ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΚΑΡΜΑΛΙΩΡΑΚΗΣ : ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΕΘΝΙΚΙΣΤΗ, ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΒΑΘΜΟ ΤΟΥ ΥΠΟΠΤΕΡΑΡΧΟΥ ε.α.

Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης Έλληνας εθνικιστής, ανώτατος αξιωματικός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας με το βαθμό του Υποπτεράρχου ε.α., ένας από τους πλέον σημαντικούς και παγκόσμια αναγνωρίσιμους Έλληνες αξιωματικούς του 20ου αιώνος που υπήρξε πρωτοπόρος και περιλαμβάνεται μεταξύ όσων χάραξαν το δρόμο για τη δημιουργία της σημερινής Αεροπορίας Στρατού, ο οποίος διαδραμάτισε ^[1] καίριο όσο και καθοριστικό ρόλο στην επικράτηση της στρατιωτικής επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, στενός φίλος και εξ απορρήτων συνεργάτης του Γεωργίου Παπαδόπουλου, γεννήθηκε την 1η Νοεμβρίου 1922 στη Γαστούνη του νομού Ηλείας, όπου υπηρετούσε ως αξιωματικός της τότε Χωροφυλακής ο πατέρας του, και πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 2006 στην Αθήνα. Η εξόδιος ακολουθία του τελέστηκε στις 10 Ιανουαρίου στον Ιερό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο κοιμητήριο του Δήμου Παπάγου Αττικής και ενταφιάστηκε στο εν λόγω κοιμητήριο. 

Βιογραφία

Η οικογένεια Σκαρμαλιωράκη αποτελεί κλάδο της οικογένειας Σεμερτζάκη της περιοχής του Αζοκεράμου Ζάκρου του νομού Λασιθίου στο νησί της Κρήτης. Ένα από τα μέλη της οικογένειας Σεμερτζάκη που έφυγε από το νησί και εγκαταστάθηκε στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, επιστρέφοντας στον τόπο του, περί το 1860, έφερε το προσωνύμιο «Σκαρμαλιωράκης» το οποίο αποτελεί έκτοτε το επίθετο αυτού του κλάδου της οικογένειας Σεμερτζάκη. Πατέρας του Αντώνη ήταν ο Κωνσταντίνος Σκαρμαλιωράκης που γεννήθηκε στο Παλαίκαστρο Σητείας στην Κρήτη και ήταν αξιωματικός της Κρητικής Χωροφυλακής, με τη δύναμη της οποίας συμμετείχε στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στις 26 Οκτωβρίου του 1912, στην Μικρασιατική εκστρατεία μέχρι το 1922, και αποστρατεύθηκε το 1927. Μητέρα του Αντώνη Σκαρμαλιωράκη ήταν η Γεωργία Καρρά-Σκαρμαλιωράκη που κατάγονταν από την Πάτρα. Ο Αντώνης Σκαρμαλιωράκης είχε έξι αδέλφια, τρία αγόρια και τρία κορίτσια.

Οικογενειακή κατάσταση

Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης παντρεύτηκε την Γεωργία το γένος Μαντούβαλου ^[2], πρώτη εξαδέλφη του Εθνικού ήρωα Ταγματάρχη Παναγιώτη Ηλία Μαντούβαλου του πρώτου νεκρού Έλληνα Ανώτερου Αξιωματικού του Στρατού Ξηράς, που έχασε τη ζωή του στις 17 Νοεμβρίου του 1940 στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ^[3]. Η Γεωργία Μαντούβαλου-Σκαρμαλιωράκη γεννήθηκε το 1926 στην Αθήνα, η οικογένεια της είχε καταγωγή από τη Μάνη, και από το γάμο της με τον Αντώνιο Σκαρμαλιωράκη απέκτησαν τρία τέκνα. Την πρωτότοκη Μαρία Σκαρμαλιωράκη, που γεννήθηκε το 1949 στην Αθήνα, σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην ακόλουθο Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουάσινγκτον των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και μετέπειτα επιχειρηματία. Η Μαρία Σκαρμαλιωράκη ήταν σύζυγος, στον πρώτο της γάμο, του Κωνσταντίνου Μπακάλη, με τον οποίον απέκτησε μία κόρη -απόφοιτη του Παντείου Πανεπιστημίου. Κουμπάρος στο γάμο τους αλλά και νονός της κόρης τους ήταν ο Νικόλαος Μακαρέζος. Η Μαρία Σκαρμαλιωράκη παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο με τον γιατρό πλαστικό-χειρουργό Σπυρίδωνα Ιωαννίδη, με τον οποίο έχουν αποκτήσει δύο κόρες, απόφοιτες των «Derre College» και «Berklee College of Music» αντιστοίχως.

Δευτερότοκο τέκνο του Αντωνίου Σκαρμαλιωράκη είναι ο Κωνσταντίνος Σκαρμαλιωράκης ^[4], Αντιστράτηγος ε.α. του Πυροβολικού, που γεννήθηκε το 1956 στην Αθήνα είναι απόφοιτος τάξεως 1978 της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων ^[5], παντρεμένος και πατέρας μιας κόρης η οποία είναι απόφοιτη του Παντείου Πανεπιστημίου και ενός γιου ο οποίος είναι αξιωματικός του Πυροβολικού. Υστερότοκη από τα παιδιά της οικογένειας είναι η Εμμανουέλλα Σκαρμαλιωράκη ^[6] που βάπτισε ο Γρηγόριος Σπαντιδάκης, η οποία γεννήθηκε το 1962 στη Νάπολη της Ιταλίας, είναι απόφοιτη του «University of Exeter», καθηγήτρια της Αγγλικής Φιλολογίας και συνεργάτιδα του «Derre College». Η Εμμανουέλλα Σκαρμαλιωράκη είναι μητέρα μίας κόρης, η οποία είναι απόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης, που ήταν παππούς έξι εγγονών και προπάππος δύο δισέγγονων, κατοικούσε με την οικογένεια του στο Δήμο Παπάγου Αττικής.

Σπουδές

Ο Αντώνης Σκαρμαλιωράκης παρακολούθησε τα μαθήματα της βασικής εκπαιδεύσεως και στη συνέχεια φοίτησε ως το σχολικό έτος 1938-39 στο Α' Γυμνάσιο των Πατρών, το ίδιο Γυμνάσιο από το οποίο αποφοίτησε λίγα χρόνια νωρίτερα ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ο Σκαρμαλιωράκης έλαβε το απολυτήριο του Γυμνασίου το 1940, ενώ ενδιαμέσως παρακολούθησε και μαθήματα του σχολικού έτους 1939-40 στην Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου ^[7]. Το Φθινόπωρο του 1940 μετά από επιτυχείς εξετάσεις έγινε δεκτός για να φοιτήσει στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.

Στρατιωτική σταδιοδρομία

Τον Απρίλιο του 1941, αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου στη Μακεδονία και την κατάληψη της Ελλάδος από τις δυνάμεις του Άξονος, η τάξη Αποφοίτων του 1943, στην οποία ανήκε ο Σκαρμαλιωράκης, που την αποτελούσαν 320 Ευέλπιδες, στασίασε και αρνήθηκε να υπηρετήσει, σε αστυνομικά καθήκοντα στην Αθήνα, την κατοχική κυβέρνηση του Στρατηγού Γεωργίου Τσολάκογλου. Τα μέλη της Τάξεως του 1943 έφτασαν, ύστερα από πενθήμερη κίνηση με επιταγμένα οχήματα, στο Γύθειο στο νομό Λακωνίας στην Νότιο Πελοπόννησο και από το λιμάνι της πόλεως επιβιβάστηκαν σε καΐκια που τους αποβίβασαν στην Μονή Γωνιάς Κολυμπαρίου στην Κρήτη όπου και στρατοπέδευσαν.

2ος Παγκόσμιος πόλεμος

Το διάστημα από τις 20 έως τις 28 Μαΐου 1941, οι Ευέλπιδες πολέμησαν με ηρωισμό και σθένος τους Γερμανούς στη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης υπό τις διαταγές του τότε Υπολοχαγού Νικολάου Λυγιδάκη. Μετά την κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, η κατάσταση έγινε εξαιρετικά δυσμενής, η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων εξαναγκάσθηκε να διαλυθεί στις 29 Μαΐου και οι Κρήτες Ευέλπιδες κατέφυγαν στα χωριά τους. Ο Σκαρμαλιωράκης επέστρεψε στο Παλαίκαστρο Σητείας και τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου διέφυγε κρυφά με καΐκι στη Μέση Ανατολή, όπου εντάχθηκε στις εκεί Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Υπηρέτησε στην 1η Ταξιαρχία ^[8] και ανέλαβε τη Διοίκηση της 2ης Διμοιρίας του 1ου Λόχου του 2ου Τάγματος, ενώ μετά από εξετάσεις ονομάστηκε Ανθυπασπιστής Εύελπις. Το 1942 ο Σκαρμαλιωράκης συμμετείχε στη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Η διμοιρία του εκτέλεσε αναγνωριστικές περιπολίες σε μεγάλο βάθος, με σκοπό τον εντοπισμό των εχθρικών Ιταλικών θέσεων όλμων και πυροβόλων, με επιτυχία, αλλά και απλές περιπολίες που είχαν σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη αρκετών Ιταλών αιχμαλώτων. Ο Σκαρμαλιωράκης, κινδύνευσε δύο φορές, μια φορά από εχθρικό αεροπορικό βομβαρδισμό και μία φορά από οβίδα βαρέως όπλου. Στο Ελ Αλαμέιν του απονεμήθηκε ο πρώτος Πολεμικός Σταυρός.

Το 1943 αποσπάσθηκε στην Ελληνική Βασιλική Αεροπορία ^[9] και συγκεκριμένα στην 13η Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας στο Γκαμπούτ, νότια του Τομπρούκ. Μετά από τρίμηνη εκπαίδευση, στην Αγγλική Εκπαιδευτική Μονάδα επιχειρήσεων. [75 O.T.U.], ονομάσθηκε Αεροναυτίλος Βομβαρδιστής. Ο Σκαρμαλιωράκης ακολούθησε την πολεμική πορεία της 13ης Μοίρας με Α/Φ Martin Baltimore. Η πρώτη του αποστολή ήταν στις 2 Οκτωβρίου του 1943 μια ανθυποβρυχιακή περιπολία σε πολύ χαμηλό ύψος στην Μεσόγειο Θάλασσα. Στη συνέχεια έλαβε μέρος σε δώδεκα αποστολές Ναυτικής Συνεργασίας στη Μεσόγειο και τρεις αποστολές Επιθετικών Αναγνωρίσεων στα Δωδεκάνησα και την Κρήτη. Μετά τη μεταστάθμευση της 13ης Μοίρας έξω από την Αλεξάνδρεια, στα τέλη του 1943, μετεκπαιδεύτηκε μαζί με όλα τα πληρώματα σε αποστολές καθαρά βομβαρδισμού.

Το καλοκαίρι του 1944 η 13η Μοίρα με τη νέα της πλέον ονομασία «Ελαφρού Βομβαρδισμού», μεταστάθμευσε στην Ιταλία στο αεροδρόμιο Biferno, βόρεια της Φότζια, απ' όπου διενεργούσε αποστολές βομβαρδισμού, σε σιδηροδρομικούς κόμβους και σταθμούς, γέφυρες, αλλά και στο λιμάνι της Αγκώνας, για την αποδυνάμωση των χερσαίων μεταφορικών δυνατοτήτων των Γερμανών, με 100% επιτυχία. Στις 26 Ιουνίου η Μοίρα μεταστάθμευσε στην Πεσκάρα και συνέχισε τους βομβαρδισμούς στο Ιταλικό μέτωπο μέχρι τις 11 Ιουλίου, οπότε οργανώθηκε η Συμμαχική Βαλκανική Αεροπορία, [Balkan Air Force], στην οποία εντάχθηκε και η Μοίρα. Στις 13 Ιουλίου η Μοίρα επέστρεψε στο Biferno και από τις 15 Ιουλίου οι στόχοι της εναντίον των Γερμανών, βρίσκονταν πλέον κυρίως στη Γιουγκοσλαβία αλλά και στην Αλβανία. Ο Σκαρμαλιωράκης εκτέλεσε συνολικά εβδομήντα δύο επιτυχείς αποστολές βομβαρδισμού, ενώ σε τρεις περιπτώσεις κινδύνεψε να συντριβεί το αεροσκάφος του.

Απελευθέρωση

Στις 14 Νοεμβρίου 1944, η Μοίρα επέστρεψε στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στην Ελλάδα. Ο Σκαρμαλιωράκης ορίστηκε επικεφαλής του Πεζού τμήματος της 13ης Μοίρας, σε παρέλαση που έγινε στην Αθήνα, για τη γιορτή της Νίκης για την Αεροπορία. Τον Δεκέμβριο του 1944, στα αιματηρά γεγονότα εκείνου του μήνα, η ηγεσία της Αεροπορίας αποφάσισε να μην εμπλακούν οι Μοίρες σε μάχες. Έτσι ο Σκαρμαλιωράκης έλαβε ολιγοήμερη άδεια για την Πάτρα, όπου βρίσκονταν οι γονείς του, μαζί με δύο συναδέλφους του αεροπόρους. Λόγω όμως της Μάχης των Αθηνών που μαίνονταν, η επιστροφή στη Μονάδα τους μπορούσε να γίνει μόνον αεροπορικώς από τον Άραξο. Κατάφεραν να λάβουν σχετική άδεια από τον Άγγλο Ταξίαρχο Διοικητή Ταξιαρχίας στην Πάτρα, μετέβησαν με αγγλικό όχημα στον Άραξο, όμως η αγγλική Dacota που επρόκειτο να τους παραλάβει δεν προσγειώθηκε και έφυγε.

Στην επιστροφή τους στην Αθήνα, που έγινε χωρίς αγγλική συνοδεία, κοντά στην πολίχνη Αχαϊά έπεσαν σε ενέδρα ανταρτών του κομμουνιστικού Ε.Λ.Α.Σ., [Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός], και αφού συνελήφθησαν οδηγήθηκαν στον «φρούραρχο» ελασίτη Ανθυπολοχαγό, ο οποίος τους οδήγησε στον Καπετάνιο του «Συντάγματος» της περιοχής, που τους κατηγόρησε ότι «..επιχείρησαν να πάρουν αεροπλάνα από τον Άραξο για να χτυπήσουν τον λαό στην Αθήνα». Απελευθερώθηκαν μετά από την παρέμβαση του Άγγλου Ταξίαρχου και επέστρεψαν στην Πάτρα, απ' όπου με Ελληνικό αποβατικό διέφυγαν στο Μπάρι της Ιταλίας και με ατμόπλοιο επέστρεψαν στον Πειραιά, μετά τη λήξη των Δεκεμβριανών. Οι Γερμανοί συνέχισαν να αντιστέκονται στη Μήλο, στα Χανιά-Σούδα στην Κρήτη και στη Ρόδο και η 13η Μοίρα συνέχισε τους βομβαρδισμούς της σε Γερμανικούς στόχους στις περιοχές αυτές. Ο Σκαρμαλιωράκης συμμετείχε σε πέντε αποστολές βομβαρδισμού, μέχρι την τελική παράδοση των Γερμανών. Για τη συνολική του προσφορά σε σύνολο ενενήντα τριών πολεμικών αποστολών, ο Σκαρμαλιωράκης τιμήθηκε

• δύο φορές με τον Σταυρό Ιπταμένου,
• μια φορά με το Μετάλλιο Ναυτικής Συνεργασίας και
• μια φορά με το Μετάλλιο Αεροπορικών Υπηρεσιών.

Στη συνέχεια ο Σκαρμαλιωράκης ανέλαβε την εκπαίδευση πενήντα νεοσυλλέκτων Σμηνιτών, ως ο πλέον κατάλληλος, προερχόμενος από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.

Στις 7 Απριλίου του 1946, ο Σκαρμαλιωράκης μετατέθηκε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, [Γ.Ε.Α.], ως Υπασπιστής του Υπαρχηγού της Αεροπορίας Σμηνάρχου Χαράλαμπου Ισμαηλάκου. Στα μέσα του 1946 επιλέχθηκε από τον προϊστάμενο του Υπαρχηγό να είναι ένας από τους Έλληνες αξιωματικούς που μετά από κατάλληλη εκπαίδευση στην Αγγλία θα αναλάμβαναν τη δημιουργία και την οργάνωση Ειδικής Αεροπορικής Μονάδας συνεργασίας με το Πυροβολικό και ο Σκαρμαλιωράκης πρότεινε, όπως του ζητήθηκε, άλλους τρεις αξιωματικούς. Τον Παναγιώτη Δερνίκο, τον Ζαχαρία Αρβανίτη και τον Θεμιστοκλή Καρβούνη, όλοι τους Υποσμηναγοί, προερχόμενοι από τον Στρατό Ξηράς με δράση ως αεροναυτίλοι στην 13η Μοίρα Ελαφρού Βομβαρδισμού. Το πρόγραμμα εκπαιδεύσεως τους περιλάμβανε τρίμηνη εκπαίδευση στη Σχολή Πυροβολικού στο Μεγάλο Πεύκο Αττικής, πλήρη εκπαίδευση χειριστού αεροσκάφους και τετράμηνη εκπαίδευση στην Αγγλική Σχολή Εφαρμογής Επιχειρησιακού Τομέα.

Αγγλική Αυτοκρατορική Σχολή (ΠΒ)

Στις αρχές του Ιανουαρίου 1947 η ομάδα που την αποτελούσαν πέντε ή έξι ^[10] αξιωματικοί ταξίδεψε στην Αγγλία με αρχηγό τον, τότε Ταγματάρχη και μετέπειτα Στρατηγό του Πυροβολικού, Ανδρέα Δημουλίτσα ^[11], ο οποίος ήταν αρχαιότερος όλων και εκπαιδεύτηκε στην Αυτοκρατορική Σχολή Πυροβολικού στο Larkhill, 10 μίλια βόρεια του Salisbury. Στο τέλος Μαρτίου του ίδιου χρόνου ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση εκπαιδεύσεως στην Αγγλία. Ακολούθησε η εκπαίδευση του στην 29η Σχολή Αρχικής εκπαιδεύσεως, [29th EFTS-29th Elementary Flight Training School], στο αεροδρόμιο του Clyffe Pypard, που βρίσκεται κοντά στην πόλη Swindon, 130 χιλιόμετρα δυτικά του Λονδίνου. Τα μαθήματα άρχισαν στις 20 Μαΐου 1947 και ολοκληρώθηκαν στις 11 Σεπτεμβρίου 1947 ^[12]. Τελευταία μονάδα εκπαιδεύσεως του Σκαρμαλιωράκη στην Αγγλία ήταν η 227η Μονάδα Επιχειρησιακής Μετεκπαιδεύσεως, [227 O.C.U.-227 Operational Conversion Unit], όπου πραγματοποίησε την πρώτη του εκπαιδευτική πτήση στις 22 Σεπτεμβρίου 1947. Η εκπαίδευση στην Αγγλία ^[13] τερματίστηκε στις 14 Ιανουαρίου 1948 και ο Σκαρμαλιωράκης, ένας ολοκληρωμένος πλέον Εναέριος Παρατηρητής με σύνολο περίπου 72 ωρών πτήσεως με αεροσκάφη Auster V και Auster V1, που είχε εκτελέσει αρκετές βολές πυροβολικού από τον αέρα, συνοδευόμενος από τη σύζυγο του, η οποία τον είχε ακολουθήσει στην Αγγλία, επέστρεψε στην Ελλάδα.

Συμμοριτοπόλεμος & ειρηνική περίοδος

Με την επάνοδό του ο Σκαρμαλιωράκης τοποθετήθηκε ως Υπασπιστής του Διοικητού της Αεροπορικής Βάσεως Λαρίσης, Αντισμηνάρχου Ηλία Κουτσούκου. Ο Συμμοριτοπόλεμος συνεχίζονταν και οι συμμορίτες στη Ρούμελη ήταν καλά διασκορπισμένοι μέσα σε δασικές περιοχές. Η Ανωτέρα Διοίκηση Αεροπορίας, [Α.Δ.Α.], με Διοικητή τον Σμήναρχο Εμμανουήλ Κελαϊδή απέστειλε τον Σκαρμαλιωράκη στη Λαμία, για αναγνωρίσεις. Από εκεί, άλλοτε ως χειριστής ενός Auster ΙΙΙ και άλλοτε ως παρατηρητής ενός Harvard πραγματοποίησε εννέα αποστολές τακτικών αναγνωρίσεων προς εντοπισμό συμμοριτών. Τον Ιούνιο του 1948 συγκροτήθηκε το Ανεξάρτητο 1ο Σμήνος Συνεργασίας Πυροβολικού, με έδρα το πρόχειρο αεροδρόμιο του Άργους Ορεστικού στην Καστοριά, με 23 αεροσκάφη Auster III, [πλήρης ονομασία Taylorcraft Auster Mark III]. Διοικητής του Σμήνους ορίστηκε ο Σμηναγός Στ. Καραθανάσης, ενώ Σύνδεσμος με τις Διοικήσεις και Μονάδες Πυροβολικού, ο Ταγματάρχης Πυροβολικού Ανδρέας Δημουλίτσας. Ο Σκαρμαλιωράκης μαζί με τους Υποσμηναγούς Ζαχαρία Αρβανίτη και Θεμιστοκλή Καρβούνη ήταν οι χειριστές των αεροσκαφών Auster III, για τις ειδικές αποστολές εναερίου παρατηρήσεως

Το Σμήνος άρχισε αμέσως τις τακτικές αναγνωρίσεις, με επιτυχείς βολές πυροβολικού, κυρίως κατά των συμμορίτικων πυροβόλων, που παρενοχλούσαν αφόρητα τα τμήματα του Ελληνικού Στρατού, συμμετέχοντας στις επιχειρήσεις στο όρος Γράμμος μέχρι τις 30 Αυγούστου του 1948. Ο Σκαρμαλιωράκης συμμετείχε σε ογδόντα αποστολές αυτής της μορφής, αποσπώντας Εύφημο Μνεία και πρόταση για απονομή Πολεμικού Σταυρού από τη Διοίκηση Πυροβολικού του Β' Σώματος Στρατού, ενώ του απονεμήθηκε ο Πολεμικός Σταυρός Α' Τάξεως. Από τις 19 Σεπτεμβρίου άρχισε νέος γύρος επιχειρήσεων με Τακτικές Αναγνωρίσεις και Βολές Πυροβολικού στην περιοχή της Καστοριάς. Ο Σκαρμαλιωράκης εκτέλεσε εβδομήντα δύο αποστολές, μεταξύ των οποίων και δύο με ρίψη χειροβομβίδων από πολύ χαμηλό ύψος με καίρια αποτελέσματα. Σε πολλές από τις αποστολές αυτές, μετά τη λήξη τους, ανέλαβε ως δευτερεύουσα αποστολή τη ρίψη εφημερίδων, περιοδικών και άλλων εντύπων στα τμήματα του Ελληνικού στρατού στην πρώτη γραμμή, από μικρό ύψος πτήσεως, προς αναπτέρωση του ηθικού των στρατευμένων. Στις αρχές Ιανουαρίου του 1949 άρχισαν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της 9ης Μεραρχίας στην Πελοπόννησο, κατά των συμμοριτών και η Ανωτέρα Διοίκηση Αεροπορίας συγκρότησε ισχυρό κλιμάκιο στο αεροδρόμιο του Αράξου, για την υποστήριξη των επιχειρήσεων. Ο Σκαρμαλιωράκης ανέλαβε το κλιμάκιο Ε.ΠΑΡ., [Εναερίου Παρατηρήσεως], και μέχρι τέλος Ιανουαρίου το 1949, που περατώθηκαν οι επιχειρήσεις, εκτέλεσε είκοσι δύο αποστολές Τακτικής Αναγνωρίσεως, σε ορισμένες απ' αυτές με βολές πυροβολικού.

Στις 20 Φεβρουαρίου o Σκαρμαλιωράκης, έχοντας προαχθεί σε Σμηναγό, επέστρεψε στο Άργος Ορεστικό, ανέλαβε τη Διοίκηση του Σμήνους και ως τις 4 Μαΐου του ίδιου χρόνου εκτέλεσε έντεκα Τακτικές Αναγνωρίσεις. Στις 5 Μαΐου του 1949 μεταστάθμευσε στις Σέρρες και συμμετείχε σε μικρής κλίμακος επιχειρήσεις του Στρατού στο Μπέλες, εκτελώντας τέσσερις Τακτικές Αναγνωρίσεις, με βολές Πυροβολικού. Επανήλθε στο Άργος Ορεστικό στις 28 Μαΐου και μέχρι τις 17 Ιουνίου εκτέλεσε δεκαέξι Τακτικές Αναγνωρίσεις με βολές Πυροβολικού. Στις 18 Ιουνίου μεταστάθμευσε στη Φλώρινα και μέχρι τις 25 Ιουνίου που περατώθηκαν οι εκεί επιχειρήσεις, εκτέλεσε εννέα Τακτικές Αναγνωρίσεις με απολύτως επιτυχείς βολές Πυροβολικού. Τον Ιούλιο το Σμήνος ενισχύθηκε με όλα τα αεροσκάφη Auster της Αεροπορίας, 15 συνολικά, με επιπλέον πιλότους και δέκα Λοχαγούς Πυροβολικού, που ως πλήρωμα αεροσκαφών, μαζί με τους πιλότους, εκτελούσαν βολές Πυροβολικού. Στις 12 Αυγούστου άρχισε η επιχείρηση «Πυρσός», δηλαδή η γενική επίθεση του Ελληνικού Στρατού πρώτα στην περιοχή του όρους Βίτσι και μετά στην περιοχή του όρους Γράμμος. Στη διάρκεια της απογειώθηκαν όλα τα αεροσκάφη με κύρια αποστολή τους τον εντοπισμό των λάμψεων των συμμορίτικων πυροβόλων και την συγκέντρωση επάνω τους των πυρών του Ελληνικού Πυροβολικού, με απώτερο σκοπό την «φίμωση» τους και την καταστροφή τους. Στο τέλος Αυγούστου του 1949, έληξαν νικηφόρα οι επιχειρήσεις κατά των κομμουνιστικών συμμοριών με την απώθηση τους πέρα από τα σύνορα της Ελληνικής επικράτειας. Στον Σκαρμαλιωράκη που είχε στο ενεργητικό του συνολικά διακόσιες εξήντα τρεις πολεμικές αποστολές κατά τη διάρκεια του Συμμοριτοπολέμου, απονεμήθηκαν:

• το Μετάλλιο του «Σταυρού Ιπταμένου Αεροπορίας», το ανώτερο αεροπορικό παράσημο που απονέμεται σε πολεμιστές Ιπταμένους Αεροπόρους, καθώς και
• το Παράσημο «Χρυσούς Σταυρός Τάγματος του Φοίνικος μετά ξιφών», που απονέμεται μόνον σε πολεμιστές Αξιωματικούς.

Την 1η Σεπτεμβρίου του 1949 το Σμήνος μεταστάθμευσε στην Αεροπορική Βάση Λαρίσης και στις 17 Δεκεμβρίου στην Αεροπορική βάση Ελευσίνος. Με διαπραγματεύσεις μεταξύ των Επιτελείων Αεροπορίας και Στρατού αποφασίστηκε η ίδρυση και οργάνωση Ελαφράς Αεροπορίας Στρατού, που θα υπάγονταν αποκλειστικά στον Στρατό Ξηράς. Τα αεροσκάφη Auster αποσύρθηκαν και στις 12 Ιουλίου 1950 έπαψε πλέον να υπάρχει το Ανεξάρτητο Σμήνος Συνεργασίας Πυροβολικού της Αεροπορίας, που δαφνοστεφανωμένο αποτέλεσε τμήμα της Ιστορίας, με το πολύτιμο πολεμικό του έργο. Οι Αξιωματικοί του Πυροβολικού άρχισαν να φοιτούν στη Σχολή Αεροπορίας στο Τατόϊ και στη συνέχεια στο Αεροδρόμιο της Πάχης των Μεγάρων, όπου εγκαταστάθηκε και η Σχολή Ιπταμένων του Στρατού. Ο Σκαρμαλιωράκης συνέχισε την επαφή του με το νέο σχήμα, αφού με έγκριση του Γ.Ε.Σ., [Γενικό Επιτελείο Στρατού], διατήρησε την πτητική του ικανότητα και με τα νέα αεροσκάφη L18 και L19, ενώ ταυτόχρονα δίδασκε Αεροναυτιλία και Μετεωρολογία, μέχρι και το 1961, ως εκπαιδευτής-καθηγητής στους υπό εκπαίδευση ιπταμένους του Στρατού.

Δίκη των αεροπόρων

Το 1952, επί πρωθυπουργίας του Νικολάου Πλαστήρα, το όνομα του Σκαρμαλιωράκη ενεπλάκη σε δήθεν σκευωρία κατά συναδέλφων του που οδήγησε στη «Δίκη των Αεροπόρων» ^{[14] [15]}, η οποία κατέληξε στην απομάκρυνση στελεχών της Αεροπορίας που ήταν κομμουνιστικών ιδεολογικών απόψεων ή συμπαθούντες τις κομμουνιστικές ιδέες. Ο Σκαρμαλιωράκης και οι Εμμανουήλ Κελαϊδής αντιπτέραρχος αρχηγός Γ.Ε.Α., Πέτρος Μητσάκος αντισμήναρχος, Δημοσθένης Καρακίτσος σμήναρχος, Φρίξος Σμαήλος και Θ. Μπουκουβάλας σμηναγοί, Ηλίας Παπαγεωργίου και Κωνσταντίνος Θέμελης υποσμηναγοί, Α. Βάσσος, Κ. Λουκάς, Κ. Καλατζή, κατέθεσαν ως μάρτυρες κατηγορίας στη δίκη ^[16].

Σχεδόν ταυτόχρονα, συγκεκριμένα στις 7 Απριλίου 1952, ο 23χρονος Έλληνας πιλότος Νίκος Ακριβογιάννης με ένα μονοκινητήριο εκπαιδευτικό στρατιωτικό αεροπλάνο τύπου «Χάρβαρντ» απογειώθηκε από την Αθήνα με προορισμό την Αλβανία και προσγείωσε το μονοκινητήριο του σε ένα χωράφι στους Αγίους Σαράντα κι ύστερα έσπευσε να παραδοθεί στις αρχές. Οι Αλβανοί τον έκλεισαν σε στρατόπεδο πολιτικών προσφύγων στη Λούσνα, όπου τον ανέκριναν και τον βασάνιζαν καθημερινά καθώς δεν πίστευαν την ιστορία του. Στο στρατόπεδο ο Ακριβογιάννης γνώρισε τον Σπύρο Παγιατάκη ^[17] ένα υποδηματοποιό από την Κέρκυρα, που είχε πάει να βρει τον αδελφό του που είχε περάσει με βάρκα στην Αλβανία και συμφωνούν να διαφύγουν στην Ελλάδα. Ένας άλλος κρατούμενος ονόματι Τσώκος καταδίδει το σχέδιο τους στους Αλβανούς. Ο Ακριβογιάννης εκτελέστηκε στις 15 Απριλίου 1953, σχεδόν ένα χρόνο μετά την διαφυγή του στην Αλβανία. Τον Μάρτιο του 1976 ο απόστρατος ταξίαρχος της Αεροπορίας Βλάσσης Δέδες, πρώην Διευθυντής Ασφαλείας πτήσεων Γ.Ε.Α. σε απόρρητο υπόμνημά του αποκαλύπτει όλο το εύρος της συνωμοσίας. Υποστηρίζει ότι τον Ακριβογιάννη τον έστειλαν στην Αλβανία οι αξιωματικοί και μέλη του ΙΔΕΑ Αντώνης Σκαρμαλιωράκης και Πέτρος Μητσάκος, ενώ ο κομμουνιστής καθοδηγητής του πιλότου, ο καθηγητής μαθηματικών Χρήστος Δάδαλης πέθανε στη διάρκεια των ανακρίσεων για τη Δίκη των Αεροπόρων από τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε.

Υπηρεσιακή σύνοψη

Συνοπτικά, την περίοδο από τη λήξη του συμμοριτοπολέμου έως την επικράτηση της επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης υπηρέτησε: στο 2ο γραφείο του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας [Γ.Ε.Α.], από το 1950 έως το 1954 ως Τμηματάρχης και στη συνέχεια ως Διευθυντής της Διευθύνσεως Ασφαλείας, την περίοδο από το 1954 έως το 1955 στο 6ο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ, [SIXATAF], ως Υποδιευθυντής Πληροφοριών στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, την περίοδο από το 1955 έως το 1957 ως Υποδιοικητής στην Αεροπορική Βάση της Ελευσίνας και το 1958 μέχρι το 1960 μετατέθηκε και υπηρέτησε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ως Διευθυντής της Διευθύνσεως Μεταφορών. Το 1961 μετατέθηκε και υπηρέτησε μέχρι το 1963 στο Τμήμα Πληροφοριών του Αρχηγείου της Νοτιοανατολικής Συμμαχίας, [AFSOUTH-ΝΑΤΟ], στη Νάπολη της Ιταλίας, το 1963 μέχρι το 1964 ανέλαβε Διοικητής της Σχολής Επιχειρήσεων Αέρος-Εδάφους στην Λάρισα, όταν ζήτησε από τον Πέτρο Γαρουφαλιά, τότε Υπουργό Εθνικής Αμύνης, να μετατεθεί ^[18] στην Αθήνα λόγω της επισφαλούς υγείας συγγενικού του προσώπου ^[19]. Στις 15 Οκτωβρίου 1963 ο τότε Σμήναρχος Σκαρμαλιωράκης επιλέχθηκε από την κυβέρνηση προκειμένου να καταλάβει τη θέση του αεροπορικού ακολούθου στην Ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα, όμως η τοποθέτηση αυτή ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Την περίοδο 1964-65 υπηρέτησε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ως Υποδιευθυντής στη Διεύθυνση Επιστημονικών Ερευνών.

Αποστρατεία & Επαναφορά

Στον Σκαρμαλιωράκη επιβλήθηκε ποινή φυλακίσεως ενός μηνός και παράλληλα αποστρατεύθηκε ^[20] τον Ιούλιο του 1965 με τον βαθμό του Σμηνάρχου, διότι δήθεν διοχέτευσε απόρρητα έγγραφα στον αντιπολιτευόμενο Τύπο με στόχο να προκληθεί αναταραχή και είχε θεωρηθεί ύποπτος για παράδοση εθνικών μυστικών στην Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών. Τον Ιανουάριο του 1966 ο Σκαρμαλιωράκης επανήλθε στις τάξεις του Στρατεύματος ^{[21] [22]} όταν ο Σωτήρης Κωστόπουλος, ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας, δέχθηκε την απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Αέρος το οποίο, μετά από εισήγηση του πτεράρχου Αντωνάκου, έκρινε ότι ήταν ανυπόστατοι οι λόγοι για τους οποίους αποστρατεύθηκε, ενώ τον ίδιο μήνα στη δίκη των αξιωματικών για την υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ», ο μάρτυρας Ανθυπασπιστής Χαλκιάς κατέθεσε ότι, το διάστημα από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο του 1965, το τηλέφωνο του Σκαρμαλιωράκη παρακολουθούνταν από την Κ.Υ.Π. διότι ο Σμήναρχος ήταν αντίθετος με την κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Το γεγονός αυτό αποδείχθηκε από την Ένορκη Διοικητική Εξέταση που διατάχθηκε και αποστρατεύτηκαν ^[23] οι αξιωματικοί που διενήργησαν την υποκλοπή, μεταξύ τους οι Συνταγματάρχες Αλέξανδρος Παπατέρπου και Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος αλλά και οι Λοχαγοί Χρήστος Θεοδώρου και Θεοφάνης Τόμπρας, προσωπικός φίλος και στέλεχος του κόμματος του Ανδρέα Παπανδρέου τα χρόνια πριν και μετά την αποκαλούμενη μεταπολίτευση.

Τέλος, στις 29 Ιανουαρίου ο Σκαρμαλιωράκης υπέβαλλε μήνυση κατά του βουλευτή Γρηγορίου της «Ενώσεως Κέντρου» και των εφημερίδων «Αθηναϊκή», «Ανένδοτος» και «Βήμα», για συκοφαντική δυσφήμηση, καθώς αναφέρθηκαν στο όνομα του ως έχοντος συμμετοχή σε βασανισμούς την περίοδο 1951-52, όταν διεξάγονταν η προανάκριση για την υπόθεση των σαμποτάζ στην Πολεμική Αεροπορία. Ο Σκαρμαλιωράκης μετά την αποκατάσταση του επανήλθε στην ενεργό υπηρεσία ως Διοικητής Μονάδος Επιβιβάσεως στον Πειραιά και στην συνέχεια ως Διευθυντής Διευθύνσεως Μεταφορών στο Γενικό Επιτελείο της Αεροπορίας. Σύμφωνα με τη μαρτυρία ^[24] του Γρηγόρη Σπαντιδάκη, ο οποίος ήταν νονός της Εμμανουέλας Σκαρμαλιωράκη, ο Σκαρμαλιωράκης διαμεσολάβησε τους τελευταίους μήνες του 1965 και του ζήτησε να μετατεθεί ο Παπαδόπουλος από τον Έβρο στην Αθήνα καθώς αντιμετώπιζε σημαντικά οικογενειακά προβλήματα, όμως ο Σπαντιδάκης μετέθεσε τον Παπαδόπουλο στη Λάρισα.

Αμερικανικές πληροφορίες ^[25]

Το Φθινόπωρο του 1964 ο απόστρατος επισμηναγός της Ελληνικής Αεροπορίας Παναγιώτης Καρύδας, ο οποίος εργαζόταν για λογαριασμό αμερικανικής υπηρεσίας, διαδραμάτιζε ρόλο συνδέσμου με ομάδα Ελλήνων στρατιωτικών που σχεδίαζε κίνημα για τον επόμενο χρόνο. Την ομάδα εκπροσωπούσαν ο Σκαρμαλιωράκης και ο απόστρατος πτέραρχος Πέτρος Μητσάκος. Οι δύο αξιωματικοί ισχυρίστηκαν ότι αποτελούν συνέχεια της μυστικής οργάνωσης «Ι.Δ.Ε.Α.», [Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών]. Ο Καρύδας περιέγραψε ως εξής τη σύνθεση της στρατιωτικής ομάδας: «...Η μυστική αυτή στρατιωτική οργάνωση συμπεριλαμβάνει 20 έως 25 απόστρατους αξιωματικούς από τα τρία όπλα και την ΚΥΠ, 25 περίπου ναυάρχους και στρατηγούς καθώς και την πλειονότητα των συνταγματαρχών. ...{...}... Η οργάνωση ελέγχεται από 20 απόστρατους και εν ενεργεία αξιωματικούς. Η πηγή μας υποστηρίζει ότι έχει την υποστήριξη του 85% των διοικητών των στρατιωτικών μονάδων, σε όλα τα επίπεδα...».

Η εκτελεστική επιτροπή της ομάδος απαρτιζόταν από 20 απόστρατους και εν ενεργεία αξιωματικούς. Πρωταγωνιστικό ρόλο στη διοίκηση της διαδραμάτιζαν ο Σκαρμαλιωράκης, ο Πέτρος Μητσάκος και ο πρώην αρχηγός της Κ.Υ.Π., [Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών], στρατηγός Αλέξανδρος Νάτσινας. Η οργάνωση ήταν γνωστή στο Παλάτι, όμως δεν διατηρούσε σχέσεις με κανένα πολιτικό κόμμα. Κύριος εκπρόσωπος της ομάδας, σύμφωνα με τα Αμερικανικά αρχεία, ήταν απόστρατος αξιωματικός, το όνομα του οποίου δεν αποκαλύπτεται, όμως πιθανόν πρόκειται για τον Σκαρμαλιωράκη, καθώς σ’ αυτόν είχε καταλήξει και ο Λαγουδάκης, Ελληνοαμερικανός αναλυτής του «Στέητ Ντηπάρτμεντ». Το όνομα του τότε συνταγματάρχη Γεωργίου Παπαδόπουλου δεν αναφέρεται μεταξύ των στρατιωτικών, όμως το γεγονός ότι στην οργάνωση ανήκαν οι περισσότεροι συνταγματάρχες, ο Σκαρμαλιωράκης αλλά και ο Πέτρος Μητσάκος καθιστά σχεδόν βέβαιη τη συμμετοχή του Παπαδόπουλου.

21 Απριλίου 1967

Καθ' οδόν για το Τατόϊ ^[26]

Ο Σκαρμαλιωράκης, σύμφωνα με δική του παραδοχή, ήταν μέλος του Ι.Δ.Ε.Α., [Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών], και φέρεται ότι είναι ένας από τους τρεις αξιωματικούς ^[27] εκτός του Στρατού Ξηράς και από τους ελάχιστους απόστρατους αξιωματικούς που γνώριζαν τις ακριβείς λεπτομέρειες του σχεδίου και συμμετείχε στις κινήσεις του Γεωργίου Παπαδόπουλου για την επιβολή του καθεστώτος της 21ης Απριλίου του 1967. Στα απόρρητα Αμερικανικά έγγραφα της περιόδου 1964-67 εμφανίζονταν συνεχώς τα ονόματα του σμήναρχου Σκαρμαλιωράκη, του πτεράρχου Μητσάκου, του συνταγματάρχη Κωνσταντίνου Καρύδα καθώς και και του υποστράτηγου Αλέξανδρου Νάτσινα, οι οποίοι ανήκαν στην ομάδα του Παπαδόπουλου. Σύμφωνα με τον Νίκο Κουρή, πρώην Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας που διατέλεσε και Υωυπουργός Εθνικής Αμύνης ο Σκαρμαλιωράκης: «....κινείται ...{...}... μαζί με τον Παπαδόπουλο, εθεάθη πολλές φορές {να κάνει} το σύνδεσμο και είναι γνωστό ότι, ήτανε από τους λίγους, αν όχι ο μοναδικός αξιωματικός της αεροπορίας, που ήτανε μεμυημένος στην κίνηση της 21ης Απριλίου, στο κίνημα της 21ης Απριλίου...» ^[28].

Ο Σκαρμαλιωράκης, που είχε μυηθεί από το 1958, ήταν προσωπικός φίλος του Παπαδόπουλου και είχε λάβει ενεργό μέρος σε πάρα πολλά στάδια προπαρασκευής της 21ης Απριλίου ενώ φέρεται να συμμετείχε και στην επαναστατική επιτροπή. Σύμφωνα με δική του μαρτυρία είχε αναλάβει την εκπροσώπηση του Παπαδόπουλου τόσο προς την πλευρά των ξένων μυστικών υπηρεσιών όσο και εκείνη των ξένων στρατιωτικών Ακολούθων, καθώς υπηρέτησε σε καίριες θέσεις του στρατεύματος ενώ ήταν άριστος γνώστης της Αγγλικής γλώσσας, όμως διέκοψε κάθε επαφή μαζί τους από τον Ιανουάριο του 1967 και μετά από σχετική απόφαση του Παπαδόπουλου. Κατά τον Σκαρμαλιωράκη, ο Παπαδόπουλος «...δεν πρέπει να ... {...}... διατηρούσε ενεργές [σ.σ. σχέσεις με ξένες μυστικές υπηρεσίες] στο τελευταίο διάστημα πριν από την Επανάσταση...» και όπως διαβεβαίωνε «...από τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν λάβαμε ούτε την έγκριση ούτε χρήματα όπως κάποιοι είπαν...».

Το πρωί της 21ης Απριλίου, ο Αμερικανός αεροπορικός ακόλουθος Ρόζενταλ συναντήθηκε στο Πεντάγωνο με τον Στυλιανό Παττακό που τον συνόδευε ο Σμήναρχος Σκαρμαλιωράκης, οι οποίοι υποστήριξαν ότι αποφάσισαν να ενεργήσουν επειδή «...είχαν εξακριβωμένες πληροφορίες ότι οι κομμουνιστές προετοίμαζαν διαδηλώσεις, απεργίες και γενικώς μια κατάσταση χάους στην Αθήνα, το Σάββατο, 22 Απριλίου, και στη Θεσσαλονίκη, την Κυριακή, 23 Απριλίου». Οι Στυλιανός Παττακός και Σκαρμαλιωράκης είπαν στον Ρόζενταλ ότι «...η 21η Απριλίου έγινε για να διασφαλιστεί η εσωτερική ηρεμία, η πίστη στον βασιλέα και η αφοσίωση της χώρας στο ΝΑΤΟ και τους δυτικούς συμμάχους της». Απολύτως χαρακτηριστικό της προσωπικής σχέσεως που διατηρούσε ο Σκαρμαλιωράκης με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο είναι φωτογραφία της εποχής η οποία εμφανίζει τον Σκαρμαλιωράκη να οδηγεί το αυτοκίνητο του, έξω από τα Ανάκτορα το απόγευμα της «21ης Απριλίου 1967», στο οποίο επέβαιναν οι Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός, Νικόλαος Μακαρέζος, όταν οι τρεις τους ορκίστηκαν υπουργοί στην κυβέρνηση του εισαγγελέα Κωνσταντίνου Κόλλια, καθώς και ο Νικόλαος Φαρμάκης, εθνικιστής πρώην βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας του κόμματος «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις», με τον οποίο ο Σκαρμαλιωράκης διατηρούσε στενή φιλική σχέση πολλών χρόνων.

Πολιτικές θέσεις

Ο Σκαρμαλιωράκης στις 16 Μαΐου του 1967, αποσπάστηκε στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και μετά από απόφαση του Υπουργού Συγκοινωνιών Τσαντήλα, ανέλαβε Αρχηγός ^[29] στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, [Υ.Π.Α] με το βαθμό του Ταξιάρχου. Μετά από αίτηση του αποστρατεύθηκε τον Φεβρουάριο του 1968 με τον βαθμό του Υποπτεράρχου, όμως συνέχισε να ασκεί τα καθήκοντα του Αρχηγού της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας. Επί των ημερών του υπεγράφησαν διμερείς συμφωνίες αεροπορικής συνδέσεως της Ελλάδος με χώρες του εξωτερικού, μεταξύ τους η Νότιος Αφρική, ο Καναδάς και η Κένυα. Επίσης πραγματοποιήθηκε η αεροπορική σύνδεση των Αθηνών με το Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Επί της Αρχηγίας του εκπονήθηκε το πρώτο Σχέδιο μετεγκαταστάσεως του Αερολιμένος Ελληνικού στη σημερινή του θέση στα Σπάτα, ενώ έγγραφό του προς το Υπουργείο Συντονισμού ήταν το έναυσμα για την ίδρυση της Ε.Α.Β., [Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία]. Διατέλεσε Αρχηγός της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας ως το τέλος του Οκτωβρίου του 1968 όταν, μετά από αίτηση του, απηλλάγη των καθηκόντων του. Στη συνέχεια ο Σκαρμαλιωράκης ανέλαβε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας.

Με διάταγμα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Σκαρμαλιωράκης προήχθη αναδρομικώς, από τις 22 Δεκεμβρίου του 1965, στον βαθμό του Ταξιάρχου της Αεροπορίας, αυτόν που κατείχε την ημέρα της δημοσιεύσεως του Διατάγματος. Στις 10 Μαΐου του 1969 διορίστηκε στη θέση του Γενικού Γραμματέα του ιδρύματος «Βασιλική Πρόνοια», που αργότερα μετονομάστηκε σε «Εθνικός Οργανισμός Προνοίας», με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του και επί της Διοικήσεώς του ιδρύθηκαν πέντε νέα Κέντρα Νεότητος. Το 1973 διορίστηκε Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών. Επί της Διοικήσεως του ολοκληρώθηκαν οι ανασκαφές στη Θήρα από τον αείμνηστο εθνικιστή καθηγητή Σπυρίδωνα Μαρινάτο, ενώ με σχετικό νόμο καθιερώθηκε και η συνταξιοδότηση των συγγραφέων. Ο Σκαρμαλιωράκης παραιτήθηκε τον Δεκέμβριο του 1973, ένα μήνα μετά την ανατροπή του Γεωργίου Παπαδόπουλου από τον Δημήτριο Ιωαννίδη.

Ανατροπή Παπαδόπουλου

Τον Οκτώβριο του 1973 η κυβέρνηση του Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη, με Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, αρνήθηκε να συνδράμει τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στην προσπάθεια τους να στηρίξουν στρατιωτικά το κράτος του Ισραήλ, το 1973 κατά τη διάρκεια του Αραβοϊσραηλινού πολέμου. Ακολούθησε η εξέγερση του Πολυτεχνείου, μια προγραμματισμένη «προβοκάτσια» και τελικά εξερράγη το κίνημα του Δημητρίου Ιωαννίδη, της 25ης Νοεμβρίου 1973, που υποστηρίχθηκε, από τους Αμερικανούς το οποίο ανέτρεψε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και τον Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη. Γράφει σχετικά ο Σκαρμαλιωράκης: «...Παραστήσαμε τον «δύσκολο» μη επιτρέψαντες στα μεταγωγικά αεροπλάνα των Η.Π.Α. να πραγματοποιήσουν ενδιάμεσες προσγειώσεις σε ελληνικά αεροδρόμια. Κι αυτό χάριν μιας αμφιβόλου αξίας φιλοαραβικής πολιτικής. ...{...}... Δεν τις φάγαμε βέβαια απ’ ευθείας από τους Ισραηλινούς αλλά από τον επιδιαιτητή τους. Διότι η καίρια «φάπα», το Πολυτεχνείο, αυτήν την αιτία είχε. Τρίψαμε το κεφάλι μας στην γκλίτσα του τσοπάνου και τη φάγαμε τη μαγκουριά κατακέφαλα και καίρια. Διότι στο χάος και στην σύγχυση που επακολούθησε, αναπήδησε από την αφάνεια και ο, από ανύποπτο χρόνο, αμφισβητίας [Ιωαννίδης]. Του άνοιξε τον δρόμο ο «επιδιαιτητής» με την γκλίτσα του...» ^[30].

«Μεταπολίτευση»

Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης (δεξιά)

Μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Δημήτριο Ιωαννίδη, την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο και πριν την επιστροφή των παλαιών πολιτικών στην διακυβέρνηση της Ελλάδος, υπήρξε πρόταση χαμηλόβαθμων αξιωματικών να επανέλθει ο Γεώργιος Παπαδόπουλος στην εξουσία. Ο Σκαρμαλιωράκης γράφει σχετικά με το περιστατικό στις αναμνήσεις του:
«... Οι Τούρκοι έχουν κατορθώσει να εδραιωθούν στο προγεφύρωμα τους στην περιοχή της Κυρήνειας ελέω αναποφάσιστων και μειωμένων ικανοτήτων ηγητόρων των Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν γνωρίζω τι ζυμώσεις γίνονται, τι συζητήσεις και τι προβληματισμοί αναφύονται μεταξύ των Αξιωματικών στο Ελληνικό Πεντάγωνο. Με μεγάλη μου έκπληξη, όμως, ακούω έναν φίλο μου λεβεντόπαιδο Ταγματάρχη των Καταδρομών από το ΓΕΣ, να μου λέει από το τηλέφωνο: «Κύριε Πτέραρχε, αποφασίσαμε να παραδώσουμε την αρχή στον Παπαδόπουλο! Σας παρακαλώ εκ μέρους των άλλων Αξιωματικών, να πάτε στο σπίτι του και να τον φέρετε εδώ. Περιμένουμε». Δεν θυμούμαι, αν εκείνη την ώρα ο Αντισυνταγματάρχης Κ. Λαμπρόπουλος, τέως Διευθυντής του Γραφείου του Παπαδόπουλου και απόλυτα έμπιστος του, ήταν ήδη στο σπίτι μου, ή τον εκάλεσα να έλθει στο δικό μου. Τον ήθελα μαζί μου, ένεκα της μεγάλης εμπιστοσύνης που του είχε ο Παπαδόπουλος. Στο σπίτι του Παπαδόπουλου, στο Λαγονήσι, εισέρχεται μόνος του ο Λαμπρόπουλος. Εγώ μαζί με τον γαμπρό μου ^[31]) περιμένουμε απ' έξω μέσα στο αυτοκίνητό μας. Μετά μια ώρα περίπου επιστρέφει ο Λαμπρόπουλος άπραγος. «Κύριε Πτέραρχε, ατυχώς ο Πρόεδρος δεν δέχεται να έλθει». Μου διηγείται εν λεπτομερεία τα διατρέξαντα στο σπίτι του Παπαδόπουλου: «Επί παρουσία της κυρίας Παπαδοπούλου, ανεκοίνωσα στον Πρόεδρο, την σχετική πρόσκληση από μέρους των Αξιωματικών. Με άκουσε με προσοχή, αλλά η αντίδρασίς του ήταν αρνητική. «Είναι παγίδα», λέει. Προσπάθησα να τον μεταπείσω με λογικά επιχειρήματα, ενώ η κυρία Παπαδοπούλου τον εκλιπαρούσε, κλαίουσα, να δεχθεί. «Αφήστε με να κάνω μια βόλτα στον κήπο μόνος μου», είπε. Όταν εγύρισε, εδήλωσε κοφτά: «Δεν μπορώ να έλθω» και συμπλήρωσε «...Εγώ δεν θα γίνω Χατζηανέστης…».

Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης σε συνέντευξη του στην εκπομπή «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» ^[32], ανέφερε ότι ο υπεύθυνος του Αμερικανικού State Department για την Ελλάδα τον προέτρεψε να διεξάγει το καθεστώς της 21ης Απριλίου «...any elections», ακόμα και στημένες, φτάνει να κάνει εκλογές. Σύμφωνα με τον πτέραρχο Σκαρμαλιωράκη αυτή ήταν η μόνη εξωτερική πίεση που αντιμετώπισε ο Παπαδόπουλος από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και την κυβέρνηση του Ρίτσαρντ Νίξον, οι οποίες πιέζονταν από το Κογκρέσο ώστε ν’ ασκήσουν την επιρροή τους για τον εκδημοκρατισμό της Ελλάδας, ακόμα κι αν αυτός ήταν φαινομενικός. Ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης μηνύθηκε, συνελήφθη και προφυλακίστηκε ως πρωταίτιος για την Επανάσταση της 21ης Απριλίου του 1967, όμως μετά την απολογία του δεν παραπέμφθηκε καθώς από αυτήν αλλά και από το σύνολο της ανακρίσεως που διεξήχθη δεν προέκυψαν σε βάρος του αποχρώσες ενδείξεις και με ομοφωνία Ανακριτού και Εισαγγελέως κρίθηκε απολυτέος ^[33].

Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης υπέβαλλε μηνύσεις σε φυσικά πρόσωπα, περιοδικά έντυπα και εφημερίδες προκειμένου να προασπίσει την τιμή και την υπόληψη του από υποβολιμαία δημοσιεύματα που αναφέρονταν στο πρόσωπό του και δικαιώθηκε στην συντριπτική πλειοψηφία των αντιδικιών του, ενώ ακόμη και στις περιπτώσεις στις οποίες δικαιώθηκαν οι μηνυθέντες από τον Σκαρμαλιωράκη, αυτό έγινε για τυπικούς ή καθαρά δικονομικούς λόγους που δεν αφορούσαν την ουσία της δικαστικής αντιδικίας. Παράλληλα ο Σκαρμαλιωράκης παρέμεινε στην πρώτη γραμμή της μάχης για την αποφυλάκιση του Γεωργίου Παπαδόπουλου και των συναδέλφων του εγκλείστων αξιωματικών της 21ης Απριλίου και συμμετείχε σε όλα τα κόμματα και τις κινήσεις που ιδρύθηκαν γι' αυτό το λόγο, όπως η οργάνωση «Ελληνική Αμνηστία» καθώς και άλλες πολιτικές και ιδεολογικές κινήσεις.

Διακρίσεις

Ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης τιμήθηκε με παράσημα και μετάλλια, όπως:

• Πολεμικός Σταυρός Β' Τάξεως,
• Πολεμικός Σταυρός Α' Τάξεως,
• Σταυρός Ιπταμένου (δύο φορές),
• Μετάλλιο Ιπταμένου,
• Μετάλλιο Ναυτικής Συνεργασίας
• Μετάλλιο Αεροπορικών Υπηρεσιών,
• Αναμνηστικό Μετάλλιο Αλβανίας,
• Αναμνηστικό Μετάλλιο Μέσης Ανατολής,
• Στρατιωτικής Αξίας Α' τάξεως,
• Ταξιάρχης Βασιλέως Γεωργίου Α',
• Ταξιάρχης Τάγματος του Φοίνικος,
• Ανώτερος Ταξιάρχης Τάγματος του Φοίνικος,
• Χρυσούς Σταυρός Τάγματος του Φοίνικος μετά ξιφών,
• Μεγαλόσταυρος Ιπποτών Μεγάλου Κωνσταντίνου,
• Ανώτερος Ταξιάρχης Σταυροφόρων Πατριαρχείου Ιεροσολύμων,
• Ταξιάρχης Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (δύο φορές),
• Ταξιάρχης Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως,
• Χρυσούν Μετάλλιο Δήμου Αθηναίων,
• Χρυσούς Σταυρός Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών.

Μνήμη Υποπτεράρχου Σκαρμαλιωράκη

Ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης διέθετε χαρισματική και αξιοζήλευτη προσωπικότητα. Λογίζεται ως ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες αξιωματικούς του 20ου αιώνος καθώς υπήρξε πρωτοπόρος και περιλαμβάνεται μεταξύ των αξιωματικών του Eλληνικού στρατού οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στην δημιουργία της σημερινής Αεροπορίας Στρατού. Υπήρξε προστατευόμενος και συνεργάτης του Εμμανουήλ Κελαϊδή ο οποίος διατέλεσε Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας. Την περίοδο της επανόδου του Σκαρμαλιωράκη στις τάξεις του Στρατεύματος, μετά την δικαίωση του από το Ανώτατο Συμβούλιο Αέρος, οι εφημερίδες της Κεντροαριστεράς, με αιχμή την «Ελευθερία» του Πάνου Κόκκα, του αφιέρωναν, συχνά, χώρο στις στήλες των σχολίων τους και σε κάποιες περιπτώσεις χώρο στα πρωτοσέλιδα τους και τον χαρακτήριζαν «πέτρα σκανδάλου» ^[34], δίχως να καταθέτουν τα στοιχεία που θα τεκμηρίωναν την θέση τους παρά μόνο γενικόλογες τοποθετήσεις. Στα χρόνια της στρατιωτικής σταδιοδρομίας του ο Σκαρμαλιωράκης δίδαξε αρχές και ιδανικά, όπως φιλοπατρία, τιμή, αξιοπρέπεια, αξιοκρατία, δικαιοσύνη και τιμιότητα. Ήταν αυστηρός, ιδιαιτέρως στα θέματα ασφάλειας πτήσεων, αλλά ακριβοδίκαιος, πολύ θαρραλέος, ενέπνεε εμπιστοσύνη στους υφισταμένους του, τους οποίους αγαπούσε και φρόντιζε, είχε δε το χάρισμα να βρίσκει πάντα λύση σε προβλήματα που οι υφιστάμενοί του αδυνατούσαν να διαχειριστούν. Υπήρξε Ορθόδοξος Χριστιανός με βαθιά πίστη, ιδιαίτερα στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο, που τον θεωρούσε Προστάτη του ιδίου και της οικογενείας του. Φρονημάτισε με τη στάση ζωής του και αποτέλεσε υπόδειγμα συζύγου και πατέρα.

Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης υπήρξε στενός προσωπικός φίλος του Γεωργίου Παπαδόπουλου επί σειρά δεκαετιών. Η συμμετοχή του στην προετοιμασία αλλά και στην επικράτηση της Επαναστάσεως της «21ης Απριλίου 1967», που τη θεωρούσε όπως και οι Δημήτριος Τσάκωνας και Γεώργιος Κάρτερ εξέγερση των τίμιων Ελλήνων εναντίον του διεφθαρμένου μεγαλοαστικού κατεστημένου και στην οποία συνέβαλε τόσο με τη στρατιωτική του κατάρτιση και εμπειρία όσο και με τις διοικητικές και τις γενικότερες γνώσεις του, υπήρξε καθοριστική όμως είναι απολύτως παραγνωρισμένη. Είχε συνδεθεί με πνευματική σχέση με τις οικογένειες του Γρηγόρη Σπαντιδάκη και του Νικόλαου Μακαρέζου. Ο Υποπτέραρχος Σκαρμαλιωράκης διατηρούσε στενή φιλική και οικογενειακή σχέση με τον Δημήτριο Τσάκωνα, τον εθνικιστή καθηγητή της κοινωνιολογίας, που διατέλεσε καθηγητής σε στρατιωτικές σχολές. Ως χαρακτήρας ο Σκαρμαλιωράκης διακρίνονταν για την εντιμότητα του, την πίστη του στους ανθρώπους και τον διέκρινε απόλυτη σταθερότητα και συνέπεια στις σχέσεις με τους φίλους του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σχέση του με τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, τον ηγέτη της Επαναστάσεως της «21ης Απριλίου 1967», την οποία ουδέποτε δημοσιοποίησε ή εκμεταλλεύθηκε για προσωπικά ή άλλου είδους οφέλη και στην οποία παρέμεινε πιστός ως το βιολογικό του τέλος.

Συγγραφικό έργο

Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης έγραψε και δημοσίευσε το βιβλίο:

• «ΜΝΗΜΕΣ και ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ (από το 1941 έως το 1973)-Μύθοι και Αλήθεια», Φεβρουάριος 2001, 382 σελίδες, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις».

 Παραπομπές

35. [Ο Γρηγόρης Μιχαλόπουλος, ιδρυτής, και για πολλά χρόνια εκδότης και διευθυντής της εφημερίδος «Ελεύθερη Ώρα» στο βιβλίο του «Γεώργιος Παπαδόπουλος, Ο Μεγάλος Επαναστάτης», αναφέρει τον Αντώνιο Σκαρμαλιωράκη μεταξύ των αξιωματικών που διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στην επιβολή της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967.]
36. 
    
37. Παναγιώτης Ηλία Μαντούβαλος Οι Μανιάτες είναι παντού.
38. 
    
39. O Στρατηγός Σκαρμαλιωράκης για την αποκατάσταση της Ιστορικής Αλήθειας!
40. 
    
41. Συνοπτικό βιογραφικό του Αντιστρατήγου Κωνσταντίνου Σκαρμαλιωράκη. Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού-Παράρτημα Λάρισας.
42. 
    
43. Οι επιτυχόντες κατά τας εξετάσεις εις τας σχολάς Ευελπίδων και Ικάρων. Εφημερίδα «Μακεδονία», 31 Αυγούστου 1974, σελίδα 9η.
44. 
    
45. Emanuella Skarmaliorakis-English and Modern Languages The American College of Greece.
46. 
    
47. Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου-Εκκλησιαστικό Λύκειο, σελίδα 93η.
48. 
    
49. [Αντώνιος Κ. Σκαρμαλιωράκης, «Μνήμες και μαρτυρίες από το 1941 έως το 1973», Αθήνα 2001, σελίδες 5-6 & 46-110, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις».]
50. 
    
51. [Αντώνιος Κ. Σκαρμαλιωράκης, «Μνήμες και μαρτυρίες από το 1941 έως το 1973», Αθήνα 2001, σελίδες 5-6 & 46-110, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις».]
52. 
    
53. [Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης στο βιβλίο του «ΜΝΗΜΕΣ και ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ (από το 1941 έως το 1973)-Μύθοι και Αλήθεια» κάνει αναφορά σε έξι αξιωματικούς, αλλά δεν παραθέτει το όνομα του έκτου συναδέλφου του, αναφέρει όμως ότι επρόκειτο για Λοχαγό του Πυροβολικού.]
54. 
    
55. [Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης στο βιβλίο του «ΜΝΗΜΕΣ και ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ (από το 1941 έως το 1973)-Μύθοι και Αλήθεια» τον αναφέρει ως Ανδρέα Δημολίτσα, όπως ακριβώς αναγράφεται το όνομα του μετέπειτα Στρατηγού (ΠΒ) ε.α. Δημουλίτσα στο αποφοιτήριο του από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.]
56. 
    
57. [Ο Σκαρμαλιωράκης γράφει στο βιβλίο του: «...Έχω πετάξει ένα σύνολο περίπου 90 ωρών όλων των κατηγοριών, δηλαδή με εκπαιδευτή, μόνος, ημέρα και νύχτα. Είμαι κάτοχος του πτυχίου χειριστού»]
58. 
    
59. [Ο Σκαρμαλιωράκης γράφει: «...Είμαι ένας ολοκληρωμένος Εναέριος Πυροβολητής. Έχω συμπληρώσει ένα σύνολο 71 ωρών και 44 λεπτών πτήσεως με το επιχειρησιακό Auster V και VI και έχω εκτελέσει επιτυχώς αρκετές βολές πυροβολικού από τον αέρα. Επιστρέφω πάνοπλος στην Ελλάδα...»]
60. 
    
61. [O Στρατηγός Σέργιος Γυαλίστρας, Υφυπουργός Αεροπορίας της κυβερνήσεως του Αλέξανδρου Παπάγου φέρεται να αντελήφθη ότι επρόκειτο περί σκευωρίας και ότι οι κατηγορούμενοι πιθανόν βασανίστηκαν κατά την προανάκριση προκειμένου να ομολογήσουν. Ενημέρωσε τον αρμόδιο τότε υπουργό Εθνικής Αμύνης Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και όπως βεβαιώνει «...κύριος σκηνοθέτης της οδυνηρής εκείνης περιπέτειας ήταν ένας αξιωματικός αρμόδιος τότε στο 2ο γραφείο του Επιτελείου της Αεροπορίας». Σε ανάλογα συμπεράσματα φέρεται να κατέληξε αργότερα και ο αεροδίκης πτέραρχος Γεώργιος Δούκας, που είχε καταδικάσει τους κατηγορούμενους, όμως αν πρόκειται περί σκευωρίας, είναι προφανές ότι καταβάλουν προσπάθεια να μεταθέσουν την ευθύνη στην πλάτη ενός ιεραρχικά κατωτέρου τους.]
62. 
    
63. [Τους πρώτους μήνες του 1952, αξιωματικοί και υπαξιωματικοί της Πολεμικής Αεροπορίας κατηγορήθηκαν για εγκλήματα όπως προδοσία, κατασκοπία, δολιοφθορά και άλλα. Κατηγορούμενοι ήταν οι: Θεοφάνης Μεταξάς αντισμήναρχος, Ηλίας Παναγουλάκης σμηναγός, Ελευθέριος Ζαφειρόπουλος σμηναγός, Γεώργιος Μαδεμλής και Γεώργιος Θεοδωρίδης υποσμηναγοί, Νικόλαος Δοντζόγλου επισμηναγός, Παναγιώτης Λεμπέσης ανθυποσμηναγός, Θανάσης Παπαντωνίου, Αλέξανδρος Κοντογιωργάκης, Γεώργιος Γαλανός και Αναστάσιος Χριστοφής αρχισμηνίες, Αθανάσιος Κοντός έφεδρος αντισμηνίας, Ιωάννης Ντίνου επισμηναγός, Ιωάννης Γολεμάτης σμηνίας, Ευάγγελος Καραγιάννης αρχισμηνίας, Αμφιτρίων Μοσχονάς και Γεράσιμος Κατηφόρης πολιτικοί υπάλληλοι, Φανούρης Τσώκος ιδιώτης αυτοκινητιστής και Χρήστος Δαδαλής καθηγητής μαθηματικών. Κατήγοροι ήταν οι: Εμμανουήλ Κελαϊδής αντιπτέραρχος αρχηγός ΓΕΑ, Πέτρος Μητσάκος αντισμήναρχος, Δημοσθένης Καρακίτσος σμήναρχος, Αντώνης Σκαρμαλιωράκης, Φρίξος Σμαήλος και Θ. Μπουκουβάλας σμηναγοί, Ηλίας Παπαγεωργίου και Κων. Θέμελης υποσμηναγοί, Α. Βάσσος, Κ. Λουκάς, Κ. Καλατζής, Γ. Κολοκυθάς και Π. Τσαγκής. Η δίκη διήρκησε 30 περίπου ημέρες. Καταδικάστηκαν δύο εις θάνατον, τέσσερις σε ισόβια και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι σε πολυετείς φυλακίσεις. Τον Μάρτιο του 1953 η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Αναθεωρητικό Δικαστήριο και το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου η δίκη επαναλήφθηκε. Οι θανατικές ποινές μετετράπησαν σε ισόβια και τέσσερις καταδικασθέντες, μεταξύ των οποίων και ο Τάσος Χριστοφής, αθωώθηκαν. Το 1955, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή αμνήστευσε τα αδικήματα για τα οποία είχαν καταδικαστεί οι στρατιωτικοί, οι οποίοι αποφυλακίστηκαν χωρίς να αποκατασταθούν. Στις 27 Ιουνίου 1983 ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας, με νομοσχέδιο που υπέβαλε στη Βουλή στα πλαίσιο των καλών του σχέσεων με την Αριστερά, αποκατέστησε ηθικά και υλικά τους κατηγορούμενους εκείνης της δίκης.]
64. 
    
65. [Αθανάσιος Παπαθανασίου, «Η υπόθεση των 11 αεροπόρων».]
66. 
    
67. [Ο Παγιατάκης καταδικάστηκε σε θάνατο, ποινή που μετατράπηκε σε 20 χρόνια καταναγκαστικά έργα, όμως το 1961 επέστρεψε στην Ελλάδα με ενέργειες του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Αργότερα μετανάστευσε στη Γερμανία όπου σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα το 1975.]
68. 
    
69. [Ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης είχε τεθεί υπό απηνή διωγμό από την κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου και είχε στοχοποιηθεί από τις εφημερίδες που υποστήριζαν την οικογένεια Παπανδρέου. Είναι ενδεικτικό πως όταν ο Σκαρμαλιωράκης κατέθεσε αίτημα να μετατεθεί στην Αθήνα από τη Λάρισα, λόγω της επισφαλούς υγείας συγγενικού του προσώπου, ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, ως αρμόδιος Υπουργός Εθνικής Αμύνης, εξασφάλισε προηγουμένως την συγκατάθεση του δημοσιογράφου Πάνου Κόκκα της εφημερίδος «Ελευθερία».]
70. 
    
71. Παρηκολουθείτο το τηλέφωνο του κ. Μητσοτάκη Εφημερίδα «Ελευθερία», 21 Ιανουαρίου 1967, σελίδα 6η.
72. 
    
73. Ο Σμήναρχος Α. Σκαρμαλιωράκης απεστρατεύθη Εφημερίδα «Ελευθερία», 16 Μαΐου 1966, σελίδα 8η.
74. 
    
75. Επανέρχονται ο κ. Σκαρμαλιωράκης και άλλοι τρεις Σμήναρχοι Εφημερίδα «Ελευθερία», 16 Ιανουαρίου 1966, σελίδα 12η.
76. 
    
77. [Στις 17 Ιανουαρίου ο Άγγελος Αγγελούσης, βουλευτής νομού Σερρών του κόμματος Ένωσις Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, κατήγγειλε με ερώτησή του στη Βουλή ότι επανήλθε στην ενεργό υπηρεσία ο απόστρατος ταξίαρχος της Αεροπορίας Σκαρμαλιωράκης.]
78. 
    
79. Τέσσερεις αποτάξεις δια την υποκλοπή των τηλεφωνημάτων. Εφημερίδα «Ελευθερία», 28 Αυγούστου 1965, σελίδα 1η.
80. 
    
81. Απολογήθηκαν στον Κορυδαλλό οι Ζωιτάκης και Σπαντιδάκης. Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 17 Αυγούστου 1975, σελίδα 12η.
82. 
    
83. [Αλέξης Παπαχελάς, «Ο βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ο Αμερικανικός παράγων, 1947-1974», εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Ι.Δ. Κολλάρου και Σιας Α.Ε., Αθήνα, 16η έκδοση, Ιούλιος 2001.]
84. 
    
85. [Στη φωτογραφία διακρίνονται. Εμπρός αριστερά ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, στη θέση του οδηγού ο Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης, πίσω ο Στυλιανός Παττακός και ο Νίκος Φαρμάκης. Δεν διακρίνεται ο Νικόλαος Μακαρέζος.]
86. 
    
87. [Στην προετοιμασία της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου του 1967, από πλευράς Πολεμικής Αεροπορίας, φέρονται ότι ήταν μυημένοι οι αξιωματικοί, σμήναρχος Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης, αντισμήναρχος Ιωάννης Παλαιολόγος και επισμηναγός Ασημάκης Παπανικολαου.]
88. 
    
89. [Συνέντευξη του Νίκου Κουρή στον Αντώνη Κακαρά.]
90. 
    
91. Ο κ. Σκαρμαλιωράκης διωρίσθη αρχηγός της Πολιτικής Αεροπορίας Εφημερίδα «Μακεδονία», 16 Μαΐου 1967, σελίδα 7η.
92. 
    
93. [Αντώνιος Σκαρμαλιωράκης, «Μνήμες και μαρτυρίες (από το 1941 έως το 1973)-Μύθοι και Αλήθεια», Αθήνα 2001, σελίδα 366, εκδόσεις «Ελεύθερη Σκέψις».]
94. 
    
95. [Αν και ο Σκαρμαλιωράκης δεν το διευκρινίζει πρόκειται, κατά πάσα πιθανότητα, για τον Κωνσταντίνο Μπακάλη, πρώτο σύζυγο της κόρης του Μαρίας Σκαρμαλιωράκη.]
96. 
    
97. Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα-Αφιέρωμα στο Πολυτεχνείο
98. 
    
99. Απολυτέοι Αγγελής, Τσούμπας, Καρύδας, Τζανέτος, Λατσούδης, Σκαρμαλιωράκης. Εφημερίδα «Μακεδονία», 5 Φεβρουαρίου 1975, σελίδα 1η.
100. 
     
Πέτρα Σκανδάλου Εφημερίδα «Ελευθερία», 2 Φεβρουαρίου 1966, σελίδα 1η.

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ