Η αριστεία είναι παντού στην επιστήμη. Ή, αυτό φαίνεται να ισχύει σε όλον τον κόσμο, εκτός ίσως από την Ελλάδα, που κατά ορισμένους πολιτικούς, η αριστεία είναι ρετσινιά. Σύμφωνα με άρθρο στο περιοδικό Nature (Science needs to redefine excellence, 21/2/2018) αυτό τον μήνα, το Πανεπιστήμιο των Δυτικών Ινδιών στη Τζαμάικα, έγινε το τελευταίο ακαδημαϊκό ίδρυμα που ενθάρρυνε τους επιστήμονές του να αριστεύουν. Επίσης, ο μεγαλύτερος χρηματοδότης βιοϊατρικής έρευνας της Βρετανίας, το κοινωφελές ίδρυμα Wellcome Trust στο Λονδίνο, εφαρμόζει ένα πρόγραμμα επιχορηγήσεων που στοχεύει στην "Υποστήριξη της αριστείας". Τέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο χρηματοδοτεί τα πανεπιστήμια σύμφωνα με μια αξιολόγηση του πλαισίου αριστείας έρευνας κάθε λίγα χρόνια.
Τι σημαίνει όμως ο όρος αριστεία; Πώς μετράται; Πότε γνωρίζουμε ότι έχουμε φτάσει στο απαιτούμενο επίπεδο; Πρόκειται για δύσκολες ερωτήσεις, αλλά εάν πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η ατζέντα αριστείας, πρέπει να υπάρξει ορισμός της. Το σημερινό πρότυπο αξιολόγησης της αριστείας και της επιστημονικής επίδοσης των εθνών συντάχθηκε, το 2013, στο Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ίσπρα της Ιταλίας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ευρώπη χρησιμοποιούν πλέον αυτή τη μέτρηση - τον δείκτη της αριστείας στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας - για να ταξινομήσουν τις επιδόσεις των κρατών μελών και να ορίσουν προτεραιότητες και να διανείμουν κεφάλαια. Οι επικριτές της έννοιας της αριστείας στον τομέα της έρευνας (και υπάρχουν πολλοί) θα χαιρετίσουν την νέα πρόταση για αναθεώρηση των δεικτών αριστείας που χρησιμοποιεί η ΕΕ. Αλλά η επιστημονική κοινότητα πρέπει να θυμάται: αν όχι αριστεία, τότε τι; Η πρόταση για την εγκατάλειψη μετρήσεων αριστείας δεν είναι ρεαλιστική και δεν είναι επιθυμητή: η σωστή εφαρμογή, οι μετρήσεις μπορούν πράγματι να αποτελέσουν χρήσιμο οδηγό για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και ένας τρόπος για το κοινό να ανιχνεύσει τα δισεκατομμύρια των φορολογικών δολαρίων που διοχετεύονται στην έρευνα κάθε χρόνο. Ίσως το πιο σημαντικό, τόσο στον ορισμό όσο και στην εφαρμογή της αριστείας, είναι η διαφάνεια.
* Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat η χώρα μας καταλαμβάνει την 26η θέση μεταξύ των «28» της Ε.Ε. όσον αφορά τη χρηματοδότηση της ερευνητικής δραστηριότητας και την ανάπτυξη νέων προϊόντων και καινοτόμων τεχνολογιών. Επίσης, η έρευνα και ανάπτυξη στον ιδιωτικό τομέα βρίσκεται στο εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του 0,2% του Α.Ε.Π. ή στο 16% του κοινοτικού μέσου όρου. Από την άλλη, οι επιδόσεις στην εκπαίδευση των νέων είναι κοντά στον μέσο όρο της Ε.Ε., ενώ ελαφρώς άνω του κοινοτικού μέσου όρου είναι η επίδοση της Ελλάδας στον τομέα της Πανεπιστημιακής έρευνας. Η απουσία ουσιαστικής χρηματοδότησης της ερευνητικής δραστηριότητας αποτελεί σοβαρό διαρθρωτικό πρόβλημα της χώρας, που υπονομεύει το μέλλον της.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου