυρτο αιχμάλωτό του Θέμη Μαρίνο, όπως θα δούμε παρακάτω.

Επιχείρηση Animals

Τον Μάρτιο του 1943 ο Θέμης Μαρίνος θα αναλάβει σύνδεσμος της Αποστολής στο Γενικό Αρχηγείο των Εθνικών Ομάδων του Ζέρβα, αντικαθιστώντας τον Κρις Γουντχάουζ που θα αναλάμβανε το αξίωμα του υπαρχηγού της Συμμαχικής Αποστολής. Από τότε οργανώνει και εκγυμνάζει τις αντάρτικες ομάδες ιδιαίτερα στη δυτική Στερεά και πρωτίστως στις επαρχίες Βάλτου, Τριχωνίδας και Ξηρομέρου. Τα αποτελέσματα στην περιοχή θα φανούν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Animals το καλοκαίρι του ’43. Ο ΕΔΕΣ θα ξεχωρίσει με αποκορύφωμα τη μάχη του Μακρυνόρους όπου δυνάμεις των ΕΟΕΑ Βάλτου υπό τους Χούτα και Παντελίδη θα ακινητοποιήσουν την επίλεκτη ιταλική Μεραρχία Μπρένερο και θα ανθέξουν στις επιθέσεις της γερμανικής Εντελβάις, που μόλις είχε έρθει από το Ανατολικό Μέτωπο. Από την περίοδο εκείνη οι Γερμανοί θα θέσουν ως υπ’ αριθμόν ένα εχθρό τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα λόγω της μαχητικότητάς του αλλά και της θέσης του που ήλεγχε τις δυτικές ακτές της δυτικής και βορειοδυτικής Ελλάδας, στις οποίες οι Γερμανοί είχαν πεισθεί ότι θα έκαναν απόβαση οι σύμμαχοι. Χωρίς την παρουσία του Θέμη Μαρίνου στην Αιτωλοακαρνανία και του Τομ Μπαρνς στην Ήπειρο τα αποτελέσματα στην Animals θα ήταν διαφορετικά.

     

«Δεν θα ξαναδείς τον ήλιο»

Το φθινόπωρο του 1943 ο ΕΛΑΣ εξαπολύει οργανωμένα και συντονισμένα με το Βαλκανικό Κομμουνιστικό αντάρτικο τον κατοχικό εμφύλιο πόλεμο. Ο Βελουχιώτης και ο ΕΛΑΣ κατηγορούν τον Ζέρβα για συνεργασία με τον εχθρό. Την ίδια κατηγορία θα εκφράσουν για όλες τις οργανώσεις ανά την Ελλάδα που ως τότε δεν είχαν οικειοθελώς ή μη υποταχθεί στον ΕΛΑΣ. Ο Καπετάνιος του ΕΛΑΣ μάλιστα θα διακηρύξει ψευδώς ότι η επίθεση αυτή ήταν διαταγή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής! Η αντίδραση του Στρατηγείου και της Βρετανικής Αποστολής στην Ελλάδα ήταν να κατηγορήσουν ευθέως τον ΕΛΑΣ για ευτελισμό της Εθνικής Αντίστασης.

 

Η πραγματικότητα ήταν πως ο Άρης εκτελούσε αυτό που πίστευε πάντα την εξόντωση του Ζέρβα και του ΕΔΕΣ αλλά μόνος του δεν μπορούσε να λάβει μια τέτοια απόφαση. Ήδη από τις 21 Σεπτεμβρίου του ’43 σε επιστολή προς τον ηγέτη του ΚΚΕ, Σιάντο ζητούσε τη διάλυση έστω και αιματηρώς του ΕΔΕΣ, της ΕΚΚΑ αν δεν δεχόταν τη σύμπλευση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ την ώρα που κατά τις πληροφορίες του οι Γερμανοί εγκατέλειπαν την Ελλάδα και οι Άγγλοι ετοιμάζονταν για «αναίμαχτη απόβαση μια ωραία πρωία». Η έγκριση και τυπικά δόθηκε από το Σιάντο όταν ανέβηκε ο ίδιος στο βουνό αρχές Οκτωβρίου. Τελικά ούτε οι Γερμανοί έφυγαν ούτε οι Άγγλοι έκαναν απόβαση. Οι πρώτοι όμως εξαπέλυσαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά των δύο οργανώσεων και διέλυσαν την αντίσταση.

Ιδιαίτερη σημασία με τα ανωτέρω έχει η φυλάκιση και ο βασανισμός του Θέμη Μαρίνου από τον Άρη την ίδια περίπου περίοδο. Το Νοέμβριο του ’43 ο Μαρίνος έπεσε στα χέρια του ΕΛΑΣ. Ο ίδιος είχε μπει στο μάτι του Βελουχιώτη και της ηγεσίας του ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ από την πρώτη στιγμή. Ήταν ο πράκτορας των Εγγλέζων που μηχανορραφούσε με τον αγγλόδουλο Ζέρβα κατά του ηρωικού ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, κατά την γνωστή κομμουνιστική προπαγάνδα. Τότε ο Βελουχιώτης προσπάθησε να αποσπάσει με βίαιο τρόπο από τον Μαρίνο αυτά που ζητούσε το ΚΚΕ για την προπαγάνδα του. Γράφει ο Μαρίνος στο συγκλονιστικό βιβλίο του «Ο εφιάλτης της Εθνικής Αντίστασης» (εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα 2003, τόμος Β’, σ. 271-273):

 «Μέ ἀνέβασαν στό πάνω πάτωμα, σ’ἕνα μεγάλο δωμάτιο μ’ἕνα τραπέζι στή μέση, ὅπου βρισκόταν ἕνας ἄγνωστος σ’ἐμέ συνταγματάρχης τοῦ ΕΛΑΣ. Μέ ρώτησε ποιός εἶμαι καί μόλις ἄκουσε πώς ἤμουν ὁ Θέμης μέ ἔφτυσε στά μοῦτρα κι ἄρχισε νά μέ βρίζει μέ τά αἰσχρότερα λόγια. Διαμαρτυρήθηκα μέ ὅσο μποροῦσα πιό πολιτισμένο τρόπο, ἐπειδή ἦταν ἀνώτερός μου, ἀλλά αἰφνιδίως ἄνοιξε πίσω μου μία πόρτα κι ὅρμησε μαινόμενος ὁ Ἄρης ξεφωνίζοντας μέ τά ἑξῆς περίπου λόγια: «Σκασμός παλιοτόμαρο, πῶς τολμᾶς νά προσβάλεις τόν Τίμιο Ἕλληνα Σύν/ρχη Παπασταματιάδη;» (ἔτσι μοῦ σύστησε τόν Νίκ. Παπασταματιάδη, ἐπιτελάρχη του). Συγχρόνως μου ἐπιτέθηκε μέ χαστούκια, κλωτσιές καί γροθιές, χτυπώντας μέ συγχρόνως μέ τό μαστίγιό του ἀκόμη καί στό πρόσωπο. Τίς βρισιές καί βλαστήμιες ἀκολούθησε κατηγορητήριο ὅτι εἶμαι προδότης γιατί βοηθάω τόν ΕΔΕΣ πού συνεργάζεται μέ τούς Γερμανούς ἐναντίον τοῦ ΕΛΑΣ, καί πουλημένο τομάρι στούς Ἐγγλέζους καί τό Βασιλιά Γλυξμπουρκ… Εἶχα σχεδόν καταρρεύσει ἀπό τά ἀλλεπάλληλα ἄγρια χτυπήματα, μέχρι σημείου νά μή μπορῶ νά συγκρατήσω τά οὔρα μου. Πάντως δέν ἔχασα τήν ψυχραιμία μου, ἄν καί τό σκληρό μαστίγιο τοῦ Ἄρη κάθε φορά πού ἔπεφτε ἄνοιγε πληγές στό κεφάλι μου καί τά αἵματα ἔτρεχαν στό πρόσωπό μου…Ἐνῶ ἐξακολουθοῦσαν οἱ προπηλακισμοί ἀπό τόν Ἄρη καί τούς «Μαυρισκούφηδες» τοῦ Καπετάν Τζαβέλα, ἄρχισε μία ἐξαντλητική ἀνάκριση μέ πιέσεις γιά νά ἐξαναγκασθῶ νά «ὁμολογήσω» ὅτι ὁ Ζέρβας συνεργαζόταν μέ τούς Γερμανούς. Στήν ἀντίδρασή μου, ὅτι οἱ κατηγορίες ἦταν ἀνυπόστατες καί στήν ἐπισήμανση προσφάτων μαχῶν τῶν ΕΟΕΑ ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ μέ πολλούς νεκρούς καί τραυματίες, πού κάθε ἄλλο παρά συνεργασία μαζί του ἔδειχναν, ἀκολούθησε δεύτερο κύμα ἀνη­λεοῦς ξυλοδαρμοῦ… Κατόπιν μου ἔφεραν ἕνα ἐρωτηματολόγιο μέ τρία βασικά ἐρωτήματα πάνω στίς ἴδιες πάντοτε ψευδεῖς κατηγορίες. Δέ θυμᾶμαι ἀκριβῶς πώς ἦταν διατυπωμένες, ἀλλά ἀπέβλεπαν στήν ἔγγραφη ἐκ μέρους μου μαρτυρία περί συμπαιγνίας Ἀποστολῆς-Ζέρβα καί συνεργασίας τοῦ ΕΔΕΣ μέ τούς Γερμανούς»

Αφού ο Μαρίνος αρνήθηκε τα ανωτέρω ο Άρης εξαγριώθηκε και του τόνισε πως δεν θα ξανάβλεπε τον ήλιο αν δεν επιβεβαίωνε τις …κατηγορίες. Τότε του είπε ο ΕΛΑΣ έχει ως πρώτο στόχο τις αντίπαλες οργανώσεις και όχι τους Γερμανούς τους οποίους έχουν αναλάβει να πολεμούν οι Σοβιετικοί. Αυτή η κατά κάποιο τρόπο εξομολόγηση του Άρη έχει ιδιαίτερη βαρύτητα αν την ερμηνεύσουμε με την μαρτυρία του Βάλτερ Χάνγκεν, διοικητή του ΝΑ Κλιμακίου των Μυστικών Υπηρεσιών των Γερμανών στη δίκη της Νυρεμβέργης. Εκεί ο Χάνγκεν υποστήριξε πως ο Στάλιν είχε δώσει διαταγές στον ΕΛΑΣ και στον Τίτο σε περίπτωση απόβασης των Βρετανών στην Ελλάδα ή στην Αδριατική από το 1943 και μετά να σταματήσουν τον πόλεμο με τους Γερμανούς και να χτυπήσουν τους Άγγλους! Εν τέλει ο Μαρίνος κατόρθωσε να σωθεί με αρκετά τυχερό τρόπο. Έτσι οι αποκαλύψεις του Άρη έγιναν γνωστές.

Αρχές του 1944 ο Μαρίνος επέστρεψε στο Κάιρο και ενημέρωσε τους Βρετανούς για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων τόνιζε:

 «4) Οι αντάρται του ΕΛΑΣ προβαίνουν εις βαρβαρότητας και σφαγάς διά μαχαίρας και άλλων μέσων διά των παραμικροτέρων αφορμών και διά λόγους ως επί το πλείστον σχέσιν έχοντας με την πολιτικήν της οργανώσεώς των. Οι του ΕΟΕ ουδέποτε προέβησαν εις τοιαύτας βαρβαρότητας και ουδέποτε εξετέλεσαν άνθρωπον εάν δεν είχε προβεί εις έγκλημα κατά της πατρίδος. Αλλά και εις την περίπτωσιν αυτήν η εκτέλεσις εγένετο διά τυφεκισμού επισήμως.

5) Οι Αξ/κοί του ΕΛΑΣ ουδένα σεβασμόν πρός την Συμμαχικήν Αποστολήν έχουν ή είχαν, αντιθέτως κάμναν αντισυμμαχικήν προπαγάνδαν της χειροτέρας μορφής, τόσον στους αντάρτας των όσον και εις τους πολίτας. Οι του ΕΟΕ τρέφουν μεγάλον σεβασμόν πρός την Συμμαχικήν Αποστολήν και δημοσία εκφράζουν την πλήρη εμπιστοσύνην των εις τους Συμμάχους.

6) Διά την εκτέλεσιν επιχειρήσεων διαταχθεισών εκ Μέσης Ανατολής, το μέν ΕΛΑΣ έφερε πάντοτε δυσκολίας ή εμπόδια, το δέ ΕΟΕ πρώτον εξετέλει αυτάς, ασχέτως εάν υπήρχε πιθανότης επιτυχίας ή όχι. Η διαφορά αύτη έγκειται εις το ότι τα πολεμοφόδια και τους άνδρας το ΕΛΑΣ τα χρειάζεται ουχί διά τον πόλεμον, ουχί διά τους Γερμανούς, αλλά διά τους Έλληνας και διά την επιτυχίαν των δικτατορικών του επιδιώξεων.

7) Τα χρήματα άτινα εν Ελλάδι διέθετεν η Συμμαχική Αποστολή, εκ μέρους μέν της ΕΔΕΣ εξοδεύοντο δι’ αγοράν τροφίμων, ενδυμάτων και άλλων χρειωδών υλικών ελάχιστα δέ εις προπαγάνδαν, εκ μέρους όμως του ΕΛΑΣ τα τρόφιμα και τα είδη απεκτώντο διά κατασχέσεων κι’ επιτάξεων ως επί το πλείστον τα δέ χρήματα μυστηριωδώς εξαφανίζοντο. Κατά την γνώμην μου το μεγαλύτερον μέρος αυτών καταναλώνετο εις προπαγανδιστικάς υπέρ της ΕΑΜ εφημερίδας»

Κατόπιν ανέλαβε νέα αποστολή στο Ιόνιο και στη γενέτειρά του Ζάκυνθο όπου οργάνωσε δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών μέχρι το Νοέμβριο του 1944. Οι εμπειρίες και οι αναμνήσεις του για την επιχείρηση Dastard περιλαμβάνονται στο τελευταίο χρονικά βιβλίο του «Μυστική αποστολή στο Ιόνιο 1944, κωδικός Dastard» (εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2013).

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ : Ο ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΑΠΑΝΤΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ!

«…ιδού ο τολμητίας αξιοθαύμαστος φασισμός, αν τον εξετάσετε από περιωπής και ασχέτως προς τα συμφέροντα των καθέκαστα εθνών, μας υπομιμνήσκει την κατ’ εξοχήν ανάγκην ενός λαού δια να ζωογονηθεί, να επικρατήση, να προκόψη, την παλαιάν και τόσον περιφρονουμένην φιλοπατρίαν το απλούστατον, φαεινότατον πατροπαράδοτον ιδανικόν, το οποίον βαρυνθέντες να προσβλέπωμεν και να γευώμεθα ως άσπρο καλοψημένο ψωμί, μεταβάλλομεν εις αμφιβόλου ποιότητος καρύκευμα, εις αμφιβόλου Ελληνικότητος λέξιν, και το μετωνομάσαμεν εθνικισμόν. Η πατριδολατρεία των φασιστών, θρησκεία τάσεων συντηρητικών…»

Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ἀπάντων τιμιώτερόν ἐστιν ἡ Πατρὶς καὶ σεμνότερον καὶ ἁγιώτερον καὶ ἐν μείζονι μοίρᾳ καὶ παρὰ θεοῖς καὶ παρ᾿ ἀνθρώποις τοῖς νοῦν ἔχουσι. 

Σωκράτης (Πλάτωνος Κρίτων, 51α, 51β)

ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ : ΟΙ ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΠΟΥ ΝΙΩΘΟΥΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Άρθρο του Γιώργου Γεράκη,
Εφημερίδα Λέσβου «Δημοκράτης» 25-12-2008

 

Ο φανατισμός των Ισλαμιστών στην Τουρκία δεν επιτρέπει διαφοροποιήσεις ειδικά σε θέματα θρησκείας.
Αυτό όμως που δεν επετεύχθη με «ζεϊμπέκικα και κουμπαριές» το πράττει η Ορθοδοξία αφού είναι έκδηλο σε πολλούς Τούρκους το Ορθόδοξο υπόβαθρο.
Αν καί οι λιγοστοί Σελτζούκοι άλλαξαν τον εθνοθρησκευτικό χαρακτήρα εκατομμυρίων Ελλήνων (Μικρασίας, Θράκης, Πόντου κ.α.) που λόγω βίας ή συμφερόντων εξισλαμίσθηκαν ακόμα και επιφανειακά, σήμερα μία κρυμμένη Ορθόδοξη θρησκευτικότητα εκδηλώνεται από τους απογόνους τους.
Οι κρυπτοχριστιανοί αποτελούν για το Πατριαρχείο ένα κρυφό ποίμνιο τραγικών θυμάτων μιας αυταρχικής διοίκησης αιώνων. Ζουν παντού. Κυρίως στον Πόντο που ίσως είναι 2 εκατομμύρια!
Έρημοι ναοί λειτουργούν και ξαφνικά γεμίζουν κρυπτοχριστιανούς που κοινωνούν συνειδητά, νηστεύουν ακόμα και το λάδι όλα τα 5ήμερα της Μ. Τεσσαρακοστής.
Γράφονται συνθήματα σε τοίχους από νέους με αναζητήσεις: «Δεν θέλουμε να είμαστε πια μουσουλμάνοι. Θέλουμε να γίνουμε Χριστιανοί»!
Τούρκοι λένε σε Έλληνες επισκέπτες: «Ο τόπος αυτός είναι δικός σας».
Hos geldiniz!
Φύλακες μνημείων λένε σε Έλληνες να μην πληρώνουν εισιτήριο γιατί «αυτά είναι δικά σας».
Δεν θεωρούν ευλογία απ’ τον Θεό το γεγονός ότι αδίκησαν τους Ρωμηούς κλέβοντας και διώκοντάς τους, πιστεύοντας ότι αυτός είναι ο λόγος που δεν βλέπουν προκοπή! Καταλαβαίνουν ότι ζουν σε μια χώρα που όλα είναι Ελληνικά!
Ιστορία, μνημεία, πόλεις, πολιτισμός και το σημαντικότερο ότι η συντριπτική πλειοψηφία εξ’ αυτών γνωρίζει ότι στις φλέβες τους ρέει Ελληνικό αίμα!
Τα περιστατικά πολλά.
Στο ναό Αγ. Τριάδος Σταυροδρομίου Κωνσταντινουπόλεως, ο π. Δοσίθεος συναντά νεαρή Τουρκάλα που ρίχνει οβολό στο παγκάρι, ανάβει κερί, προσκυνεί την εικόνα και εξηγεί στον Πάτερ: «Μου αρέσουν τα δικά σας»!
Κάθε Παρασκευή που λειτουργεί η Μονή Μεταμορφώσεως Πρώτης συρρέουν πολλοί Τούρκοι. Στο νησί Αντιγόνη τιμούν τον Αγ. Γεώργιο φέρνοντας στο μοναστήρι λάδια, λαμπάδες, χρήματα για τα θαύματα που κάνει. Σ’ ένα απ’ τα 40 αγιάσματα της Πόλης, στο Μπαλουκλή καταφεύγουν πολλοί Τούρκοι ζητώντας βοήθεια σε δύσκολες περιστάσεις της ζωής.
Στην Παναγία του Βεφά κάθε πρωτομηνιά εκατοντάδες Τούρκοι παίρνουν αγιασμό και την Πρωτοχρονιά γίνεται το αδιαχώρητο από χιλιάδες προσερχόμενους.
Κοντά στην Αγιά Σοφιά, στον Αϊ Θαράπο, κάθε Δευτέρα Ορθόδοξος ιερέας διαβάζει συνεχώς ευχές σε «μουσουλμάνους» που ζητούν εξομολόγηση.
Το αγίασμα της σπηλιάς Αγ. Δημητρίου Ξηροκρήνης γεμάτο δεκανίκια και τάματα από Τούρκους ακόμα και απ’ το Ερζερούμ που θεραπεύθηκαν.
Εκκλησιάζονται, ζητούν να κοινωνήσουν, προσκυνούν το Σταυρό, ευχαριστούν τον παπά που σταυρώνει το άρρωστο παιδί τους, αγαπούν ιδιαιτέρως τον Aziz Nikola (Άγιο Νικόλαο)! Τουρκάλα κρατά 50 χρόνια αναμμένο το καντήλι στο Ναό Ταξιαρχών Μοσχονησίων!
Η «Σαμπάχ» γράφει: «Η επαναλειτουργία της Πατριαρχικής Σχολής Χάλκης είναι αίτημα άκρως λογικό» και ο αρθρογράφος Τσαντάρ υποστηρίζει «την οικουμενικότητα του Πατριαρχείου που ισχύει απ’ το 451… ».
Ο Γ. Τζιβαόγλου γράφει ότι ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ υπήρξε μοιραίο λάθος. Τουρκική τράπεζα παρουσίασε έκδοση για το Βυζάντιο που περιείχε ακόμα και λόγο του Αγίου Βασιλείου προς νέους!
Η Τουρκική ακαδημία επιστημών διοργάνωσε συνέδριο για τη ζωή στο Βυζάντιο.
Στην Τουρκία οι Ορθ. Εκκλησίες δεν πληρώνουν ηλεκτρικό ρεύμα όπως στην Ελλάδα.
Απαλλάσσονται!
Τουρκικές πηγές σε έρευνα του Ν. Χειλαδάκη αποκαλύπτουν ότι στη Μονή Παντοκράτορος του Κερατίου που υπήρχαν οι αυτοκρατορικοί τάφοι Κομνηνών και Παλαιολόγων, είναι σήμερα η περιοχή Φατίχ, κέντρο φανατικών ισλαμιστών και συνηθίζουν πολλοί Τούρκοι να ανάβουν κεριά και να ρίχνουν χρήματα σ’ έναν τάφο παρά την προειδοποιητική επιγραφή που απαγορεύει αυστηρά τη συνήθεια αυτή.
Στην ίδια συνοικία υπήρχε ο Βυζαντινός ναός Αγίων Αποστόλων. Πάνω στα ερείπιά του χτίστηκε τζαμί και κατόπιν επισκευών ανοίχτηκε ο τάφος του Μωάμεθ Πορθητή που είχε μητέρα Χριστιανή -πιθανώς Ελληνίδα- και διαπιστώθηκε ότι μία καταπακτή οδηγούσε στην υπόγεια αίθουσα της παλιάς Εκκλησίας, αποδει-κνύοντας ότι ο Μωάμεθ είχε ταφεί σε Ορθόδοξη Εκκλησία εν μέσω Βυζαντινών αυτοκρατόρων!
Μαρτυρίες αναφέρουν ότι στα τέλη της ζωής του είχε ασπασθεί τον Χριστιανισμό και δίπλα στον τάφο του βρέθηκε Σταυρός και εικόνα της Παναγίας!
Ο ναός Αγίας Ειρήνης δίπλα στην Αγιά Σοφιά δεν έγινε ποτέ τζαμί.
Ο Μωάμεθ τον άφησε να λειτουργεί κανονικά χάριν της Χριστιανής μάνας του! Όλα αυτά απασχολούν κατά καιρούς τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Το περιοδικό «Ακτουέλ» της Σαμπάχ παρουσίασε άρθρο: «Ο Πορθητής ήταν Χριστιανός;»!
Η εβδομαδιαία τουρκική επιθεώρηση αξιών αναφέρει: «Επιστρέφουν στις θρησκευτικές τους ρίζες»! Επισημαίνει ότι σε 3 χρόνια μοιράστηκαν 8 εκατομμύρια Ευαγγέλια (incil) στην τουρκική γλώσσα, ενώ φανερά βαπτίζονται Χριστιανοί πολλοί μουσουλμάνοι απόγονοι εξισλαμισμένων Ελληνογενών που ανακαλύπτουν τις χριστιανικές τους ρίζες!
Η «Σαμπάχ» τιτλοφορεί: «Η Εκκλησία της Παναγίας στην Κωνσταντινούπολη, τελευταία ελπίδα για τους Τούρκους»!
Την χαρακτηρίζει «Πόρτα ελπίδας», τόπο προσκυνήματος και προσευχής στα προβλήματα των Τούρκων με αθρόα προσέλευση που κάθε 1η του μηνός δημιουργείται το αδιαχώρητο!
Η φήμη της Παναγίας απλώθηκε παντού και οι Τούρκοι -ακόμα και διάσημοι- προσέρχονται για να ανάψουν κεριά, να φιλήσουν το χέρι Ορθόδοξου παπά, δηλώνοντας ότι εκεί είναι το σπίτι του Θεού γιατί γίνονται θαύματα!
Στον Αρχάγγελο Μιχαήλ στη Σεβάστεια, αναφέρεται στα συναξάρια ότι μικρά ψάρια εντός του αγιάσματος έγλυφαν το σώμα των ασθενών και λάμβαναν θαυματουργικά θεραπεία. Η Εκκλησία καταστράφηκε τον 15ο αιώνα, αλλά σήμερα το αγίασμα χρησιμοποιείται με τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες προσελκύοντας πολλούς Ευρωπαίους.
Η εφημερίδα «Σταρ» γράφει: «Τουρκάλες με μαντίλες πάνε σε Εκκλησίες», ανάβουν κεριά, κάνουν τάματα, ζητάνε την ευλογία έκπληκτων παπάδων, προσκυνούν εικόνες, επικαλούνται Αγίους (όλα αυτά τα απαγορεύει το Ισλάμ), παρατηρώντας μία μεταστροφή σε Ελληνορθόδοξους ναούς και αγιάσματα όπου οι Τούρκοι βρίσκουν καταφύγιο!
Η εφημερίδα «Μιλιέτ» αναφέρει ότι με μέριμνα Τούρκου δημάρχου, γιορτάστηκε ευλαβικά στη Σηλυβρία η μνήμη του Αγίου Νεκταρίου με μαζική συμμετοχή «μουσουλμάνων»!
Τα τελευταία χρόνια επετράπη στην εορτή των Θεοφανίων να ρίχνεται στο Βόσπορο ο Σταυρός.
Πιο πολύ χάρηκαν οι Τούρκοι ψαράδες γιατί θεωρούσαν ότι ο λόγος που μειώθηκαν τα ψάρια στη θάλασσα ήταν που δεν έριχναν οι Ρωμηοί το Σταυρό τα Φώτα!
Τουρκικές εφημερίδες ανέφεραν ότι νεαρή Τουρκάλα βούτηξε με τα ρούχα να πιάσει το Σταυρό στον Κεράτιο μαζί με Χριστιανούς δίνοντας συνέντευξη ότι ήθελε να τιμήσει τη γιορτή των Ρωμηών και θα το ξανάκανε για να πάρει ευλογία!
Η «Χουριέτ» πρώτη σε κυκλοφορία τουρκική εφημερίδα δημοσίευσε πριν λίγα χρόνια ότι Τούρκος υποψήφιος δήμαρχος κυβερνώντος ισλαμικού κόμματος ζήτησε την ευλογία του Πατριάρχη, παρακολουθώντας τη θ. λειτουργία στην Παναγία Ευαγγελίστρια την 25η Μαρτίου(!), μίλησε δημόσια σε Τούρκους δημοσιογράφους για την αγιότητα του ηγέτη της Ορθοδοξίας και του πρόσφερε τριαντάφυλλο…»!
Τουρκικά κανάλια δείχνουν Μετέωρα, Μιστρά, ψαλμωδίες, βίους Αγίων κ.α.
Προβάλλουν Τούρκους που αγιογραφούν και ότι έξω από την Άγκυρα σε ιστορική παλαιοχριστιανική κατακόμβη συρρέουν προσκυνητές πιστεύοντας ότι θα βοηθηθούν στη ζωή τους, ανάβοντας κεριά εκεί όπου συγκεντρώνονταν παλιά οι Χριστιανοί.
Έξω από τα Άδανα σε κατακόμβη που αγίασαν 7 Χριστιανοί νέοι προσέρχονται Τούρκοι προσκυνητές θυμιάζοντας λιβάνι που απαγορεύει το Ισλάμ, θεωρώντας τους τόπους ιερούς διότι γίνονται φοβερά θαύματα.
Στην Ταρσό ο Ναός Αποστόλου Παύλου είναι προσκύνημα, ανάβουν καντήλια, φιλάνε εικόνες, πίνουν αγίασμα για την υγεία τους και όλα αυτά τα θεωρούν ιερά. Στις 24 Σεπτεμβρίου στην Πρίγκηπο τιμούν τον Άγ. Γεώργιο τον Κουδουνά.
Δεκάδες χιλιάδες προσκυνητές απ’ τα πέρατα της Τουρκίας με τσαντόρ, ακόμα και ηλικιωμένοι, περπατούν ξυπόλητοι, απ’ τις ακτές όλη την ανηφόρα ως την κορυφή που είναι ο ναός σε ένα άνευ προηγουμένου πανηγύρι, κάνοντας τάματα, κρεμώντας κουρελάκια στα δέντρα, τηρώντας μία παράδοση με κλωστές, περιμένοντας σε ατέλειωτες ουρές επί 5 ώρες για να πάρουν αγιασμό, να τους σταυρώσει ο Ορθόδοξος παπάς, ανάβοντας κεριά, χαϊδεύοντας εικόνες, πιστεύοντας στη δύναμη του Σταυρού!
Τούρκοι γράφουν λογοτεχνικά βιβλία: «Κωνσταντινούπολις ήταν το όνομά σου… με το λαό σου τον ευσεβή, τις Εκκλησιές, τα μοναστήρια, τ’ αγιάσματά σου, με τις εικόνες, τους καλογέρους και τους αγγέλους σου, ήσουνα η πρωτεύουσα μιας αυτοκρατορίας. Κωνσταντινούπολις το όνομά σου…»
Ας τα βλέπουν αυτά στην χώρα μας «οι λίγοι» που έκαναν μόδα το να μάχονται την Εκκλησία.

ΠΥΓΜΗ
ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

"H ANTIΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ" (2ο ΜΕΡΟΣ)

Του Κωνσταντίνου Δημητριάδη

 

Δεξιά τοῦ λόχου Σολομῆ, ἀμύνθηκε ἕνας ἄλλος λόχος ΥΔ τοῦ 336 στον Αττίλα ΙΙ (ΥΔ του 211 στον Αττιλα Ι), δύναμης 190 ἀνδρῶν. Ὁ λόχος αὐτός, κάλυψε τήν περιοχή τοῦ ξενοδοχείου «Λήδρα Παλλάς», μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ἑλλαδίτη Ὑπλγό Ν. Λιγουδιστιανό.
Οἱ Τοῦρκοι ἐπιτίθεντο συνεχῶς, ἐνῶ οἱ ὅλμοι τους εἶχαν μετατρέψει τή γύρω περιοχή σέ ἐρείπια. Δύο ἀξιωματικοί τῶν κυανόκρανων τοῦ ΟΗΕ προέτρεψαν τόν Λιγουδιστιανό νά ὑποχωρήσει, τονίζοντας του, τήν ἀριθμητική καί μή συγκρίσιμη ὑπεροχή τῶν Τούρκων.
Αὐτός ὅμως ἀρνήθηκε.
Πρός μεγάλη ἀπογοήτευση αὐτοῦ καί τῶν ἀνδρῶν του, συμφωνήθηκε, μέ τή λήξη τῶν ἐχθροπραξιῶν, νά ἐκκενωθεῖ τό «Λήδρα Παλλάς» ἀπό τίς Ἑλληνικές δυνάμεις.
Ἔτσι, σήμερα, τό ἱστορικό ξενοδοχεῖο βρίσκεται ἐντός τῆς νεκρῆς ζώνης.
Στό ἀνατολικό ἄκρο τοῦ μετώπου, μέσα στήν παλαιά Λευκωσία, προέβαλε ἀντίσταση λόχος 150 ἀνδρῶν, ὑπό τούς Κυπρίους Ἀνθλγούς Λ. Σοφρωνίου καί Π. Παμπόρη.
Οἱ ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων ἦταν ἀδιάλειπτες καί χωρίς αὐτοί νά ὑπολογίζουν τίς ἀπώλειές τους, ἀφοῦ ἤθελαν ὁπωσδήποτε νά καταλάβουν ὁλόκληρη τήν παλαιά πόλη, μέχρι τό σημεῖο ὅπου βρίσκεται ἡ πλατεῖα Ἐλευθερίας.
Στήν προσπάθεια τους αὐτή, οἱ Τοῦρκοι, χρησιμοποίησαν ὅλμους καί ἐμπρηστικά βλήματα, μέ ἀποτέλεσμα νά ξεσπάσουν πυρκαγιές σέ πολλές οἰκίες τῆς περιοχῆς.
Οἱ συγκρούσεις μέσα στά σοκάκια τῆς παλαιᾶς πόλης ἐξελίχθηκαν σέ αἱματηρές ὁδομαχίες, στίς ὁποῖες οἱ ἀντίπαλοι ἀπεῖχαν μεταξύ τους, ἀκόμη καί 15 μόνο μέτρα.
Ὅπως ἔγραψε χαρακτηριστικά ὁ συγγραφέας Σπῦρος Παπαγεωργίου, «τό 336 Τάγμα Πεζικοῦ ἀγωνίσθηκε, ὅσο πολύ λίγες μονάδες, ἡ δέ ζώνη εὐθύνης του ὑπῆρξε ἡ μόνη περιοχή τῆς Κύπρου, στήν ὁποία οἱ Τοῦρκοι δέν ἠδυνήθησαν νά ἐκτελέσουν τά σχέδια τους. Τοῦτο ἐπετεύχθη, κατά μέγα μέρος, χάρη στόν διοικητή τοῦ Τάγματος, Ταγματάρχη Δημήτριο Ἀλευρομάγερο. Αὐτός, μέ τήν ἀποφασιστική του στάση κατά τίς ὧρες τοῦ θανάσιμου κινδύνου, ἐνέπνευσε στούς ἀξιωματικούς καί τούς ὁπλίτες του, τόση πίστη καί τόσο θάρρος, ὥστε νά μείνουν μαζί του καί νά ἀγωνισθοῦν μέχρι θανάτου. Πάντως ὁ ταγματάρχης εἶχε ὑπό τίς διαταγές του καί ἐκλεκτό ἔμψυχο ὑλικό».

Ὁ Διοικητής τοῦ «Ἐφεδρικοῦ Σώματος», Τχης Π. Πανταζῆς, ἄν καί δεδηλωμένων φιλομακαριακῶν αἰσθημάτων, εἶπε χαρακτηριστικά σέ ἔφεδρο ἀξιωματικό πού πολέμησε ἐκεῖ: «Ὅταν ἔμαθα ὅτι στόν Ἁγ. Παῦλο πολεμούσατε ἐσεῖς, οἱ ἑνωτικοί τῆς Ἀμμοχώστου, τότε εἶπα ὅτι ἡ Λευκωσία ἀποκλείεται νά πέσει στά χέρια τῶν Τούρκων».
Τό 336 Τάγμα ὑπέστη μεγάλες ἀπώλειες, προκειμένου νά διατηρήσει ἐλεύθερη τήν πρωτεύουσα, όπως και ο 1/211. Αναμνηστικές Στηλες εχουν ανεγερθεί στον περίβολο του Ι.Ν.Αγ.Παύλου με τα ονόματα των Πεσόντων και Αγνοουμένων ανδρών του 336 και του 1/211 κατά τις Μάχες της Λευκωσίας.
Ὑπάρχει επίσης μία ἐνδιαφέρουσα μαρτυρία γιά ἐκεῖνες τίς μέρες, πού ἀναφέρθηκε στήν ἐφημερίδα «ΣΗΜΕΡΙΝΗ», ἀπό τόν Χ. Χαραλαμπίδη. Τήν παραθέτω αὐτούσια, χωρίς νά μπορῶ νά τήν ἐπιβεβαιώσω, διότι δέν κατέστη δυνατόν νά τήν διασταυρώσω:
«Ἡ Κυβέρνηση, τότε, εἶχε ἐγκαταλείψει τή Λευκωσία, διότι θεωροῦσε τήν κατάληψή της ὡς δεδομένη ἀπό τόν ἐχθρό. Εἶχε δώσει, μάλιστα, ἐντολές, μέσω τοῦ τότε διευθυντῆ τῶν Κεντρικῶν Φυλακῶν Ὀνησίφορου Ἀντωνίου, νά ἐγκαταλείψουν καί οἱ στρατιῶτες μας τίς θέσεις τους, διότι θά δέχονταν τήν ἑπόμενη μέρα σφοδρή ἐπίθεση ἀπό μία τεθωρακισμένη τουρκική μεραρχία, ἐνισχυμένη ἀπό πυροβολικό καί ἀεροπορία, καί θά ἦταν μάταιη αἱματοχυσία κάθε προσπάθεια ἀντίστασης.
Τήν ἐντολή τῆς Κυβέρνησης Κληρίδη μετέδωσε ὁ ἀείμνηστος Ἀντωνίου στόν Ταγματάρχη Ἀλευρομάγειρο, ὁ ὁποῖος τοῦ ἀπάντησε: «Κύριε Ἀντωνίου, ἐγώ εἶμαι ἀξιωματικός τοῦ τιμημένου Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, ἀνεψιός τοῦ ἡρωικοῦ συνταγματάρχη Βουδικλάρη, καί θεωρῶ ἀτιμωτική ἐνέργεια τήν ἐγκατάλειψη ἐδαφῶν μας στόν ἐχθρό. Θά μεταφέρω τίς ὁδηγίες τῆς Κυβέρνησης στούς ἀξιωματικούς καί ἄνδρες μου καί θά τούς ἐξηγήσω καί τή δική μου ἀπόφαση νά παραμείνω ἐδῶ, ἔστω καί μόνος, γιά νά φυλάξω ἐθνικές Θερμοπύλες».
Πράγματι, ὁ Ἀλευρομάγειρος ἐνημέρωσε τούς ἀξιωματικούς καί ἄνδρες του, οἱ ὁποῖοι, πρός τιμήν τους, ἀπάντησαν ὅτι εἶναι ὅλοι ἀποφασισμένοι νά παραμείνουν στίς θέσεις τους καί νά φράξουν τό δρόμο στόν ἐχθρό, ὑπερασπιζόμενοι τήν Λευκωσία καί τά "Φυλακισμένα Μνήματα" ὅπου βρίσκονταν οἱ τάφοι τῶν Ἡρώων τῆς Ε.Ο.Κ.Α.
Οἱ μάχες, στίς 15 καί 16 Αὐγούστου 1974, στήν περιοχή τοῦ Ἁγίου Παύλου, ἦταν σκληρές. Ὁ ὑπεράριθμος καί πάνοπλος Ἀττίλας, μέ τήν ἐνίσχυση πυροβολικοῦ καί ἀεροπορίας, σφυροκοποῦσε τίς θέσεις τῆς Ἐθνικῆς Φρουρᾶς. Κατά κύματα, οἱ εἰσβολεῖς ἐπιχειροῦσαν ἐπιθέσεις ἐναντίον τῶν ἀμυνομένων ὀλιγάριθμων ἐθνοφρουρῶν μας.
Στίς 16 Αὐγούστου, ἐπιθέσεις καί ἀντεπιθέσεις διαδέχονταν όπως προανέφερα, ἡ μία τήν ἄλλη. Οἱ γενναῖοι μας δέν λύγισαν. Ἔμειναν ὁλόρθοι στίς ἐπάλξεις τοῦ ἐθνικοῦ χρέους. Ὁ ἥρωας Πανίκος Ἀθανασίου, κατά τή διάρκεια τῶν σκληρῶν ἐκείνων μαχῶν, ἦταν πολυβολητής στό ἱστορικό φυλάκιο «Παλούκια», μεταξύ Ἱπποδρόμου καί στρατοπέδου ΤΟΥΡΔΥΚ.
Οἱ ἄνδρες τοῦ φυλακίου αὐτοῦ, ἔκαναν νά ξαναζήσουν στήν ἐποχή μας οἱ Θερμοπύλες.
Μπροστά στόν ὑπεράριθμο, πάνοπλο ἐχθρό, ἔμειναν ἀμετακίνητοι στίς θέσεις τους. Ἔπεφταν ὁ ἕνας μετά τόν ἄλλο στό πεδίο τῆς τιμῆς. Ὁ Πανίκος θέριζε μέ τό πολυβόλο του τούς ἐχθρούς πού ἐπιχειροῦσαν νά τό καταλάβουν, καί κάλεσε τούς ἐναπομείναντες συντρόφους του νά ὑποχωρήσουν γιά νά σωθοῦν: «Φύγετε καί θά μείνω ἐγώ στό πολυβόλο γιά νά σᾶς καλύψω».
Μετά τήν ἐκεχειρία, ὁ Πανίκος δέν ἔδωσε σημεῖα ζωῆς.
Σάν ἐπίλογο αὐτοῦ τοῦ κεφαλαίου ἀναφέρω ἕνα περιστατικό πού διηγεῖται ὁ ἴδιος ὁ Στρατηγός Ἀλευρομάγειρος. Λέει λοιπόν ὁ Στρατηγός:
«Πρίν κλείσω τήν περιγραφή, ὀφείλω νά προσθέσω τό περιστατικό τῆς συνάντησής μου μέ τόν διοικητή τοῦ Τουρκικοῦ ἐπιτεθέντος Τάγματος, πού πραγματοποιήθηκε στίς 12:00 τῆς 17ης Αὐγούστου, ἐπί τοῦ ὑψώματος τοῦ Σχολείου τοῦ Κύκκου, ὕστερα ἀπό προτροπή τῶν ἀξιωματικῶν τῆς Εἰρηνευτικῆς Δύναμης τοῦ ΟΗΕ καί μέ ἐντολή τοῦ ΓΕΕΦ.
Ὁ Τοῦρκος ἀξιωματικός (Ταγματάρχης) μᾶς ζήτησε νά μεταφερθοῦμε περί τά 500μ. -μέ ἀντίστοιχη δική τους ἐνέργεια πρός τά πίσω-γιά νά ὑπάρξει κάποιου εἴδους «νεκρή ζώνη», ὥστε νά ἀποφευχθοῦν ἐντάσεις μεταξύ τῶν τμημάτων μας, προσθέτοντας ὅτι «τά δικά του τμήματα εἶναι τακτικά καί συνεπῶς πειθαρχημένα, ἐνῶ τά δικά μας εἶναι «ἄτακτα» καί συνεπῶς μή πειθαρχημένα».
Βέβαια, ἡ ἄμεση καί αὐθόρμητη ἀνταπάντηση στηρίχθηκε σέ τρία ἐπιχειρήματα:
1. Τά δικά του «πειθαρχημένα» τμήματα παραβίασαν κατάφωρα τήν ἐκεχειρία, κάτι πού δέν ἔκαναν τά δικά μας «μή πειθαρχημένα».
2. Δέν ἔχουμε καμιά ἄδεια ἤ ἐντολή ἀπό τήν ἀνώτερη διοίκησή μας νά κάνουμε τέτοιες διαπραγματεύσεις.
3. Δέν μετακινούμεθα οὔτε ἕνα χιλιοστό πρός τά πίσω, γιατί «εἶναι πολύ μεγάλη ἡ Ἑλληνική Ἱστορία γιά νά σᾶς τήν ἀναλύσουμε τώρα».
Ἀναχωρήσαμε ἀπό τή συνάντηση καί ἔμεινα μέ τήν ἐντύπωση, ὅτι ὁ Τοῦρκος ἀξιωματικός μᾶλλον ἤθελε νά διαπιστώσει τό ἠθικό μας, ἐνῶ ὁ Καναδός ἀξιωματικός τοῦ ΟΗΕ, ὁ ὁποῖος ἐν τῶ μεταξύ εἶχε ἀρχίσει νά μᾶς συμπαθεῖ, ἔμεινε ἐμβρόντητος…»
Αὐτή ἦταν ἡ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ, τήν ὁποία οἱ Τοῦρκοι πλήρωσαν μέ βαρύ φόρο αἵματος, ἐξασφαλίζοντας σέ ἀντιστά-θμισμα ἐλάχιστα ἐδαφικά ὀφέλη.
ΘΝΗΤΟΙ ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΓΟΝΥ ΚΛΙΝΑΤΕ.....

{Φωτο από το αρχείο του Στρατηγού ε.α. Aleyromageiros Dimitris και του Κωνσταντίνου Δημητριάδη}
(Aπο το βιβλίο ΚΥΠΡΟΣ 1974 - Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ)

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΣΑΣ ΕΥΧΕΤΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ ΜΕ ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΑΠ' ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Παραμένουν ζωντανά μέσα στο χρόνο, όσο και αν η ζωή έχει αλλάξει. Θυμίζουν στους πιο παλιούς και διδάσκουν στους νεότερους, άλλες εποχές περισσότερο δύσκολες αλλά και πιο ανθρώπινες. Τότε που το φως της γιορτής ενωνόταν με τη φλόγα της ψυχής και έλαμπε ακόμα πιο δυνατό, κυρίως από την ανάγκη των ανθρώπων να ζήσουν κάτι το ιδιαίτερο, το ξεχωριστό τούτες τις Αγιες ημέρες. Ακόμα και σήμερα, κόντρα στους καιρούς κάποιοι κρατάνε ζωντανές τις παραδόσεις και τις ματαφέρουν από γενιά σε γενιά. Οι ανταποκριτές του ΑΠΕ-ΜΠΕ συγκέντρωσαν ήθη και έθιμα από κάθε γωνιά της Ελλάδας και τα παρουσιάζουν.

Τα χριστουγεννιάτικα ήθη και έθιμα θα αναβιώσουν και φέτος σε πόλεις και χωριά της Βόρειας Ελλάδας για να υποδεχτούν οι πιστοί τη γέννηση του Θεανθρώπου και την έλευση του νέου χρόνου.

Στην Φλώρινα, οι κάτοικοι υποδέχονται τη γέννηση του Χριστού ανάβοντας μεγάλες φωτιές στις 12 τα μεσάνυχτα, που συμβολίζουν τη φωτιά που άναψαν οι ποιμένες της Βηθλεέμ για να ζεσταθεί ο νεογέννητος Χριστός. Φωτιές ανάβουν επίσης και το βράδυ της Πρωτοχρονιάς.

Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπω» που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ φωτιές φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπω» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχτούν.

 Στη Σιάτιστα Κοζάνης, την περίοδο των γιορτών, θα αναβιώσουν «κλαδαριές», τα «κόλιαντα» και τα «μπουμπουσάρια». Οι «κλαδαριές» είναι οι φωτιές που ανάβονται κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου για να ζεστάνουν τον Χριστό. Τα «κόλιαντα» είναι τα κάλαντα στο τοπικό σιατιστινό ιδίωμα, ενώ την ημέρα των Θεοφανίων αναβιώνουν τα «μπουμπουσάρια», δηλαδή τα καρναβάλια με το καθαρά σιατιστινό Αϊβασιλιάτικο χορό.

    Τα Θεοφάνια στη Μακεδονία αναβιώνουν τα έθιμα ραγκουτσάρια στην Καστοριά, φωταράδες στη Χαλκιδική, τζαμαλάρια στην Αρνισσα Πέλλας και προδρομίτες στην Πιερία, συνθέτοντας το «μωσαϊκό» του λαϊκού μας πολιτισμού.

    ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

    Τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου μαρτυρούν τις βαθύτερες ανησυχίες των ανθρώπων όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μακεδονίας οι κάτοικοι - η πλειονότητα των οποίων έχουν ρίζες στις αλησμόνητες πατρίδες του Πόντου και της Μικράς Ασίας - γνωρίζουν πώς να σέβονται τις παραδόσεις τους, αφού σε αυτές έχουν αποτυπωθεί η ιστορία, οι αγώνες αλλά και οι ανησυχίες του τόπου τους.

    Από ολόκληρη την ανατολική Μακεδονία ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολιτιστική παράδοση του νομού Δράμας, με την πλούσια λαογραφία του, τα ήθη και τα έθιμα, τις γιορτές και τα διονυσιακά δρώμενα που πραγματοποιούνται όλες τις εποχές του χρόνου και ιδιαίτερα τα Θεοφάνεια. Σ' αυτές τις εκδηλώσεις πρωταγωνιστούν οι μεταμφιεσμένοι με κουδούνια και προβιές ζώων, οι χοροί, τα τραγούδια και οι διάφορες αναπαραστάσεις.

    Το έθιμο των Αράπηδων αναβιώνει κάθε χρόνο, στις 6 Ιανουαρίου, στο Μοναστηράκι, το οποίο απέχει από την πόλη της Δράμας μόλις 4 χλμ. Το συναντάμε επίσης και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα και Ξηροπόταμος. Το ίδιο έθιμο αναβιώνει κάθε χρόνο και στη Νίκησιανη του Δήμου Παγγαίου στο νομό Καβάλας.

    Οι Μωμόγεροι, ένα είδος λαϊκού παραδοσιακού θεάτρου, αναβιώνει στους Σιταγρούς και Πλατανιά, χωριά όπου υπάρχουν πρόσφυγες από τον Πόντο. Η ονομασία Μωμόγεροι προέρχεται από τις λέξεις μίμος και γέρος, από τις μιμητικές κινήσεις που κάνουν οι πρωταγωνιστές με μορφή γεροντικών προσώπων. Οι παραστάσεις πραγματοποιούνται όλο το Δωδεκαήμερο (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Θεοφάνια).

    Στο νησί της Θάσου μέχρι σήμερα ακόμα οι οικογένειες κρατούν ένα πολύ παλιό έθιμο είναι το σπόρδισμα των φύλλων και γίνεται ως εξής: Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι, τραβούν την ανθρακιά προς τα έξω και ρίχνουν γύρω στ' αναμμένα κάρβουνα, φύλλα ελιάς, βάζοντας στο νου τους από μια ευχή, χωρίς όμως να την πουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου θα πραγματοποιηθεί και η ευχή του.

    Στο Δημ. Διαμέρισμα Μυρτοφύτου του Δήμου Ελευθερών στη δυτική ακτή του νομού Καβάλας την παραμονή της Πρωτοχρονιάς αναβιώνει ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Τα αγόρια που θα φύγουν στρατιώτες μέσα στη νέα χρονιά συγκεντρώσουν μεγάλες στοίβες από ξύλα στην πλατεία. Την παραμονή του νέου χρόνου θα ανάψουν μια εντυπωσιακή φωτιά που θα ξεπερνάει τα τρία μέτρα ψέλνοντας τα κάλαντα. Στις δώδεκα ακριβώς, με το χτύπημα του ρολογιού της εκκλησίας, ξεκινάει ένα παραδοσιακό γλέντι με τσίπουρο και γλυκά.

    Στην πόλη της Καβάλας, πολλοί κάτοικοι διατηρούν ακόμα κάποια από τα έθιμα που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, όπως το σπάσιμο του ροδιού μπροστά στην είσοδο του σπιτιού για καλή τύχη, αλλά και η μεταφορά μιας πέτρας - συνήθως από το μικρότερο μέλος της οικογένειας - στο εσωτερικό του σπιτιού για να είναι στέρεο το σπίτι και γερή ολόκληρη η οικογένεια τη νέα χρονιά.

    Τέλος, στο Δημ. Διαμέρισμα Ποδοχωρίου του Δήμου Ορφανού στα δυτικά του νομού Καβάλας, την πρώτη μέρα κάθε νέου χρόνου διατηρούν ακόμα αναλλοίωτο το έθιμο του «ποδαρικού» όπου τα πιο μικρά παιδιά επισκέπτονται όλα τα σπίτια του οικισμού μπαίνοντας μέσα σε αυτά με το δεξί πόδι, λένε ευχές στους νοικοκύρηδες του σπιτιού και δέχονται γλυκά και δώρα.

    ΘΡΑΚΗ

    Με θέματα που προέρχονται τόσο από την σύγχρονη πραγματικότητα όσο και από την λαϊκή παράδοση, οι κάτοικοι της Αλεξανδρούπολης συμμετέχουν και φέτος στις «Χριστουγεννιάτικες Γιορτές» που διοργανώνει ο δήμος.

    Το πρόγραμμα περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων: θεατρικές παραστάσεις, βυζαντινά κάλαντα και χριστουγεννιάτικους ύμνους, εκθέσεις, έθιμα, τραγούδια, χορούς, μεταμφιέσεις, ξυλοπόδαρους, μπάντες και συναυλίες. Τόπος των εκδηλώσεων αποτελούν το κέντρο και οι γειτονιές της πόλης.

    Πέρα όμως από τα εορταστικά μηνύματα, οι ''Χριστουγεννιάτικες Γιορτές'' αποτελούν μια ευκαιρία υπόμνησης της πλούσιας σε ήθη, έθιμα και τραγούδια παράδοσης της Θράκης. Από τα έθιμα αυτά ξεχωρίζουν τα πολλά χριστουγεννιάτικα τραγούδια της, γνωστά και ως «Ρουγκάτσια», και εδέσματα όπως τα εννιά νηστίσιμα φαγητά και η «μπάμπο».

    ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ

    Γεμάτα με έθιμα είναι τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στην Ρούμελη. Ξεκινούν από τον τρόπο με τον οποίον θα σφάξουν τα γουρούνια και φτάνουν μέχρι το πάντρεμα της φωτιάς. Ξεκινούν από τα κάλαντα και φτάνουν μέχρι το βασιλόψωμο. Όμως οι ευχές για μια καλύτερη χρονιά, καλύτερη σοδειά και καλύτερη προκοπή είναι αυτές που κυριαρχούν σε κάθε έκφραση της παράδοσης.

    Εκτός από τα κάλαντα που ακούγονται σε κάθε γωνιά της Ρούμελης διατηρούνται ακόμη ορισμένα από τα έθιμα που παραδοσιακά μεταφέρονται από γενεά σε γενεά και δίνουν ένα διαφορετικό χρώμα στις 'γιες τούτες μέρες.

    Χοιροσφαγή: Στα ορεινά χωριά της δυτικής Φθιώτιδας είναι απίθανο να μη συναντήσουμε τουλάχιστον ένα χοίρο σε κάθε σπίτι. Ηταν πάντα θέμα αρχοντιάς, κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας. Η προετοιμασία για τη σφαγή τους ξεκινά πολύ νωρίς αφού οι νοικοκυρές είναι υποχρεωμένες να βρουν πλέον γανωματή για να γανώσουν (να κασιτερώσουν) τα οικιακά σκεύη που είναι αναγκαία για την χοιροσφαγή. Τώρα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι παρέες έγιναν μικρότερες και τα πράγματα έχουν περισσότερο απλοποιηθεί. Η χοιροσφαγή όμως παραμένει ολόκληρη τελετουργία αφού είναι απαραίτητο να υπάρχει φωτιά, κάρβουνο και λιβάνι και την ώρα της σφαγής η νοικοκυρά θα πρέπει να τα ρίξει πάνω στη σφαγή ενώ στο στόμα του χοίρου βάζουν ένα λεμόνι για να μένει ανοιχτό και να αερίζεται.

    Όταν τελικά τελειώσουν τους χοίρους, ολόκληρη η γειτονιά ξεκινά ένα γλέντι ενώ την ίδια ώρα οι νοικοκυρές ξεκινούν να φτιάξουν τα λουκάνικα και τις "τσιγαρίθρες".

    Το αρραβώνιασμα της φωτιάς: γίνεται ξημερώματα των Χριστουγέννων την ώρα που ο λαός την αποκαλεί "ανοιχτή ώρα". Η νοικοκυρά βάζει ένα μεγάλο ξύλο στο τζάκι και σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα ό,τι ζητήσεις - βεβαίως θα πρέπει να αφορά τα παιδιά και όχι τους παντρεμένους - μπορεί να γίνει. Αντίθετα το πάντρεμα της φωτιάς γίνεται τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς. Στο τζάκι μπαίνουν δύο μεγάλα ξύλα που φροντίζει ο νοικοκύρης να είναι ισομερή για να καίγονται το ίδιο. Σύμφωνα με την παράδοση εκείνη την ώρα που δεν αλλάζει μόνο ημέρα, αλλά αλλάζει και χρόνος όποια ευχή η όποια κατάρα και αν κάνει ο άνθρωπος αυτή θα πιάσει τόπο λέει ο λαός. Τα συγκεκριμένα έθιμα τα συναντάμε σε πάρα πολλά σημεία της Ρούμελης ιδιαίτερα όμως στη δυτική Φθιώτιδα και στην ορεινή Δωρίδα.

    Το βασιλόψωμο: Το όνομα του προσδιορίστηκε από την ημερομηνία κατανάλωσης. Τρώγεται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε και το όνομα του. Εκτός από αλεύρι οι νοικοκυρές βάζουν μέσα ρεβύθι αλεσμένο, βασιλικό και νερό και πάνω του δημιουργούν διάφορα σχήματα και παραστάσεις είτε αυτές αφορούν την παραγωγή είτε την υγεία είτε την οικογένεια. Μετά το ψήσιμό του είναι έτοιμο να κοπεί, την ώρα του φαγητού, το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς. Παράλληλα με το βασιλόψωμο οι νοικοκυρές κάνουν και της Βασιλοκουλούρες.

    ΘΕΣΣΑΛΙΑ

    ΤΡΙΚΑΛΑ: Πολλά από τα χριστουγεννιάτικα έθιμα στο νομό Τρικάλων έχουν χαθεί στο πέρασμα του χρόνου και μόνο λίγα από αυτά και σε ορισμένες περιοχές τα ακολουθούν πιστά οι κάτοικοι. Ένα από πιο χαρακτηριστικά έθιμα που αντέχει ακόμα είναι η λεγόμενη "γουρνοχαρά". Το κάθε σπίτι δηλαδή που σφάζει γουρούνι προσκαλεί όλους τους συγγενείς και φίλους να φάνε και να γλεντήσουν μαζί, ενώ σε ορισμένες περιοχές μόλις σφάξουν τον χοίρο, η νοικοκυρά παίρνει έναν τσίγκο, βάζει επάνω μερικά κάρβουνα, ρίχνει και λίγο θυμίαμα και περνάει μπροστά από τους άνδρες, που βρίσκονται γ0ύρω από το σφαγμένο γουρούνι. Τους θυμιατίζει και αυτοί με το χέρι τους αερίζουν την φωτιά και λένε την ευχή: "Να το φάτε με υγεία και του χρόνου μεγαλύτερο". Έπειτα ρίχνει τα κάρβουνα με το θυμίαμα στον κομμένο λαιμό του γουρουνιού για να το θυμιατίσει κι αυτό.

    Οι γυναίκες στη συνέχεια ετοιμάζουν "την λίπα", "την αλευριά", και τα λουκάνικα, ενώ οι άνδρες τρώνε την περίφημη "τηγανιά", πίνουν και γλεντάνε, όλοι μαζί, γιατί αυτό επιτάσσει πιστά αυτή η μέρα.

    Ανήμερα των Χριστουγέννων, αγρια χαράματα, οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία κι έπειτα αφού τελειώσει η θεία λειτουργία, σε σπίτια και αυλές ψήνουν "την γουρνάδα", όπου το ψήσιμο συνοδεύεται από καλή παρέα, κυρίως μεταξύ συγγενών και άφθονο κρασί ή τσίπουρο με μεζέ και διάφορα γλυκά.

    Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα τα παιδιά τα ψάλλουν είτε την παραμονή είτε ανήμερα. Παλαιότερα η κάθε παρέα που έλεγε τα κάλαντα χτυπούσε τις πόρτες των σπιτιών με ξύλα και μόλις η νοικοκυρά τους άνοιγε κατευθύνονταν στο τζάκι και ανακάτευαν την φωτιά με το ξύλο, λέγοντας ευχές για τη νέα χρονιά.

    Χαρακτηριστικό έθιμο της Πρωτοχρονιάς είναι η βασιλόπιτα. Οι γυναίκες του σπιτιού, κάνουν ζυμάρι στο οποίο τοποθετούν νόμισμα, ένα κομμάτι κλήμα, άχυρο ή χορταράκι, μία μικρή πέτρα όπως κι ένα σπόρο καλαμποκιού.

    Στο μεσημεριανό τραπέζι ο νοικοκύρης του σπιτιού θα κόψει τη βασιλόπιττα αφού πρώτα τη φέρει τρεις φόρες γύρω στο ταψί. Στη συνέχεια θα την μοιράσει σε κομμάτια με σειρά ηλικίας σε όλα τα μέλη της οικογένειας. Σε οποιον πέσει το κλήμα θα έχει πολλά σταφύλια, σε όποιον πέσει η μικρή πέτρα θα είναι δυνατός στην υγεία του, ενώ αυτός που θα πετύχει το άχυρο ή το χόρτο θα αποκτήσει πολλά ζώα, αυτός που θα πετύχει το νόμισμα θα γίνει πλούσιος και τέλος αυτός που θα πετύχει τα καλαμπόκι, θα κερδίσει τη φετινή σοδειά.

    ΛΑΡΙΣΑ: Καθώς η λαογραφία και η παράδοση στην Ελλάδα του σήμερα συναντώνται μεν, αλλά σε υπολανθάνουσα μορφή, στα μεγάλα τουλάχιστον αστικά κέντρα, και η Λάρισα κινείται σε Χριστουγεννιάτικούς ρυθμούς, κρατώντας μεν τις γενικευμένες και σε πολλές περιπτώσεις ξενόφερτες παραδόσεις, αλλά χωρίς να παρουσιάζει έθιμα μίας ιδιαίτερης εθιμικής ταυτότητας της περιοχής. Ενώ σε ότι αφορά στις ευρύτερες δραστηριότητες ο Δήμος Λαρισαίων είναι αυτός που δίνει το στίγμα με σειρά χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων διασκεδαστικού και φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Αποκορύφωμα αυτών η μεγάλη συναυλία που διοργανώνεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Κεντρική Πλατεία για την υποδοχή του νέου έτους συνοδευόμενη από καταιγισμό πυροτεχνημάτων.

    Ωστόσο και στην Λάρισα οι λεγόμενοι "βουλγαροπρόσφυγες" -έλληνες που ήλθαν από την Βουλγαρία- διατηρούν ζωντανό το έθιμο της λεγόμενης "γουρουνοχαράς" που έχει να κάνει με το σφάξιμο του γουρουνιού το οποίο αποτελεί ένα από τα παραδοσιακά εδέσματα του Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Η "τελετή" συνοδεύεται και από εκδηλώσεις κεφιού και γλεντιού και ανάμα φωτιάς. Βέβαια η ?θυσία του χοίρου είναι μία συνήθεια που τηρείται σε όλα τα ελληνικά χωριά, καθώς παλαιοτέρα κυρίως αντιπροσώπευε και την εξασφάλιση κρέατος και παραγώγων του για την χρονιά, απλώς οι "βουλγαροπρόσφυγες" που γενικά διατηρούν έθιμα και παραδόσεις που είναι μπολιασμένες και από την παραμονή τους στην Βουλγαρία δίνουν έναν ξεχωριστό χαρακτήρα στην τήρηση του συγκεκριμένου εθίμου.

    ΚΡΗΤΗ

    ΧΑΝΙΑ: Στη Δυτική Κρήτη σε κάθε γωνιά η παράδοση ζωντανεύει και τα ήθη και τα έθιμα της γιορτής δεν ξεχνιούνται.

    Τα παραδοσιακά κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων φέρνουν στους δρόμους πόρτα - πόρτα τους πιτσιρικάδες, που πριν από χρόνια μπορεί να έπαιρναν από το χέρι του νοικοκύρη και της νοικοκυράς ένα κουραμπιέ ή ένα μελομακάρονο, σήμερα βγαίνουν στους δρόμους να τα πουν για να το χαρτζηλίκι τους. Ομάδες παιδιών κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την Κρητική λύρα, ή άλλα μουσικά όργανα χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργα το βράδυ.

    Στις κουζίνες των σπιτιών τα σύγκλινα το χοιρινό τα εντόσθια στο τηγάνι το ζυμωτό ψωμί το βραστό το Κρητικό πιλάφι, "κυριαρχούν" της γαλοπούλας. Στο τραπέζι τα πατροπαράδοτα μελομακάρονα και κουραμπιέδες που ακόμα και σήμερα πολλές νοικοκυρές εξακολουθούν να παρασκευάζουν στο σπίτι. Επίσης σε πολλά σπίτια συναντά κανείς τα αυγοκαλάμαρα.

    Η νηστεία του 40ήμερου τηρείται ακόμα και σήμερα ευλαβικά, ενώ οι εκκλησίες και οι ναοί κατακλύζονται από πιστούς.

    Στην σπηλιά του Αϊ Γιάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου την παραμονή των Χριστουγέννων τελείται Αρχιερατική θεία λειτουργία.

    Η αναπαράσταση της φάτνης όπου γεννήθηκε ο Χρηστός με πρόβατα, βοσκούς φωτιές σήμαντρα και το αστέρι να λάμπει στην κορυφή της σπηλιάς δίνουν ιδιαίτερο χρώμα.

    Παλιότερα, από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί οι βοσκοί και οι ναυτικοί έλεγαν "πώς παλεύγουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί''. Οποιος γεννηθεί όποιος δηλαδή υπερισχύσει και βγει νικητής την ημέρα των Χριστουγέννων, αυτός θα υπερισχύσει μέχρι και τα Φώτα αλλα και ολόκληρο τον καινούργιο χρόνο.

    Πιο παλιά το βραδύ της παραμονής των Χριστουγέννων έκοβαν κλαδιά και βλαστούς οι νοικοκυρές και τα πήγαιναν στο σπίτι. Τα έβαζαν σε ποτήρι με νερό και προσμονούσαν να ανθίσουν.

    Το προζύμι το Χριστόψωμο είχαν την ξεχωριστή θέση σε κάθε σπίτι, ενώ το "ανάθρεμμα" του χοίρου που σφάζονταν την παραμονή κυριαρχούσε στα περισσότερα χωριά.

    Την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων από το κρέας του χοίρου παρασκεύαζαν λουκάνικα, απάκια, πηχτή, σύγκλινο, ομαθιές και τσιγαρίδες.

    Το "ακοίμητο" τζάκι με τα μεγάλα κούτσουρα εξακουθεί και τις ημέρες μας να δίνει τον τόνο μιας γιορτής οικογενειακής που όλοι αναζητούν την ευτυχία της γέννησης του νέου χρόνου που έρχεται. Οι παλαιότεροι έλεγαν πώς μέσα από την αθρακιά - την στάχτη- μπορούσαν να μαντέψουν τα μελλούμενα. .

    ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Πολλά είναι τα έθιμα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς στην Ανατολική Κρήτη αρκετά από τα οποία διατηρούνται ακόμη και σήμερα

    Το χριστουγεννιάτικο ψωμί ή Χριστόψωμο το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή. Όταν πλάσουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα, ενώ με την υπόλοιπη φτιάχνουν ένα σταυρό με λωρίδες και τον τοποθετούν πάνω στο ψωμί. Στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι και στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το μαχαίρι ή με το πιρούνι, όπως λουλούδια , φύλλα, καρπούς κά .

    Για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί. Το κόβουν ανήμερα τα Χριστούγεννα, ανταλλάσσοντας ευχές.

    Την προπαραμονή των Χριστουγέννων την Ημέρα των Αγίων Δέκα στα χωριά της Ανατολικής Κρήτης έσφαζαν τους χοίρους που είχαν ανατραφεί κυρίως με βελανίδια, χουμά και αποφάγια. Από το σφάξιμο του χοίρου δεν πετούσαν τίποτα. Από το κρέας παρασκεύαζαν λουκάνικα, ομαθιές, τσιλαδιά με τη χοιροκεφαλή, απάκια από λουρίδες ψαχνού κρέατος καπνισμένες στο τζάκι, σύγκλινα (κομμάτια κρέας μισοβρασμένα και αποθηκευμένα σε κιούπι) μαζί με τη γλίνα (το λίπος) που τα βοηθούσε να διατηρηθούν πολλούς μήνες τα μαγείρευαν με πατάτες. Επίσης τη γλίνα (το λίπος το χρησιμοποιούσαν ως ..βούτυρο) ενώ έφτιαχναν και ένα γλύκισμα από τον χοίρο την λεγόμενη ξυγκόπιττα.

    Η "καλή χέρα" παραμένει ένα από τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς οπου συνηθίζεται να δίνεται ένα χρηματικό ποσό σαν δώρο σε παιδιά που θα επισκεφτούν κάποιο σπίτι την Πρωτοχρονιά.

    Το έθιμο του ποδαρικού καλά κρατεί, αφού είναι πολλοί αυτοί που ανήμερα της Πρωτοχρονιάς βάζουν στο σπίτι τους μια πέτρα για να είναι γερό, ενώ άλλοι πάλι μεταφέρουν νερό για να τρέχουν τα καλά ολο τον χρόνο σαν το νερό.

    Τέλος στο Ηράκλειο υπάρχει και το έθιμο της μπουγάτσας. Οι Ηρακλειώτες πιστοί στις παραδόσεις καταναλώνουν ανήμερα της Πρωτοχρονιάς μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας θέλοντας να είναι γλυκιά η πρώτη τους γεύση.

    ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

    ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ: Με ιδιαίτερο χρώμα και με διαφορετικά έθιμα από νησί σε νησί και από χωριό σε χωριό γιορτάζονται τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά στα νησιά της Δωδεκανήσου.

    Οι προετοιμασίες ξεκινούν από τις προηγούμενες μέρες των Χριστουγέννων και κορυφώνονται την Πρωτοχρονιά και τα Φώτα. Από τα χαρακτηριστικά των εκδηλώσεων είναι ότι οι κάτοικοι της Δωδεκανήσου 40 ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα βρισκόταν σε νηστεία με σκοπό να προετοιμαστούν για τη γέννηση του Χριστού και να απολαύσουν στη συνέχεια το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Κύριο φαγητό στα περισσότερα νησιά της Δωδεκανήσου ήταν και σε γενικές γραμμές παραμένει, παράλληλα με τη γαλοπούλα τα τελευταία χρόνια, το ψητό χοιρινό κρέας. Σε αρκετά χωριά της Ρόδου, το σφάξιμο του χοίρου που μεγάλωναν οι οικογένειες γινόταν σε παρέες και με ειδική ιεροτελεστία. Από τα Χριστουγεννιάτικα φαγητά ήταν επίσης τα παραδοσιακά γιαπράκια τα οποία δεν έλειπαν από το τραπέζι. Σε ότι αφορά τα γλυκά τόσο στη Ρόδο όσο και στα υπόλοιπα νησιά το χαρακτηριστικό είναι οι δίπλες, οι οποίες εξακολουθούν να κατασκευάζονται και σήμερα.

    Την Πρωτοχρονιά ένα από τα έθιμα τα οποία και σήμερα διατηρείται είναι το έθιμο της μπουλουστρίνας. Τα μικρά παιδιά την πρώτη ημέρα του χρόνου επισκέπτονται τους συγγενείς (γιαγιάδες, παππούδες, θείους, νονούς) και παίρνουν από αυτούς χρηματικό ποσό εν είδει δώρου το οποίο ονομάζεται μπουλουστρίνα. Το έθιμο αυτό διατηρείται μέχρι και τώρα στις πεισσότερες περιοχές της Δωδεκανήσου.

    Από τα αξιοσημείωτα των ημερών είναι ότι την ημέρα των Χριστουγέννων οι κάτοικοι της Ρόδου συνηθίζουν να πηγαίνουν οικογενειακά στην εκκλησία και αμέσως μετά να επισκέπτονται τους ηλικιωμένους γονείς και παππούδες για τις σχετικές ευχές.

    ΣΑΜΟΣ: Αν και τα έθιμα στη Σάμο αυτές τις μέρες δεν διαφέρουν από τα έθιμα στην υπόλοιπη Ελλάδα ωστόσο πολλά είναι αυτά που τα κρατούν ακόμη οι κάτοικοι, κυρίως στα χωριά.

    Τις μέρες των Χριστουγέννων φτιάχνουν τα γλυκά για να γλυκάνουν τον νεογέννητο Χριστό ενώ σφάζουν τα χοιρινά για να φτιάξουν την λεγόμενη "πηχτή", δηλαδή βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι που το αφήνουν να πήξει για να το φάνε ανήμερα τα Χριστούγεννα.

    Το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων τα παιδιά λένε τα κάλαντα για να πάρουν χρήματα και γλυκίσματα. Την παραμονή της πρωτοχρονιάς φτιάχνουν τις βασιλόπιττες και ανήμερα βάζουν το ρόδι πίσω από την πόρτα για να το σπάσουν με το ποδαρικό ωστε να είναι γεμάτο ευτυχία το σπίτι όλο το χρόνο όπως είναι γεμάτο και το ρόδι.

    Την παραμονή από νωρίς το πρωί τα παιδιά λένε τα κάλαντα ενώ ανήμερα το μεσημέρι πηγαίνουν την "ΠΡΟΒΕΝΤΑ" ένα πιάτο με βασιλόπιτα και γλυκά στους γονείς θέλοντας να τους δείξουν την αγάπη τους και την φροντίδα τους ενώ εκείνοι θα τους δώσουν την λεγόμενη "ΜΠΟΥΠΙΣΤΡΙΝΑ" δηλαδή χρήματα και γλυκά.

    Την παραμονή των Φώτων τα παιδιά βγαίνουν να πουν τα κάλαντα ενώ ανήμερα πάνε όλοι μαζί σε μια Εκκλησία, τον Μητροπολιτικό Ναό (Μονοκκλησιά) και μετά το τέλος της λειτουργίας σχηματίζεται πομπή που φτάνει στο λιμάνι οπου τελείται ο αγιασμός των υδάτων.

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
http://news.pathfinder.gr/culture/news/367107.html

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΜΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

Ο απανταχού Ελληνισμός, αλλά και όλη η Χριστιανοσύνη, γιορτάζουν τα Χριστούγεννα. Κι όμως, σε μια εποχή μηδενισμού, που ακόμα και η μεγάλη αυτή γιορτή, γίνεται αντιληπτή με την υλιστική της διάσταση, καλό θα ήταν να εντρυφήσουμε στις παραδόσεις, στα ήθη και στα έθιμα, αλλά και στα γραπτά των διαπρεπών του Έθνους, που ενσάρκωναν μέσα από τα γραπτά τους, όλες τις εκφάνσεις του βιώματος της ζωής στην Ελλάδα. Όταν μιλάμε για τα Χριστούγεννα, μας έρχεται αμέσως στο μυαλό ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (κατά τον Κωστή Παλαμά «ένας από τους ξεχωριστούς αρμονικούς αντιπροσώπους της νέας και άμουσης ακόμα σε πολλά ελληνικής ψυχής» και κατά τον Κωνσταντίνο Καβάφη «κορυφή των κορυφών») και ένα κείμενό του που δημοσιεύτηκε το 1896, στην εφημερίδα «Χριστουγεννιάτικη Ακρόπολις». Διαβάστε, για να χαμογελάσετε και λιγάκι, μέρες που είναι, ένα απόσπασμα, από την πένα ενός ανθρώπου, οποίος, ό,τι είχε και δεν είχε, το μοίραζε στους φτωχούς:

«Στὴν ταβέρνα τοῦ Πατσοπούλου, ἐνῶ ὁ βορρᾶς ἐφύσα, καὶ ὑψηλὰ εἰς τὰ βουνὰ ἐχιόνιζεν, ἕνα πρωί, ἐμβῆκε νὰ πίη ἕνα ρώμι νὰ ζεσταθῇ ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος, διωγμένος ἀπὸ τὴν γυναίκα του, ὑβρισμένος ἀπὸ τὴν πενθεράν του, δαρμένος ἀπὸ τὸν κουνιάδον του, ξορκισμένος ἀπὸ τὴν κυρὰ-Στρατίναν τὴν σπιτονοικοκυράν του, καὶ φασκελωμένος ἀπὸ τὸν μικρὸν τριετῆ υἱόν του, τὸν ὁποῖον ὁ προκομμένος ὁ θεῖος του ἐδίδασκεν ἐπιμελῶς, ὅπως καὶ οἱ γονεῖς ἀκόμη πράττουν εἰς τὰ "κατώτερα στρώματα", πὼς νὰ μουντζώνη, νὰ βρίζῃ, νὰ βλασφημῇ καὶ νὰ κατεβάζῃ κάτω Σταυρούς, Παναγιές, κανδήλια, θυμιατὰ καὶ κόλλυβα. Κι ἔπειτα, γράψε ἀθηναϊκὰ διηγήματα!alexandrospapadiamantis1

Ὁ προβλεπτικὸς ὁ κάπηλος, διὰ νὰ ἔρχωνται ἀσκανδαλίστως νὰ ψωνίζουν αἳ καλαὶ οἰκοκυράδες, αἳ γειτόνισσαι, εἶχε σιμὰ εἰς τὰ βαρέλια καὶ τὰς φιάλας, πρὸς ἐπίδειξιν μᾶλλον, ὀλίγον σάπωνα, κόλλαν, ὀρύζιον καὶ ζάχαριν, εἶχε δὲ καὶ μύλον, διὰ νὰ κόπτῃ καφέν. Ἀλλ' ἔβλεπες, πρωὶ καὶ βράδυ, νὰ ἐξέρχωνται ἀτημέλητοι καὶ μισοκτενισμένοι γυναῖκες, φέρουσαι τὴν μίαν χεῖρα ὑπὸ τὴν πτυχὴν τῆς ἐσθῆτος, παρὰ τὸ ἰσχίον, καὶ τοῦτο ἐσήμαινεν, ὅτι τὸ ὀψώνιον δὲν ἦτο σάπων, οὔτε ὀρύζιον ἢ ζάχαρις...

Ἤρχετο κ' ἡ Στρατίνα, νοικοκυρὰ μὲ δύο σπίτια, ὁπού ἐφώναζεν εἰς τὴν αὐλόπορταν, εἰς τὸν δρόμον καὶ εἰς τὸ καπηλεῖον ὅλα τὰ μυστικά της, δηλ. τὰ μυστικὰ τῶν ἄλλων, καὶ μέρος μὲν αὐτῶν ἔμενον εἰς τὴν αὐλήν, μέρος δὲ ἔπιπτον εἰς τὸ καπηλεῖον, καὶ τὰ περισσότερα ἐχύνοντο εἰς τὸν δρόμον, κ' ἐξωνομάτιζε τὸν κόσμον, ποία νοικάρισσα τῆς καθυστερεῖ δύο νοίκια, ποῖος ὀφειλέτης τῆς χρεωστεῖ τὸν τόκον, ποία γειτόνισσα τῆς ἐπῆρεν ἕνα εἶδος, δανεικὸν κι ἀγύριστον. Ὁ μαστρο-Δημήτρης ὁ φραγκορράφτης τῆς ἐχρωστοῦσε τρία νοίκια, ὁ μαστρο-Παῦλος ὁ Πισκολέτος πέντε, καὶ τὸν μῆνα ποὺ ἔτρεχεν, ἕξ...».

Ο ολιγαρκής Παπαδιαμάντης, παρέμεινε εφ όρου ζωής προσηλωμένος στην Ορθοδοξία και στη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας μας, δίνοντας σε πολλούς την εντύπωση κοσμοκαλόγερου. Συνήθιζε μάλιστα να ψάλλει στον Ιερό Ναό Αγίου Ελισαίου ως δεξιός ψάλτης, όπου εφημέριος ήταν ο Άγιος παπα-Νικόλας Πλανάς (προτομή του υπάρχει στον Άγιο Ιωάννη, επί της Λεωφόρου Βουλιαγμένης). Τα βιβλία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, αποτελούν ανεξάντλητη πηγή γνώσης για την πραγματική Ελλάδα.

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΚΟΣΜΟΣ