ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛ : ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΕΘΝΙΚΙΣΤΗ ΚΑΙ ΣΦΟΔΡΑ ΠΟΛΕΜΙΟ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ, ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

Ο Γεώργιος Σαμουήλ Έλληνας εθνικιστής και σφοδρός πολέμιος του κομμουνισμού, Αντιστράτηγος της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, που υπήρξε Διοικητής του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη στα Δεκεμβριανά και μετέπειτα αρχηγός ^[1] της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1894 στην τότε υπό Τουρκική κατοχή Ιεράπετρα του Νομού Λασιθίου στην Κρήτη και πέθανε ^[2] στις 3 Σεπτεμβρίου 1965 στην Αθήνα. Η νεκρώσιμη ακολουθία του Σαμουήλ τελέστηκε στις 4 Σεπτεμβρίου και στη συνέχεια η σορός του τάφηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών ^[3].

Ήταν παντρεμένος και από το γάμο του έγινε πατέρας ενός γιου, του Ανδρέα Σαμουήλ.

Βιογραφία

Το 1913 ο Γεώργιος Σαμουήλ κατατάχθηκε ωςε χωροφύλακας-οπλίτης στο Σώμα της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής και τον Ιούλιο του 1915 ^[4] κρίθηκε ικανός και πως κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα προκειμένου να συμμετάσχει στις οριστικές εξετάσεις για την προαγωγή στο βαθμό του Υπενωμοτάρχου ^[5] και πήρε μέρος με επιτυχία, στις εξετάσεις του Σχολείου Κρήτης. Ο Σαμουήλ συμμετείχε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Μικρασιατική εκστρατεία, ενώ στα επόμενα χρόνια διακρίθηκε στην καταπολέμηση λήσταρχων στην Βόρειο Ελλάδα, τη Θεσσαλία, την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου, όπως στη Σάμο. Την περίοδο μετά το 1923 υπηρέτησε στην Αθήνα και τον Πειραιά αρχικά με το βαθμό του Ανθυπομοιράρχου. Τον Δεκέμβριο του 1923 προήχθη στο βαθμό του Υπομοιράρχου ^[6] με τον οποίο διατέλεσε, μέχρι το 1929, Διοικητής του 8ου Τμήματος Ασφαλείας Αθηνών. Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου 1930 προήχθη κατ' εκλογήν στο βαθμό του Μοιράρχου ^[7]. Το 1935 αποτάχθηκε και φυλακίστηκε για τη συμμετοχή του στο κίνημα των Βενιζελικών αξιωματικών, όμως σύντομα αποφυλακίστηκε και επανεντάχθηκε στις τάξεις των Αξιωματικών της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής.

Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη

Η μάχη του Συντάγματος Χωροφυλακής Αθηνών (Μακρυγιάννη) αποτελεί ιστορικό σταθμό στη ζωή της νεωτέρας Ελλάδος, καθώς σχεδόν ολόκληρη η χώρα πλην ελαχίστου μέρους στο κέντρο των Αθηνών, είχε περιέλθει στην κατοχή των ληστοσυμμοριών του ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Στην πολιορκημένη από τους κομμουνιστές συνοικία Μακρυγιάννη, μέσα στους παλιούς στρατώνες, είχε την έδρα του το Σύνταγμα Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής Αθηνών, η τελευταία νησίδα εθνικής αντιστάσεως στην πρωτεύουσα. Έναντι των ισχυρών δυνάμεων των κομμουνιστικών συμμοριών, το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη διέθετε 88 αξιωματικούς και 429 οπλίτες με πολύ ελλιπή εξοπλισμό. Από την 24η Νοεμβρίου την διοίκηση του Συντά­γματος ανέλαβε ο τότε συνταγματάρχης Σα­μουήλ.

Στο τέλος του Νοεμβρίου 1944 ο Πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου, ενδίδοντας στις πιέσεις των κομμουνιστών, είχε δεσμευθεί δημοσίως να διαλύσει την Ελληνική Βασιλική Χωροφυλακή και την Αστυνομία Πόλεων, προκαλώντας την οργισμένη αντίδραση των Αξιωματικών και Οπλιτών. Όμως το βράδυ της 3ης Δεκεμβρίου, ο Παπανδρέου, υπό το βάρος των γεγονότων, κάλεσε εσπευσμένως τον Αρχηγό της Χωροφυλακής Συνταγματάρχη Αργύρη Παπαργύρη, και ενώπιον και των υπουργών Εσωτερικών και Στρατιωτικών, του δήλωσε: «...Αρχηγέ, οι δυνάμεις της Χωροφυλακής από αύριο καλούνται να αναλάβουν το καθήκον και την ευθύνη τηρήσεως της τάξεως, στην Αθήνα, δια της αντιμετωπίσεως των στασιαστικών στοιχείων».

Στις αρχές Δεκεμβρίου η δύναμη του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη ανέρχονταν στους 1.100 άνδρες, όμως 700 από αυτούς είχαν διασπαρεί σε όλη την Αθήνα για τη φύλαξη υπουργείων, νοσοκομείων, φυλακών, ταμείων, και άλλων δημοσίων υπηρεσιών. Έτσι στο στρατόπεδο του Μακρυγιάννη, υπήρχαν 88 αξιωματικοί και 429 χωροφύλακες ενώ ο οπλισμός τους αποτελείτο από 165 ιταλικά τυφέκια, 24 τυφέκια Μάνλιχερ-Σονάουερ, με 10.000 και 700 φυσίγγια αντιστοίχως, 3 ατομικούς ολμίσκους με 20 βλήματα, 11 υποπολυβόλα Στεν με 1.650 φυσίγγια, 1 βαρύ πολυβόλο Μπρέντα με 600 φυσίγγια, 2 πυροβόλα των 37 χιλιοστών. με 400 βλήματα και ένα τεθωρακισμένο όχημα με 3 πολυβόλα Μπρέντα με 55 γεμιστήρες των 50 φυσιγγίων, συνολικά 2.750 φυσίγγια ^[8].

Στις 4 Δεκεμβρίου 1944, τόσο ο διοικητής του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, Σαμουήλ, αξιωματικός γενναίος, ικανός και κατεχόμενος από πατριωτικό πάθος εναντίον της κομμουνιστικής ανταρσίας, ο υποδιοικητής αντισυνταγματάρχης Ευάγγελος Σοφράς και ο αρχηγός πολεμικής αμύνης αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κ. Κωστόπουλος, ως τότε διοικητής Τάγματος Ασφαλείας στη Λακωνία και την Αθήνα, δεν δίστασαν να το διακηρύξουν απερίφραστα προς τους άνδρες τους ελάχιστες ώρες πριν την έναρξη της ελασιτικής επιθέσεως. Ο Σαμουήλ, με απλά λόγια τους προέτρεψε: «...Πρέπει να αγωνισθώμεν όλοι μας με την ίδια αποφασιστικότητα και την ίδια πίστη που επέδειξε πάντοτε το Σώμα της Χωροφυλακής... Η θυσία για την πατρίδα πρέπει να μας εμπνέει και το υπέρτατο χρέος προς την τιμή των όπλων μας πρέπει να μας οιστρηλατεί...». Ενώ ο Αντισυνταγματάρχης Πεζικού, Κωστόπουλος, δήλωσε: «Πάρετέ το απόφασιν, είμεθα όλοι μελλοθάνα­τοι. Βάλετέ το καλά εις τον νουν σας, ότι μόνον η νίκη θα σώση και την Ελλάδα και ημάς τους ίδιους. Ας αποθάνωμεν τουλάχιστον όχι από τας μαχαίρας των αναρχικών, αλλ’ επί του πεδίου της μάχης διά την τιμήν και την ελευθερίαν της Πατρίδος μας!»

Αμυντική διάταξη Συντάγματος

Τα φυλάκια των στρατώνων αποτελούσαν την εξωτερική ζώνη αμύνης ή αλλιώς Α' Ζώνη Αμύνης. Το 1ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε στην ταράτσα της πολυκατοικίας επί της διασταυρώσεως των οδών Βύρωνος και Διονυσίου Αρεοπαγίτου ενώ το 2ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε ακριβώς απέναντι στην ταράτσα οικίας όπου ευρίσκετο, τότε, το Φαρμακείο Πατεράκη. Στα δύο φυλάκια είχαν εγκατασταθεί 22 χωροφυλακές με έναν ολμίσκο το 1ο Φυλάκιο και ένα πολυβόλο Μπρέντα το 2ο Φυλάκιο. Το 3ο Φυλάκιο εγκαταστάθηκε στην ταράτσα της πολυκατοικίας Πολυμεροπούλου διαθέτοντας 18 χωροφύλακες με έναν ολμίσκο και ένα πολυβόλο Μπρέντα. Ο τομέας που κάλυπτε με τα πυρά του το φυλάκιο αυτό ήταν ευρύτατος και εκτείνετο από τα παλαιά Σφαγεία ως τις φυλακές Βουλιαγμένης και από την Λεωφόρο Συγγρού ως τον Αρδηττό. Δεξιά και αριστερά του 3ου Φυλακίου είχαν τοποθετηθεί δυο υποφυλάκια τα οποία κάλυπταν τα πλευρά του από την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και την Πύλη του Αδριανού. Το 4ο Φυλάκιο ευρίσκετο στο μέσον της οδού Μητσαίων και επί της δυτικής πλευράς του περιβόλου με δύναμη 6 ανδρών. Το 5ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε επί της διασταυρώσεως των οδών Μητσαίων και Χατζηχρήστου, ενώ το 6ο στο μέσο περίπου της οδού Χατζηχρήστου. Και για τα δύο φυλάκια είχαν διατεθεί 16 Χωροφύλακες. Τέλος το 7ο Φυλάκιο εγκαταστάθηκε στην γωνιακή πολυκατοικία Τουλούπα, στην διασταύρωση των οδών Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου περιλαμβάνοντας 16 Χωροφύλακες. Τα τελευταία φυλάκια χαρακτηρίστηκαν ως «φυλάκια θανάτου» καθώς ήταν αποκομμένα από το στρατόπεδο και δεν υπήρχε δυνατότητα ενισχύσεως ή αποσύρσεως τους.

Η Β' Ζώνη Αμύνης ή Εσωτερική Ζώνη Αμύνης, περιελάμβανε τα κτίρια του στρατοπέδου που ήταν εφαπτόμενα του περιβόλου και είχαν παράθυρα προς τις γύρω οδούς αλλά και προς το εσωτερικό του περιβόλου και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προς απόκρουση εξωτερικών επιθέσεων αλλά και επιθέσεων εκ των έσω σε περίπτωση που κάποιο ρήγμα επέτρεπε την διείσδυση του εχθρού στο στρατόπεδο. Η Γ' Ζώνη Αμύνης ή Έσχατη Ζώνη Αμύνης, περιελάμβανε το τριώροφο διοικητήριο στο οποίο είχε τοποθετηθεί η εφεδρεία του Συντάγματος, που την αποτελούσαν 100 περίπου άνδρες. Στην ταράτσα του κτιρίου είχε εγκατασταθεί παρατηρητήριο και φυλάκιο. Τα δυο πυροβόλα είχαν τοποθετηθεί στην νοτιοδυτική γωνία του διοικητηρίου ανάμεσα στα μαγειρεία και τα εστιατόρια, ενώ το τεθωρακισμένο όχημα παροπλίσθηκε καθώς παρουσίαζε συχνές μηχανικές βλάβες και τα τρία πολυβόλα του τοποθετήθηκαν στα φυλάκια ^[9].

Μάχη Συντάγματος Χωροφυλακής

Στις 5 Δεκεμβρίου 1944 οι άνδρες του Συντάγματος άκουγαν τους θορύβους των μαχών που είχαν ξεσπάσει στα αστυνομικά τμήματα των Αθηνών. Στου Μακρυγιάννη επικρατούσε ηρεμία αλλά το σούρουπο εμφανίσθηκαν οι ανιχνευτές μιας δυνάμεως κομμουνιστών, την οποία αποτελούσαν δυο συντάγματα του ΕΛΑΣ με βαρύ οπλισμό καθώς και από εφεδρικά τμήματα που είχαν οργανωθεί στις συνοικίες των Αθηνών. Ο διοικητής συνταγματάρχης Σαμουήλ, κάλεσε τους αξιωματικούς και τους απηύθυνε μερικά απλά λόγια: «....σήμερα ή αύριο θα αντιμετωπίσουμε πολυάριθμο, επικίνδυνο και καλά εξοπλισμένο εχθρό, φανατικό στην εγκληματική του ιδεολογία. Πρέπει να αγωνιστούμε όλοι μας με την ίδια αποφασιστικότητα και την ίδια πίστη που επέδειξε το σώμα της Χωροφυλακής από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα Πιθανόν να υποχρεωθούμε να αμυνθούμε μέχρις εσχάτων, και πιθανόν να χρησιμοποιήσωμεν και την λόγχη, ακόμα και να έλθωμεν σώμα με σώμα με τους κομμουνιστές. ...{...}... Η Ελληνική ιστορία είναι γεμάτη από δάκρυα και αίμα, ηρωισμούς και θυσίες. ...{...}... Δεν θα λογαριάσουμε τον αριθμό των αντιπάλων μας. Τον Οκτώβριο του 1940 το ίδιο πράξαμε. Η ανδρειωμένη ψυχή της φυλής μας δεν λογάριασε τα εκατομμύρια των λογχών του εχθρού, γιατί η παλικαριά δεν μετριέται με τον πήχη, ούτε ζυγίζεται. ..{..}.. Ο εχθρός δεν πρέπει να καταλάβει το οχυρό μας. «ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ». Αυτό είναι το σύνθημα μας, αυτές οι λέξεις πρέπει να σας εμπνέουν και να σας καθοδηγούν...».

Διεξαγωγή της μάχης ^[10]

Στις 05.00 το ξημέρωμα της 6ης Δεκεμβρίου 1944, ο διοικητής εξωτερικής αμύνης του Συντάγματος, ο Ταγματάρχης Συμινελάκης, επιθεώρησε όλα τα εξωτερικά φυλάκια και στις 05.45, επιστρέφοντας, καθώς περνούσε την νότια πύλη ακούσθηκαν 6 πυροβολισμοί από περίστροφο από κάποιο σπίτι σε παρακείμενη οδό. Αμέσως αντήχησαν οι καμπάνες των εκκλησιών στις γύρω συνοικίες, σαλπίσματα και αλαλαγμοί καθώς οι πυροβολισμοί αυτοί ήταν το σύνθημα για την πρώτη γενική επίθεση των συμμοριών του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στις 12.00 το μεσημέρι εκείνης της ημέρας έπεσε στα χέρια των κομμουνιστοσυμμοριτών το 7ο φυλάκιο του Συντάγματος, οι άνδρες του οποίου τραυματισμένοι και ουσιαστικά άοπλοι συνελήφθησαν ζωντανοί, εκτός τριών που κατόρθωσαν και διέφυγαν. Οι αιχμάλωτοι ξεγυμνώθηκαν και περιφέρθηκαν στις παρακείμενες οδούς υφιστάμενοι κτυπήματα από κοντάκια όπλων και ρόπαλα, κλωτσιές και μαχαιριές, ενώ ολόκληρη την νύκτα της 6ης προς 7ης Δεκεμβρίου βασανίσθηκαν και τελικά οδηγήθηκαν σε χαράδρες στα βουνά γύρω από την Αθήνα, όπου τους τύφλωσαν, τους έκοψαν τα αυτιά, τις μύτες και τις γλώσσες και στη συνέχεια τους εκτέλεσαν.

Σχεδόν ταυτόχρονα έπεσαν τα 5ο και 6ο Φυλάκια τα οποία κάλυπταν επίσης τις νότιες προσβάσεις των στρατώνων, όπου σκοτώθηκαν ο Ανθυπομοίραρχος Ψαρρός, ο Ανθυπασπιστής Παπασπυρόπουλος και 5 χωροφύλακες ενώ οι υπόλοιποι τραυματίσθηκαν. Ο Μοίραρχος Κοντάκος, διοικητής του φυλακίου, μετέφερε τον ετοιμοθάνατο Ενωμοτάρχη Παπαδάκη σε έναν αντικρινό φούρνο όπου τον άφησε σε δύο Άγγλους στρατιώτες να τον φροντίσουν. Τελικά, όταν συνελήφθησαν και οι τρεις από τους ΕΛΑΣίτες, ο Παπαδάκης εκτελέσθηκε. Οι υπόλοιποι τραυματίες των δυο φυλακίων αποφάσισαν να κάνουν μια απελπισμένη έξοδο η οποία τελικά επέτυχε και οι χωροφύλακες έφθασαν ασφαλείς στον περίβολο του Συντάγματος. Το 4ο Φυλάκιο επί της οδού Μητσαίων, έπεσε την ίδια σχεδόν ώρα με τα δύο προηγούμενα. Από τους 5 χωροφύλακες φρουρούς επιβίωσε τελικά μόνο ο Ανθυπασπιστής Χατζάκης. Έως τις 17.00 το απόγευμα της ίδιας ημέρας όλα τα εξωτερικά φυλάκια της νότιας και δυτικής πλευράς είχαν καταληφθεί. Ο απολογισμός των απωλειών του Συντάγματος για την 6η Δεκεμβρίου ήταν βαρύς: 5 αξιωματικοί και 49 οπλίτες νεκροί καθώς και 8 αξιωματικοί και 25 οπλίτες τραυματίες.

Το μεσημέρι της 7ης Δεκεμβρίου η διοίκηση του Συντάγματος αποφάσισε να εξαπολύσει μια προληπτική επίθεση κατά των καταληφθέντων δευτέρου υποφυλακίου, του 3ου Φυλακίου και του 4ου Φυλακίου, όπου οι κομμουνιστές είχαν συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες εκρηκτικών και εύφλεκτων υλών με σκοπό να ανατιναχθεί, στα δύο αυτά σημεία, ο περίβολος ώστε να δημιουργηθούν ρήγματα για να διεισδύσουν οι κομμουνιστές. Στις 16.00 το απόγευμα οι άνδρες του 3ου Φυλακίου εξόρμησαν προς τις οδούς Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μητσαίων αιφνιδιάζοντας τους ΕΛΑΣίτες των δύο φυλακίων οι οποίοι τράπηκαν σε φυγή, στην διάρκεια της οποίας πολλοί έπεσαν νεκροί. Στο 4ο Φυλάκιο συνελήφθησαν 50 ΕΛΑΣίτες και βρέθηκαν 70 τυφέκια, 10 οπλοπολυβόλα και ποσότητες εκρηκτικών. Στις 9 Δεκεμβρίου, οι κομμουνιστικές δυνάμεις ενισχύθηκαν με 500 μαυροσκούφηδες του «καπετάν» Γρίβα, όλοι τους γνωστού δολοφόνοι και εκτελεστές. Το απόγευμα της 8ης δεκεμβρίου κατόρθωσαν να εισέλθουν στο Σύνταγμα 15 Βρετανοί αλεξιπτωτιστές, με επικεφαλής τον Υπολοχαγό Μπέκερ, ειδικοί στις ναρκοθετήσεις. Η δύναμη καλυπτόμενη από πυρά χωροφυλάκων ναρκοθέτησε το ρήγμα που είχε δημιουργηθεί στον νότιο μαντρότοιχο και τοποθέτησε συρματοπλέγματα. Έχοντας απώλεια έναν νεκρό, οι αλεξιπτωτιστές αποχώρησαν αφού ολοκλήρωσαν την αποστολή τους.

Γεώργιος Σαμουήλ (νέος αξιωματικός)

Το ξημέρωμα της 10ης Δεκεμβρίου οι κομμουνιστές εξαπέλυσαν σφοδρό βομβαρδισμό από τα υπάρχοντα αλλά και νέα πυροβολεία που είχαν δημιουργήσει. Στις 07.30 τα κτίρια του Συντάγματος καλύπτονται από καπνούς και φλόγες. Η ταράτσα του διοικητηρίου καταρρέει ολοσχερώς και καταπλακώνει 4 χωροφυλακές, ενώ οι ευρισκόμενοι στον δεύτερο όροφο σκοτώνονται σχεδόν όλοι από τους όλμους που εισχωρούν από την ανοικτή οροφή. Πολλοί χωροφύλακες ζήτησαν από τον διοικητή τους να επιχειρηθεί έξοδος, όμως ο Σαμουήλ και ο επιτελάρχης του Αντισυνταγματάρχης Πεζικού Κ. Κωστόπουλος, απεφάσισαν την παραμονή στο στρατόπεδο διότι έτσι υπήρχαν περισσότερες ελπίδες επιβιώσεως. Στις 09.00 εκδηλώνεται γενική επίθεση των κομμουνιστικών συμμοριών με κύριο σώμα εφόδου το 6ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ Κορίνθου και τους μαυροσκούφηδες του Γρίβα, που επιτίθενται στον νότιο μαντρότοιχο προσπαθώντας να διεισδύσουν από τα ρήγματα που είχαν δημιουργηθεί από τους όλμους. Σε μια περίπτωση αντάρτες του 6ου συντάγματος φθάνουν στο ρήγμα και εκτοξεύουν στο εσωτερικό του περιβόλου χειροβομβίδες και εμπρηστικές βόμβες. Οι διακόσιοι χωροφύλακες απαντούν με πυρά από τα πολυβόλα Μπρέντα και τα τουφέκια τους, καθώς οι συμμορίτες προσφέρουν θαυμάσιο στόχο, όταν συνωστίζονται στα ανοίγματα του μαντρότοιχου. Λίγες ώρες μετά το μεσημέρι της 10ης Δεκεμβρίου 1944, ώρες πριν την επίθεση των μελών και των οπαδών Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος, ο τότε Συνταγματάρχης Σαμουήλ εξέδωσε την ακόλουθη ημερήσια Διαταγή ^[11]:
«Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και Χωροφύλακες του Συντάγματος,
είμαι υπερήφανος διότι διοικώ πραγματικούς ήρωας αγωνιζομένους δια την σωτηρίαν και την ελευθερίαν της πατρίδος μας. Η πατρίς δι’ εμού σας εκφράζει την ευγνωμοσύνη της δια την επιδειχθείσαν αυτοθυσίαν σας. Η σημερινή μάχη, την οποίαν επί επτά ώρας εδώσατε και που εξακολουθεί μέχρι στιγμής με αμείωτον σφοδρότητα, θα μείνει ζωντανό παράδειγμα προς μίμησιν εις την ιστορίαν του Σώματος της Χωροφυλακής».

Το πρωί της 11ης Δεκεμβρίου κομμουνιστικές δυνάμεις συρρέουν προς το Μακρυγιάννη από την Λεωφόρο Συγγρού, το Θησείο, την οδό Αναπαύσεως και την γέφυρα του Ιλισού. Το επιτελείο των συμμοριτών απεφάσισε να απομονώσει πλήρως το στρατόπεδο Μακρυγιάννη ώστε να κάμψει τους πολιορκημένους με την πείνα και την δίψα. Στις 12 Δεκεμβρίου όλες σχεδόν οι γειτονικές του Συντάγματος πολυκατοικίες ανατινάχθηκαν ενώ στις 13 του μηνός αποκόπηκε και η τροφοδοσία νερού του στρατοπέδου, την ώρα που με οδοφράγματα και φυλάκια απέκοπταν κάθε οδό προς το Σύνταγμα. Στις 14 του μηνός η δράση των κομμουνιστικών συμμοριών στην περιοχή είχε περιορισθεί στην διεξαγωγή λεηλασιών των συνοικιών από τον όχλο, ενώ στις 15 Δεκεμβρίου 30 χωροφύλακες ενώθηκαν με Αγγλικά τμήματα που διεξήγαγαν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά μήκος της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου και μέχρι το Κουκάκι. Τουλάχιστον 100 συμμορίτες συνελήφθησαν το πρωί εκείνης της ημέρας ενώ το απόγευμα ομάδα 15 χωροφυλάκων εκδίωξε δύναμη συμμοριτών που κατείχε κτίρια κοντά στο 1ο Φυλάκιο στην διασταύρωση των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Μακρυγιάννη. Στις 17 Δεκεμβρίου το μεσημέρι το Σύνταγμα δέχθηκε τρίωρο βομβαρδισμό ενώ ισχυρές δυνάμεις κομμουνιστοσυμμοριτών συγκεντρώθηκαν κάτω από την Ακρόπολη αλλά καμία επίθεση δεν εκδηλώθηκε.

Στις 18 Δεκεμβρίου η πολιορκία είχε ουσιαστικά λυθεί και τα 2/3 του Συντάγματος σε συνεργασία με Αγγλικές δυνάμεις απώθησαν τις κομμουνιστικές δυνάμεις πέραν από τον Αρδηττό και την Λεωφόρο Συγγρού ως το Φάληρο. Την νύκτα της 18ης προς 19ης Δεκεμβρίου το Σύνταγμα συμμετείχε στην κατάληψη των συνοικιών Κουκακίου και Γαργαρέττας, με αποτέλεσμα να απειληθεί το δυτικό πλευρό των κομμουνιστικών δυνάμεων που ευρίσκοντο ανατολικά της Λεωφόρου Συγγρού. Η τακτική αυτή ακολουθήθηκε από το Σύνταγμα ως τις αρχές Ιανουαρίου 1945 οπότε και εκκαθαρίστηκε η Αθήνα από τις κομμουνιστικές δυνάμεις. Το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη αναχαίτισε με επιτυχία τις επιθέσεις των ληστοσυμμοριών του ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και κράτησε τις θέσεις του, συμβάλλοντας στην τελική νίκη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων όπου έπεσαν, μαχόμενοι για τα ιδανικά της Ελλάδος και της ελευθερίας, συνολικά εκατόν εξήντα δύο Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και Χωροφύλακες ^[12].

Σημασία της Μάχης Μακρυγιάννη

Η μάχη του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη διήρκησε εννιά ημέρες, από την 6η έως και την 15η Δεκεμβρίου, και αποτέλεσε την «κύρια» μάχη των Αθηνών. Στη διάρκεια της ελάχιστοι χωροφύλακες απώθησαν περί τους 1.500 κομμουνιστές αντάρτες των συμμοριτών Τάσου Λάμπρου και Μαρκάκη. Ο Γεώργιος Σαμουήλ, γράφει: «...{..}... και ενώ από στιγμής εις στιγμήν ανεμένετο η υποδούλωσις της χώρας εις την ερυθράν τυραννίαν, απέμενε όρθιον ένα οχυρόν εις το οποίον είχε κλεισθεί αυτή η ίδια η ψυχή και η καρδιά της Ελλάδος. Το οχυρόν Μακρυγιάννη» ^[13]. Ο ίδιος χαρακτηρίζει το στρατόπεδο ως «ελληνικόν Αλκαζάρ» και συνεχίζει στον ίδιο τόνο: «...Το οχυρόν Μακρυγιάννη όχι μόνον υπήρξε ένα δεύτερο Μεσολόγγι, αλλ’ υψώθη συγχρόνως και ως ένας σεπτός βωμός της Ελευθερίας επάνω από τα καπνίζοντα ερείπια και τας φλόγας της Δεκεμβριανής στάσεως» ^[14]. Στη διάρκεια της η θυσία της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, της Αστυνομίας Πόλεων καθώς και του Ελληνικού Στρατού ματαίωσαν τα σχέδια του Κομμουνιστικού Κόμματος για κατάληψη της εξουσίας, κι είναι πλέον παραδεκτό ότι αν έπεφτε το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη άλλη θα ήταν η ιστορία και τη μοίρα της Ελλάδος. Η τότε Πολιτεία τίμησε τη θυσία των μεγάλων νεκρών. Ο Γεώργιος Παπανδρέου τόνιζε τα εξής: «Η μεγάλη δοκιμασία της αντεθνικής και αντιλαϊκής στάσεως των εγκληματικών της άκρας αριστεράς στοιχείων, έδωκε και πάλιν την ευκαιρίαν εις το Σώμα της Χωροφυλακής να προσφέρη με αφοσίωσιν προς την πατρίδα και πλήρη αυτοθυσίαν νέας μεγάλας υπηρεσίας δια την αποκατάστασιν της ελευθερίας και του νόμου. Εκφράζω δια τούτο προς το Σώμα της Χωροφυλακής την πλήρη ευαρέσκειαν της Κυβερνήσεως. Αθήναι 24η Δεκεμβρίου 1944» ^[15], ενώ ο εθνικιστής Δήμαρχος Αθηναίων, Κωνσταντίνος Κοτζιάς, πρώην Υπουργός των κυβερνήσεων του Ιωάννη Μεταξά, απένειμε στο Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη «Το Αργυρούν Μετάλλιο της πόλεως των Αθηνών» ^[16].

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του «Η εποποιΐα του Μακρυγιάννη» ο Σαμουήλ σημειώνει επιγραμματικά: «...Εναντίον του Συντάγματος τούτου εξαπελύθησαν αι σφοδρότεροι επιθέσεις των ενόπλων κομμουνιστών δια την κατάληψίν του, πράγμα το οποίον εάν επετύγχανεν θα είχεν ως άμεσον συνέχειαν την υποδούλωσιν της χώρας εις αυτούς, δεδομένου ότι, ουδεμία άλλη υπολογίσιμος εστία αντιστάσεως υπήρχεν εντός των Αθηνών. Δικαίως όθεν η μάχη αύτη εχαρακτηρίσθη ως "Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ" η οποία πράγματι έσωσε την Ελλάδα και τον πολιτισμόν της. Λόγω της εξαιρετικής σημασίας την οποίαν ενέχει η μάχη αύτη του Συντάγματος Χωροφυλακής, τόσον ο ημερήσιος όσον και ο περιοδικός τύπος κατ' επανάληψιν ησχολήθησαν με το θέμα τούτο και εδημοσίευσαν διαφόρους περιγραφάς του σκληρού αγώνος που έλαβε χώραν κατά τας αιματηράς εκείνας ημέρας του Δεκεμβρίου 1944. Εν τούτοις, καίτοι παρήλθον έκτοτε πέντε ολόκληρα έτη, ο Ελληνικός Λαός δεν κατέστη δυνατόν να λάβη γνώσιν της αυθεντικής περιγραφής και των πραγματικών συνθηκών υπό τας οποίας εδόθησαν αι μάχαι του Συντάγματος λόγω του μεσολαβήσαντος συμμοριακού πολέμου. Ήδη επιθυμών να φέρω εις το φως της δημοσιότητος βάσει επισήμων στοιχείων τα δραματικά γεγονότα που συνθέτουν την "εποποιίαν του Μακρυγιάννη" προβαίνω εις την έκδοσιν του ανά χείρας βιβλίου με την πεποίθησιν, ότι το έργον μου τούτο θα αποτελέσει δια τον ιστορικόν του μέλλοντος σημαντικόν βοήθημα δια την συγγραφήν της ιστορίας της μεταπολεμικής Ελλάδος.»

Μεταπολεμικά

Στις 26 Ιουνίου 1945 το Ειδικό Συμβούλιο για την εκκαθάριση των Αξιωματικών της Χωροφυλακής έκρινε ότι ο Συνταγματάρχης Σαμουήλ πρέπει ν' αποτελέσει μόνιμο και οριστικό στέλεχος του Σώματος και τον περιέλαβε στο σχετικό πίνακα που απέστειλε στο Υπουργείο των Στρατιωτικών ^[17]. Στις 13 Φεβρουαρίου 1946 ^[18] αποφασίστηκε και στις 24 Μαΐου 1946 ο Σαμουήλ τοποθετήθηκε ^[19] Ανώτερος Διοικητής Χωροφυλακής Δυτικής Μακεδονίας, ενώ στα μέσα του 1949 με το βαθμό του Ταξιάρχου κατέθεσε προσφυγή κατά της αποφάσεως του Συμβουλίου κρίσεων αξιωματικών να μην προαχθεί στο βαθμό του Υποστρατήγου και δικαιώθηκε. Μετά την δικαίωση του τοποθετήθηκε στη θέση του Γενικού Διευθυντή Χωροφυλακής στο Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. Την 1η Ιουνίου 1950 ο Σαμουήλ τοποθετήθηκε στη θέση του αρχηγού ^[20] [21] της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής, με την υπογραφή του βασιλόφρονα πολιτικού Πέτρου Γαρουφαλιά, τότε Υπουργού Δημοσίας Τάξεως στην κυβέρνηση του στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα. Η επιλογή του Σαμουήλ, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντα του στις 5 Ιουνίου ^[22], εικάζεται ότι έγινε μετά από εισήγηση του Γεωργίου Παπανδρέου, τότε αντιπροέδρου και Υπουργού Εσωτερικών της Κυβερνήσεως Πλαστήρα, του οποίου ο Σαμουήλ θεωρείτο προσωπικός φίλος.

Η επιλογή του Σαμουήλ, που αντικατάστησε στη θέση του Αρχηγού τον Στρατηγό Κωνσταντίνο Κατσάμπη, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις συντηρητικών αλλά και εθνικιστών πολιτικών, όπως ο Κωνσταντίνος Τσαλδάρης και ο Κωνσταντίνος Μανιαδάκης ο οποίος δήλωσε ότι «...η εγκατάστασις ως αρχηγού του Σώματος του κ. Σαμουήλ υπαρχόντων δύο εν ενεργεία αρχαιοτέρων του αποτελεί πραξικόπημα. Το νομοθέτημα ευνοεί την πολιτικήν επέμβασιν εις τα Σώματα Ασφαλείας» ^[23]. Τον Σαμουήλ υπερασπίστηκε στην Ελληνική Βουλή ο Γεώργιος Παπανδρέου ο οποίος είπε ότι «Η Κυβέρνησις δεν έκαμε κομματικήν αλλά εθνικήν εκλογήν, τοποθετήσασα τον ήρωα του Μακρυγιάννη εις την αρχηγίαν της Χωροφυλακής». Ο Σαμουήλ, ο οποίος προήχθη στο βαθμό του Αντιστρατήγου ^[24] στις 23 Ιουνίου 1950, παρέμεινε αρχηγός της Χωροφυλακής μέχρι τον Νοέμβριο του 1952, οπότε παραιτήθηκε μετά την επικράτηση στις εκλογές και το σχηματισμό κυβερνήσεως από τον Αλέξανδρο Παπάγο και στις 22 Νοεμβρίου τον διαδέχθηκε ο Αντιστράτηγος Αναστάσιος Πάτερης ^[25]. Το 1963 ο Σαμουήλ υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου «Ένωσις των εν Αθήναις Ιεραπετριτών» ^[26].

Συγγραφικό έργο

Ο Γεώργιος Σαμουήλ συνέγραψε πολλά πατριωτικά ποιήματα, τον επίσημο

• «Ύμνο της Χωροφυλακής» και το
• «Εμβατήριο του Μακρυγιάννη» ^[27].

Έγραψε το τρίπρακτο πατριωτικό θεατρικό έργο

• «Η δόξα και το δράμα της Ελλάδος», που παραστάθηκε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, από επαγγελματικούς θιάσους, και του οποίου τα έσοδα διέθεσε εξ' ολοκλήρου για Εθνικούς σκοπούς. Άλλα έργα του:
• «Αστυνομικαί διατάξεις Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων 1919-1929», Δελή-Τσίπη, Αθήναι 1929
• «Η εποποιΐα του Μακρυγιάννη», Αθήναι 1950, σελίδες 184, στο οποίο περιγράφει τη θρυλική αντίσταση του Συντάγματος Χωροφυλακής Αθηνών, που έσωσε την τιμήν και την ανεξαρτησία της Ελλάδος τον Δεκέμβριο του 1944.

Μνήμη Γεωργίου Σαμουήλ

Ο Σαμουήλ υπήρξε γενναίος αξιωματικός, ικανός και κατεχόμενος από πατριωτικό πάθος και Εθνικά ιδεώδη καθώς και σφοδρός πολέμιος του κομμουνισμού. Στις 6 Δεκεμβρίου του 2018 στο χώρο των εγκαταστάσεων του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη έγιναν τα αποκαλυπτήρια επιτοίχιας ανάγλυφης προσωπογραφίας -πορτρέτο- του Συνταγματάρχου Γεωργίου Σαμουήλ, η οποία φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Εξηκία Τριβουλίδη με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Αποστράτων Αστυνομικών Αθηνών και από κοινού δαπάνες του Σ.ΑΠ.ΑΣ.Α και της Π.Ο..Α.Σ.Α. Στο έργο και την προσωπικότητα του Σαμουήλ αναφέρθηκε σε ομιλία του στο χώρο το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Σ.ΑΠ.ΑΣ.Α. και Γενικός Γραμματέας της Π.Ο.Α.Σ.Α. Αντιστράτηγος ε.α. Οδυσσέας Κουτσοποδιώτης. Παραβρέθηκε και μίλησε ο Ανδρέας Σαμουήλ, γιος του ήρωα Αξιωματικού, που απένειμε το φόρο τιμής στον πατέρα του και ευχαρίστησε για την πρωτοβουλία κατασκευής του γλυπτού ^[28].

Παραπομπές

1.  [Διατελέσαντες Αρχηγοί Χωροφυλακής 1833-1984]
2. Άλμα πάνω↑ [Γεώργιος Σαμουήλ Αντιστράτηγος Εφημερίδα Ελευθερία, 5 Σεπτεμβρίου 1965, σελίδα 4η.]
3. Άλμα πάνω↑ [Γεώργιος Σαμουήλ Αντιστράτηγος Εφημερίδα Ελευθερία, 5 Σεπτεμβρίου 1965, σελίδα 4η.]
4. Άλμα πάνω↑ [Γεώργιος Σαμουήλ-Προαγωγικαί εξετάσεις χωροφυλάκων υποψηφίων δια βαθμόν Υπενωματάρχου. «Ηχώ Δημοσίας Ασφαλείας», Αστυνομικό Περιοδικό, έτος 7ον, τεύχος 149ο, 20 Ιουλίου 1915, σελίδα 1005η.]
5. Άλμα πάνω↑ [Διαταγή αριθμός 19158/1915 Αρχηγείου Ελληνικής Χωροφυλακής.]
6. Άλμα πάνω↑ [Προαγωγαί αξιωματικών Χωροφυλακής Εφημερίδα «Εμπρός», 24 Δεκεμβρίου 1923, σελίδα 2η.]
7. Άλμα πάνω↑ [Προαγωγαί αξιωματικών Χωροφυλακής Εφημερίδα «Εμπρός», 8 Ιουλίου 1930, σελίδα 4η.]
8. Άλμα πάνω↑ [Τα στοιχεία που αναφέρονται προέρχονται από το βιβλίο του τότε διοικητού του Συντάγματος, Συνταγματάρχη Σαμουήλ και διαφέρουν με εκείνα της επίσημης Ιστορίας της Ελληνικής Χωροφυλακής (1936-1950), ως προς τον αριθμό και τον τύπο των τυφεκίων. Στην επίσημη Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής αναφέρεται ότι το Σύνταγμα διέθετε 1.600 τυφέκια Μάνλιχερ με 300 φυσίγγια για το καθένα.]
9. Άλμα πάνω↑ [«Τα φυλάκια του Θανάτου», Γεώργιος Σαμουήλ, Περιοδικό «Επιθεώρησις Χωροφυλακής», Δεκέμβριος 1972, έτος 3ον, τεύχος 36ο, σελίδες 650η-653η.]
10. Άλμα πάνω↑ Δεκέμβριος 1944: Το έπος του Συντάγματος Μακρυγιάννη
11. Άλμα πάνω↑ [Αριθμός Πρωτοκόλλου 1/1/69, Ημερήσια Διαταγή της 10ης Δεκεμβρίου 1944 ώρα 15:30']
12.  [Τα ονόματα των νεκρών Αξιωματικών, Υπαξιωματικών και Χωροφυλάκων της Μάχης του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη:
    • Μοίραρχοι: Νιαρχάκος Παν. / Παπακώστας Κων. / Στεφανάκης Κων.
    • Υπομοίραρχοι: Αντύπας Διον. / Καπάτος Διον. / Τρυγώνης Αθ.
    • Ανθυπομοίραρχοι: Βλάχος Νικ. / Δελής Παν. / Καφίρης Αποστ. / Κοράλλης Γεωργ. / Σπυριδάκης Νικολ. / Ψαρρός Γεωργ.
    • Ανθυπασπιστές: Βισβίκης Στ. / Παπασπυρόπουλος Αλ. / Στρογγυλάκος Δημ.
    • Ενωμοτάρχες: Αλεβίζος Αναστ. / Ανθής Σπυρ. / Βελής Δημ. / Γκλεζάκος Κυρ. / Δικαίος Θεοδ. / Ζαμπός Αγγ. / Ζευγαράς Θωμ. / Καραβίτης Αλ. / Μπιτσιβής Αναστ. / Νάσκος Κων. / Παπαδάκης Αρ./ Παπακωνσταντίνου Σπυρ. / Παπαπολίτης Κων. / Τσακμάκης Σωκρ. / Τσάμης Ιωαν. / Φίνος Δημ./ Ψυλλάκης Ευαγ.
    • Υπενωμοτάρχες: Αντωνόπουλος Λεων. / Αποστολόπουλος Δημ. / Βλαχιώτης Θεοδ. / Γαλάνης Νικ./ Δημητρακόπουλος Κων. / Δημητρίου Ιωαν. / Δρίβας Δημ. / Ζωγράφος Λ. / Ηλιόπουλος Ξεν. / Καμπάνης Παν. / Κανναβός Κων. / Καπούτσος Κοσμ. / Καραχάλιος Χριστ. / Κίτσος Ανδ. / Κοντάκος Νικ./ Κουρούβανης Δημ. / Κουταλιάς Κων. / Κωστογιάννης Λ. / Λαμπρόπουλος Σπ. / Λούτας Γεωργ./ Μαναός Θ. / Μανολόπουλος Ε. / Μπλέσσας Ιωαν. / Μπουτάς Ηλ. / Μώρος Γεωργ. / Οικονόμου Αθ./ Παναγιώτου Κων. / Πασσαλής Βλ. / Πετράκης Χαρ. / Ποταμιάνος Ιωαν. / Ρέππας Λεων. / Σουξές Γεωργ. / Τσαντόπουλος Φωτ. / Τσούκης Τρυφ. / Φιλλιπίδης Αλ. / Χειμώνας Ηλ.
    • Χωροφύλακες: Ανδρούτσος Ιωαν. / Αποστολάκης Γ. / Βακαλάκης Στ. / Βαρλάμης Χρ. / Βενιεράτος Νικ. / Βλάμης Σπυρ. / Γεωργιόπουλος Δημ. / Γιαλαμάς Στ. / Γκαϊτατζής Δημ. / Δάμος Μελ. / Δέλιος Κων. / Διαμαντόπουλος Αθ. / Διολίτσης Nικ. / Δούνας Δημ. / Ευσταθίου Νικ. / Ζαχαριουδάκης Γεωργ. / Ζουγανέλης Ιωαν. / Θεοδωρόπουλος Βας. / Θεόκας Κων. / Ιωάννου Σπ. / Κάλφογλου Χαρ. / Κάντζος Νικ. / Καπνάς Σπ. / Καραγκούνης Τριαντ. / Καρούσιας Χρ. / Καυκαλάκης Ιως. / Κιμιτσής Χρ. / Κιούσης Θρασ. / Κολοκούρης Γ. / Κομπιλίδης Γ. / Κοτσαύτης Αρ. / Κότσιας Ιωαν. / Κουβέλης Χρ. / Κούρκουλας Ον. / Κουρμπάς Μάτθ. / Κουσουρής Γεωργ. / Κοτσολάκος Γ. / Κωνσταντινάκος Ευ. / Κωσταξενάκης Ευαγ. / Λιώσης Φιλ. / Μάζης Χαρ. / Μαλούκος Δημ. / Μανιάτης Θεοδ. / Μανίνος Ηλ. / Μαρίνης Απ. / Μαφαφούρης Βας. / Μυτιλήνης Γ. / Μώρος Δημ. / Νιολάου Δημ. / Νικολόπουλος Ευαγ./ Πάλλας Κων. / Παπαδόπουλος Γεωργ. / Παπαδόπουλος Εμμαν. / Παπουτσής Αντ. / Πάτρας Ιωαν./ Πετρόπουλος Στ. / Πηλιχός Βασ. / Πολυμίλης Ιωαν. / Πουλημένος Αλεξ. / Πρέπης Γεωργ. / Προγουλάκης Στ. / Ρίγος Δημ. / Σάλτας Αν. / Σάλτος Κων. / Σαπουνάς Γεωργ. / Σιδέρης Φωτ./ Σπερδούλης Αθ. / Στεφανάκης Ιωάν. / Σπύλιος Δημ. / Τερζής Νικ. / Τραπατάς Αθ. / Τριάντης Ιωαν. / Τσάκλας Βλ. / Τσάμης Ιωαν. / Τσάτσαρης Θεοδ. / Τσώνης Σωτ. / Φιλοσοφόπουλος Παν. / Φλωράκης Εμμαν. / Φωκάς Στυλ. / Χαλκιάς Δημ. / Χατζηδιάκος Δημ. / Χατζηκαλής Στυλ. / Χεκίμογλου Γεωργ. / Ψυχουδάκης Ευτ.
    • Ταγματάρχης Πεζικού: Ντούνης Απόστολος
    • Ανθυπολοχαγός Πεζικού: Λέκκας Στυλιανός
    • Άγγλος Στρατιώτης (Αλεξιπτωτιστής): Αγνώστων Στοιχείων.]
    •  [Γεώργιος Σαμουήλ, «Η εποποιία του Μακρυγιάννη», Αθήνα 1950, σελίδα 31η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Γεώργιος Σαμουήλ, «Η εποποιία του Μακρυγιάννη», Αθήνα 1950, σελίδα 76η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Σύνταγμα Ελληνικής Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, Ημερήσια Διαταγή 24ης Δεκεμβρίου 1944.]
    • Άλμα πάνω↑ [Ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηνών της 9ης Δεκεμβρίου 1951.]
    • Άλμα πάνω↑ [Τα νέα στελέχη της Χωροφυλακής. Οι περιληφθέντες εις τους πίνακας. Εφημερίδα «Εμπρός», 27 Ιουνίου 1945, σελίδα 2η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Ο πίναξ Β' των αξιωματικών της Χωροφυλακής Εφημερίδα «Εμπρός», 14 Φεβρουαρίου 1946, σελίδα 4η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Αι μεταβολαί εις την Χωροφυλακήν «Εμπρός», 25 Μαΐου 1946, σελίδα 2η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Ο κ. Σαμουήλ αρχηγός της Χωροφυλακής Εφημερίδα «Εμπρός», 2 Ιουνίου 1965, σελίδα 4η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Διατελέσαντες Αρχηγοί Χωροφυλακής 1833 -1984]
    • Άλμα πάνω↑ [Κατετέθη εις την Βουλήν νομοσχέδιον δια τον Οργανισμόν της Β. Χωροφυλακής Εφημερίδα «Εμπρός», 6 Ιουνίου 1965, σελίδα 6η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Η χθεσινή θυελλώδης συνεδρίασις της Βουλής Εφημερίδα «Εμπρός», 9 Ιουνίου 1965, σελίδα 1η.]
    • Άλμα πάνω↑ [Ο κ. Σαμουήλ προήχθη εις Αντιστράτηγον Εφημερίδα «Εμπρός», 24 Ιουνίου 1965, σελίδα 6η.]
    • Άλμα πάνω↑ Πίναξ Αρχηγών Χωροφυλακής Περιοδικό «Επιθεώρησις Χωροφυλακής», Ιανουάριος 1970, τεύχος 1ο, σελίδα 6η.
    • Άλμα πάνω↑ [Η Κρήτη στη καρδιά της Αθήνας.]
    • Άλμα πάνω↑ Εμβατήριο-Σύνταγμα Μακρυγιάννη
    • Άλμα πάνω↑ Ετήσιο μνημόσυνο των πεσόντων του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη-Δεκέμβριος 1944.
    
    

ΜΕΤΑΠΑΙΔΕΙΑ