ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ : ΚΡΗΤΕΣ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ

Επιστολικό δελτάριο. Διαστ. 139Χ88 χιλ. Με τους Κρήτες που κατέφθασαν στην Αθήνα οργανώθηκε το πρώτο «Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών», το οποίο με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων ονομάστηκε14ο Σύνταγμα. Το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών είχε αρχηγό τον Αντισυνταγματάρχη Συνανιώτη. Σημειώνουμε πως σε Κρήτες παραδόθηκε το Μπιζάνι και από Κρήτες του Συνανιώτη ακούστηκε για πρώτη φορά η ιαχή: ΑΕΡΑ!!

Αμέσως, με την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου εθελοντές από την Κρήτη ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των καιρών. Ο διοικητής της στρατιάς κατά τους πρώτους μήνες των επιχειρήσεων ήταν Κρητικός, ο γνωστός Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1912 κηρύχθηκε επιστράτευση σε ολόκληρη τη χώρα. Στην Κρήτη ως και στις 27 Σεπτεμβρίου 1912 συγκροτήθηκαν 16 λόχοι οι οποίοι μεταφέρθηκαν στον Πειραιά. Στο σύνολο αποτέλεσαν 4 τάγματα.

Τα εθελοντικά σώματα που ήρθαν από την Κρήτη είχαν τους εξής οπλαρχηγούς: Κ. Μάνο, Μάρκο Δεληγιαννάκη, Γιάννη Δαμιανάκη, Αντώνη και Μάρκο Μάντακα, Σταύρο Σταυρουλάκη, Μάρκο Παπαγιαννάκη, Μάνθο Πάσχα, Νικόλα Μπαλέλη και Βαγγέλη Γαλατιανό. Έφτασαν αρχικά στα βουνά του Σουλίου και από εκεί μεταφέρθηκαν στο Μπιζάνι. Τότε δημιουργήθηκε το «Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών» (Α.Σ.Κ.) (από τα 3 πρώτα τάγματα των εθελοντών Κρητών) που προσέφερε πολλά στην πατρίδα με την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και αλύτρωτων τμημάτων της Ηπείρου.

Λέγεται πως από το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών ακούστηκε για πρώτη φορά η ιαχή «ΑΕΡΑ», όταν έκαναν επίθεση εναντίον των Τούρκων στο Μπιζάνι. (Η ιαχή αυτή χρησιμοποιήθηκε και αργότερα στο έπος του 1940.) Στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών υπαγόταν ο Λόχος των εθελοντών από την Αμερική και ο Λόχος Διδασκάλων. (Οι Κρητικοί δάσκαλοι ως Τούρκοι υπήκοοι μπορούσαν να υπηρετήσουν στη Μακεδονία.)

Το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών εκτός από τη δράση του στην Ήπειρο (στις μάχες Πρεμετής, Κορυτσάς, Μοσχόπολης, Αργυροκάστρου κλπ.) τον Ιούλιο του 1913 μεταφέρθηκε στην Καβάλα εκτός από το 3ο Τάγμα που έμεινε στην Κορυτσά. Έλαβε μέρος στην απελευθέρωση της Ξάνθης, της Κομοτηνής και έφτασε ως το Νευροκόπι τον Ιούλιο του 1913.

Στις 14 Αυγούστου 1913 μετονομάστηκε σε 14ο Σύνταγμα Πεζικού. Τον Ιανουάριο του 1918 επέστρεψε στα Χανιά και μέσα σε ατμόσφαιρα πανηγυρική δέχτηκε την αγάπη του Κρητικού λαού κατά την υποδοχή του.

Το τέταρτο τάγμα εθελοντών Κρητών με διοικητή τον εγγονό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Γεώργιο Κολοκοτρώνη, διατέθηκε στο Στρατό της Θεσσαλίας και πολέμησε στο μέτωπο της Μακεδονίας.

Ο Διοικητής του 4ου Τάγματος Εθελοντών Κρητών, Γεώργιος Π. Κολοκοτρώνης, σκοτώθηκε στις 12 Ιουλίου 1913, μαχόμενος στην Άνω Τζουμαγιά. Πολέμησε ηρωικά στα Στενά της Πέτρας, στην απελευθέρωση της Κατερίνης και στη μάχη των Γιαννιτσών και μπήκε από τους πρώτους στη Θεσσαλονίκη ως εμπροσθοφυλακή της 7ης Μεραρχίας.

Οι απώλειες του 4ου Τάγματος ήταν οι μεγαλύτερες από εκείνες που υπέστησαν άλλες μονάδες του ελληνικού στρατού. Από τους 1.000 πολεμιστές ελάχιστοι επέζησαν.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ