Του Μανώλη Κοττάκη
Μεγάλη μέρα η σημερινή. Ημέρα μνήμης. Ημέρα αναστοχασμού. Ημέρα εθνικής ταυτότητας. Παρότι, όμως, έχει επικρατήσει δεκαετίες τώρα να ονομάζεται «αποφράς», επιτρέψτε μου να κάνω σήμερα μια διαφορετική προσέγγιση. Αντί των κλασικών «σώπασε, κυρα-Δέσποινα, και μην πολυδακρύζεις», επιλέγω να αξιοποιήσω το τιμητικό βήμα που μου παραχώρησαν το Σάββατο το απόγευμα ο Σύλλογος Επιστημόνων Χαλανδρίου «Ευριπίδης» και ο Σύνδεσμος Μικρασιατών Κωνσταντινουπολιτών «Ρίζες» για να κάνουμε μαζί μία διπλή άσκηση. Ασκηση εθνικής αυτοπεποίθησης και άσκηση εθνικού προβληματισμού.
Εχουμε, άραγε, αναρωτηθεί γιατί κάθε χρόνο τέτοια μέρα διεξάγονται φιέστες στην Κωνσταντινούπολη; Γιατί γίνονται αναπαραστάσεις της Αλώσεως στην τουρκική τηλεόραση; Εχουμε συνειδητοποιήσει γιατί τόσο πολύ πανηγυρίζουν οι γείτονες που μετέτρεψαν την Αγία Σοφία σε τζαμί; Να σας πω!
Η αναπαράσταση της Αλώσεως της Κωνσταντινούπολης συνιστά ομολογία. Οι γείτονες αναγνωρίζουν ότι κατέλαβαν κάτι που δεν ήταν δικό τους. Οι γείτονες αναγνωρίζουν ότι κατέλαβαν κάτι που ανήκε σε άλλους και τους ήταν ξένο. Τόσο ξένο, που όταν το απέκτησαν για να δημιουργήσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αντέγραψαν πλήρως την δομή τη Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τόσοι αιώνες πέρασαν από τότε και, εκτός από πολυκατοικίες και κανάλια στον Βόσπορο, οι γείτονες δεν άφησαν το παραμικρό αποτύπωμα στην Κωνσταντινούπολη. Δεν παρήγαγαν πολιτισμό.
Η αναπαράσταση της Αλώσεως αποδεικνύει ότι το φάντασμα του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου πλανάται ακόμη πάνω από τη βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη και με τις φιέστες προσπαθούν να το ξορκίσουν.
Eτεροπροσδιορίζονται
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος είναι επίσης βασικός λόγος για να δείχνουμε κατανόηση στους γείτονες. Γιατί αποδεικνύει κάτι άλλο: την ανασφαλή τους ταυτότητα. Δεν έχουν ξεκάθαρη εθνική ταυτότητα οι Τούρκοι, αγαπητοί! Δεν έχουν δικά τους έργα! Δεν δύνανται να αυτοπροσδιοριστούν. Προσπαθούν μονίμως να ετεροπροσδιοριστούν μέσα από τα έργα των άλλων πολιτισμών. Τα δικά μας ελληνικά έργα. Με την Αγία Σοφία, με τα αρχαία της Εφέσου, με ό,τι τους αφήσαμε. Γιατί στην πραγματικότητα δεν φύγαμε ποτέ. Είμαστε ακόμη εκεί. Στη Σμύρνη με την τραγουδιστή ελληνική προφορά που τους αφήσαμε για κληρονομιά στα χείλη τους. Στη Σουμελά με την κρυφή γοητεία του χριστιανισμού σε εξισλαμισθέντες που εσχάτως βαπτίζονται χριστιανοί.
Ακόμη και στα βήματα του πυρρίχιου που χόρεψε ο Ιμάμογλου στην Τραπεζούντα. Εκεί είμαστε! Σκεφτείτε! Υπάρχει περίπτωση να γίνει ποτέ ισλαμικό κάτι που ονομάζεται «Αγία Σοφία»; Καταλαβαίνουν, άλλωστε, και οι ίδιοι ότι οι πύραυλοι, τα drones, τα αυτοκίνητα που παράγουν, τα πυρηνικά εργοστάσια κ.λπ. δεν είναι πολιτισμός. Ενώ η σκέψη! Ακόμη και τα σύμβολα στη σημαία τους κλεμμένα είναι! Βυζαντινά. Τι σημαίνουν όλα αυτά; Είναι καθαρό: Πρέπει να εγκαταλείψουμε την εθνική μελαγχολία. Πρέπει να σταματήσουμε να πονάμε. Πρέπει όμως, αγαπητοί φίλοι και φίλες, να είμαστε σήμερα χαρούμενοι και για ακόμη έναν λόγο. Ο ισχυρισμός ότι ακόμη και σήμερα τα πνευματικά μας σύνορα εκτείνονται πολύ περισσότερο από τα φυσικά αποδεικνύεται από την ίδια τη ζωή. Δεν είναι λόγος κενός. Το ζούμε. Δεν ονειρευόμαστε.
Το Βυζάντιο και η Κωνσταντινούπολη δίνουν το «παρών» κάθε μέρα στις ζωές μας. Στην καθημερινότητά μας. Στη διεθνή σκηνή. Απλώς δεν το γνωρίζουμε. Μας διαφεύγει. Επρεπε να δούμε την τελετή στέψης του βασιλέως της Αγγλίας -πλήρης αντιγραφή του βυζαντινού τυπικού στέψης αυτοκράτορος- μαζί με βυζαντινούς ύμνους με εικόνες της Παναγίας και του Χριστού για να κατανοήσουμε την ακτινοβολία της Ορθοδοξίας μας. Χρειάστηκε να αρνηθεί η Πρόεδρος της Δημοκρατίας να ασπαστεί το Ιερό Ευαγγέλιο την ημέρα της Κυριακής της Ορθοδοξίας και να γίνει φασαρία για να μάθουμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος την υποδέχεται στην είσοδο του Μητροπολιτικού Ναού όπως ακριβώς υποδεχόταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης τον αυτοκράτορα στην Αγία Σοφία. Επρεπε να διαβάσουμε τις σκέψεις μίας ξένης πρωθυπουργού, της Ιταλίδας Τζόρτζια Μελόνι, στο τελευταίο βιβλίο της για να συναισθανθούμε γιατί η Αλωση θεωρήθηκε κομβικό γεγονός για την παγκόσμια Ιστορία. Ναι, η Μελόνι, που δηλώνει χωρίς ενοχές χριστιανή, στην αυτοβιογραφία της κάνει κάτι που έχει να πράξει χρόνια τώρα Ελλην πρωθυπουργός: Αναφέρεται στον ήρωα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο!
Κι όμως ακτινοβολεί
Δεν πειράζει όμως που αγνοούμε. Θα μάθουμε σιγά σιγά. Κάθε φορά που εορτάζουμε έναν Κωνσταντίνο και μία Δέσποινα, το Βυζάντιο τιμούμε. Κάθε φορά που επισκεπτόμαστε τη Μονή Τιμίου Προδρόμου στις Σέρρες, που ήταν θέρετρο αυτοκρατόρων, το Βυζάντιο τιμούμε. Κάθε φορά που επισκεπτόμαστε μονές του Αγίου Ορους και διαβάζουμε χρυσόβουλα ή βλέπουμε σωζόμενες στολές αυτοκρατόρων, στο Βυζάντιο υποκλινόμαστε. Κάθε φορά που πάμε στον Μυστρά, στον χώρο όπου εστέφθη αυτοκράτωρ ο Παλαιολόγος βρισκόμαστε.
Και κάθε φορά που βλέπουμε το βίντεο της συγγνώμης του Πάπα Ιωάννη Παύλου στον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο για τις ληστείες των Λατίνων στην πρώτη άλωση, του 1204, το Βυζάντιο ακτινοβολεί. Ανάμεσα στο ατομικό και το παγκόσμιο μεσολαβεί πάντα το εθνικό. Το εθνικό είναι η ρίζα του κόσμου. Το Βυζάντιο είναι, λοιπόν, εδώ. «Εμείς πού είμαστε;» είναι το ερώτημα . Η Ελένη Αρβελέρ έχει καταγγείλει ότι «Βάλαμε το Βυζάντιο σε παρένθεση. Χίλια χρόνια σε παρένθεση. Ξέρετε καμιά άλλη αυτοκρατορία να έχει ζήσει 1.000 χρόνια;». Ο Ελύτης γράφει: «Οταν μπαίνω σε ένα ερημοκλήσι και βλέπω σβησμένες τις τοιχογραφίες, νιώθω βυζαντινός. Σα να ήταν το σόι μου».
Σε αυτό το σημείο από τη φάση της αυτοπεποίθησης επιτρέψτε μου να ανοίξω την εικόνα: Καλό το παρελθόν, αλλά ας εισέλθουμε στη φάση του αναστοχασμού. Διότι διαβάζοντας και πάλι την Ιστορία για να θυμηθούμε πως «Εάλω η Πόλις» διαπιστώνουμε έντρομοι ότι τα λάθη του 1204, του 1453, του 1922 στη Σμύρνη, του 1974 στην Κύπρο, του 1996 στα Ιμια έχουν κοινό παρονομαστή: Τα κάστρα πέφτουν από μέσα. Ετσι είναι όμως η Ιστορία μας. Μια υπόθεση λαθών. Το μόνο που μένει έπειτα από κάθε τραγωδία είναι ένας ηγέτης που έχει πει «Οχι». Χρήσιμο ιστορικό «Οχι». Γιατί πάνω στο «Οχι» του Κωνσταντίνου στο αίτημα του Μωάμεθ να παραδώσει την πόλη, πάνω στο «Οχι» του Παύλου Μελά στη Μακεδονία, πάνω στο «Οχι» των καλογέρων στο Κούγκι, πάνω στο «Οχι» του Μεταξά στον Μουσολίνι, πάνω στο «Οχι» του Παλληκαρίδη στην Κύπρο στηρίχθηκαν όλες οι επόμενες γενιές για να πάνε την πατρίδα μας παρακάτω. Χάρη σε αυτά τα «Οχι» συνέχισε να ανάβει το κερί. Το «Οχι» του Παλαιολόγου στον Μωάμεθ καταξίωσε την αυτοκρατορία στους αιώνες.
Σκέφτεστε τι άποψη θα είχαμε για το Βυζάντιο, αν ο Παλαιολόγος είχε πει «Ναι»;
Και έρχομαι τώρα στα δύσκολα. Το κερί τρεμοπαίζει τα τελευταία 20
χρόνια, αγαπητοί φίλοι. Και αν δεν έχει σβήσει μέχρι στιγμής, αυτό
οφείλεται στον Θεό της Ελλάδος. Για πόσο όμως θα συνεχίσει να ανάβει και
να φωτίζει το δωμάτιο;
Μικροελλαδισμός
Συνηθίζω να λέω ότι ο αντίπαλός μας δεν είναι απέναντι. Λάθος αν νομίζουμε ότι είναι απέναντι! Είναι μέσα στις γραμμές μας και μιλά ελληνικά. Συνηθίζω να λέω ότι ο μικροελλαδισμός είναι ο εχθρός μας. Το δόγμα «τόσοι είμαστε, αυτά μπορούμε να πάρουμε, δεν κάνουμε για παραπάνω». Η κερκόπορτα έχει ανοίξει καιρό τώρα μέσα στο έδαφός μας, ύπουλα. Στις κυβερνήσεις, στα κόμματα, στο βαθύ κράτος, στις τηλεοράσεις, στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, σε κλειστές λέσχες, στο διαδίκτυο, ακόμη και στην Εκκλησία.
Κατασκευάζεται νέος λαός, αγαπητοί. Λαός κυνικός. Λαός που διαγράφει την ιστορική του ταυτότητα και δεν σαλεύει όταν οι γείτονες βαπτίζουν το Αιγαίο TurkAegean, οι Σκοπιανοί διδάσκουν τη «μακεδονική γλώσσα» στη Μακεδονία μας, υπουργοί παραιτούνται από τις γερμανικές αποζημιώσεις, υπουργεία λένε ότι είναι προαιρετικός ο εορτασμός των Τριών Ιεραρχών και της Ποντιακής Γενοκτονίας. Υπάρχει ένα νέο αίτημα: να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε! Κατασκευάζεται μέσα από τα κινητά και τα επιδόματα ένας νέος λαός που ενδίδει στην ύλη. «Πούλα, αρκεί να μου εξασφαλίζεις την επιβίωσή μου» είναι το νέο δόγμα που ενσταλάζουν στα μυαλά των νέων Ελλήνων. Στους Αμπελόκηπους φιγουράρει καιρό τώρα πάνω σε μια πολυκατοικία το σύνθημα «δεν πολεμάμε για καμία πατρίδα» και δεν το έχει σβήσει κανείς.
Κάθε πρωί παρακολουθούμε στην τηλεόραση επί ημίωρο τα «Νέα του σουλτάνου» για να συνηθίζουμε στην ιδέα ότι είμαστε επαρχία του. Σε σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών η καθηγήτρια δίδαξε στα παιδιά την περασμένη εβδομάδα ότι η επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια είναι απαράδεκτη γιατί μετατρέπει το Αιγαίο σε κλειστή λίμνη. Δίδαξε το τουρκικό επιχείρημα, δηλαδή.
Υπουλη υποταγή
Σε κλειστή σύσκεψη παρουσίασης βιβλίου σε λέσχη των Αθηνών οι διαμορφωτές κοινής γνώμης εξέφρασαν την άποψη ότι θα τα χάσουμε όλα στη Χάγη και ότι πρέπει από τώρα να ετοιμάζουμε τον κατάλογο της ήττας για να προετοιμαστεί ο λαός. Ημουν αυτήκοος μάρτυς. Στα σχολικά βιβλία τα νέα παιδιά διαβάζουν απίθανα πράγματα για τον Μέγα Αλέξανδρο και την Κοκκινοσκουφίτσα, που έχουν στόχο τη διακωμώδηση του στρατηλάτη μας.
Στον δημόσιο διάλογο χλευάζεται το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας και οι ιερείς σύρονται κατηγορούμενοι στα δικαστήρια. Η Εκκλησία μας καταδιώκει τα μοναστήρια χάρη στα οποία επέζησε το βυζαντινό κράτος και προσπαθεί να βάλει χέρι στα οικονομικά τους. Ενώ για τη Συνθήκη των Πρεσπών σε κεντρικό επίπεδο δεν έβγαλε λέξη. Στην πραγματικότητα, επιδιώκεται να συντριβούν και οι τελευταίοι φάροι πνευματικής αντίστασης. Η υποταγή γίνεται ύπουλα, αθόρυβα, από μέσα. Με στόχο να εκχωρήσουμε επικράτεια, εναέριο χώρο και θάλασσα σε πρώτη φάση χωρίς να πέσει κανονιά.
Στην πραγματικότητα, έχουμε ήδη παραδοθεί, αγαπητοί. Κάπως έτσι σήμερα θεωρείται απολύτως φυσιολογικό να εγκαταλείπουμε τους αδελφούς μας Κυπρίους από το Κοσσυφοπέδιο και τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό όπου η Ελλάς θα ψηφίσει τουρκική υποψηφιότητα μέχρι τη Eurovision. Κάπως έτσι εγκαταλείπουμε στεγνά τους αδελφούς μας Βορειοηπειρώτες. Την ώρα που οι γείτονες ετοιμάζονται να τους αρπάξουν τις περιουσίες και φυλακίζουν τις ηγεσίες τους, εμείς, η Ελλάς, η πρεσβεία μας στα Τίρανα διοργανώνει συναυλίες πολιτισμού!
Κάπως έτσι γυρνάμε την πλάτη στους αδελφούς μας Σέρβους για να κάνουμε τους ιπποκόμους τρίτων στα Βαλκάνια. Στην ουσία, αν δεν το έχουμε καταλάβει, η Ελλάς, όπως και το Βυζάντιο, καταρρέει αργά αλλά σταθερά ως ενιαία εθνική οντότητα. Μειώνεται ο γηγενής πληθυσμός, αυξάνονται οι μειονότητες, περιθωριοποιείται η θρησκεία, καταστρέφεται με τα greeklish η γλώσσα. Το μέγα ερώτημα λοιπόν μετά ταύτα είναι το εξής: Εμείς οι κληρονόμοι του Μείζονος Ελληνισμού μιας αυτοκρατορίας πολιτισμού αιώνων τι κάνουμε για να μείνει το κερί αναμμένο; Τι κάνουμε για να μη σβήσει; Εις ό,τι με αφορά, εις ό,τι μας αφορά, πάντα θα θυμάμαι τα λόγια του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου παραμονή της Αλώσεως: Αν κάνουμε όσα πρέπει, τότε «ίσως αποφύγουμε τη δίκαια τιμωρία του Θεού που επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια μας!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου