ΟΤΑΝ Ο Δ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΖΗΤΟΥΣΕ ΣΥΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη

Πολλά λέγονται τελευταία καί κυρίως μετά τήν ἐπί­σκε­ψη Ἑρντογάν γιά ἐπερχόμενη συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου. Πότε ὅμως καί ποιός ὑπῆρξε ὁ πρώτος πού σκέφτηκε κάτι τέ­τοιο; Στό βιβλίο μας «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Ο ΜΟΙ­ΡΑΙ­ΟΣ» ἀποκαλύπτουμε ὅτι ἦταν ὁ διαβόητος “Ἀόρατος Δικτάτορας” πού συνέλαβε πρῶτος μία τέτοια τυχοδιωκτική σκέψη, μισό αἰώνα πρίν…

Στίς 14 Φεβρουαρίου 1974 ὁ πρωθυπουργός “μα­ριονέττα” του, Ἀδ. Ἀνδρουτσόπουλος βιά­στηκε νά ἀναγ­­γείλη τήν ὕ­πα­­ρξη κοι­­τάσματος πετρε­λαί­ου στην Θάσο, παρακάμπτωντας τά σχέδια τοῦ Παπαδοπούλου γιά ἐχεμύθεια μέχρι τήν πα­ρα­λα­βή τῶν F4E καί παράλληλη αἰφνιδια­στική ἐπέκταση τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων στά 12 ναυ­τικά μίλια (βλπ. Πρακτικά Συμβουλίου Ἑθ­νικῆς Ἀσφα­λείας 30.10.1973). 

Ἀφέλεια ἤ σκοπιμότης; Μάλλον τό δεύτερο ὅπως συνάγεται ἀπό ὅσα ἀποκαλύπτονται. Συγκε­κρι­μένα:

Στίς 29 Μαΐου 1974 ὁ Ἰωαννίδης προϊδέαζε τήν CIA ὅτι σκο­πεύει «νά ἀπομακρύνη μία γιά πάντα τόν Μακάριο καί ἡ Ἑλ­λάς νά συ­νεννοηθῆ ἀπ’ εὐθεί­ας μέ τήν Τουρκία γιά τό μέλλον τῆς Κύπ­ρου». (Memomorandum from the D­i­­re­ctor of the Bureau of Intel­ligen­ce and Re­search (Hy­lan­d) to the Secretary of State Kissinger, Washington, Se­ptember 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30).

Τό ἴδιο ἐπεσήμαινε καί ἄλλη ἀναφορά τῆς CIA στίς 29 Ἰουνίου 1974: «Ὁ Ἰωαννίδης δέν εἶχε ἀποφασίσει ἐάν θά φύγη ἐντελῶς ἀπό τήν Κύπρο ἤ ἐάν θά ἀπομακρύνη τόν Μακάριο καί μετά θά συνεν­νοηθῆ ἀπ’ εὐθείας μέ τούς Τούρκους γιά τό μέλλον τῆς Κύπρου». Ἐπέμενε, ὅτι μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου, θά προ­χωροῦσε σέ μία «συνολική συμφωνία γιά τήν ἐπίλυση ὄ­λων τῶν ἐκκρεμοτήτων μεταξύ Ἑλλάδος καί Τουρκίας».

Κατέληγε λέγοντας ὅτι γιά μία τέτοια Ἑλληνοτουρκική συμ­­φω­νία, λόγους γιά «ἀβέβαιη ἀντίδραση» θά εἶχε μόνο ἡ Σοβιε­τική Ἕνω­ση, ἐνῶ οἱ Η.Π.Α. θά ἔμεναν εὐχαριστημένες ἀφοῦ «θά ἐξου­­δε­τέ­ρωνε ὅλα τά ζητήματα πού δημιουργοῦν προστριβές» με­τα­ξύ τῶν δύο Χωρῶν. (Memomorandum from the Director of the Bureau of Intel­ligence and Research (Hyland) to the Secretary of State Kis­sin­ger, Washington, September 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30).

Σκοπός του δέν ἦταν ἡ μονομερής Ἕνωση, ἀλλά ἡ ἐπί­τευξη μίας ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης συμ­φω­νί­ας Ἑλ­λάδος- Τουρκίας

Ἦταν σαφές ὅτι ὁ Ἰωαννίδης προϊδέασε τήν CIA γιά το πρα­ξικόπημα καί στήν οὐ­σία ἐξη­γοῦ­σε ὅτι:

- Ἡ ἀνατροπή Μακαρίου δέν στρεφόταν κατά τῆς Τουρ­κίας ἡ ὁποία θά εἶχε κάθε λόγο νά τήν ἐπιθυμεῖ καί αὐτή.

- Σκοπός του δέν ἦταν ἡ μονομερής Ἕνωση, ἀλλά ἡ ἐπί­τευξη μίας “νέας Λωζάννης”. Μίας ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης συμ­φω­νί­ας Ἑλ­λάδος- Τουρκίας.

- Ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τόν Μακάριο καί ἡ συνεννόηση Ἑλλά­δος-Τουρκίας συνέφερε τίς Η.Π.Α. καί ἐξυπηρετοῦσε τά συμφε­ροντά της.

Ως γνωστόν, το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου έγινε τελικά στις 15 Ιουλίου 1974.

Την επομένη, 16 Ἰουλίου 1974, ὁ πρέσβης τῶν Η.Π.Α. Tasca ἔλαβε ἐντολή ἀ­πό τόν Kissinger νά με­τα­φέ­­ρη μήνυμα ὅτι οἱ Η.Π.Α. δέν θά ἀνεχθοῦν τήν κήρυξη Ἑνώ­σεως τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα. Τό μήνυμα μετέφερε ὁ Tasca στόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Κυπραῖο, ἐνῶ τήν μεταφορά του στόν Ἰωαννίδη ἀνέθεσε στούς Ρόν Ἔστες καί Γκάστ Ἀβρα­κῶ­το. Στήν ἀ­να­­φο­ρά του πρός τό State Depart­ment, ο Tasca ανέφερε τι απάντησε ὁ Ἰωαν­νίδης:  

α) ὅτι οἱ Τοῦρκοι «ἁπλῶς δέν νοιάζονται» γιά τήν ἀνα­τρο­πή Μακαρίου καί «Ἑλλάδα καί Τουρκία θά μποροῦσαν τώρα νά κα­θί­σουν κά­ποια στιγμή νά συζητήσουν καί νά λύσουν τίς δια­φο­ρές τους»,

β) πώς «οἱ Ἕλληνες μᾶλλον εἶναι διατεθειμένοι νά μοιρα­σθοῦν τά κέρδη ἀπό τά πετρέλαια πού θά ἀνακαλυφθοῦν στά πλαί­σια μίας κοι­νῆς ἑταιρείας συνεκμεταλ­λεύσεως». Συμ­­πλή­ρω­σε μάλιστα «ἴσως σέ ἕνα χρόνο ἤ πιό ρεαλιστικά σέ 10 χρό­νια, οἱ Τοῦρκοι μπορεῖ νά ἐπιθυμοῦν νά πουλήσουν τό με­ρίδιό τους στήν Κύπρο γιά περισσότερα δικαιώματα στό πε­τρέ­λαιο».

γ) πώς δέν εἶναι σκοπός του ἡ Ἕνωση, τονίζωντας: «Νά θυ­μά­στε ὅτι καί ἐμεῖς πιστεύουμε σέ μία ἐλεύθερη, ἀνεξάρτητη καί κυ­­ρία­ρχη Κύπρο».

"Οἱ Ἕλληνες μᾶλλον εἶναι διατεθειμένοι νά μοιρα­σθοῦν τά κέρδη ἀπό τά πετρέλαια πού θά ἀνακαλυφθοῦν στά πλαί­σια μίας κοι­νῆς ἑταιρείας συνεκμεταλ­λεύσεως..."

Ἐδῶ ἀποκαλύπτεται πλήρως τό σχέδιο πού εἶχε ἐξ’ ἀρχῆς ὁ Ἰω­αννίδης στόν νοῦ του μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου: Νά παρα­χω­ρή­ση συ­νεκ­μετάλλευση τοῦ Αἰγαί­ου στήν Τουρκία, μέ ἀν­τάλ­­λαγμα τήν Ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα (Telegram 4528 from Athens to the State Department, July 16, 1974, Na­tio­nal Security Files, Ford Library).

Ἀκολούθησε ἡ τουρκική εἰσβολή στήν Κύπρο καί τά τυχοδιω­κτικά σχέ­δια τοῦ Ιωαννίδη κατέρρευσαν μαζί μέ τό 8μηνο διαλυ­τικό καθεστώς του…

 

Γιά περισσότερα στό ἔργο τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Ο ΜΟΙΡΑΙΟΣ». Ἀπό τίς Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ. Δ/νση, Χαρ. Τρικούπη 14 Αθήνα, Τηλ. 210 6440021.

Ε.ΠΟ.Κ.