Με την καθιέρωση της Δημοτικής, της οποίας βασικός υποστηρικτής ήταν ο γλωσσολόγος, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, γνωστός από τη Γραμματική της Δημοτικής Γλώσσας, βοήθησε τελικά στην προώθηση της ελληνικής γλώσσας ή μήπως η κολοσσιαία πράγματι προσπάθειά του ήταν το προμήνυμα ενός επερχόμενου τέλους της γλώσσας μας;
ΧΩΡΙΣ αμφιβολία, ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης (1883-1959), υπήρξε μια πολύ σπουδαία μορφή, ο οποίος, ως γλωσσολόγος, αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων, που πρωτοστάτησε στην καθιέρωση της δημοτικής στην ελληνική εκπαίδευση.
Με την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο στη Χαϊδελβέργη και στο Μόναχο, όπου το 1909 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα με την εργασία του Οι δάνειες λέξεις της μεσαιωνικής λαϊκής φιλολογίας (στα γερμανικά), αλλά και με τη μεγάλη μελέτη του Ξενηλασία ή ισοτέλεια, κάπου αλλού έστρεφε το βλέμμα του.
Είναι γεγονός, ότι επιστρέφοντας στην Ελλάδα μελετά την εκπαιδευτική κατάσταση, γράφει τις εντυπώσεις του γι’ αυτήν, αφοσιώνεται στη συγγραφή και άλλων γλωσσολογικών εργασιών, ενώ το 1913 με την εργασία του Η ορθογραφία μας, έθεσε μεν τα θεμέλια για κάθε μεταγενέστερη ρύθμιση του ορθογραφικού συστήματος της νεοελληνικής, αλλά, απ’ ό,τι διαπιστώνουμε στην καθημερινότητά μας, εις μάτην!
Μπορεί από το 1913-1917 να έγινε συντάκτης του Ιστορικού Λεξικού (που από το 1933 θα αρχίσει να το εκδίδει η Ακαδημία της Αθήνας) και μάλιστα με δική του πρωτοβουλία περιοδεύει κυρίως τη Στερεά Ελλάδα συγκεντρώνοντας ιδιωματικό γλωσσικό υλικό και συντάσσοντας υπομνήματα για τη σύνταξη του Λεξικού, αλλά το όραμά του δεν το είδαμε να πραγματοποιείται!
Το 1917 διορίζεται, μαζί με τους Α. Δελμούζο και Δ. Γληνό, Ανώτερος Επόπτης της Δημοτικής Εκπαίδευσης, οργανώνει συνέδρια εκπαιδευτικών σε ολόκληρη την Ελλάδα, για να τονίσει τη μεγάλη σημασία που είχε η εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο, και συνεργάζεται με λογοτέχνες και παιδαγωγούς για τη σύνταξη των πρώτων αναγνωστικών της δημοτικής.
Γνωρίζω. Είχε και πολλές προσωπικές περιπέτειες. Με την πολιτική μεταβολή του 1920 παύεται από τη θέση του στο υπουργείο Παιδείας, επανέρχεται το 1922 και αποχωρεί οριστικά το 1925, αλλά το 1926 διορίζεται καθηγητής της Γλωσσολογίας και της Νεοελληνικής Γραμματικής στο νεοϊδρυμένο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου διδάσκει έως το 1934.
Mέχρι το 1938 συγγράφει ποικίλες γλωσσολογικές μελέτες και τυπώνει (1938) τη Νεοελληνική Γραμματική - Ιστορική Εισαγωγή, την πληρέστερη ιστορική επισκόπηση όλης της ελληνικής γλώσσας με έμφαση στα νεότερα. Μάλιστα το 1939 περιοδεύει την Αμερική και αφιερώνει (αργότερα) στους εκεί απόδημους τις μελέτες του Έλληνες της Αμερικής Τα ελληνικά των Ελλήνων της Αμερικής!
Παρά τις πολιτικές περιπέτειες που είχε, στα τέλη του 1938 ο I. Μεταξάς τού αναθέτει την προεδρία Επιτροπής, η οποία επεξεργάστηκε και τύπωσε το 1940-41 για λογαριασμό του ελληνικού κράτους τη μεγάλη χρηστική Νεοελληνική Γραμματική (της Δημοτικής), την επιστημονικότερη γραμματική της Νεοελληνικής. Κι όχι μόνον!..
Μετά την απελευθέρωση εκδίδει στη σειρά Νεοελληνική Βιβλιοθήκη πολλά σχολικά βιβλία, βοηθητικά του γλωσσικού και γενικότερα του φιλολογικού μαθήματος: τη Μικρή Νεοελληνική Γραμματική (συνόψιση της μεγάλης), τις Λεξιλογικές Ασκήσεις και τις Παροιμιακές φράσεις (για το δημοτικό και το γυμνάσιο· με τη συνεργασία της Φωτεινής Τζωρτζάκη), τα κείμενα Ανδρέας Καρκαβίτσας και Ίων Δραγούμης της Φ. Τζωρτζάκη (για σχολική χρήση), το ειδικό αναγνωστικό Η γλώσσα μου με τους Μ. Οικονόμου και Θ. Σταύρου κ.ά.
Έφυγε ακριβώς σαν σήμερα, 20 Απριλίου 1959. Μεταθανάτιο έργο του, είδος αυτοβιογραφίας, το Δημοτικισμός και αντίδραση, αναφέρει αναλυτικά όλους τους αγώνες του Τριανταφυλλίδη και του εκπαιδευτικού δημοτικισμού για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην παιδεία και στην κοινωνική ζωή, αλλά και τις αντιδράσεις που το κίνημα αυτό συνάντησε.
Στο τέλος άφησε με διαθήκη, εκτός από τη βιβλιοθήκη (9.000 τόμους), ολόκληρη την ακίνητη περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (που τον ανακήρυξε γι’ αυτό μεγάλο ευεργέτη του), για να ιδρυθεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, με σκοπό την καλλιέργεια της δημοτικής και τη διάδοσή της στην ελληνική εκπαίδευση.
Μεγάλο το έργο του Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Κολοσσιαίο. Πόσο, όμως, συνέβαλε καθοριστικά ή αποφασιστικά, ώστε με την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας αυτή να μπορεί να κυριαρχεί εις το διηνεκές;
Δεν ξέρω, αλλά αν ζούσε σήμερα και έβλεπε το χάλι της ελληνικής γλώσσας, μάλλον θα απογοητευόταν. Και θ’ απογοητευόταν πάρα πολύ, έτσι όπως την κατάντησαν τη γλώσσα μας οι σημερινοί Έλληνες, χωρίς να εξαιρείται κανένας. Μα κανένας!...
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΝ. ΣΑΚΚΕΤΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου