Μακροοικονομική διαχείριση στα χρόνια 1981-1985
Μετά την σαρωτική εκλογική του νίκη στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβαν την διακυβέρνηση της Χώρας, υποσχόμενοι "αλλαγή" και "καλύτερες ημέρες". Η κατάσταση της οικονομίας όμως δεν ήταν η καλύτερη, καθώς βρισκόταν
σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης (-0,4%), ενώ τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν ιδιαιτέρως υψηλά (9,1% του ΑΕΠ). Κατά την δεκαετία του ΄80 ως και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄90 η μακροοικονομική πολιτική που ακολούθησε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, υπήρξε υπερβολικά επεκτατική με κάποια ενδιάμεσα διαλείμματα. Όπως διαπίστωνε ο ΟΟΣΑ το 1991 "το πιο καταπληκτικό κι ίσως το πιο καταστροφικό χαρακτηριστικό της μακροοικονομικής διαχείρισης κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ήταν η απότομη αύξηση (σχεδόν 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) του ελλείμματος του δημόσιου τομέα".
Υπεύθυνοι για την απότομη αύξηση του ελλείμματος του δημόσιου τομέα ήταν παράγοντες που λειτούργησαν και από τις δύο πλευρές του προϋπολογισμού. Από την πλευρά των εξόδων, καταγράφουμε ανερχόμενες κρατικές δαπάνες, προκύπτουσες από πληρωμές μισθών για τις ραγδαία επεκτεινόμενες δημόσιες υπηρεσίες, μια γενναιόδωρη κοινωνική πολιτική και τις
απώλειες των εθνικοποιημένων επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, τα έσοδα της Κυβέρνησης υπολείπονταν κατά πολύ, παρά τις κάποιες απόπειρες να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή και η απάτη.
Το μοντέλο των επεκτεινόμενων δημόσιων οικονομικών που υιοθετήθηκε αναμενόταν ότι θα επέφερε αυξήσεις στην εγχώρια παραγωγή, όπως είχε συμβεί και άλλοτε. Αυτή τη φορά ωστόσο, απέτυχε. Προεξέχοντες ανάμεσα στους παράγοντες που ευθύνονταν για τις ασθενείς αντιδράσεις της παραγωγής (προσφοράς) ήταν η ανατίμηση της δραχμής, περιοριστικοί τραπεζικοί πιστωτικοί μηχανισμοί, η μείωση των διαφοροποιήσεων των μισθών η οποία επηρέασε αρνητικά τα κίνητρα των εργαζομένων και την παραγωγικότητα κτλ
Ιδιαίτερα πρέπει να αναφερθεί ένα είδος "αρχικής διαταραχής" στην πλευρά του κόστους το 1982: το έτος εκείνο η κυβέρνηση αποφάσισε να αυξήσει τα κατώτατα όρια μισθών και ημερομησθίων κατά 40%! Η απόφαση εκείνη ανταποκρινόταν αναμφίβολα σε αναδιανεμητικές φιλοδοξίες, όμως με δεδομένη την εξέλιξη του πληθωρισμού και της παραγωγικότητας, οδήγησε σε απότομη αύξηση του κόστους εργασίας την ώρα ακριβώς που λόγω ένταξης ανοιγόταν η Ελληνική αγορά στον Ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Η αυξανόμενη ζήτηση σε συνδυασμό με την στάσιμη προσφορά, οδήγησε σε αυξημένες εισαγωγές και εξωτερικά τρέχοντα ελλείμματα, ενώ οι μεταβιβάσεις και τα δάνεια της ΕΟΚ δεν εμπόδισαν το ξέσπασμα μιας εσωτερικής και εξωτερικής οικονομικής κρίσης το 1985.
Η κρίση του 1985: η Ελλάδα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας
Ήδη από το 1984 τα σύννεφα στο εξωτερικό ισοζύγιο της Χώρας συσσωρεύονταν. Το 1985 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτινάχθηκε στα 3,3 δις $. Σύμφωνα με την μαρτυρία του διοικητή της τράπεζας της Ελλάδος Δημήτρη Χαλκιά, η Ελλάδα απέφυγε την χρεοκοπία κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, αφού ανάμεσα σε Οκτώβριο 1985 και Φεβρουάριο 1986 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τράπεζας της Ελλάδος έπεσαν κάτω από το ελάχιστο όριο ασφαλείας. Στον μέσο όρο της δεκαετίας του ΄80 τα διαθέσιμα ανήρχοντο σε 1 δις $ αλλά στις αρχές του 1986 έπεσαν στα 350.000 $! Χωρίς την πρώτη δόση του δανείου της ΕΟΚ και
το σταθεροποιητικό πρόγραμμα που συνδέθηκε με αυτό, η Χώρα θα αδυνατούσε να πληρώσει τις υποχρεώσεις τις από εισαγωγές.
Μπροστά στην κατάσταση αυτή μάλιστα κοινοτικοί αξιωματούχοι υπέδειχναν για ένα διάστημα στην ελληνική κυβέρνηση να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, κάτι που στο ιδεολογικό κλίμα της εποχής εκείνης συνιστούσε ανάθεμα.
Πηγή
Πάνος Καζάκος, Ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά, εκδόσεις Πατάκη
(Ο Πάνος Καζάκος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1996 και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών)
Σημείωση του "Φιλίστωρος"
Στο παρόν κείμενο δεν συμπεριέλαβα τις απόψεις του συγγραφέα για την καταστροφή από το ΠΑΣΟΚ του παραγωγικού βιομηχανικού τομέα της Χώρας μέσω των κρατικοποιήσεων για λόγους οικονομίας του χώρου, καθώς αυτές εκτείνονται σε πολλές σελίδες και θα ήταν χρονοβόρο και άσκοπο να παραθέσω τόσα στοιχεία. Απλά να αναφέρουμε πως πολλές βιομηχανίες της μεταπολεμικής Ελλάδας (Πειραϊκή - Πατραϊκή, Τσιμέντα Ηρακλής, ΠΥΡΚΑΛ, Βωξίτες Ελευσίνας, Αθηναϊκή Χαρτοποιία, Πουρνάρας κτλ) κρατικοποιήθηκαν για να "εξυγιανθούν" και έκλεισαν οι περισσότερες από την σπατάλη την κακοδιαχείριση και τις χαριστικές προσλήψεις. Η ζημιά για το Δημόσιο που αφορά την περίοδο 1983-2000 φτάνει το 1 τρισεκατομμύριο δραχμές σύμφωνα με τον κ. Καζάκο (σελ 364).
Μετά την σαρωτική εκλογική του νίκη στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981, το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέλαβαν την διακυβέρνηση της Χώρας, υποσχόμενοι "αλλαγή" και "καλύτερες ημέρες". Η κατάσταση της οικονομίας όμως δεν ήταν η καλύτερη, καθώς βρισκόταν
σε μια κατάσταση στασιμοπληθωρισμού με αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης (-0,4%), ενώ τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν ιδιαιτέρως υψηλά (9,1% του ΑΕΠ). Κατά την δεκαετία του ΄80 ως και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ΄90 η μακροοικονομική πολιτική που ακολούθησε το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, υπήρξε υπερβολικά επεκτατική με κάποια ενδιάμεσα διαλείμματα. Όπως διαπίστωνε ο ΟΟΣΑ το 1991 "το πιο καταπληκτικό κι ίσως το πιο καταστροφικό χαρακτηριστικό της μακροοικονομικής διαχείρισης κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας ήταν η απότομη αύξηση (σχεδόν 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) του ελλείμματος του δημόσιου τομέα".Υπεύθυνοι για την απότομη αύξηση του ελλείμματος του δημόσιου τομέα ήταν παράγοντες που λειτούργησαν και από τις δύο πλευρές του προϋπολογισμού. Από την πλευρά των εξόδων, καταγράφουμε ανερχόμενες κρατικές δαπάνες, προκύπτουσες από πληρωμές μισθών για τις ραγδαία επεκτεινόμενες δημόσιες υπηρεσίες, μια γενναιόδωρη κοινωνική πολιτική και τις
απώλειες των εθνικοποιημένων επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, τα έσοδα της Κυβέρνησης υπολείπονταν κατά πολύ, παρά τις κάποιες απόπειρες να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή και η απάτη.Το μοντέλο των επεκτεινόμενων δημόσιων οικονομικών που υιοθετήθηκε αναμενόταν ότι θα επέφερε αυξήσεις στην εγχώρια παραγωγή, όπως είχε συμβεί και άλλοτε. Αυτή τη φορά ωστόσο, απέτυχε. Προεξέχοντες ανάμεσα στους παράγοντες που ευθύνονταν για τις ασθενείς αντιδράσεις της παραγωγής (προσφοράς) ήταν η ανατίμηση της δραχμής, περιοριστικοί τραπεζικοί πιστωτικοί μηχανισμοί, η μείωση των διαφοροποιήσεων των μισθών η οποία επηρέασε αρνητικά τα κίνητρα των εργαζομένων και την παραγωγικότητα κτλ
Ιδιαίτερα πρέπει να αναφερθεί ένα είδος "αρχικής διαταραχής" στην πλευρά του κόστους το 1982: το έτος εκείνο η κυβέρνηση αποφάσισε να αυξήσει τα κατώτατα όρια μισθών και ημερομησθίων κατά 40%! Η απόφαση εκείνη ανταποκρινόταν αναμφίβολα σε αναδιανεμητικές φιλοδοξίες, όμως με δεδομένη την εξέλιξη του πληθωρισμού και της παραγωγικότητας, οδήγησε σε απότομη αύξηση του κόστους εργασίας την ώρα ακριβώς που λόγω ένταξης ανοιγόταν η Ελληνική αγορά στον Ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Η αυξανόμενη ζήτηση σε συνδυασμό με την στάσιμη προσφορά, οδήγησε σε αυξημένες εισαγωγές και εξωτερικά τρέχοντα ελλείμματα, ενώ οι μεταβιβάσεις και τα δάνεια της ΕΟΚ δεν εμπόδισαν το ξέσπασμα μιας εσωτερικής και εξωτερικής οικονομικής κρίσης το 1985.
Η κρίση του 1985: η Ελλάδα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας
Ήδη από το 1984 τα σύννεφα στο εξωτερικό ισοζύγιο της Χώρας συσσωρεύονταν. Το 1985 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτινάχθηκε στα 3,3 δις $. Σύμφωνα με την μαρτυρία του διοικητή της τράπεζας της Ελλάδος Δημήτρη Χαλκιά, η Ελλάδα απέφυγε την χρεοκοπία κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, αφού ανάμεσα σε Οκτώβριο 1985 και Φεβρουάριο 1986 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τράπεζας της Ελλάδος έπεσαν κάτω από το ελάχιστο όριο ασφαλείας. Στον μέσο όρο της δεκαετίας του ΄80 τα διαθέσιμα ανήρχοντο σε 1 δις $ αλλά στις αρχές του 1986 έπεσαν στα 350.000 $! Χωρίς την πρώτη δόση του δανείου της ΕΟΚ και
το σταθεροποιητικό πρόγραμμα που συνδέθηκε με αυτό, η Χώρα θα αδυνατούσε να πληρώσει τις υποχρεώσεις τις από εισαγωγές.Μπροστά στην κατάσταση αυτή μάλιστα κοινοτικοί αξιωματούχοι υπέδειχναν για ένα διάστημα στην ελληνική κυβέρνηση να προσφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, κάτι που στο ιδεολογικό κλίμα της εποχής εκείνης συνιστούσε ανάθεμα.
Πηγή
Πάνος Καζάκος, Ανάμεσα σε Κράτος και Αγορά, εκδόσεις Πατάκη
(Ο Πάνος Καζάκος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1996 και διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Ευρωπαϊκών και Διεθνών Σπουδών)
Σημείωση του "Φιλίστωρος"
Στο παρόν κείμενο δεν συμπεριέλαβα τις απόψεις του συγγραφέα για την καταστροφή από το ΠΑΣΟΚ του παραγωγικού βιομηχανικού τομέα της Χώρας μέσω των κρατικοποιήσεων για λόγους οικονομίας του χώρου, καθώς αυτές εκτείνονται σε πολλές σελίδες και θα ήταν χρονοβόρο και άσκοπο να παραθέσω τόσα στοιχεία. Απλά να αναφέρουμε πως πολλές βιομηχανίες της μεταπολεμικής Ελλάδας (Πειραϊκή - Πατραϊκή, Τσιμέντα Ηρακλής, ΠΥΡΚΑΛ, Βωξίτες Ελευσίνας, Αθηναϊκή Χαρτοποιία, Πουρνάρας κτλ) κρατικοποιήθηκαν για να "εξυγιανθούν" και έκλεισαν οι περισσότερες από την σπατάλη την κακοδιαχείριση και τις χαριστικές προσλήψεις. Η ζημιά για το Δημόσιο που αφορά την περίοδο 1983-2000 φτάνει το 1 τρισεκατομμύριο δραχμές σύμφωνα με τον κ. Καζάκο (σελ 364).
http://www.istorikathemata.com/2010/04/1981-1985-1985.html
Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά κατά καιρούς αυτά τα έχω γράψει σε διάφορα sites, εφημερίδων και πολιτικών. Ποιός όμως θα παραδεχθεί την καταστροφική οικονομική πολιτική της εποχής εκείνης; Έκαναν τον Ανδρέα Θεό, επειδή έδωσε 5 δεκάρες στους εργαζόμενους, υπερβολικά στους στις ΔΕΚΟ. Όταν κάνεις Δανειακή Οικονομική Κοινωνική Πολιτική, θα πρέπει να γνωρίζεις ότι έρχεται και το αύριο. Το αύριο είναι σήμερα και αμείλικτο. Μας τα παίρνει όλα πίσω και μάλιστα εντόκως. Κάποτε "κραυγάζανε": "Τσοβόλα δώστα όλα", τώρα λένε "Γιωργάκη πάρτα όλα". Πατήρ και υιός, Καλός και κακός Μπάτσος. Τυχαίο; Τα συμπεράσματα δικά σας.
ΑπάντησηΔιαγραφή