Το 1440 οι
Οθωμανοί αποτυγχάνουν να καταλάβουν το Βελιγράδι γεγονός που αναπτερώνει
τις ελπίδες εκδίωξης τους από την Ευρώπη. Έτσι Πολωνοί (Λαδίσλαος) ,
Ούγγροι (Ουνιάδης) και Σέρβοι (Μπράνκοβιτς) με την στήριξη του Πάπα
εισβάλουν το 1443 στις τουρκοκρατούμενες βαλκανικές περιοχές ,
καταλαμβάνοντας αρκετά Οθωμανικά φρούρια αλλά και τις πόλεις Νις και
Σόφια. Την ίδια στιγμή ο Γεώργιος Καστριώτης ενώνει τους Αλβανούς
σχηματίζοντας την Αλβανική Λίγκα (συμμαχία). Καθένας από τους συμμάχους
αναλάμβανε την υποχρέωση να συνεισφέρει χρήματα και στρατιώτες με τον
Καστριώτη να δίνει πρώτος το παράδειγμα συγκεντρώνοντας το ποσό των
200.000 δουκάτων.
Με συνεχή φροντίδα και επίβλεψη ο Καστριώτης κατορθώνει να δημιουργήσει
ένα αξιόμαχο στράτευμα 18.000 ανδρών, έτοιμο για αγώνες εναντίον των
Οθωμανών. (Αλέξης Σαββίδης `` Η βαλκανική αντίδραση στην Οθωμανική
επέκταση`` ). Την δύσκολη θέση των Οθωμανών Τούρκων εκμεταλλεύεται και ο
δεσπότης του Μυστρά , Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, που εξορμά σε Αθήνα και
Θήβα υποχρεώνοντας τον Νέριο Β’ Ατζαγιόλη που εξουσίαζε τις περιοχές ,
σε υποταγή και ετήσια απότιση φόρου 30.000 δουκάτων.
Στη συνέχεια (με την βοήθεια και 300 Βουργουνδών στρατιωτών) συνέχισε
την προέλαση , προσαρτώντας την Αυλίδα , μέρος της Φωκίδας , το Λιδωρίκι
και τη Ναύπακτο. Στη συνέχεια προωθείται μέχρι τα Άγραφα με τους
Βλάχους αλλά και τους Αλβανούς της περιοχής να κηρύσσονται υπέρ του.
(Παύλος Καλλιγάς `` Λασκαρίδαι –Παλαιολόγοι 1204-1453 ``). Η κατάσταση
για τους Οθωμανούς στην Βαλκανική ήταν δύσκολη αφού συν τοις άλλοις
μέρος του στρατού τους βρισκόταν εγκλωβισμένο στην Μικρά Ασία.
Έτσι αρκετοί μουσουλμάνοι εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα Αδριανούπολη και
άλλες περιοχές καταφεύγοντας στα Μικρασιατικά εδάφη…(Χαλίλ Ιναλτζίκ `` Η
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1300-1600 ``). Οι Οθωμανοί προσπαθούν μέσω της
διπλωματίας να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα. Βασική τους μέριμνα η
προσέγγιση των Σέρβων αλλά και του Πολωνού Λαδίσλαου με αντικειμενικό
σκοπό την διάσπαση των αντιπάλων. Έτσι αναγνώρισαν την Σερβική
ανεξαρτησία δεχόμενοι να παραχωρήσουν και ορισμένα εδάφη . Η πρόταση
ήταν ελκυστική με τους Σέρβους να την αποδέχονται υπογράφοντας την
σχετική συμφωνία ειρήνης με τους Οθωμανούς. Παράλληλα την ειρήνη
αποδέχεται και ο Πολωνός Βασιλιάς Λαδίσλαος.
Την ίδια στιγμή πιθανόν λόγω και των εξελίξεων αυτών πείθουν τον
αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγο να παραμείνει ουδέτερος... Το παρασκήνιο
στο ζήτημα αυτό είναι μεγάλο , όμως μεγάλη είναι και η λογοκρισία αφού
οι επίσημες χρονογραφίες των Ρωμαίων σιωπούν. Ο Παύλος Καλλιγάς αναφέρει
ότι σε μια προσπάθεια να πειστεί ο Λαδίσλαος να συνεχίσει τον αγώνα , ο
Ιωάννης Παλαιολόγος έστειλε επιστολή προς αυτόν , τονίζοντας του ότι
αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία να θραυτεί η δύναμη του Μουράτ. (Παύλος
Καλλιγάς `` Λασκαρίδαι –Παλαιολόγοι 1204-1453 ``). Το γεγονός εν μέρει
επιβεβαιώνεται και από χρονικό Ανωνύμου που αναφέρει ότι ο Ιωάννης
Παλαιολόγος έκανε μια ενδιαφέρουσα πρόταση στον Ουνιάδη προσφέροντας του
το αυτοκρατορικό στέμμα αν κατόρθωνε να εκδιώξει τους Τούρκους από την
Ευρώπη!!!
`` Ην γαρ ο Ίαγκος στρατηγός μέγας , και διεμηνύσατο προς αυτόν ο
βασιλεύς μεθ` όρκου ως εάν δυνηθής εκβαλείν τον εχθρόν ημών εκ της
Δύσεως το στέμμα της εμής βασιλείας θήσω εν τη ση κορυφή ως ελευθερωτήν
των Χριστιανών και της πίστεως ημών , και έτερα ρήματα πιθανά
διεμηνύσατο προς αυτόν ``. Όμως λίγο παρακάτω ο Ανώνυμος μας ενημερώνει
ότι ο Ιωάννης ανταποκρινόμενος στο αίτημα των Τούρκων διέθεσε καράβι για
να περάσει ο Μουράτ απέναντι …
`` Ακούσας ουν τους τοιούτους λόγους ήλθε μέχρι Σκουταρίω , φοβούμενος
δε περάσαι ήλθεν ο Χαλούλ Πασάς μετά φουσάτου άντικρυ εκ του δυτικού
μέρος του Ασωμάτου και διεμηνύσατο προς τον Βασιλέα όπως περάση αυτόν.
Έστειλαν ουν κάτεργον και επέρασεν αυτόν , φοβούμενος μήπως πορευθεί
περάσει εκ της Καλλιουπόλεως και ποιήσει μάχην μετά της Πόλεως , εκράτει
γαρ και εκ των δύο μερών η θαυμαστή γνώσις του βασιλέως ! ``. (
Κωνσταντίνου Σάθα Μεσαιωνική βιβλιοθήκη τόμος ζ ).
 |
| Ιωάννης Παλαιολόγος |
Σύμφωνα με τον Σάθα η τελευταία φράση που επιδοκιμάζει την απόφαση του
Ιωάννη Παλαιολόγου, είναι μεταγενέστερη και εμβόλιμη...Ο Καλλιγάς
αναφερόμενος στην προσφορά προς τον Ουνυάδη , δεν επιβεβαιώνει τα
λεγόμενα του ανώνυμου χρονικού , αναφέροντας πάντως ότι είχε προταθεί
στον Ουνυάδη η Βουλγαρία ως εδαφικό κέρδος σε περίπτωση χριστιανικής
νίκης. (Παύλος Καλλιγάς `` Λασκαρίδαι –Παλαιολόγοι 1204-1453 ``).
Πάντως ανεξάρτητα των όποιων επεμβάσεων, γεγονός είναι ότι ο Ιωάννης
Παλαιολόγος δεν βοήθησε τους δυτικούς στη μάχη της Βάρνας τη στιγμή
μάλιστα που ο Μουράτ βρισκόταν σε δύσκολη θέση…
`` Αμουράτης δε καθ’ ησυχίαν διέβαινεν αυτός τε και ο στρατός άπαξ ``
Λαόνικου Χαλκοκονδύλη αυθεντικό χρονικό , από Σάθα Τόμος 7ος ). Τι ήταν
αυτό που έκανε τελικά τον Ιωάννη να αλλάξει γνώμη ; Η ράθυμη φύση του ; η
διπλωματία και η ισχύς του Μουράτ ; η έλλειψη εμπιστοσύνης στους
Καθολικούς ; η ολική ή μερική διάψευση των προσδοκιών που είχε από την
ένωση των εκκλησιών στη Φλωρεντία ; οι αντιδράσεις των Ανθενωτικών ; Ότι
πάντως και να τον έκανε να αλλάξει άποψη η ουσία είναι ότι με την
αδράνεια του συνέβαλε και αυτός στην εδραίωση των Οθωμανών στην
Ευρώπη…Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ακόμη και ο πιστός Φραντζής
αφήνει μια σαφέστατη αιχμή για τον Ιωάννη Παλαιολόγο…
`` Τον Μάρτιο ο αυτοκράτορας (Ιωάννης) του παραχώρησε τη Συλημβρία (Στον
Κωνσταντίνο) και αυτός έστειλε εκεί εμένα για να τη διοικώ , με τη
σύσταση να τη φυλάω με μεγάλη επιμέλεια , γιατί είχαμε υποψίες για τον
αμηρά (Μουράτ) το δεσπότη κυρ. Δημήτριο και για αυτόν ακόμη τον
αυτοκράτορα … ``. (Γεωργίου Φραντζή `` Χρονικό της αλώσεως `` `).
Ο Πάπας Ευγένιος Δ’ εντείνει τις προσπάθειες του αποστέλλοντας τον
εκπρόσωπο του Καρδινάλιο Τσεζαρίνι με στόχο να μεταπειστεί ο Λαδίσλαος
γεγονός που επιτυγχάνεται , ενώ στέλνει στόλο για την προστασία της
Κωνσταντινούπολης. (Παύλος Καλλιγάς `` Λασκαρίδαι –Παλαιολόγοι 1204-1453
``). Έτσι οι Ούγγροι , οι Πολωνοί και οι Βλάχοι συνεχίζουν με στόχο το
αποφασιστικό χτύπημα . Την ίδια στιγμή ο δυτικός στόλος αποτελούμενος
κυρίως από Ενετικά πλοία κατευθύνεται στα Δαρδανέλια με στόχο να
εμποδιστεί η μεταφορά οθωμανικών στρατευμάτων από την Ασία στην Ευρώπη.
Ωστόσο χάρις τα συνεχόμενα στρατηγικά λάθη τους τα πράγματα σταδιακά
αντιστρέφονται. Ο στόλος δεν θα πραγματοποιήσει ποτέ τον στόχο του.
Φτάνοντας στα Δαρδανέλια οι Ενετοί έχουν πληροφορηθεί την διάσπαση της
συμμαχίας με αποτέλεσμα να αδρανούν περιμένοντας νέες διαταγές . Όταν
αυτές έρχονται είναι πλέον αργά , τα Οθωμανικά στρατεύματα (με την
βοήθεια και των Γενουατών) βρισκόντουσαν ήδη στη Βάρνα της Βουλγαρίας…
Ενώ ο συμμαχικός στρατός ούτε σε επαφή με τους Καστριώτη και Παλαιολόγο
ήρθε , αλλά ούτε και οι συνιστώσες του συνεργάστηκαν αρμονικά μεταξύ
τους. Έτσι στην μάχη της Βάρνας επιτέθηκαν ορμητικά μεν άναρχα δε. Όμως
παρά τα προβλήματα και το αριθμητικό μειονέκτημα η συμμαχική επίθεση
φέρνει σε δύσκολη θέση την αντίπαλη πλευρά μέχρι την στιγμή που ο
Λαδίσλαος προχώρησε μόνος του εντός της Οθωμανικής παράταξης με
αποτέλεσμα την περικύκλωση τον αποκεφαλισμό του και την δημιουργία
πανικού που άλλαξε άρδην τα δεδομένα. Το γεγονός αυτό παραδέχεται και
οθωμανικό χρονικό ανωνύμου που αναφέρει ότι ο Οθωμανικός στρατός έφτασε
ένα βήμα από την διάλυση....
``Ο Παντισάχ (Μουράτ) είδε ότι η δεξιά πτέρυγα (τα Οθωμανικά στρατεύματα
από την Ανατολή- Ασία) είχε εξουδετερωθεί , ηττηθεί και διαλυθεί κι ότι
η αριστερή πτέρυγα (τα στρατεύματα από τις βαλκανικές περιοχές) αφού
πολέμησε για ένα διάστημα , άρχισαν κι αυτοί κατά ομάδες να παίρνουν τα
βουνά και να το σκάνε. Τότε η αφεντιά του ο προστάτης του κόσμου
Παντισάχ , εμπιστεύθηκε τον εαυτό του στο Θεό . Κινητοποίησε την
οπισθοφυλακή και προέταξε τους γενίτσαρους και τους αζάπηδες του. Ζήτησε
καταφυγή στο Θεό και με την κραυγή Αλλάχ-Αλλάχ υπό τους ήχους των
πολεμικών οργάνων και των πολεμικών εμβατηρίων ενώ χτυπούσαν τα κύμβαλα
και τα τύμπανα και ηχούσαν οι σάλπιγγες , πραγματοποίησε έφοδο εναντίον
των χαμερπών απίστων.
Μόλις το είδαν αυτό οι χαμερπείς άπιστοι , χτύπησαν τα τύμπανα τους και
προχώρησαν. Τότε οι δύο στρατοί συνεπλάκησαν απ άκρη σ’ άκρη κι έγινε
τέτοια μάχη που δεν περιγράφεται.. Με το πέρασμα της ώρας φούντωσε. Τόσο
οι στρατιώτες του Ισλάμ , όσο και οι άπιστοι έδειξαν μεγάλο ζήλο και
έγινε τέτοια φασαρία που ο γιος δεν γνώριζε τον πατέρα κι ο πατέρας τον
γιο. Οι άγγελοι στον ουρανό και τα ψάρια της θάλασσας θαύμασαν την
σφοδρότητα της μάχης. Η μάχη κράτησε και μετά το μεσημέρι και τα κεφάλια
κυλούσαν μες τη μέση σαν χαλίκια. Κοίτα να δεις όμως ! Οι νεοσύλλεκτοι
γενίτσαροι κι αζάπηδες άρχισαν να σκορπίζουν κατά ομάδες. Ο
κοσμοκράτορας Παντισάχ καταστενοχωρήθηκε. Μάταια όμως . Τέλος πάντων ,
οι στρατιώτες του Ισλάμ με ζήλο και ηρωισμό χτυπούσαν τους άπιστους με
τα σπαθιά έτσι που οι άπιστοι δεν πρόφταιναν να δούνε ο ένα στον άλλο.
Όταν η χαοτική μάχη έφτασε σε αυτό το σημείο , οι χαμερπείς άπιστοι
άρχισαν να διαλύονται και να το σκάνε κατά ομάδες. Εκείνη την στιγμή
όμως με τον Παντισάχ είχαν απομείνει μόνο περίπου τριακόσιοι γενίτσαροι ,
τετρακόσιοι ως πεντακόσιοι αζάπηδες και γιαγιά –μπασήδες κι άνθρωποι
του θησαυροφυλακίου του , μαζί με όλο το προσωπικό της υπηρεσίας του ``.
Και λίγο παρακάτω συνεχίζει :
`` Αφού ο Παντισάχ προσευχήθηκε στο Θεό πήρε μια χούφτα χώμα , την άφησε
να κυλήσει από τον γιακά στο στήθος του κι έσυρε την παλάμη στο
πρόσωπο. Πηδώντας σαν μανιασμένο λιοντάρι , ανέβηκε στο άλογο , πήρε το
σπαθί στο χέρι , εγκαρδίωσε τους στρατιώτες του Ισλάμ κι έκανε έφοδο
εναντίον των απίστων. Τότε ήρθε και ο Ισχάκογλου Ισά Μπέης με τους
άντρες του και ρίχτηκε στους άπιστους. Μετά από αυτόν ήρθε και ο Σαχίν
Πασάς , φτάνοντας από άλλη μεριά με όλους τους σκλάβους και τους
αζάπηδες του, έκανε και αυτός επίθεση. Ο Θεός μέγιστος πάντων. Έγινε
τέτοια μάχη , που κεφάλια , πόδια , δάχτυλα , νύχια μπαλτάδες , πελέκια ,
βέλη , δόρατα και λόγχες , πανοπλίες πετάγονταν στο πεδίο της μάχης ,
όπως τα πελεκούδια του μαραγκού και το αίμα έτρεχε ποτάμι.
Επειδή ο Παντισάχ δεν υποχώρησε κι άρχισε να πολεμά με αυτόν τον τρόπο,
πολλοί από εκείνους που προηγουμένως το είχαν βάλει στα πόδια ηττημένοι,
ανέκτησαν το ηθικό τους κι άρχισαν να έρχονται από όλες τις μεριές και
να ενσωματώνονται στο στράτευμα. Σταδιακά ο στρατός του Σουλτάνου άρχισε
να ανασυντάσεται. Αντίθετα οι μονάδες των χαμερπών απίστων άρχισαν να
διαλύονται. Όταν το είδε αυτό ο Βασιλιάς του του ήρθε η ψυχή στο στόμα
του και δεν ήξερε τι να κάνει. Όσο κι αν προσπάθησε, δεν μπόρεσε να
ανασυγκροτήσει τον στρατό του.
Ενώ η μάχη διεξαγόταν έτσι από τις δύο παρατάξεις κι ο Βασιλιάς
προσπαθούσε να κάνει κάτι και κάλπαζε πάνω κάτω , ένας χεροδύναμος
άνδρας του στρατού του Ισλάμ κατάφερε στον πανούργο Βασιλιά πολλά
χτυπήματα με το ρόπαλο του και τον έριξε από το άλογο. Οι γενίτσαροι κι
οι αζάπηδες έπεσαν πάνω του και τον χτύπησαν με τα πελέκια τους . Όταν
οι άπιστοι είδαν αυτή την κατάσταση , έκαναν επτά εφόδους εναντίον του
ισλαμικού στρατού αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Αν σπάσει η κανάτα, τα ποτήρια της ομήγυρης είναι άχρηστα. Κι αν το
κεφάλι μεθύσει , τα πόδια χάνουν την ευστάθεια τους. Όταν οι ζουπάνοι
και οι δούκες των άπιστων είδαν αυτό που έπαθε ο κακούργος Βασιλιάς ,
προτίμησαν την φυγή κι ο καθένας κοίταζε να σώσει το κεφάλι του.
Το έβαλαν στα πόδια απ’ όλες τις μεριές κατά μάζες , όπως το σκάνε και
πρόβατα μπροστά στο λύκο και πήραν τα βουνά. Στο πεδίο της μάχης όμως
πάρα πολλοί άπιστοι πέρασαν από λεπίδι. Αιώνιος αίνος στο Θεό. Εκείνη
την ημέρα πολεμούσαν ως το βράδυ κι εκείνη την νύχτα ως το πρωί και την
άλλη μέρα ως το απόγευμα κι έτσι έσφαζαν τους απίστους ``. (Ανώνυμο
οθωμανικό χρονικό , Οι Ουγγροτουρκικοί πόλεμοι του 1443-1444 ). Ύστερα
από την ήττα οι Ούγγροι υποχωρούν πέρα από τον Δούναβη , με τον Μουράτ
να παίρνει μια σημαντική και ίσως ανέλπιστη νίκη. Στη συνέχεια ο Μουράτ
στράφηκε εναντίον των Αλβανών περιορίζοντας τους στη ορεινή και απόρθητη
Κρόια.
Αμέσως μετά στράφηκε εναντίον του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου που ήδη είχε
υποχωρήσει και οχυρωθεί στα Εξαμίλια (Ισθμός). Το τείχος που είχε
δημιουργήσει ο Παλαιολόγος ήταν αρκετά ισχυρό , όμως ο Οθωμανικός
στρατός έκανε για πρώτη φορά ευρεία χρήση των κανονιών (του νέου όπλου
που ερχόταν στο προσκήνιο) καταφέρνοντας καίρια πλήγματα , αναγκάζοντας
έτσι τους υπερασπιστές του να το εγκαταλείψουν. Η συνέχεια ήταν θλιβερή
για τον πληθυσμό της Πελοποννήσου αφού οι Οθωμανικές επιδρομές δεν άφησαν τίποτε όρθιο…
Σύμφωνα πάντως με τον Δούκα η άμυνα
κατέρρευσε και εξαιτίας προδοσίας από μέρους των Αλβανών `` Και ως εν
ολίγω και αυτός και Θωμάς ο αδελφός αυτού , δεσπότης ων Αχαΐας , παρεδίδοντο υπό των Αλβανών , πλην αυτοί τον δόλον εννοήσαντες απέδρασαν ``. (Μιχαήλ Δούκα `` Βυζαντινοτουρκική ιστορία ``). Για το θέμα αυτό πάντως ο Καλλιγάς αναφέρει ότι ναι μεν υπήρχαν υπόνοιες , όμως δεν υπάρχει κάποιο απτό στοιχείο που να το αποδεικνύει. (Παύλος Καλλιγάς ``Λασκαρίδαι –Παλαιολόγοι 1204-1453 ``).
Ο Ουνιάδης βλέποντας ότι η ήττα στην
Βάρνα ήρθε κυρίως από λάθη τακτικής κάνει νέα προσπάθεια και το 1448 με
30.000 άντρες (Ούγγρους , Πολωνούς , Γερμανούς , Βοημούς και Βλάχους ),
αντιμετωπίζει στο Κοσσυφοπέδιο ένα αρκετά ισχυρότερο και ποιο ομοιογενή
οθωμανικό στρατό.
Η μάχη την πρώτη μέρα ήταν αμφίρροπη με
τους Τούρκους να διατηρούν το στρατηγικό πλεονέκτημα , γεγονός που την
δεύτερη ημέρα έφερε σε σχετικά δύσκολη θέση τον συμμαχικό στρατό.
Παράλληλα οι Τούρκοι έβαζαν πάλι σε εφαρμογή την διπλωματία
πετυχαίνοντας ξεχωριστή συμφωνία κατάπαυσης με τους Βλάχους , γέρνοντας
οριστικά την πλάστιγγα υπέρ τους .
Οι υπόλοιποι σύμμαχοι περιχαρακώθηκαν στο στρατόπεδο τους με τον οθωμανικό στρατό να
τους κυκλώνει αλλά να μην επιχειρεί επίθεση. Τότε όμως ήρθε η χαριστική
βολή αφού ο Ουνιάδης αποφάσισε να αποχωρήσει και αυτός αφήνοντας τον
υπόλοιπο στρατό στο έλεος του Οθωμανικού στρατού.
Όπως θα πει αργότερα , το έκανε για να μην χαθούν οι καλύτεροι άντρες και η πιθανότητα μιας νέας μελλοντικής σταυροφορίας . (Νίκος Τσαγγάς ``Μαντζικέρτ, Η αρχή του τέλους ``). Η ουσία όμως ήταν ότι οι Οθωμανοί τούρκοι εδραιώνονται στα Βαλκάνια και οι χριστιανικοί λαοί από τότε περνούν σε φάση άμυνας και ανασύνταξης . Ήταν φανερό ύστερα από αυτή την εξέλιξη ότι ο επόμενος στόχος θα ήταν η Κωνσταντινούπολη όμως
ο Μουράτ θα πέθαινε το 1451 και δεν θα ήταν εκείνος που θα επιχειρούσε
το τόλμημα αυτό αλλά ο υιός του Μεχμέτ (Μωάμεθ) ο β’ ….
ΘΕΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
https://www.istorikathemata.com/2019/11/10-1444.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου