ΑΠΟΚΑΛΥΦΤΗΚΕ Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΑ' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ - Η προσωπογραφία εντοπίστηκε στην Παλαιά Μονή Ταξιαρχών στο Αίγιο. Πρόκειται για πορτρέτο του «μαρμαρωμένου βασιλιά» όσο ήταν εν ζωή

Μπορεί η μορφή του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου να παραμένει ζωντανή μέσα από την Ιστορία, όμως η μοναδική προσωπογραφία του, που εντοπίστηκε στην Παλαιά Μονή Ταξιαρχών, κοντά στο Αίγιο, έρχεται να ρίξει «φως» στην εικόνα του ανθρώπου που βρίσκεται πίσω από τον μύθο του «μαρμαρωμένου βασιλιά». 

Πρόκειται για μία μοναδική ανακάλυψη-θησαυρό στα χέρια των αρχαιολόγων κι όχι απλώς για ένα ιστορικό εύρημα, καθώς μέσα από την προσωπογραφία του θα γίνουν γνωστά περισσότερα στοιχεία για την προσωπικότητα του θρυλικού ηγέτη, που αποτέλεσε σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Πολιτισμού, στο καθολικό της Παλαιάς Μονής Ταξιαρχών Αιγιαλείας, μόλις 15 χιλιόμετρα από το Αίγιο, διατηρούνται δύο στρώματα τοιχογραφιών, υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, των ύστερων βυζαντινών χρόνων, τα οποία αντανακλούν τις αισθητικές τάσεις της Βασιλεύουσας.

Ωστόσο, κατά τις εργασίες συντήρησής τους η αρχαιολόγος δρ Αναστασία Κουμούση, διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας, εντόπισε στο δεύτερο στρώμα τοιχογράφησης, το οποίο, βάσει τεχνοτροπικών κριτηρίων, χρονολογείται με ασφάλεια στα μέσα του 15ου αιώνα, τη μοναδική προσωπογραφία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου.

Πορφυρός μανδύας

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, στην τοιχογραφία απεικονίζεται η μορφή ενός ώριμου άνδρα που φέρει αυτοκρατορικά «διάσημα» -που περιλαμβάνουν πολυτελή λώρο πάνω από τον ανοιχτόχρωμο σάκο και διάλιθο στέμμα- και κρατά σταυροφόρο σκήπτρο. Ο πορφυρός μανδύας του αυτοκράτορα, διακοσμημένος με χρυσοκέντητα μετάλλια που φέρουν δικέφαλους αετούς με στέμμα ανάμεσα στις κεφαλές τους, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της οικογένειας των Παλαιολόγων. 

Οπως επισημαίνει το υπουργείο, ο αυτοκράτορας που απεικονίζεται είναι ιστορικό πρόσωπο και ταυτίζεται με τον Κωνσταντίνο ΙΑ’ Παλαιολόγο, αδελφό των χορηγών της ανακαίνισης της μονής, των δεσποτών Δημήτριο και Θωμά. Πρόκειται για τη νεότερη σωζόμενη αυτοκρατορική προσωπογραφία στη βυζαντινή μνημειακή τέχνη και το μοναδικό πορτρέτο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου φιλοτεχνημένο κατά τη διάρκεια της βασιλείας του (6 Ιανουαρίου 1449 – 29 Μαΐου 1453). Σε αντίθεση με τα ιδεαλιστικά ή τυποποιημένα πορτρέτα της εποχής, η προσωπογραφία αυτή αποτυπώνει πιστά τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του τελευταίου Βυζαντινού αυτοκράτορα.

Λεπτό πρόσωπο

Ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ Παλαιολόγος απεικονίζεται ως ένας γήινος, ώριμος άνδρας, με λεπτό πρόσωπο και εξατομικευμένα χαρακτηριστικά που αποπνέουν ηρεμία και ευγένεια. «Το έργο που υλοποιούν οι Εφορείες Αρχαιοτήτων του υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο της συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων, αποδεικνύεται για ακόμα μία φορά εξαιρετικά σημαντικό, καθώς φέρνει στο φως μοναδικές αρχαιολογικές μαρτυρίες που συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα» δήλωσε χαρακτηριστικά η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για τη σπουδαία ανακάλυψη και συνέχισε: 

«Το επιστημονικό προσωπικό των Εφορειών του ΥΠΠΟ, με μεγάλη εμπειρία, υψηλή κατάρτιση και σφαιρική γνώση τόσο των ιστορικών γεγονότων όσο και των αρχαιολογικών δεδομένων, είναι σε θέση να τεκμηριώσει, έπειτα από ενδελεχή μελέτη, κάθε εύρημα που έρχεται στο φως. Στην προκειμένη περίπτωση το πορτρέτο συνδέεται με τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου και αφορά τη μοναδική εν ζωή προσωπογραφία του. Ο ζωγράφος πρέπει να απέδωσε τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου ΙΑ΄ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου από ιδία αντίληψη, δηλαδή το πρότυπό του να μην ήταν ένα επίσημο αυτοκρατορικό πορτρέτο, όπως συνηθιζόταν, αλλά ο ίδιος ο αυτοκράτορας».

 

https://www.dimokratia.gr/ellada/586295/apokalyftike-i-alithini-morfi-toy-palaiologoy/

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΣΤΙΣ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 : ΕΓΚΛΗΜΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΑΣ, ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Του Ιωάννη Κ. Μπουγά

[Η χρονολογική εξέλιξη των γεγονότων, οι διαταγές του Γερμανού στρατηγού στρατιωτικού διοικητή Πελοποννήσου, και η αλλαγή δράσης των Γερμανών αξιωματικών διοικητών επί μέρους τομέων, σαφώς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μαζική δολοφονία στα Καλάβρυτα και στα άλλα χωριά της επαρχίας, αποφασίσθηκε μετά την δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων από τον ΕΛΑΣ στις 7 Δεκεμβρίου 1943. Στην Τραγωδία των Καλαβρύτων δεν συμμετείχαν οργανωμένοι Έλληνες από μονάδες Ταγμάτων Ασφαλείας. Οι ισχυρισμοί περι συμμετοχής είναι προπαγάνδα και δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα].

Τα γεγονότα που κατέληξαν στη μαζική δολοφονία εκατοντάδων Καλαβρυτινών και κατοίκων χωριών της Επαρχίας Καλαβρύτων, την καταστροφή 3 ιστορικών Μονών, δεκάδων οικισμών και τη λεηλασία και εμπρησμό τουλάχιστον 1000 οικιών, ξεκίνησαν στις 16-17 Οκτωβρίου 1943. Ένα Γερμανικό απόσπασμα 97 ανδρών υπό τον λοχαγό Otto Hans Schober που ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου από το Αίγιο, έπεσε σε ενέδρα του ΕΛΑΣ μεταξύ Κερπινής και Ρωγών. Την επομένη, 17 Οκτωβρίου, ο λοχαγός και 81 στρατιώτες, μεταξύ των οποίων ήταν και 4 βαριά τραυματίες, παραδόθηκαν. Στη μάχη είχαν σκοτωθεί 4 Γερμανοί και 11 είχαν διαφύγει. Ο ένας τραυματίας έμεινε στο σπίτι του ιατρού της Κερπινής και επέζησε.

Οι άνδρες του ΕΛΑΣ οδήγησαν τους 81 αιχμαλώτους στα Καλάβρυτα όπου έμειναν μιά νύχτα. Την επομένη, αφού άφησαν τους 3 τραυματίες στο εκεί πρόχειρο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ, πήγαν τους υπόλοιπους 78 στο χωριό Μαζέϊκα, όπου κρατήθηκαν μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου 1943.

Τους 3 τραυματίες, τους πήραν άνδρες της ΟΠΛΑ Καλαβρύτων και τους πήγαν έξω από την πόλη, όπου τους βασάνισαν και στο τέλος τους δολοφόνησαν «με κτυπήματα στο κεφάλι με αμβλύ όργανο, πιθανώς με κασμά1». Οι νεκροί ρίχτηκαν σε ένα ξεροπήγαδο των λιγνιτωρυχείων «Ξυδιάς». Τις επόμενες ημέρες ο ιερέας των Καλαβρύτων τους ανέσυρε και τους έθαψε στο νεκροταφείο της πόλεως.

Όταν έγινε η ενέδρα στην Κερπινή, ο σκληρός Γερμανός στρατηγός Πελοποννήσου Carl Von Le Souir έλειπε με άδεια στη Γερμανία. Στις 22-23 Οκτωβρίου, ο προϊστάμενός του Γερμανός στρατηγός Felmy διέταξε ως αντίποινα τη σύλληψη 3.000 ομήρων , ανδρών 15-60 ετών. Οι όμηροι συνελήφθησαν στις πόλεις Σπάρτη (270), Καλαμάτα (1100), Πάτρα (1500), Τρίπολη (120) και Μεγαλόπολη (50). Επί πλέον, μεταξύ 25 Οκτωβρίου και 20 Νοεμβρίου περίπου, έγιναν πολλές απόπειρες διαπραγματεύσεων μεταξύ των Γερμανών και του ΕΛΑΣ με ενδιαμέσους τον μητροπολίτη Αιγιαλείας & Καλαβρύτων Θεόκλητο και τον αρχιμανδρίτη Κωνστάντιο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Ο στρατηγός Carl Von Le Souir επέστρεψε στην Πελοπόννησο στις 21 Νοεμβρίου και τα γεγονότα άρχισαν να τρέχουν. Στις 25 Νοεμβρίου ξεκίνησε την «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» (UNTERNEHMEN KALAWRITA) με τους παρακάτω στόχους:

• «Εξόντωση των συμμοριών πού βρίσκονται στην περιοχή Πατρών-Μαζέϊκων-Καλαβρύτων-Τρυπών»,

• «Έρευνα των χωρίων για την ανακάλυψη κομμουνιστών, όπλων και υλικών προπαγάνδας» και

• «Αναζήτηση των αιχμαλώτων στρατιωτών του 5ου λόχου του 749 συντάγματος καταδρομών πού αιχμαλωτίστηκαν κοντά στους Ρωγούς στις 18 Οκτωβρίου, και επιβολή αντίστοιχων αντιποίνων».

Εδώ γίνεται η πρώτη σαφής αναφορά σε αντίποινα. Σύμφωνα με την πολιτική του στρατηγού Le Souir προβλεπόταν «εκτέλεση ενόπλων ανταρτών και καταστροφή οικιών ή άλλων κτισμάτων στα οποία ανευρίσκονταν αντάρτες, όπλα ή προκηρύξεις». Εκτελέσεις αμάχων προβλέπονταν μόνον αν οι Γερμανοί δέχονταν πυρά από κάποιο χωριό. Τότε, «το χωριό θα επυρπολείτο και οι άνδρες του θα εκτελούνταν». Αυτό ακριβώς συνέβη στο χωριό Παγκράτι στις 5 Δεκεμβρίου. Γερμανική μονάδα δέχτηκε πυροβολισμούς από το χωριό και ένας στρατιώτης έπεσε νεκρός. Σε αντίποινα, οι Γερμανοί δολοφόνησαν 7 αμάχους και έκαψαν όσα σπίτια του χωριού δεν είχαν κάψει νωρίτερα οι Ιταλοί για άλλη ενέδρα.

Ενώ Γερμανικές μονάδες, που συμμετείχαν στην επιχείρηση «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», από Πάτρα, Αίγιο, Πύργο, Μεγαλόπολη, Τρίπολη και Κόρινθο, είχαν αρχίσει να κινούνται προς την Επαρχία Καλαβρύτων, οι υπεύθυνοι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ Πελοποννήσου αποφάσισαν τη δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων. Βέβαια, στη διαταγή για την εκτέλεση αναφέρουν ότι έγινε ως αντίποινα για την δολοφονία των 118 στο Μονοδένδρι από τους Γερμανούς, που έγινε στις 25 Νοεμβρίου με διαταγή του στρατηγού Carl Von Le Souir ως αντίποινα για νεκρούς Γερμανούς σε ενέδρες του ΕΛΑΣ στον δρόμο Τρίπολης –Σπάρτης-Γυθείου.

Ἡ διαταγή για την εκτέλεση των Γερμανών2.

ΕΛΑΣ, ΙΙΙ Μεραρχία Πελ/νήσου Σ.Δ., Ι Ἐπιτελικόν Γραφεῖον, 04.12.1943,

Προς το Φρουραρχείο Μαζέϊκων, Αριθ.. Πρωτ. 11784

Εις απάντησιν των υπό των Γερμανών εκτελεσθέντων αθώων πολιτών (σ.σ. Εδώ υπονοείται η εκτέλεση τῶν 118 αμάχων πατριωτών στο Μονοδένδρι τήν 25η Νοεμβρίου 1943),

Εντελλόμεθα

Όπως εκ του στρατοπέδου αιχμαλώτων [Μαζέϊκων] [δια]χωρίσετε άπαντας τούς Γερμανούς, [αξιωματικούς], υπαξιωματικούς και στρατιώτες, από τούς τοιούτους των άλλων εθνικοτήτων και εκτελέσετε αυτούς. Φροντίσατε ίνα μη γίνη αντιληπτή η ενέργειά σας αύτη αφ ̓ ενός μεν εκ μέρους των υπολοίπων κρατουμένων στρατιωτών, εις τούς οποίους πρέπει να μείνει η εντύπωσις ότι οι υπό εκτέλεσιν πρόκειται να μεταφερθούν εις άλλο μέρος, όσο και εκ μέρους των πολιτών.

Αναφέρατε εκτέλεσιν παρούσης.

Αλέξανδρος (σ.σ. Κασσάνδρας) – Μίχος -Αχιλλέας (σ.σ. Μπλάνας)

Ακριβές Αντίγραφο, Τ.Δ. Πότης (σ.σ. Ματζουράνης)

Η διαταγή δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1975 και δεν διαψεύσθηκε ποτέ. Είτε αυτός ήταν ο λόγος, δηλαδή αντίποινα για το Μονοδένδρι, ή επειδή είχαν πληροφορηθεί την «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» των Γερμανών, οι ηγέτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ ΚΚΕ αποφάσισαν να δολοφονήσουν τους Γερμανούς αιχμαλώτους χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες στον τοπικό πληθυσμό!

Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί αιχμάλωτοι είχαν μεταφερθεί από τα Μαζέικα στο χωριό Μάζι του Χελμού. Από εκεί, το απόγευμα της 7ης Δεκεμβρίου 1943, μια Διμοιρία του ΕΛΑΣ Αρκαδίας υπό τον Κώστα Σταυρόπουλο (καπετάν Καλαμάτα) από τη Μεσσηνία, τους οδήγησε ανατολικά από το Μάζι στις πλαγιές του Χελμού. Φεύγοντας από το Μάζι, οι Αλσατοί ήταν οι μόνοι ελεύθεροι, ἐνω όλοι οἱ άλλοι ήταν δεμένοι ανά δύο στά χέρια καί πολλοί καί στά πόδια. Η ομάδα των Αλσατών προχωρούσαν τελευταίοι. Αυτά, σύμφωνα μέ τόν επιζήσαντα Αλσατό Walter.

Μετά από πορεία 2-3 ωρών καί ενώ είχε αρχίσει νά σκοτεινιάζει, είχαν φθάσει στήν τοποθεσία Μαγέρου, στήν πλαγιά του Χελμού. Εκεί υπήρχε ένα μικρό πλάτωμα, επάνω από ένα γκρεμό βάθους γύρω στά 80-100 μέτρα. Καθώς έφθαναν μία-μία οι ομάδες των αιχμαλώτων, όπως ήταν δεμένοι, οι αντάρτες τούς έσπρωχναν καί τούς έριχναν στόν γκρεμό. Όταν ακούστηκαν κραυγές καί οι αιχμάλωτοι άρχισαν νά αντιδρούν, οι αντάρτες άνοιξαν πυρ καί δολοφόνησαν τούς υπόλοιπους. Στή συνέχεια πέταξαν καί αυτούς στόν γκρεμό, όπου καί παρέμειναν όλοι οι σοροί μέχρι πού τους ανέσυρε ο Γερμανικός στρατός.

Ένας ἀπό τούς φρουρούς των αιχμαλώτων στά Μαζέϊκα πού έλαβε μέρος στή δολοφονία, ονόματι Ασημακόπουλος, σε συνέντευξή του τό 1986, μίλησε καί γιά τόν τρόπο εκτέλεσης των Γερμανών: «Ορισμένοι από τούς άνδρες ζούσαν ακόμη μετά τόν καταιγισμό των πυροβολισμών», λέει. «Κάποιος απ ̓ αυτούς μας παρακάλεσε νά του δώσουμε τή χαριστική βολή. Αλλά καθώς τά πυρομαχικά μας ήταν ιδιαίτερα πολύτιμα, τόν μαχαίρωσαν οι Ρώσοι (σ.σ. Τουρκομάνοι λιποτάκτες των Γερμανών ) μέ τή βοήθεια των ανταρτών». Ο Ασημακόπουλος επίσης επιβεβαίωσε ότι οι Αλσατοί δέν ήταν δεμένοι όπως όλοι οι άλλοι αιχμάλωτοι. Έτσι εξελίχθηκε τό έγκλημα της εκτέλεσης των Γερμανών αιχμαλώτων στόν Χελμό από τόν «Καλαμάτα» καί τήν ομάδα του των ανταρτών του ΕΛΑΣ.

Τουλάχιστον 3 ἀπό τούς αιχμαλώτους επέζησαν της εκτέλεσης. Ο ένας έπεσε την επομένη επάνω σε αντάρτες του ΕΛΑΣ και τον δολοφόνησαν. Οἱ άλλοι δύο ἦταν πολύ τυχεροί. Παρότι βαριά τραυματισμένοι, βγήκαν ἀπό τή χαράδρα καί περιπλανώμενοι στήν περιοχή, χωριστά ὁ καθένας, έπεσαν πάνω σέ Γερμανούς στρατιώτες καί σώθηκαν. Ο ένας, ο Johan Donner, Αυστριακής καταγωγής, συνάντησε πολύ πρωίι τήν 8η Δεκεμβρίου κοντά στό χωριό Πλανητέρου Γερμανούς στρατιώτες οι ὁποίοι μέ μοτοποδήλατα ἀκολουθούσαν τό δρομολόγιο των αιχμαλώτων. Ο δεύτερος (γνωστός) διασωθείς, ο Αλσατός Roger Walter, έφθασε στό χωριό Μάζι τρικλίζοντας γύρω στίς 7 τό βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου. Ήταν κι αυτός τυχερός, γιατί εκεί βρήκε Γερμανούς στρατιώτες και μαζί με αυτούς επέστρεψε στά Μαζέϊκα τήν ίδια νύχτα.

Ο Γερμανός λοχαγός Gnass, επικεφαλής της μονάδος την οποίαν συνάντησε το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου ο πρώτος διασωθείς, ο Johan Donner, ανέφερε άμεσα στόν στρατηγό Le Souir τήν εκτέλεση των αιχμαλώτων. Τότε, ο Γερμανός στρατηγός τροποποίησε τήν προηγουμένη διαταγή του της 25ης Νοεμβρίου. Μέσω ασυρμάτου διέταξε τους επικεφαλής των 4 μονάδων της «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», τον συνταγματάρχη Wolfinger, τον ταγματάρχη Ebersberger καί τους λοχαγούς Gnass καί Kockert, ως ακολούθως:

«Ως άμεσο αντίποινο διατάσσεται η εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού και η πυρπόληση των χωριών3».

Εκείνος που άρχισε άμεσα να εφαρμόζει την εγκληματική διαταγή του στρατηγού Le Souir ήταν ο ταγματάρχης Ebersberger, στη μονάδα του οποίου ανήκαν οι νεκροί στρατιώτες. Δολοφόνησε στις 8 Δεκεμβρίου, 58 ανθρώπους στους Ρωγούς, 37 στην Κερπινή, 8 στην Άνω Ζαχλωρού, 13 στην Κάτω Ζαχλωρού, 22 στο Μέγα Σπήλαιο, και 5 στη Μαμουσιά.

Την επομένη, 9 Δεκεμβρίου, συνέβει και άλλο γεγονός που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στην Τραγωδία. Τραυματίσθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα ο επικεφαλής της επιχείρησης «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», ο μετριοπαθής συν/ρχης Wolfinger, και τη θέση του πήρε ο Ebersberger. Στα Μαζέικα έφθασε από την Τρίπολη ο στρατηγός Le Souir και συνάντησε τους 2 αιχμαλώτους που είχαν επιζήσει. Την επομένη ημέρα, 10 Δεκεμβρίου, έκανε πιό συγκεκριμένη τη «διαταγή αντιποίνων» της 8ης Δεκεμβρίου, που είχε μεταβιβάσει δια ασυρματου,.

«Σε αντίποινα για την εκτέλεση των μελών του 1ου και του 5ου λόχου του 749ου συντάγματος καταδρομών θα ισοπεδωθούν οι τοποθεσίες Μαζέϊκα και Καλάβρυτα. Επίσης τα χωριά στις περιοχές όπου έγιναν έρευνες και στα οποία αποδεδειγμένα στεγάστηκαν συμμορίες ή υπήρξε αντίσταση κατά τη διάρκεια της έρευνας ή βρέθηκαν όπλα και πυρομαχικά. Όλα τα ζώα στις περιοχές όπου έγινε έρευνα αλλά και κατά μήκος του δρόμου επιστροφής θα πρέπει να μεταφερθούν από τις μονάδες στις βάσεις4».

Οι Γερμανοί που ανέβηκαν από την Πάτρα και το Αίγιο, υπό τον ταγματάρχη Ebersberger, μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 10 Δεκεμβρίου και έμαθαν για τους 3 Γερμανούς στρατιώτες που ήταν θαμμένοι στο νεκροταφείο. Την επομένη, 11η Δεκεμβρίου, έγινε η εκταφή τους και νεκροψία στην οποίαν συμμετείχαν εκτός των στρατιωτικών Γερμανών ιατρών και δυο Καλαβρυτινοί. Οι Γερμανοί στρατιώτες βρέθηκαν με σπασμένα κρανία. Η ατμόσφαιρα βάρυνε πολύ στα Καλάβρυτα.

Την ίδια ημέρα, 11 Δεκεμβρίου, ένας λόχος Γερμανών με αναγκαστικά στρατολογημένους Έλληνες χωρικούς έφθασε στη χαράδρα του Χελμού και βρήκε 70 πτώματα Γερμανών στρατιωτών σε «παραμορφωμένα και ακρωτηριασμένα σε μεγάλο βαθμό». Μετά τη ταφή τους σε 4 πρόχειρους τάφους, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 11 από τους 12 Έλληνες οδηγούς τους!

Πίσω στα Καλάβρυτα, στις 12 Δεκεμβρίου έγινε η εκ νέου ταφή των 3 Γερμανών στρατιωτών και άρχισε το πλιάτσικο των Γερμανών στρατιωτών στην πόλη, καθώς και η συγκέντρωση κοπαδιών και μεγάλων ζώων για τη μεταφορά τους στο Αίγιο και στην Πάτρα. Ακολούθησε την επομένη, 13 Δεκεμβρίου, το φριχτό, απάνθρωπο μαζικό έγκλημα της δολοφονίας 488 αθώων αμάχων Καλαβρυτινών. Τα γεγονότα εκείνης της τραγικής ημέρας εντός της πόλεως και στο λόφο του Καπή είναι ευρέως γνωστά.

Συνολικά, σε ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ για τη δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων από τον ΕΛΑΣ, οι Γερμανοί μεταξύ 8 και 15 Δεκεμβρίου 1943, δολοφόνησαν 696 Έλληνες και κατέστρεψαν 3 μοναστήρια και 1000 τουλάχιστον σπίτια, αφού πρώτα τα λεηλάτησαν!

Σε αυτό το συμπέρασμα, ότι το έγκλημα των Γερμανών ήταν αντίποινα στις πράξεις του ΕΛΑΣ, καταλήγει και ο καθηγητής κ. Σπύρος Θεδωρόπουλος, ο οποίος γράφει: «...Πρόκειται, καθαρά και ξάστερα, περί αντιποίνων. Ακραίων, βαρβάρων, κτηνωδών, απανθρώπων, φρικωδών αντιποίνων. Αλλά σαφώς αντιποίνων...» [....] «... καταλύτης για τη Μεγάλη εκείνη Σφαγή υπήρξε η (στην καλύτερη περίπτωση) ασύνετη και αλόγιστη εκτέλεση των εβδομήντα τόσων Γερμανών αιχμαλώτων στου Μαγέρου, συνέχεια της εξίσου αλόγιστης, άνανδρης και σαδιστικής εκτέλεσης των τριών τραυματισμένων Γερμανών αιχμαλώτων στο λιγνιτωρυχείο των Καλαβρύτων..».

Τελειώνοντας αυτή την αναφορά των γεγονότων της επιχείρησης «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» των Γερμανών , με συνέπεια στην αλληλουχία τους σε τόπο και χρόνο, προσθέτω μια διευκρίνηση που είναι σημαντική για την Ιστορία και την εθνική ομόνοια. Στην επιχείρηση «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» δεν συμμετείχαν οργανωμένα Ελληνικά τμήματα. Για παράδειγμα, αυτό που αναφέρεται στο τέλος του άρθρου “ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 1943: Το μεγάλο έγκλημα των ναζί και οι “Έλληνες” προδότες που συμμετείχαν στη σφαγή5!”, ότι «1800 προδότες συμμετείχαν στη σφαγή των Καλαβρύτων» δεν προκύπτει από καμία σοβαρή, σύγχρονη των γεγονότων πηγή, ενώ όπως εξηγώ στη συνέχεια πολλά από τα αναφερόμενα είναι αντικειμενικώς ανύπαρκτα.

Γράφει, ο συγγραφέας του άρθρου: «Δυστυχώς στη σφαγή των Καλαβρύτων συμμετείχαν και Έλληνες προδότες. Σύμφωνα με τις ιστορικές πληροφορίες Έλληνες ταγματασφαλίτες με γερμανικές στολές. Αυτοί οι προδότες προέρχονταν από τα τάγματα «Λεωνίδας» από τη Λακωνία, ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο, ενώ μεταφέρθηκαν και ομάδες ταγματασφαλιτών από τη Θήβα και τα Μέγαρα. Ακόμη 300 ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη Μεγαλόπολη. Στους Έλληνες ταγματασφαλίτες δόθηκε ρουχισμός και οπλισμός από τις αποθήκες της Βέρμαχτ στο Αίγιο και την Πάτρα. Δεν τους δόθηκαν όμως κράνη, παρά μόνο τζόκεϊ, ώστε να ξεχωρίζουν από τους Γερμανούς στρατιώτες».

Το «σύμφωνα με τις ιστορικές πληροφορίες» δεν έχει νόημα, όταν λείπει αναφορά σε συγκεκριμένη, σοβαρή και αξιόπιστη πηγή. Αυτά που αναφέρει ο συγγραφέας του ανωτέρω άρθρου για ταγματασφαλίτες από την Πελοπόννησο, δεν έχουν ουδεμία σχέση με την Ιστορική πραγματικότητα, καθώς δεν υπήρχαν Τάγματα Ασφαλείας στην Πελοπόννησο. Η πρώτη τους εμφάνιση έγινε στις 18 Ιανουαρίου 1944 στην Πάτρα, όταν μεταφέρθηκε ένα τάγμα Τσολιάδων από την Αθήνα.

Το τάγμα «Λεωνίδας» της Σπάρτης ήταν ακόμη υπό οργάνωση τον Δεκέμβριο του 1943. Όλη η δράση του «Λεωνίδα» από την ίδρυσή του είναι καταγεγραμμένη από πολλούς συγγραφείς αλλά και τουλάχιστον 3 μέλη της ηγετικής του ομάδος. Τον ιδρυτή του Τάγματος, τον Λεωνίδα Βρεττάκο, τον στρατιωτικό σύμβουλό του, ταγματάρχη Κωνσταντίνο Κωστόπουλο και τον πρώτο διοικητή του τάγματος, τον ταγματάρχη Παναγιώτη Δεμέστιχα. Οι Εκθέσεις και των τριών είχαν υποβληθεί προς το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Κανείς δεν αναφέρει αποστολή οπλιτών του Τάγματος στα Καλάβρυτα τον Δεκέμβριο του 1943 ή πουθενά αλλού εκτός Λακωνίας πλην μιάς εξόρμησης στην Καλαμάτα τον Ιανουάριο του 1944, η οποία είναι καταγεγραμμένη εκτενώς στη σχετική βιβλιογραφία. Να επισημανθεί ακόμη εδώ ότι το τάγμα «Λεωνίδας» μέχρι την 25η Μαρτίου 1944 ήταν ανεξάρτητος τοπικός οργανισμός και όχι Τάγμα Ασφαλείας.

Το αναφερόμενο για «ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο»,κρίνεται ως εκτός πραγματικότητας γιατί απλά δεν υπήρχαν ακόμη παρόμοιες ομάδες. Όσον αφορά δε το «Ακόμη 300 ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη Μεγαλόπολη», ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας! Τον Δεκέμβριο του 1943 δεν υπήρχε ούτε ένας ταγματασφαλίτης στη Μεγαλόπολη, αλλά και μετά τον Απρίλιο του 1944, όταν δημιουργήθηκε το Τάγμα Ασφαλείας της Τριπόλεως, δεν κατετάγη σ ’αυτό ένας τόσο μεγάλος αριθμός ταγματασφαλιτών από τη Μεγαλόπολη.

Ότι ανεφέρθη για την Πελοπόννησο ισχύει και για τη Θήβα και τα Μέγαρα. Δεν υπήρχαν εκεί Τάγματα Ασφαλείας.

Τέλος, να σημειωθεί ότι όταν αργότερα το 1944 πράγματι συμμετείχαν συχνά Έλληνες ταγματασφαλίτες σε επιχειρήσεις των Γερμανών, αυτοί πάντοτε αναφέρονταν στις Ημερήσιες Διαταγές των Γερμανικών μονάδων. Δεν περνούσαν απαρατήρητοι, ούτε το κρατούσαν μυστικό οι Γερμανοί. Τα Τάγματα Ασφαλείας, όπως και ο ΕΛΑΣ, προέβησαν σε πράξεις για τις οποίες έχουν υποστεί σκληρή κριτική και κατηγορίες. Δεν πρέπει όμως να κατηγορούνται και για πράξεις και γεγονότα στα οποία δεν είχαν ανάμειξη. Συνειδητά ψέμματα δεν πρέπει να έχουν θέση στην Ιστορία!

1. «Οι Σφαγές των Καλαβρύτων», Κ. Καλατζής, Αθήνα, 1945

2. «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα», Χ. Φ. Μάγερ, σελ. 353

3. Ό.π., σελ. 365 (αναφέρει ως πηγή τα Γερμανικά Αρχεία)

4. Ό.π., σελ. 398 (αναφέρεται η συγκεκριμένη πηγή στα Γερμανικά Αρχεία)

5. Militaire.gr, 13/12/2018

Γενικές Πηγές:

1. «ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ. Αντίποινα (για την εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων) ή προσχεδιασμένο έγκλημα;», Σπύρος Θεοδωρόπουλος

2. «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα», Χέρμαν Φ. Μάγερ

3. «ΑΘΩΩΝ ΑΙΜΑ, «Ελεύθερος Μωριάς» 1943-44, Τόμος Α΄, Ιωάννης Κ. Μπουγάς

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1803 : ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΟ ΚΟΥΓΚΙ

Oι κάτοικοι μιάς ορεινής περιοχής της Θεσπρωτίας με την ονομασία Σούλι. Έζησαν εκεί από τον 16ου αιώνα έως το 1822, με ένα διάλειμμα 17 ετών (1803 – 1820). Υπήρξαν σκληροτράχηλοι πολεμιστές και είναι γνωστοί για τη μακροχρόνια αντιπαράθεσή τους με την Οθωμανική εξουσία και τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821...

---

...Οι Σουλιώτες κατοικούσαν σε 11 χωριά, σε μια περιοχή με απόκρημνους «υψηλούς και διαβόητους βράχους» (Κάλβος), που ορίζονται από δύο πασίγνωστες βουνοκορυφές, το Κούγκι και την Κιάφα. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, ήταν «κράμα Ελλήνων και εξελληνισθέντων Αλβανών». Μιλούσαν Αλβανικά και δευτερευόντως Ελληνικά. Ήταν χωρισμένοι σε 47 μεγάλες οικογένειες (φάρες), με σπουδαιότερες αυτές των Ζέρβα, Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Κουτσονίκα, Μπότσαρη, Καραμπίνη και Νίκα.

Οι Σουλιώτες θύμιζαν λίγο – πολύ τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δεν γνώριζαν τίποτε άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου. Άλλωστε, η φτωχή γη του Σουλίου μόνο λίγα ζωντανά μπορούσε να θρέψει. Έτσι, πουλούσαν προστασία στα γύρω χωριά και συχνά επιδίδονταν σε λαφυραγωγία για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Τιμωρούσαν με θάνατο όσους παρέβαιναν τις συμφωνίες και τις ηθικές αρχές, γι’ αυτό στην κλειστή κοινωνία τους ήταν κανόνας απαράβατος η αντεκδίκηση (βεντέτα). Ένα μέρος ων εσόδων τους το κατέβαλαν στο Σουλτάνο για να εξασφαλίσουν την αυτονομία τους.

Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε μια ενοχλητική παρωνυχίδα για την Υψηλή Πύλη και μεγάλος πονοκέφαλος για τους ντόπιους αγάδες και μπέηδες, που έβλεπαν τους ανυπότακτους Σουλιώτες να οικειοποιούνται τις δραστηριότητές τους και να χάνουν μεγάλα εισοδήματα. Έτσι, από τις αρχές του 18ου αιώνα βρέθηκαν στο στόχαστρο του Σουλτάνου και της τοπικής οθωμανικής αριστοκρατίας.
Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων ήταν αυτός που τελικά τους υπέταξε. Η πρώτη εναντίον τους εκστρατεία πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 1789 και κατέληξε σε φιάσκο. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου αναγκάσθηκε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με τους Σουλιώτες και να καταβάλει τους μισθούς των αρχηγών τους για την ασφάλεια της περιοχής. Αποτυχημένη ήταν και η νέα εκστρατεία του Αλή τον Ιούλιο του 1792. Τα κατάφερε με την τρίτη προσπάθεια, το 1800, όταν είχε φθάσει στην ακμή της δύναμής του, αλλά και πάλι χρειάστηκε τρία χρόνια για τους υποτάξει.

Ο κλοιός έγινε ασφυκτικός για τους Σουλιώτες και στις 12 Δεκεμβρίου 1803, αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν. Ο βασικός όρος της συμφωνίας ήταν να εκκενώσουν τα χωριά τους συν γυναιξί και τέκνοις και με τον οπλισμό τους. Στις 16 Δεκεμβρίου χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και άφησαν πίσω τους την πατρογονική γη.

Η Μονή Αγίου Αθανασίου

Μόνο ο καλόγερος Σαμουήλ παρέμεινε στο Κούγκι με πέντε Σουλιώτες και μόλις πλησίασαν οι Τουρκοκαλβανοί έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη της Μονής του Αγίου Αθανασίου, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρει πολλούς στο θάνατο. Ο Αλή Πασάς θεώρησε το γεγονός παρασπονδία και ζήτησε εκδίκηση.

Η πρώτη φάλαγγα με επικεφαλής τον Φώτο Τζαβέλα έφθασε στην Πάργα ασφαλής και από εκεί διεκπεραιώθηκε στην Κέρκυρα. Η δεύτερη υπό τους Μποτσαραίους με κατεύθυνση τα Άγραφα, χτυπήθηκε από τον Αλή στη Μονή του Σέλτσου (20 Απριλίου 1804), με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλά θύματα. Η τρίτη φάλαγγα δέχθηκε επίθεση στο Ζάλογγο (16 Δεκεμβρίου1803). Πολλοί φονεύθηκαν, ενώ 60 γυναίκες με τα παιδιά τους χόρεψαν το «Χορό του Ζαλόγγου» και γκρεμίστηκαν στα βράχια για μην πιαστούν αιχμάλωτες.

Το Μάιο του 1820 επήλθε οριστική ρήξη μεταξύ του Αλή και Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ και οι Σουλιώτες βρήκαν την ευκαιρία να επανέλθουν στα χωριά τους στις 12 Δεκεμβρίου 1820, αφού συμμάχησαν με τον πρώην εχθρό τους. Όσο ζούσε ο Αλής, οι Σουλιώτες παρέμειναν πιστοί του σύμμαχοι, αποκρούοντας τις δελεαστικές προτάσεις του Χουρσίτ Πασά, που είχε διαταχθεί από τον Σουλτάνο να εξολοθρεύσει τον ομόλογό του των Ιωαννίνων.

Όταν ο Αλής φονεύθηκε (17 Ιανουαρίου 1822), οι Σουλιώτες συνέχισαν να μάχονται τους Τούρκους υπό τον Μάρκο Μπότσαρη. Μόνο μετά τη συντριβή των επαναστατημένων Ελλήνων στη Μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822), αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν (28 Ιουλίου) και να εγκαταλείψουν και πάλι το Σούλι στις 2 Σεπτεμβρίου 1822. Διασκορπίστηκαν στον ελληνικό χώρο και προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στον Αγώνα. Στο τέλος της Επανάστασης μόλις 200 Σουλιώτες είχαν επιζήσει.

Από τα 11 χωριά του Σουλίου, μόνο η Σαμονίβα κατοικείται σήμερα, από ανθρώπους, που δεν έχουν καμία σχέση με τους Σουλιώτες, ενώ σώζονται τα ερείπια του Κουγκίου και του φρουρίου της Κιάφας.

                                    Καλόγερε τι καρτερείς
                                    Κρυμμένος μες' στο Κούγκι;
                                    

Πέντε νομάτοι σούμειναν
                                    

Και κείνοι λαβωμένοι.

http://taneatismikrospilias24.weebly.com/11/post/2011/06/1803-1259.html 

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ 13ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1967: ΣΚΟΠΟΙ, ΚΡΙΤΙΚΗ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ τοῦ ΕΠΟΚ

Συμπληρώθηκαν 57 χρόνια ἀπό τήν Βασιλική Ἀντεπανάσταση τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967. Μία ἀποτυχημένη ἐνέργεια πού στοίχισε τελικά τόν θρόνο στόν τότε Βασιλέα Κωνσταντῖνο. Ποιοί ὅμως ἦταν οἱ πραγματικοί σκοποί της; Ἐστράφη πράγματι κατά τῆς... "χούντας" ὅπως ὁ ἴδιος λέει; Γιατί ἀπέτυχε καί ποιά συμπεράσματα ἐξάγονται ἀπό αὐτήν;   

“Σχέδιο Ἐνεργείας” & Σκοποί τοῦ Βασιλέως

 Τόν Ἰούλιο τοῦ 1967 ὁ Ἀρχηγός τοῦ Στρατιωτικοῦ Οἴκου τοῦ Βασιλέως Κων/νος Δόβας μετέφερε στόν Δ/τή τοῦ Γ’ Σ.Σ. Γ. Περίδη τήν ἐντολή τοῦ Βασιλέως νά συνταχθῆ “Σχέδιον Ἐνεργείας” γιά τήν Ἀντεπανάστασή του. Ὁ Γ. Περίδης ἀνέθεσε στήν σύνταξή του στόν Ἐπιτε­λάρχη τοῦ Ὀρ. Βιδάλη. Ὁ τελευταῖος, ὅταν τό ὁλοκλήρωσε τό παρέ­δωσε στόν Περίδη ὁ ὁποῖος τό συμπλήρωσε. Ἀντίγραφο τοῦ Σχεδίου παρεδόθη στόν Ἀντιστράτηγο Δόβα ὁ ὁποῖος τό παρέ­δωσε στόν Βασιλέα γιά τήν τελική ἔγκριση τήν ὁποία καί ἔδω­σε ὁ Κωνσταντῖνος! Τό “Σχέδιον Ἐνεργείας” τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967, κα­τεσχέθη τελικά ἀπό τό προσωπικό ἀρχεῖο τοῦ Γ. Περίδη τήν ὥρα πού συνελήφθη ἀπό τόν Ταγματάρχη Νικ. Πετάνη μετά τήν κατάρρευση τοῦ βασιλικοῦ πραξικοπήματος. Πρόκειται γιά χειρόγραφό τοῦ Ὀρ. Βιδάλη 49 σελίδων μέ διορθώσεις τοῦ Γ. Περίδη πού συνετάχθη βάσει τῶν κατευ­θυντηρίων γραμμῶν τοῦ στρατηγοῦ Κ. Δόβα. Οἱ πρῶτες 9 σελίδες ἀφοροῦν τούς πολιτικούς σκοπούς πού ἐπεδίωκε ὁ Βασιλεύς μέ τό πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμ­βρίου. 

Παραθέτουμε τά κρίσιμα σημεία του:

«Ἀναγέννησις τῆς Ἐπαναστάσεως

 Σ κ ο π ό ς: Συμφιλίωσις τῆς Ἐπαναστάσεως μέ τήν Α.Μ. τόν Βα­σιλέα, μέ τό σύνολον τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, μέ τό σύνο­λον τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ πλήν κομμουνιστῶν καί μέ τήν κοι­νήν γνώμην τοῦ ἐλευθέρου δυτικοῦ κόσμου.

 Ἀ ρ χ αί: 1. Ἡ Ἐπανάστασις  -ὡς ἔκφρασις δυναμικῆς ἐπιθυμίας ἐξυγιάνσεως τοῦ νοσηροῦ πολιτικοῦ ἀδιεξόδου καί τῆς δημοσίας ζωῆς- ὀρθῶς καί ἐπικαίρως παρενεβλήθη εἰς τήν ζωήν τοῦ Ἔθνους, ἀλλά παρουσιάζεται καχεκτικῶς καί ὑπόπτως ἐξελισσόμενη...

2. Ἡ Ἐπανάστασις πρέπει νά ἀπαλλαγῇ τῶν ὑπόπτων φιλοδοξιῶν καί τῆς βουλιμίας τῶν ὀλίγων καί ἀναζωογο­νουμένη ὡς πόθος, σκοπός καί πάθος τοῦ συνόλου λαοῦ καί Ἐνόπλων Δυνάμεων νά ἡγηθῆ ταχέως τῆς ὑγιοῦς προ­σπαθείας τῆς μελλοντικῆς εὐημερίας καί προκοπῆς τοῦ Ἔθνους.

3. Ἡ οὕτω ἀνανεωμένη Ἐπανάστασις, ὡς ἀναπότρε­πτον ἀντίδοτον τῆς ἀσφαλοῦς ἐξαφανίσεως τῆς φυλῆς, διά νά ἐκπληρώσῃ τούς σκοπούς της πρέπει νά τεθῇ καί ἐξ᾽ ἀντικειμένου καταστῇ ἐνσυνειδήτως ἀποδεκτή καί τύχη τῆς ἐκθύμου ὑποστηρίξεως ὅλων τῶν πολιτῶν, ὑπό τήν ἡγεσίαν, πνοήν καί προβάδισμα τῆς Α.Μ. τοῦ Βασιλέως..

4. Ὑπό τήν νέαν φυσιογνωμίαν ἡ Ἐπανάστασις πρέπει νά ἐπιδιώξη.... α) Ἄμεσον ἀποκατάστασιν πειθαρχίας καί ἱεραρχίας ἐντός τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, β) Ἄμεσον ἐξουδετέρωσιν πάσης ἰδιοτελοῦς ἐπιδιώξεως καί τελεσίδικον ἄρσιν τῶν προυποθέσεων ἐκβιασμοῦ του­των καί τοῦ Ἀνωτάτου Ἄρχοντος, γ) Ταχυτάτην ἔμπρακτον ἐφαρμογήν πνεύματος ΕΝΟ­ΤΗΤΟΣ λαοῦ καί Ἐνόπλων Δυνάμεων. Σαφής καί ἀδίστα­κτος διαχωρισμός ΜΟΝΟΝ τῶν κομμουνιστῶν

5. Τό ταχύτερον αἱ Ἔνοπλοι Δυνάμεις δέον νά προσφέ­ρουν εἰς τόν Ἑλληνικόν Λαόν κρυσταλλίνης διαυγείας ΣΥΜ­ΒΟ­ΛΑΙΟΝ ΤΙΜΗΣ εἰς τό ὁποῖον θά διαγράφονται ΣΤΟ­ΧΟΙ, ΦΑΣΕΙΣ καί ΧΡΟΝΟΙ, ἐντός τῶν ὁποίων θά ἐξε­λιχθῇ τό ἀναλαμβανόμενον ἔργον, χρέος τῶν Ἐνόπλων Δυ­νάμεων πρός τό Ἔθνος καί τόν Λαόν.

6. Διά τοῦ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ ΤΙΜΗΣ, θά ἀποκατασταθῇ ἡ ἐμπιστοσύνη ἐσωτερικοῦ καί ἐξωτερικοῦ ἐπί τῆς εἰλικρι­νείας προθέσεων, λόγων καί πράξεων τῆς Ἐπαναστάσεως, ἤτις ἐφ᾽ ἑξῆς νά ἀποκαλεῖται “Ἐπανάστασις Ἐθνικῆς Σω­τηρίας”...

7....

α) Ἐκπλήρωσις τῶν ὅρων τοῦ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ, διά τῶν κά­τωθι γενικῶν κανόνων: α) Κυβέρνησις ἐξειδικευμένων, ἐμπείρων καί ἀδιαβλή­των προσωπικοτήτων εἰς ἤν ΔΕΝ θά περιλαμβάνονται ἀνα­μιχθέντες εἰς τήν πολιτικήν, ἤτις θά ἀσκῇ τήν ἐξουσίαν ὡς ἐντολοδόχος τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων.

β) Τήρησις ὑπό τῆς Κυβερνήσεως - ἐντολοδόχου τῶν Ε.Δ., τῶν ὅρων τοῦ Συμβολαίου, μερίμνῃ καί εὐθύνῃ τοῦ Σ.Α.Γ.Ε., ἐκφράζοντος τάς ἀπόψεις τῶν Ἀνωτάτων Ἀξιωμα­τικῶν τῶν Κλάδων, ὑπό τήν Προεδρίαν τοῦ Βασιλέως...

Ἡ πρώτη σελίδα τοῦ Σχεδίου Ἐνεργείας μέ τούς πολιτικούς σκοπούς τῆς 13ης Δεκεμβρίου. Τίτλος: "Ἀναγέννησις τῆς Ἐπαναστάσεως"...

Ὁ Κωνσταντῖνος λοιπόν ΔΕΝ ἐπεδίωκε νά... "ἀνατρέψη τήν χούντα". Ἐπεδίωκε ξεκάθαρα νά ὑποκλέψῃ τήν ἡγεσία τῆς 21ης Ἀπριλίου. Καί νά ἐφαρμόσῃ αὐτό πού ἐξ᾽ ἀρχῆς ἐπεδίωκε: Βασιλική Δικτατορία!

 Ἐπιχειρησιακή κριτική: Λαός καί Στρατός δέν τό στήριξαν...

Κρίνωντας συνοπτικά τό βασιλικό πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967, ὁ Νικ. Γκαντώνας γράφει: «Τό Σχέδιο Ἐνεργείας τοῦ Βασιλέως καί ἀβαθές ἦτο καί κα­κῶς ἐξετελέσθη. Ὁ Βασιλεύς ἐστηρίχθη εἰς τήν ἀφοσίωσιν τῶν Στρατηγῶν, χωρίς νά ὑπολογίσῃ τόν παράγοντα “Ἀξι­ωματικός” ἐν γένει»^[1]

Ὁ ἀνωτέρω λιτός χαρακτηρισμός εἶναι ἐπιτυχής καί ἐξαι­ρετικά ἤπιος. Τά γενικά συμπεράσματα πού ἐξάγονται ἀπό τό κίνημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου εἶναι τά ἑξῆς:

1. Ἡ Ἀντεπανάσταση τοῦ Κωνσταντίνου εἶχε μεμυη­με­νους μόλις 10 - 15 ἀνώτατους ἀξιωματικούς καί δέν διέθετε κανένα ἔρεισμα στόν μεγάλο ὄγκο τοῦ σώματος τῶν ἀξιωμα­τικῶν:

- Ἡ Στρατιά Λαρίσης καί τό ΣΚΕ Λαμίας δέν διέθεταν καμμία δύναμη ἤ ἐπιρροή σέ ἀξιόμαχες Μονάδες. Τό μόνο πού προσέφεραν ἦταν ἡ προσωρινή διακοπή τῆς ἐπικοινωνίας τῶν Ἀθηνῶν μέ Θεσσαλονίκη καί Ἔβρο. Παρά ταῦτα, ὁ Ἀντιστρά­τηγος Κόλλιας ὑπῆρξε ὁ τελευταῖος πού “παραδόθηκε”. Εἶχε ἀποστείλει τίς λιγοστές δυνάμεις του νά... ναρκοθετήσουν (!) τίς διαβάσεις πρός Θεσσαλία καί ὑπεχώρησε πλέον στίς 9:00 τό πρωί τῆς ἑπομένης.

- Τό Α’ Σ.Σ. πού εἶχε προσχωρήσει στόν Βασιλέα ἦταν τό πιό ἀδύναμο Σῶμα. Διέθετε τήν XV Μεραρχία Καστοριᾶς καί τήν IX Μεραρχία Κοζάνης πού ἦσαν περιορισμένης δυνά­με­ως Α’ κλιμακίου καί δέν μποροῦσαν νά διαδραματίσουν κανέ­να ἀξιόμαχο ρόλο.

- Τό Β’ Σ.Σ. εἶχε ὡς Διοικητή τόν ἀμφιταλαντευόμενο Ἀντιστράτηγο Βουδούρογλου, γιά τόν ὁποῖο γράφει ὁ Καρα­μπέρης: «Ὁ ἴδιος παρέμεινε ἀδρανής, ἀλλά οἱ Ἀξ/κοί τοῦ Ἐπιτελείου του ἦσαν μέ τήν Ἐπανάστασιν».^[2] Διέθετε τήν ΙΙ Μεραρχία Ἐδέσσης καί τήν IV Μεραρχία Κιλκίς οἱ ὁποῖες τάχθηκαν φανατικά μέ τήν 21η Ἀπριλίου.

- Τό Γ’ Σ.Σ. εἶχε πιστούς στόν Βασιλέα μόνον τόν Δ/τή Γ. Περίδη καί τόν Ἐπιτελάρχη Ὀρ. Βιδάλη. Διέθετε ἐπίσης τήν XI Μεραρχία Καβάλας πού ὑπῆρξε καί ἡ ἕδρα τοῦ Βασιλέως, ἀλ­λά καί αὐτή χωρίς τό ἰσχυρό 65ο Σύνταγμα Πεζικοῦ πού εἶχε ταχθῆ μέ τήν 21η Ἀπριλίου.

Ἀπό τίς ὑπόλοιπες Μεραρχίες τοῦ Γ’ Σ.Σ.: Ἡ X Μεραρχία Σερρῶν τήρησε στάση ἀναμονῆς καί τελι­κά ἐτάχθη μέ τήν 21η Ἀπριλίου. Ἡ XII Μεραρχία Ἀλεξαν­δρουπόλεως παρέμεινε οὐδέτερη ἔχοντας ἐσ­τραμμένη τήν προσοχή στήν Τουρκία. Ἡ VIII Μεραρχία Ἰωαννίνων ἐτάχθη φανατικά μέ τήν 21η Ἀπριλίου. Ἡ ΧΧ Τεθωρακισμένη Με­ραρχία διέθετε πιστό στόν Βασιλέα μόνο τόν Δ/τή της Ἀ. Ἔρσελμαν. Ὅλες οἱ κύριες μονάδες της ὅμως, τάχθηκαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου καί τόν ἀπομόνωσαν, μέ ἀποτέλεσμα νά τα­χθῇ σύσσωμη μέ τήν Ἐπανάσταση καί νά συλλάβῃ τόν Σωμα­τάρχη.

        Οἱ Ἀξιωματικοί πού ἦσαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου ἀπεδείχθη­σαν οἱ περισσότεροι, οἱ δυναμικώτεροι καί οἱ ἱκανώτεροι. Ὁ Στ. Καραμπέρης ἐξηγεῖ: «Ὅλα τά προέβλεψεν ὁ Βασιλεύς καί οἱ συνεργάται του, πλήν ἑνός, ἀλλ᾽ ὡς ἀπεδείχθη καιρίου παράγοντος διά τήν ἐπιτυχίαν τοῦ κινήματος: Τήν θέλησιν τοῦ συνόλου τῶν Ἀξ/κῶν οἱ ὁποῖοι ἐστήριζαν τήν Ἐπανάστασιν».^[3]

Ἡ 13η Δεκεμβρίου, διετράνωσε ἁπλῶς κατά τρόπο πανη­γυρικό ὅτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν Ἀξιωματικῶν ἦσαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου!

2. Τό “Σχέδιο Ἐνεργείας” τῆς 13ης Δεκεμβρίου ἦταν πραγ­ματικά τραγελαφικό. Εἶναι ν᾽ ἀπορῇ κανείς πώς θεωρούμενοι ὡς ἱκανοί ἀξιωματικοί ὅπως ὁ Κ. Δόβας, ὁ Γ. Περίδης καί ὁ Ὀρ. Βιδάλης συνέταξαν ἕνα σχέδιο πού ἀντέβαινε στήν κοινή λο­γική. Μόνον ἡ ἔλλειψη δυνάμεων καί ἡ παραδοχή ὅτι τό πλεῖ­στον τοῦ Στρατοῦ ἦταν στό πλευρό τῆς 21ης Ἀπριλίου μπορεῖ νά δικαιολογήσῃ τίς ἐπιλογές του:

- Ἕδρα: Ἡ ἐπιλογή τῆς Καβάλας ὡς ἕδρας τοῦ Βασιλέως καί τῆς Κομοτηνῆς ὡς στρατηγείου τοῦ κινήματος ἦταν ἐντε­λῶς οὐτοπική. Οὐδέποτε στήν ἱστορία πέτυχε κίνημα πού δέν ἐξερράγη στήν Ἀθήνα ἤ τήν Θεσσαλονίκη.

- Κίνημα Διχασμοῦ: Σκοπός του ἦταν ἡ κατάληψη τῆς Θεσσαλονίκης καί ἡ ἐκεῖ ὁρκωμοσία Κυβερνήσεως.

Τό σκηνικό θύμιζε τό κίνημα τῆς “Ἐθνικῆς Ἀμύνης” τοῦ 1916. Ἡ Ἑλλάς θά διχαζόταν σέ δυό ἀντίπαλα κράτη: Τήν Ἐπαναστατική Κυβέρνηση τῶν Ἀθηνῶν καί τήν Βασι­λική Κυβέρνηση τῆς Θεσσαλονίκης. Τουλάχιστον ὁ Ἐλ. Βενιζέλος τό 1916 ξεκίνησε ἀπό τήν Θεσσαλονίκη. Ὁ Κωνσταντῖνος τό 1967 ἔπρεπε καί νά τήν… καταλάβη πρῶτα (!)

       Οἱ συντάκτες τοῦ “Σχεδίου”, ἀντί νά ἀσχολοῦνται μέ τό πώς αἱ “Στρατιωτικαί Μουσικαί” θά διασχίζουν τίς ὁδούς τῶν πόλεων παιανίζοντας τό “Τοῦ Ἀετοῦ ὁ Γιος” (!)^[4], ὤφειλαν νά μή παρασύρουν τόν Θρόνο σέ ἕνα τόσο καταδικασμένο κίνη­μα, οὔτε τό Ἔθνος σέ κίνδυνο αἱματοχυσίας καί διχασμοῦ, οὔ­τε τήν Πατρίδα σέ ἀπειλή, μόλις 10 ἡμέρες μετά τήν ἀποτρο­πή μιᾶς ἑλληνοτουρκικῆς συρράξεως! Τήν μόνη ἀλήθεια εἶπε στόν Κωνσταντῖνο ὁ Ὑπασπιστής του Συντ/ρχης Π. Τσαρμπόπουλος: «Τό Ἀντικίνημα εἶναι κα­τάδικασμένο νά ἀποτύχει... Γιατί ἔχετε νά κάνετε μέ ἀνικά­νους στρατηγούς».^[5]

3. Τό κίνημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967 ὑπῆρξε στό σύνολό του μία παταγώδης ἀποτυχία. Δέν εἶχε οὔτε μία -ἔστω τοπική- ἐπιτυχία! Κατεπνίγη ἐν τῇ γενέσει του. Κατέρρευσε ὡς “χάρ­τινος πύργος”:

- Στήν Ἀθήνα ἡ 21η Ἀπριλίου παρέμεινε κυρίαρχη καί δέν ἀπειλήθηκε οὔτε μία στιγμή. Ἡ φαιδρή ἀπόπειρα τῶν Μανέ­τα - Βαρδουλάκη νά καταλάβουν τό ΓΕΣ ἀποτελεῖ ἕνα κυριο­λεκτικά γραφικό ἐπεισόδιο.

- Στήν Θεσσαλονίκη ἡ 21η Ἀπριλίου παρέμεινε ἐπίσης κυρίαρχη ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τέλους. Ἡ ἀπόπειρα Λιαράκου ὑ­πῆρξε ἐξ᾽ ἴσου φαιδρή καί γραφική. Τά δέ “Συγκροτήματα” Κόρκα καί Δεσύπρη πού ὑποτίθεται θά “προήλαυναν” στήν συμπρωτεύουσα, διαλύθηκαν πρίν κἄν συγκροτηθοῦν…

- Τό Διάγγελμα τοῦ Βασιλέως δέν ἀκούστηκε παρά μόνον σέ ἕναν τοπικό Ρ/Φ Σταθμό στήν Λάρισα. Κάθε ἀπόπειρα ἀ­ναμεταδόσεώς του σέ ἄλλες πόλεις ἀπέτυχε.

- Λαός καί Στρατός ἐστήριξαν τήν 21η Ἀπρίλιου ἡ ὁποία ἔμεινε παντοῦ κυρίαρχη σέ ὁλόκληρη τήν Ἐπικράτεια, μέ μο­ναδική πρόσκαιρη ἐξαίρεση τήν Καβάλα καί τήν Κομοτηνή. Ἡ ἐλπίδα τοῦ Κωνσταντίνου ὅτι... «ὁ λαός θά ξεσηκωνόταν μαζί μας», ἀπεδείχθη φρούδα.

- Ἀεροπορία καί Ναυτικό δέν μπόρεσαν νά διαδραμα­τί­σουν τόν παραμικρό ρόλο ὑπέρ τοῦ κινήματος.

Γενικά Συμπεράσματα & Πολιτικές Κρίσεις

Ἡ 21^η Ἀπριλίου ἦλθε ὡς θεόπεμπτο δῶρο πού ἀπάλλαξε τούς ὤμους τοῦ Βασιλέως ἀπό τήν εὐθύνη μιᾶς ἐκτροπῆς. Ἐ­κεῖνος ὅμως τήν αἰσθάνθηκε ὡς ὀχληρό ἐμπόδιο πού ἀνέκο­πτε τά δικά του σχέδια. 

Ἀντί νά ἀκολουθήση τό παράδειγμα τοῦ σώφρονος παπποῦ του τό 1909, ἀποφάσισε νά ἀνατρέψη τήν ἡγεσία της καί “ἡ Ἐπανάστασις νά τεθῇ ὑπό τήν ἡγεσίαν, πνοήν καί οὐσια­στικόν προβάδισμα τοῦ Βασιλέως”. Τό Βασιλικό Πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967 λοιπόν δέν ἐσ­τρέφετο ἐναντίον τῆς 21η Ἀπριλίου, ἀλλά ἐναντίον τῆς ἡγε­σίας της! Ἔγινε γιά νά ὑποκλέψουν ὁ Βασιλεύς καί οἱ Στρα­­τηγοί του τά “ἡνία” τῆς 21ης Ἀπριλίου ἀπό τούς “Συν­ταγ­μα­τάρχες”. Και ὁδήγησε στήν ἀπώλεια τῆς εὐκαιρίας τοῦ Βασιλέως νά “ἡγηθῇ” τῶν ἀναγκαίων ἐπαναστατικῶν μεταρρυθμίσεων, χωρίς νά ἔχῃ ἀναλάβῃ αὐτός τήν εὐθύνη τῆς “ἐκτροπῆς”. Ἡ 13η Δεκεμβρίου 1967 ὑπῆρξε ἕνα ἀπό τά πλεόν “ὀπε­ρετικά” κινήματα πού ἔχει καταγράψει ἡ Ἱστορία. Καί τό γε­γονός ὅτι ἐπικεφαλῆς του ἦταν ἕνας Βασιλεύς γιγαντώνει τό μέγεθος τῆς ἀποτυχίας του. 

Ὁ Δημήτριος Πατίλης περιέγραψε στόν Γ. Κάρτερ μέ λι­τότητα καί ἀπόλυτη ἐπιτυχία τήν οὐσία τῆς 13ης Δεκεμβρίου καί τῆς ἀποτυχίας της: «Τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν... Τήν 13ην Δεκεμβρίου 1967 ὁ Θρόνος ἐκινήθη στασιαστικῶς ὄχι διά νά ἀνατρέψῃ ἐμᾶς, ἀλλά διά νά ἐπιβάλῃ κατάστασιν τῆς ἀρεσκείας του, πλήρως ἐλεγχομένην ἀπό αὐτόν. Ὑπό τό πρόσχημα τῆς ἀνατροπῆς μας θά ἐπεβάλετο εἰς τήν χώραν Ἀνακτορικόν Καθεστώς, τό ὁποῖον ὅμως δέν θά ἐστηρίζετο οὔτε εἰς τήν θέλησιν τοῦ Λαοῦ, οὔτε εἰς τήν δύναμιν τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων. Δι᾽ αὐτό ἄλλωστε καί τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέ­ως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν!...»  

«Τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν...»

Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀμέσως μετά τήν καταστολή τοῦ κινήματος ἔδωσε Ἀμνηστεία σέ ὅλους τους πρωταγωνι­στές του. Ἀπαντώντας σέ ἐρώτηση γιά τόν λόγο τῆς βασιλικῆς ἐνερ­γείας, εἶπε χαρακτηριστικά: «Ἄν ὑπάρχη στόν κόσμον αὐτόν δυνατότης νά ἑρμηνευθῇ ὁ παραλογισμός διά τῆς λογικῆς, θά εἶχα ἀπάντησιν…».

       Τά σφάλματά τοῦ Βασιλέως ὅμως, συνεχίζονται καί μετά τήν αὐτοεξορία του (1967-1973):

- Ἀγνόησε ὅλες τίς προθέσεις τοῦ Γ. Παπαδοπούλου γιά τήν ἐπιστροφή του, παρά τίς ἀλλεπάλληλες ἀποστολές τοῦ Ὀδ. Ἀγγελῆ, τοῦ Στ. Παττακοῦ τοῦ Χ. Χατζηγιάννη, τοῦ Κ. Βο­βολίνη, τοῦ Μ. Ρουφογάλη, τοῦ Π. Πιπινέλη, τοῦ Κ. Ἀσ­λα­νίδη καί τοῦ Σάββα Κωνσταντοπούλου.

- Παρασύρθηκε ἀκόμη καί στό ἐξωτερικό σέ ἐνέργειες πού ἐστρέφοντο κατά τῆς Πατρίδος του: Νά ὑποστείλουν οἱ ἐφοπλιστές τίς ἑλληνικές σημαῖες, νά παύσουν οἱ ἐπενδύσεις στήν Ἑλλάδα, νά διακοπῆ ἡ δωρεάν βοήθεια κ.λπ.

-  Μέ τήν ἐμπλοκή του στό “κίνημα τοῦ Ναυτικοῦ” (Μάιος 1973), προ­χώρησε ἀπερίσκεπτα σέ μία δεύτερη 13^η Δεκεμβρίου. Ἀκόμη πιό “ὀπερετική” καί ἀποτυχημένη ἀπό τήν πρώτη...

Ἡ συνεργασία Βασιλέως - Γ. Παπαδοπούλου θά εἶχε κυριολεκτικά ἀλλάξη τήν σύγχρονη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος! Καί τοῦτο διότι:

- Ἐάν ὁ Κωνσταντῖνος στήριζε τόν Γ. Παπαδόπουλο (ὅ­πως ὁ Γεώργιος Β’ στήριξε τόν Ἰωάννη Μεταξᾶ), κανείς δέν θά τολμοῦσε νά τούς ἀντιπολιτευθῆ. Βασιλεύς καί Πρωθυ­πουργός θά συμφωνοῦσαν ἀπό κοινοῦ σέ χρονοδιάγραμμα πολιτικοποιήσεως ἐντός τοῦ 1970 ἤ τό πολύ τοῦ 1972.

- Ἐάν ὁ Γ. Παπαδόπουλος διέθετε τήν στήριξη τοῦ Βασι­λέ­ως, κανένας Δ. Ἰωαννίδης δέν θά εἶχε τολμήσει νά τόν ἀνα­τρέψη. Ἡ 25^η Νοεμβρίου 1973, ἡ εἰσβολή στήν Κύπρο καί ἡ “μετα­πολίτευση” θά εἶχαν ἀποτραπή.          

- Ὅπως πολύ ὀρθά γράφει ὁ Γ.Α. Λεονταρίτης: «Ἐάν ὁ Βασιλεύς καί ὁ Παπαδόπουλος εἶχαν κατορθώσει νά συνεργασθοῦν, οὔτε ὁ πρῶτος θά εἶχε ἐξορισθεῖ, οὔτε ὁ δεύτερος θά εἶχε φυλακιστεῖ».[6]

Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος γνώριζε ὅτι εἶχε τήν ἀνάγκη τοῦ Βασιλέως. Δυστυχῶς ὅμως ὁ Κωνσταντῖνος δέν κατάλαβε πόσο εἶχε τήν ἀνάγκη τοῦ Παπαδόπουλου. Τόν ἀναγκαῖο ἐπίλογο, τόν ἔγραψε ἐπιτυχῶς ὁ Σάββας Κωνσταντόπουλος στίς 5 Ἰουλίου 1973: 

«Ὁ Κωνσταντῖνος ἀντιπροσωπεύει μοναδικήν ἴσως περί­πτωσιν εἰς τό πάνθεον τῶν Βασιλέων. Δέν ἔχασε τό Στέμ­μα του ἀπό πράξεις τῶν ἀντιπάλων του. Κατέστρεψε τόν θρόνον του μέ ἰδικάς του ἐνεργείας καί μόνον. Παρόμοιον προηγούμενον δέν ἔχομεν ὑπ᾽ ὄψιν μας».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ & ΜΑΘΕΤΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΜΑΣ "ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β': ΟΣΑ ΕΙΠΕ & ΟΣΑ... ΔΕΝ ΕΙΠΕ" (Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ, Δ/νση: Χαρ. Τρικούπη 14 Αθήνα. Τηλ. 210 6440021

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] «Ἀξιωματικός & Ἐπαναστάτης» 

[2] «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21^ης Ἀπριλίου καί τά κινήματα Βασιλέως καί Ἰωαννίδη» σελ. 88.

[3] ὅ.π. σελ. 84.

[4] “Σχέδιο Ἐνεργείας” 13^ης Δεκεμβρίου.

[5] «Βασιλεύς Κωνσταντῖνος, χωρίς τίτλο» Τόμος Γ’ σελ. 29.

[6] «Βασιλεύς καί Γεώργιος Παπαδόπουλος» σελ. 157

 

Ε.ΠΟ.Κ.

12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1994, 30 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΚΥΡΙΟΝ ΕΚΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΥ - ΕΝΑ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ «ΦΕΥΓΕΙ»

Του Γεωργίου Κουρκούτα

Καθηγητού φιλολογου

 

Πέρασε ένα τέταρτο του αιώνος από την προς Κύριον εκδημία του μακαριστού Μητροπολίτου Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανού. Ήταν 12 Δεκεμβρίου 1994, όταν ο Ιεράρχης της Ακριτικής Κόνιτσας, μετά από μακρά μάχη με την ασθένεια, άφησε την τελευταία του πνοή σε Νοσοκομείο των Ιωαννίνων.  Η ψυχή του πορεύτηκε προς την Βασιλεία του Θεού, για την οποία ως λαϊκός, ιερέας και ιεράρχης αγωνίστηκε.

Δεν μπορεί κάποιος να προσεγγίσει την Ιστορία του μεταπολεμικού Ελληνισμού της Βορείου Ηπείρου χωρίς να σταθεί στον επί τρεις σχεδόν δεκαετίες Αγώνα του Σεβαστιανού από τις επάλξεις της Ακριτικής του Επαρχίας. Ήταν ο άνθρωπος που, σε εποχές σιωπής και αδράνειας στην Ελλάδα, ανέδειξε σε Εθνικό Ζήτημα το ξεχασμένο Βορειοηπειρωτικό. Και μάλιστα μίλησε με θάρρος, εντός και εκτός Ελλάδος, για τα Δίκαια του εντός του Αλβανικού Κράτους Ελληνισμού. Ενός Ελληνισμού που υπήρξε ένα μεγάλο θύμα των Διπλωματικών δολοπλοκιών στον 20^ο αιώνα.  Παράλληλα, ανέπτυξε μεγάλο πνευματικό έργο, που είναι εμφανές στις δράσεις του και στην Επαρχία του, αλλά και στον χώρο της Βορείου Ηπείρου. Αγωνίστηκε για να ανοίξουν πάλι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες μετά την επιβολή του Αθεϊσμού από το καθεστώς Χότζα το 1967, αλλά και να μάθουν Ελληνικά Γράμματα τα εκεί Ελληνόπουλα.

Στις14 Δεκεμβρίου 1994 στην Κόνιτσα, στον Ιερό Ναό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, έγινε η Εξόδιος Ακολουθία του. εκατοντάδες Έλληνες και από τις 2 πλευρές των Συνόρων τον συνόδευσαν, μαζί με πλήθος Ιεραρχών και Ιερέων. Όλοι με την παρουσία τους αναγνώριζαν την μεγάλη και ανιδιοτελή του προσφορά σε έναν αγώνα που συνεχίζεται ως την τελική Δικαίωση του Ελληνισμού στην Βόρειο Ήπειρο. Η ταφή, ακολούθως, έγινε στον περίβολο της Ιεράς Μονής Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου, δίπλα στα Σύνορα με την Βόρειο Ήπειρο, όπου αναπαύεται στα εδάφη της ηπειρωτικής γης, που τόσο αγάπησε.

Λίγα λόγια για την ζωή και το έργο του

Από την Ιστοσελίδα της Συντονιστικής Φοιτητικής Ενώσεως Βορειοηπειρωτικού Αγώνος (Σ.Φ.Ε.Β.Α.), των νέων και φοιτητών που συνεργάστηκαν με τον μακαριστό Σεβαστιανό για άνω των 2 δεκαετίες  παραθέτουμε μερικά βιογραφικά στοιχεία.

Ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, Υπέρτιμος και έξαρχος πάσης Βορείου Ηπείρου, Σεβαστιανός (κατά κόσμον Σωτήριος Οικονομίδης) γεννήθηκε την 20η Ιουνίου 1922 στα Καλογρηανά Καρδίτσης.  Μετά την αποπεράτωση των μαθημάτων του Δημοτικού Σχολείου της ιδιαιτέρας πατρίδος και του ημιγυμνασίου Φαρσάλων, εφοίτησεν στο Ιεροδιδασκαλείον Κορίνθου και μετά την κατάργηση του εγράφη στο Γυμνάσιον Καρδίτσης, από το οποίο έλαβε απολυτήριο το 1941. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία ανεκηρύχθη πτυχιούχος το 1949.  Κατόπιν εξεπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία επί 28 μήνες, υπηρετώντας στη Θρησκευτική Υπηρεσία του Στρατού.
               Το 1952 έγινε μέλος της αδελφότητας Θεολόγων "Η ΖΩΗ" και το 1960 μέλος της αδελφότητος Θεολόγων "Ο ΣΩΤΗΡ". Προσελήφθη αρχικά ως λαϊκός ιεροκήρυκας στην περιφέρεια Μεσσηνίας. Έπειτα εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη Αθηνών, μετονομασθείς σε Σεβαστιανός. Χειροτονήθηκε Διάκονος από τον τότε Μητροπολίτη Λήμνου (κατόπιν Τρίκκης και Σταγών) Διονύσιο τον Αύγουστο του 1956. Τον Απρίλιο του 1957 διορίσθηκε ιεροκήρυκας της Ι. Μητροπόλεως Ιωαννίνων χειροτονηθείς σε πρεσβύτερο - Αρχιμανδρίτη την 26η Ιουνίου 1957 από τον τότε Μητροπολίτη Ιωαννίνων Δημήτριο. Δίδαξε ως καθηγητής στο ιεροδισκαλείον της Ιεράς Μονής Βελλάς και στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία Ιωαννίνων. Ως ιεροκήρυκας στην Ι. Μητρόπολη Ιωαννίνων τη δεκαετία 1957 - 1967 συνεργάστηκε με τους Μητροπολίτες κ. Δημήτριο και κ. Σεραφείμ (πρώην Αρχιεπίσκοπο Αθηνών).

            Τον Ιούνιο του 1967 εκλέγεται Μητροπολίτης της ιστορικής Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης. Αισθανόμενος την μεγάλη ευθύνη αυτής της κλήσεως, στον λόγο του τη στιγμή της χειροτονίας του σε επίσκοπο ανέφερε: "Οι καιροί είναι χαλεποί. Η πίστις των πολλών κλυδωνίζεται. Η αμαρτία αποθρασύνεται. Το κακόν κορυφούται. Χρειάζονται επομένως επίσκοποι ικανοί, με πίστιν, με αγιότητα, με αυταπάρνησιν, με πύρινο ζήλον, με μόρφωσιν".
            Έτσι ο ίδιος ανέδειξε με το πολυτιμότατο έργο του την φτωχική επαρχία της Κονίτσης, που είναι μία από τις μικρότερες μητροπόλεις της Ελλάδος, προπύργιο του ακριτικού Ελληνισμού και προμαχώνα των Ελληνορθοδόξων ιδεωδών και οραμάτων. Το όνομα του Μητροπολίτου Σεβαστιανού έγινε πανελληνίως αλλά και παγκοσμίως γνωστό και για την μαχητικότητα του στη διεκδίκηση των δικαίων του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού.

Εστάλει απο τον ιδρυτή των εκδόσεων Πελασγός κ Ιωάννη Γιαννάκενα

11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1955 : Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΣΠΗΛΙΑ

Του Σπύρου Δημητρίου

Την Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 1955, έγινε μια συγκλονιστική μάχη στην περιοχή των Σπηλιών μεταξύ Άγγλων στρατιωτών και ανταρτών της ΕΟΚΑ. Στα λημέρια των Σπηλιών εκείνη τη μέρα βρισκόταν ο Διγενής με 12 άνδρες του. Σ' όλη την περιοχή των Σπηλιών επικρατούσε πυκνή ομίχλη. Σε κάποια στιγμή, ο φρουρός των ανταρτών διέκρινε κινήσεις στρατιωτικών αυτοκινήτων στα Σπήλια. Κατόπιν τα αυτοκίνητα κινήθηκαν από τα Σπήλια προς τη διασταύρωση των δρόμων Κανναβιών - Λαγουδέρων - Σανατορίου. Ο Διγενής ενημερώθηκε και διέταξε να γίνει διπλή σκοπιά. Μετά το μεσημέρι, ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ ειδοποιήθηκε από έκτακτο φρουρό ότι Άγγλοι στρατιώτες προχώρησαν προς το σημείο, όπου γινόταν διασταύρωση τεσσάρων μονοπατιών, ένα από τα οποία οδηγούσε στα λημέρια της ΕΟΚΑ. Η επιχείρηση αυτή γινόταν για ανακάλυψη ανδρών της ΕΟΚΑ, «τρομοκρατών», όπως οι Άγγλοι αποκαλούσαν τους αγωνιστές της ελευθερίας της Κύπρου.

Ο Διγενής έδωσε οδηγίες στους άνδρες του πώς θα αντιμετωπίσουν τους Άγγλους και πώς θα διαφύγουν σε περίπτωση κινδύνου αποκλεισμού. Στον Αυξεντίου είπε να προχωρήσει με άλλους τρεις αγωνιστές και να ενεργήσει ανάλογα με την επικρατούσα κατάσταση. Οι τέσσερις αγωνιστές πήραν τις θέσεις τους. Ο Αυξεντίου έδωσε εντολή στους συναγωνιστές του να πυροβολήσουν τους Άγγλους, αν πλησίαζαν πολύ κοντά τους. Αυτό έγινε σε κάποια στιγμή και αμέσως ο Αυξεντίου διέταξε οπισθοχώρηση. Οι τέσσερις αγωνιστές κατευθύνονταν προς συγκεκριμένο σημείο σύμφωνα με τις οδηγίες του Διγενή. Ξαφνικά ο Αυξεντίου άλλαξε πορεία και προχώρησε προς τη χαράδρα, που βρισκόταν στα δεξιά προς την πλευρά των κρησφύγετων. Στους τρεις άνδρες του είπε να προχωρήσουν και να συναντήσουν τον Αρχηγό. Ο ίδιος κατηφόρισε, οπότε είδε δυο ομάδες Άγγλων στρατιωτών ν' ανεβαίνουν στις δυο βουνοπλαγιές, που ήταν δεξιά και αριστερά της χαράδρας. Αμέσως έριξε μερικές ριπές με το όπλο του προς τη μια ομάδα και μερικές προς την άλλη. Η ώρα ήταν περίπου 3 μ.μ. Τότε οι Άγγλοι άρχισαν να πυροβολούν προς την κατεύθυνση που δέχτηκαν τους πυροβολισμούς. Η μια ομάδα κτυπούσε την άλλη. Η χαράδρα και οι βουνοπλαγιές δονήθηκαν πολύ από τα καταιγιστικά πυρά. Οι αλληλοπυροβολισμοί τους άφησαν 15 νεκρούς στρατιώτες και τραυμάτισαν 35. Όλα τα μέλη της ΕΟΚΑ διέφυγαν χωρίς να πάθουν τίποτε. Η έξυπνη και ριψοκίνδυνη ενέργεια του Αυξεντίου έδωσε την ευκαιρία στον Αρχηγό και στους άνδρες του να διολισθήσουν και να φτάσουν σε ασφαλές μέρος. Ο Διγενής με τρεις αγωνιστές κατέφυγε στο λημέρι του Γρηγόρη Γρήγορα στην Κακοπετριά. Άλλοι οκτώ, μετά από πορεία 17 ωρών, έφτασαν στον Καλοπαναγιώτη και αργότερα στο Φοινί. Ο Αυξεντίου κατέληξε στα ΚαννάΒια και κοιμήθηκε τρία βράδια στην εκκλησία του χωριού. Έπειτα ανέλαβε την ανασυγκρότηση του τομέα της Πιτσιλιάς.
Ο Διγενής στα απομνημονεύματα του αγώνα της ΕΟΚΑ, γράφει για αυτή την επική μάχη : « Εξακόσιοι έως επτακόσιοι Άγγλοι στρατιώται επισημάνοντες τας θέσεις μας, κατόπιν προδοσίας, όχι μόνον δεν κατώρθωσαν να επιφέρουν καμμίαν απώλειαν εις ημάς, αλλά τουναντίον μας παρέσχον, λόγω ανικαότητός των, την ευκαιρίαν να τους οδηγήσωμεν εις αλληλοεξόντωσιν. Ενώ είχον εν συνεχεία όλα τα μέσα να μας καταδιώξουν, δεν έπραξαν τούτο και ενώ πολλάκις ήλθον εις επαφήν μεθ’ ημών και εγνώριζον την κατεύθινσιν της συπτήξεώς μας, ημείς κατωρθώσαμεν να διαφύγομεν. Αι δυνέμεις τωνς εις την περιοχήν Κούρδαλι-Σπήλια(600-700 στρατιώται) ως και αι δυνάμεις των εις Κακοπετριάν(περί τους 150 στρατιώται) παρέμειναν καθ’ όλην την διάρκειαν των επιχειρήσεων τούτων αδρανείς και ακίνητοι, ανεξαρτήτως του ότι και άλλαι δυνάμεις θα ήτο δυνατόν να κινηθούν απο Λευκωσία και Μόρφου προς τον χώρον των επιχειρήσεων, δια να αποκόψουν τελείως πάσαν υποχώρισίν μας προς οιανδήποτε κατεύθυνσιν.»
Συνεχίζει ο Αρχηγός για την διαφυγή του και την πορεία προς ασφαλές σημείο στη Κακοπετριά:
«Μετά το επεισόδιον τούτο συνεχίσαμεν κοπιώδη πορείαν εις ανώμαλον έδαφος, πάντοτε προς κατεύθυνσιν της Κακοπετριάς, οδηγούμενοι μόνον απο τον πολικόν αστέρα, καθ’ όσον ούτε εγώ, ούτε κανείς εκ των συνοδευόντων με τριών ανδρών εγνώριζε το έδαφος. Η πορεία ήτο λίαν απίπονος και δια να μη αποκτώμεν αλλήλων ανερριχώμεθα τας αποτόμους κλιτύς των βουνών, κρατούμενοι δια των χειρών. Οι μετ’ εμού ήσαν οι : Ευαγόρας Παπαχριστοφόρου, Χαρίλαος Ξενοφώντος και Λάμπρος Καυκαλίδης. Πολλάκις εκινδυνεύσαμεν να φονευθώμεν εκ των πτώσεων. Η ετέρα ομάς προεπορεύετο ημών εις μεγάλην απόστασιν, ώστε δεν είχομεν μετ’ αυτής ουδεμίαν επαφήν. Παρά την διαφυγήν μας, δεν ήμην ήσυχος, διότι αντελαμβανόμην, ότι, εάν ο αντίπαλός μας ενήργει καλώς, θα ηδύνατο να μας ανακόψη εις την ορεινήν και δασώδη εκείνην περιοχήν με τα ταχυκίνητα μέσα, τα οποία διέθετε, πολλώ μάλλον καθ’ όσον είμεθα υποχρεωμένοι να διασταυρώσωμεν πολλάκις την αμαξιτόν Κούρδαλι-Ευρύχου, λόγω των πολλών ελιγμών, τους οποίους σχηματίζει αύτη εις την ορεινήν εκείνην περιοχήν. Ευτυχώς δι’ ημάς, ο αντίπαλος δεν εκινήθη όχι μόνον εκ της κατευθύνσεως Κούρδαλι-Σπήλια, αλλ’ ούτε και εκ της κατευθύνσεως Κακοπετριάς, ως ώφειλε να πράξη δια των εκεί δυνέμεών του, οπότε ασφαλώς θα μας ενεκλώβιζε. Ούτω περί την 3ην πρωινήν ώραν της 12ης Δεκεμβρίου, κατόπιν συνεχούς πορείας, εφθάσαμεν εις τα υψώματα βορειοανατολικώς Κακοπετριάς, όπου υπό βροχήν και με σκέπασμα μόνον εν αδιάβροχον εκάθησα να αναπαυθώ μετά των συντρόφων μου μέχρις όπου εξημέρωσε.»
Η μάχη στα Σπήλα είναι απο τις πιο δυναμικές και περιπετειώδης του Αγώνα της ΕΟΚΑ και απέδειξε τις στρατιωτικές ικανότητες τόσο του Αρχηγού όσο και του Γρηγόρη Αυξεντίου.

Ίδρυμα Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα - Διγενή 

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1868 : ΙΔΡΥΕΤΑΙ Η ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ, Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ

Η ιστορία της Προεδρικής Φρουράς ξεκινά στης 12 Δεκεμβρίου του 1868 ως μάχιμο και τελετουργικό ’γημα ταυτόχρονα. Από το 1914, στα Ανάκτορα συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά ως ιδιαίτερη μονάδα ευζώνων. Στην πορεία των χρόνων πήρε διάφορες ονομασίες: Ανακτορική Φρουρά, Φρουρά Σημαίας, Φρουρά Μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, Βασιλική Φρουρά και τέλος Προεδρική Φρουρά από το 1974. Η έδρα της Προεδρικής Φρουράς από ιδρύσεως της βρίσκεται στην Οδό Ηρώδου Αττικού κοντά στο Προεδρικό Μέγαρο (πρώην ανάκτορα).
Η ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων (αργότερα συνταγμάτων) ξεκινά το 1867, με την ίδρυση τεσσάρων ταγμάτων, καθένα από τα οποία διέθετε οργανωτική δύναμη τεσσάρων λόχων. Κεντρική τους αποστολή ήταν η φύλαξη της μεθορίου. Το 1868 προστέθηκε σε κάθε τάγμα ευζώνων και πέμπτος λόχος. Η αρχική σύνθεση αυτών των ταγμάτων αποτελούνταν από εθελοντές, υπαξιωματικούς ή οπλίτες, οι οποίοι συνήθως κατάγονταν από ορεινές περιοχές.
Η ένδοξη δράση των ευζωνικών ταγμάτων κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων υπήρξε καταλυτική με αποτέλεσμα οι εύζωνες να λάβουν στη συνείδηση του ελληνικού λαού την εικόνα ηρώων. Έντονη δράση είχαν τα ευζωνικά τάγματα και κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων ένοπλων συγκρούσεων του 20ου αιώνα στις οποίες είχε εμπλακεί ο ελληνικός στρατός (Μικρασιατική Εκστρατεία, Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος).
Από το 1914, ως ιδιαίτερη μονάδα ευζώνων συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά. Ο τίτλος της έχει μετατραπεί αρκετές φορές από τότε (Φρουρά Σημαίας, Φρουρά Μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, Βασιλική Φρουρά, Προεδρική Φρουρά). Η σημερινή της ονομασία είναι “Προεδρική Φρουρά”, η οποία της αποδόθηκε το 1974, μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας Παπαδόπουλου.
Ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στην ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων κατέχει το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, κυρίως λόγω της δράσης του κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Πέρα από την αποτελεσματικότητα του κατά τη διάρκεια των πρώτων στρατιωτικών επιχειρήσεων, το Σύνταγμα αυτό απέκτησε φήμη για τη δράση του μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου και την αποσύνθεση του ελληνικού στρατού, τον Αύγουστο του 1922). Πιο συγκεκριμένα, κάτω από την καθοδήγηση του διοικητή του Νικόλαου Πλαστήρα, το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων έφτασε απολύτως συντεταγμένο στον Τσεσμέ, από όπου και διαπεραιώθηκε στο νησί της Χίου.
Ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός οργάνωσε το 5/42 Σύνταγμα το 1942 για να εναντιωθεί στον φασίστα κατακτητή. Έδωσε πολλές ηρωικές μάχες στα βουνά της Στερεάς Ελλάδος εναντίον του κατακτητή και το Σύνταγμα για ακόμη μια φορά έγινε το «Ασκέρι του Διαβόλου».
Η ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων (αργότερα συνταγμάτων) ξεκινά το 1867, με την ίδρυση τεσσάρων ταγμάτων, καθένα από τα οποία διέθετε οργανωτική δύναμη τεσσάρων λόχων. Κεντρική τους αποστολή ήταν η φύλαξη της μεθορίου. Το 1868 προστέθηκε σε κάθε τάγμα ευζώνων και πέμπτος λόχος. Η αρχική σύνθεση αυτών των ταγμάτων αποτελούνταν από εθελοντές, υπαξιωματικούς ή οπλίτες, οι οποίοι συνήθως κατάγονταν από ορεινές περιοχές.
Η ένδοξη δράση των ευζωνικών ταγμάτων κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων υπήρξε καταλυτική με αποτέλεσμα οι εύζωνες να λάβουν στη συνείδηση του ελληνικού λαού την εικόνα ηρώων. Έντονη δράση είχαν τα ευζωνικά τάγματα και κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων ένοπλων συγκρούσεων του 20ου αιώνα στις οποίες είχε εμπλακεί ο ελληνικός στρατός (Μικρασιατική Εκστρατεία, Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος).
Από το 1914, ως ιδιαίτερη μονάδα ευζώνων συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά. Ο τίτλος της έχει μετατραπεί αρκετές φορές από τότε (Φρουρά Σημαίας, Φρουρά Μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, Βασιλική Φρουρά, Προεδρική Φρουρά). Η σημερινή της ονομασία είναι “Προεδρική Φρουρά”, η οποία της αποδόθηκε το 1974, μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας Παπαδόπουλου.
Ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στην ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων κατέχει το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, κυρίως λόγω της δράσης του κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Πέρα από την αποτελεσματικότητα του κατά τη διάρκεια των πρώτων στρατιωτικών επιχειρήσεων, το Σύνταγμα αυτό απέκτησε φήμη για τη δράση του μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου και την αποσύνθεση του ελληνικού στρατού, τον Αύγουστο του 1922). Πιο συγκεκριμένα, κάτω από την καθοδήγηση του διοικητή του Νικόλαου Πλαστήρα, το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων έφτασε απολύτως συντεταγμένο στον Τσεσμέ, από όπου και διαπεραιώθηκε στο νησί της Χίου.
Ο Συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός οργάνωσε το 5/42 Σύνταγμα το 1942 για να εναντιωθεί στον φασίστα κατακτητή. Έδωσε πολλές ηρωικές μάχες στα βουνά της Στερεάς Ελλάδος εναντίον του κατακτητή και το Σύνταγμα για ακόμη μια φορά έγινε το «Ασκέρι του Διαβόλου».

ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ