Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2020

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΤΙΣ 15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944


Του Ιωάννη Β. Αθανασόπουλου

ιστορικού

Το φθινόπωρο του 1944 η αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων από την κατεχόμενη Ελλάδα είχε ήδη ξεκινήσει. Οι ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις βρίσκονταν ήδη σε εγρήγορση από το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, καθώς η επιχείρηση “Κιβωτός του Νώε” στόχευε αφενός στην παραπλάνηση των κατακτητών ότι επίκειται απόβαση των συμμάχων αλλά και στην καθυστέρηση των αποχωρούντων Γερμανών όταν οι τελευταίοι εγκατέλειπαν την Ελλάδα για να μην εγκλωβιστούν από τον Κόκκινο Στρατό που κατέβαινε στα Βαλκάνια.

Η δέσμευση των οργανώσεων είχε επιτευχθεί μέσω μιας μυστικής ρήτρας που είχε θέσει ο Γουντχάουζ κατά την υπογραφή της συμφωνίας Μυροφύλλου – Πλάκας τον Φεβρουάριο του ’44. Σχετικά με τον ΕΔΕΣ, τηρήθηκε σε απόλυτο βαθμό. Οι δυνάμεις του Ζέρβα δεν άφησαν στο απυρόβλητο τους Γερμανούς όταν οι τελευταίοι εγκατέλειπαν την Ήπειρο. 

Ο αρχηγός του ΕΔΕΣ Στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας δεν σταμάτησε να διατάζει τους άνδρες του να εκδικηθούν για μια ακόμη φορά για τα εγκλήματα πολέμου των Γερμανών έναντι του άμαχου πληθυσμού, μέσω των εξοντωτικών αντιποίνων που εφάρμοσαν στην περιοχή λόγω της δράσης των ΕΟΕΑ.

Τα σχετικά ανακοινωθέντα είναι πολλά. Μερικά από αυτά παρουσιάζονται κατωτέρω, όπως παρουσιάστηκαν στον αντιστασιακό Τύπο της εποχής:



Η δράση των Εθνικών Ομάδων του Ζέρβα έναντι των Γερμανών προκάλεσε το θαυμασμό του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής:



Οι μάχες κατά των κατακτητών όλο το διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου του 1944 ήταν αρκετές. Από τις πλέον σημαντικές και βεβαίως νικηφόρες ήταν οι μάχες στη γέφυρα Ζήτα, στο Τέροβο, στην Κανέτα, στην Δωδώνη, στο Ελληνικό, στο Μπιζάνι κλπ.

Ωστόσο, θέμα του παρόντος άρθρου είναι η απελευθέρωση των Ιωαννίνων που πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου. Ενώ λοιπόν μαινόταν η σύγκρουση με τους αποχωρούντες Γερμανούς με τμήματα του Συντάγματος Ξηροβουνίου, του οπλαρχηγού Αλέκου Παπαδόπουλου, στο Μπιζάνι, ο διοικητής του Συντάγματος άφησε τρεις αντάρτες του ως παρατηρητές στο Κουτσελιό Ιωαννίνων ώστε μόλις αυτοί δουν τις συνθηματικές φωτοβολίδες στην πρωτεύουσα της Ηπείρου να ενημερώσουν τον ίδιο αρχικά και αυτός με την σειρά του τον Ζέρβα.

Πράγματι, στις 03.00′ το ξημέρωμα της 15ης Οκτωβρίου 1944 ένας εκ των τριών ανταρτών τηλεφώνησε γεμάτος ενθουσιασμό και ανακοίνωσε στον Παπαδόπουλο πως τα θρυλικά Γιάννενα ήταν πλέον ελεύθερα. Ο Παπαδόπουλος δεν έχασε χρόνο και έστειλε στον Ζέρβα τα χαρμόσυνα νέα μέσα σε ένα λιτό ιστορικό τηλεγράφημα:

Καταδιώκοντα υποχωρούντα εχθρόν τμήματα Συντάγματος Ξηροβουνίου εισήλθον ώραν 03.10′ πρωϊνήν Ιωάννινα.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν ακριβώς έτσι. Το διαπίστωσε ο ίδιος ο Παπαδόπουλος όταν έφθασε στον Κατσικά Ιωαννίνων πορευόμενος προς τα Ιωάννινα. Εκεί στη δημόσια οδό συνάντησε ποδηλάτη που κατευθυνόταν αντίθετα από αυτόν. Λόγω της προχωρημένης ώρας τον σταμάτησε και ζήτησε να μάθει τον λόγο της μετακίνησής του. Ο ποδηλάτης είχε γράμμα από τον διοικητή του 1ου Λόχου Δημήτριου Ιωάννου προς τον Παπαδόπουλο που τον ενημέρωνε πως στα Ιωάννινα υπήρχε ακόμη οργανωμένη αντίσταση των Γερμανών, που είχε αναγκάσει τον ίδιο να οχυρωθεί στην Ανατολή Ιωαννίνων.

Ο Παπαδόπουλος ήξερε ότι έπρεπε να ενεργήσει γρήγορα καθότι είχε αναφέρει στον Ζέρβα την απελευθέρωση της πόλης. Ενημέρωσε άμεσα τους διοικητές του 2ου και 3ου Λόχου του Συντάγματός του, Γεώργιο Δάλλα και Χρήστο Μπακογιώργο να κινηθούν τάχιστα με αναπτυγμένα τα τμήματα τους προς διάταξη μάχης για να χτυπήσουν τους ταμπουρωμένους Γερμανούς. Επιπλέον, σκεφτόταν να τοποθετήσει τους όλμους και των τριών λόχων του σε απόσταση 200 μέτρων από την γραμμή αμύνης των Γερμανών και να ενεργήσει μπαράζ βλημάτων κατά της περιοχής των λαχανοκήπων των Ιωαννίνων. 

Τίποτα από αυτά δεν χρειάστηκε να συμβεί. Φτάνοντας στο Ακραίο ενημερώθηκε πως οι Γερμανοί πριν 20 λεπτά είχαν αποχωρήσει συντεταγμένα. Οι δυνάμεις του 1ου Λόχου οργανωμένα βάδιζαν προς τα Ιωάννινα. Την 5η πρωινή της 15ης Οκτωβρίου 1944 ο Υπολοχαγός Δημήτριος Ιωάννου ύψωσε την ελληνική σημαία στο μέγαρο της VIIIης Μεραρχίας. Τα Γιάννενα ήταν ελεύθερα! 

Πρώτο μέλημα του Παπαδόπουλου ήταν η τήρηση της τάξεως. Οργάνωσε περιπόλους και τόνισε στους αντάρτες του πως η συμπεριφορά τους έναντι των εαμιτών της πόλης θα έπρεπε να είναι αδερφική ανεξάρτητα από τη δική τους στάση. Μέχρι της 9ης πρωινής απαγορεύτηκε η κυκλοφορία μέσα στα Γιάννενα. Τότε έφτασαν στην πόλη και τμήματα της 8ης Μεραρχίας του ΕΔΕΣ υπό τη διοίκηση του Αντισυνταγματάρχη Απόστολου Κωνσταντινίδη. Προηγουμένως, μικρή δύναμη υπό τον Ιωάννη Ντέτσικα, που είχε μπει κρυφά στα Γιάννενα την νύχτα της 13ης Οκτωβρίου και κρυβόταν σε σπίτια εδεσιτών στη συνοικία του Κάστρου, είχε ενωθεί με τις δυνάμεις του Συντάγματος Ξηροβουνίου. 

Στις 10 το πρωί έφτασαν και τα συγχαρητήρια του Ζέρβα μέσω τηλεγραφήματος:

Διοικητήν Συντάγματος Ξηροβουνίου

Παπαδόπουλον Αλέξανδρον

Εκφράζων σε σένα, αξιωματικούς και οπλίτας του Συντάγματος Ξηροβουνίου την ευγνωμοσύνην μου και την ευγνωμοσύνην της μαχόμενης Πατρίδος διά την ωραίαν σας νίκην.

Είσοδός σας εις Ιωάννινα κατόπιν συνεχούς και σκληράς μάχης προς τον κατακτητήν λαμπρύνει, έτι περισσότερον, όσην μέχρι τώρα λαμπράν και ένδοξον ιστορίαν Συντάγματος Ξηροβουνίου. Με τέτοιους μαχητάς η Ελλάς θα ζήση και θα δοξασθή και θα ιδή τους πόθους της εκπληρωμένους.

Ν. Ζέρβας

15.10.44


Η είσοδος του Ζέρβα στα ελεύθερα Ιωάννινα γίνεται με πανηγυρικό για την πόλη τρόπο τρεις μέρες μετά. Στην ημερολογιακή καταγραφή της 18ης Οκτωβρίου ο ηγέτης του ΕΔΕΣ σημειώνει:


Τήν 11.30 εισέρχομαι εις Ιωάννινα καί αρχίζει η φρενίτις. Κυρίως ουρλιάζει η πτωχολογιά κατά τήν είσοδον, άνθη, ρύζι καί ένα ούρλιασμα είναι ο χαρακτήρ της υποδοχής. Προχωρεί καί ο Χείμαρρος τού κόσμου, φουσκώνει καί ο ενθουσιασμός είναι άνευ προηγουμένου. Δυστυχώς τό άλογό μου σαστίζει από τίς φωνές, κυρίως από τά ανθη πού ρίπτονται καί μέ κουράζει πολύ γιά νά τό αναγκάσω νά προχωρήση.

Όταν έφθασα εις τήν Πλατεία, είναι αφάνταστη η έκρηξις της θύελλας του ενθουσιασμού καί παραληρήματος. Πιστεύω πώς ήταν αυθόρμητος εκδήλωσις πρός έναν αγωνιστήν καί έκφρασις ευγνωμοσύνης διά τήν ανάκτησιν της ελευθερίας του. Έμπροσθεν του κτιρίου της Μεραρχίας, του γνωστού μου από τό 1914, κτιρίου του Σ. Στρατού, ίσταμαι καί τά τμήματα παρελαύνουν. Η παρέλασις διαρκεί 1.30’ ώραν. Παρήλασαν πλέον των 2.500 ανδρών.

Είτα μέ προσφωνεί ο Δήμαρχος, μέτ΄απ΄αυτόν ο Γεν. Διοικητής, όστις καί από τράκ δέν μπορεί νά συνεχίση, καί τέλος λαμβάνω τόν λόγον εγώ καί ομιλώ επί 1.30’ ώραν συνεχώς υπό τά συνεχή χειροκροτήματα του λαού.


Τα Γιάννενα ήταν ελεύθερα από τον γερμανικό ζυγό του 22ου Σώματος Στρατού του Χούμπερτ Φον Λάντζ. Οι Γερμανοί αποχώρησαν γιατί τους ανάγκασε η εξέλιξη του πολέμου. Αλλά όσο καιρό έμειναν στην Ελλάδα, το αντάρτικο τους έφθειρε σημαντικά. Όσο και αν δεν το παραδέχονται ως σήμερα αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα. Ειδάλλως, δεν μπορεί να εξηγηθεί το μένος και η εξόντωση αμάχων ως αντίποινα για τη δράση των ανταρτών. Δύο μήνες μετά την απελευθέρωση ακολούθησαν τα Δεκεμβριανά της Ηπείρου, όπου η πόλη πέρασε στον έλεγχο του ΕΛΑΣ.

Πηγές:

Επαναστάτης, 10.9.1944.

Απομνημονεύματα Αλέξανδρου Παπαδόπουλου, Μεγαλεία και θρήνοι, δόξες και αθλιότητες ενός Αγώνος. Ιωάννινα 1976.

Ημερολόγιο Στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα 1942-1945, Ωκεανίδα, Αθήνα 2013.

Ιωάννου Β. Αθανασόπουλου, Ναπολέων Ζέρβας και το έπος της Εθνικής Αντιστάσεως του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ, Πελασγός, Αθήνα 2015.


ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ

  Type rest of the post here

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΤΙ ΕΣΤΙ ΕΘΝΟΣ

Το ΕΘΝΟΣ σχηματιζεται απο δυο βασικους παραγοντες,την ΦΥΛΗ και την ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ.Λεγοντας <φυλη>,εννοουμε την<καταγωγη>-οτι πρεπει δηλ.τα ατομα του Εθνους να εχουν κοινη καταγωγη.Δεν αρκει να εχουν αυτα<συνειδηση>
περι κοινης καταγωγης.Δεν αρκει δηλ.να πιστευουν στην κοινη τους καταγωγη,αλλα να εχουν πραγματι κοινη καταγωγη.Διοτι ΜΟΝΟΝ η κοινη καταγωγη-η κοινη<φυλετικη υπαγωγη>-συνεπαγεται ΚΟΙΝΟΥΣ κληρονομικους χαρακτηρες,αρα κοινα πνευματικα στοιχεια.Οταν υπαρχει κοινη καταγωγη,τοτε υπαρχουν κατα το μαλλον η ηττον κοινη γλωσσα,κοινος πολιτισμος,κοινη θρησκεια,κοινα ηθη,κοινη ιστορια.Αυτα τα δευτερογενη στοιχεια δεν αποτελουν,το καθενα ξεχωριστα,απαραιτητο στοιχειο συγκροτησεως Εθνους.Εν τουτοις ολα αυτα,οταν συνυπαρχουν,συντελουν στην συνοχη της κοινοτητος,στην δημιουργια δηλ.ΕΝΙΑΙΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ-του δευτερου παραγοντος συγκροτησεως του ΕΘΝΟΥΣ.ΕΘΝΟΣ ειναι επομενως ο ομοειδης φυλετικως λαος,που εχει συνειδηση της υπαρξεως του.
''Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ''

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΣΗΜΑΙΑ ΜΑΣ

Αυτή η σημαία στα μάτια τα δικά μας συμβολίζει τους Αγώνες όσων πολέμησαν, εργάστηκαν,θυσιάστηκαν, δολοφονήθηκαν, σκοτώθηκαν και έζησαν με πρώτιστες αξίες εκείνες της Ελευθερίας, της Δικαιοσύνης και της Πατρίδας. Αυτούς που έβαλαν το δικό τους λιθαράκι στην αιώνιο πανύψηλο φρούριο του Ελληνικού Πολιτισμού. Δεν είναι ικανή καμία βουλή, κανένα κράτος και κανένας πολιτικός ή κεφάλαιο να την ξεφτιλίζει και να την ξεπουλάει καθημερινά. Οι δειλοί τη βλέπουν με φόβο. Οι προδότες σαν πανί. Οι αστοί σαν ύφασμα. Οι άνανδροι την καίνε. Μα εμείς τη βλέπουμε σαν τη Μάνα που καρτερεί να μας δεί να εκπληρώνουμε τα όνειρα μας. Τα δικά μας,τα δικά της, του Γένους.

ΛΟΓΙΑ ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ




















"Από στενός πατριώτης, γίνομαι εθνικιστής, με τη συνείδηση του έθνους μου και όλων των άλλων εθνών, γιατί οι διαφορές των εθνών πάντα θα υπάρχουν, και έχω τη συνείδησή τους και χαίρομαι που υπάρχουν αυτές οι διαφορές, που με τις αντιθέσεις τους, με τις αντιλήψεις τους, υψώνουν την ανθρώπινη συνείδηση και ενέργεια. Από άτομο γίνομαι άνθρωπος." (ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 18-3-1919)

ΕΘΝΙΚΟ ΠΕΙΣΜΑ

ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ

''Δεν θελω να πεθανει το Εθνος μου,το Εθνος αυτο, που τοσα εκαμε στην ζωη του, το εξυπνο,το τοσο ανθρωπινο. Για να το φυλαξω απο τον θανατο πρεπει τωρα να το καμω πεισματαρικο στην ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ,στον ΕΘΝΙΣΜΟ, ας ειναι και υπερβολικο το αισθημα που θελω να δωσω στους Ελληνες. Μονον ετσι θα ζησει το ΕΘΝΟΣ.''

''Σε οποιους με κατηγορουν η με περιγελουν, γιατι τους κεντρω το Εθνικο τους αισθημα και τους μιλω αποκλειστικα,θα λεγω:Λοιπον θελετε να πεθανει το Εθνος σας;Αν το θελετε,πεστε το καθαρα,μην κρυβοσαστε''

ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ

Η ΡΗΣΗ ΠΟΥ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΝΑΜΕ



πισταμνους πρς εδτας τι δκαια μν ν τ
νθρωπείῳ λγ π τς σης νγκης κρνεται, δυνατ δ
ο
προχοντες πρσσουσι κα ο σθενες ξυγχωροσιν.

κατά την συζήτησιν των ανθρωπίνων πραγμάτων το επιχείρημα του δικαίου αξίαν έχει, όπου ίση υπάρχει δύναμις προς επιβολήν αυτού, ότι όμως ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμίς του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του"

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ Ε89

Μετάφραση Ελ. Βενιζέλου


28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 - ΔΙΑΓΓΕΛΜΑ Ι. ΜΕΤΑΞΑ

http://4.bp.blogspot.com/_NuhZMDR5O28/S_qK4rCNqWI/AAAAAAAAATQ/FgeBEEMBpt0/s400/%CE%99%CE%A9%CE%91%CE%9D%CE%9D%CE%97%CE%A3+%CE%9C%CE%95%CE%A4%CE%91%CE%9E%CE%91%CE%A3.jpg

“Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν διά την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της.
Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία μη αναγνωρίζουσα εις ημάς να ζήσωμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν ώραν την παράδοσιν τμημάτων του Εθνικού εδάφους κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν και ότι προς κατάληψιν αυτών η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν. Απήντησα εις τον Ιταλόν Πρεσβευτήν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ’ εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος.
Έλληνες
Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος θα εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά μας και τας ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών.


Η ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ

Το πρώτο βήμα για να εξοντώσεις ένα έθνος
είναι να διαγράψεις τη μνήμη του.
Να καταστρέψεις τα βιβλία του,
την κουλτούρα του, την ιστορία του.
Μετά να βάλεις κάποιον να γράψει νέα βιβλία,
να κατασκευάσει μια νέα παιδεία,
να επινοήσει μια νέα ιστορία.
Δεν θα χρειαστεί πολύς καιρός
για να αρχίσει αυτό το έθνος
να ξεχνά ποιο είναι και ποιο ήταν.
Ο υπόλοιπος κόσμος γύρω του
θα το ξεχάσει ακόμα πιο γρήγορα.


Μ. Κούντερα

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΕ 10 ΛΕΠΤΑ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ: 26 ΧΡΟΝΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ.

free counters