ΤΟ ΣΑΜΠΟΤΑΖ ΤΗΣ ΠΕΑΝ ΣΤΙΣ 20 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ

Του Π. Λ. Παπαγαρυφάλλου

Βρισκόμαστε στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 που η Αθήνα και η υπόλοιπη Ελλάδα στενάζουν κάτω από την ναζιστική μπότα.

Τον Οκτώβριο του 1941, ανάμεσα στις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις, που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους, ήταν και η Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζόμενων Νέων (ΠΕΑΝ), η οποία «ιδρύθηκε από μέλη της οργανώσεως «Στρατιά Σκλαβωμένων Νικητών με αρχηγό τον Κώστα Περρίκο και πρόεδρο της Διοικητικής Επιτροπής του Θανάση Σκούρα». Αυτή, λοιπόν, η ολιγομελής οργάνωση έκανε τούτη την ηρωϊκή αντιστασιακή πράξη: «Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, στη γωνία των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, που στεγάζονταν τα κεντρικά Γραφεία της προδοτικής οργανώσεως ΕΣΠΟ, προέβη στην ανατίναξή της με δυναμίτη». Αποτέλεσμα: σκοτώθηκαν 29 μέλη της ΕΣΠΟ και 43 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες. Η ΕΣΠΟ διαλύθηκε. «Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί του Λονδίνου και της Μόσχας χαρακτήρισαν το εγχείρημα ως το μεγαλύτερο σαμποτάζ στην τότε κατεχόμενη Ευρώπη». Το γεγονός «αναπτέρωσε και το ηθικό των Ελλήνων», οι οποίοι είναι και ήρωες αλλά καιΕφιάλτες. Έτσι με προδοσία έγιναν συλλήψεις και οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό το Φεβρουάριο του 1943 οι «Κ. Περρίκος, Θ. Σκούρας, Γ. Κατεβάτης, Δ. Λόης, Δ. Παπαδόπουλος» και η Ιουλία Μπίμπα «που εκτελέστηκε στη Γερμανία δια πελέκεως». Ευτύχημα το ότι οι προτομές των ηρώων βρίσκονται σ’ αυτή τη διασταύρωση όπου ξαπλώνουν στις καρέκλες των εκεί καφενείων ανιστόρητοι Έλληνες, οι οποίοι αδιαφορούν τελείως για την παρουσία τους. Ούτε γνωρίζουν ούτε ενδιαφέρονται να μάθουν. Σκέτοι Αυστραλοπίθηκοι. Ένα δημοσιογραφικό ρεπορτάζ θα αποδείξει το θλιβερό γεγονός, αν και οι δημοσιογράφοι των Αθηνών δεν γνωρίζουν και συνεπώς δεν προβάλλουν τη θυσία τους. Όμως η ΠΕΑΝ οραματιζόταν και τη Νέα Ελλάδα μετά την απελευθέρωση με βασικό θεσμό την παιδεία, για την οποία είχε καταρτίσει και πρόγραμμα, στο οποίο διαβάζουμε: «7. Πιστεύομεν στην παιδεία ως τη βάση διαπλάσεως του χαρακτήρος της κοινωνίας». Ο χαρακτήρ της κοινωνίας είναι η αντανάκλαση του χαρακτήρος εκάστου των ατόμων που την απαρτίζουν, επομένως η διαμόρφωση του χαρακτήρος του ατόμου θα πρέπει ν’ αποτελεί ένα των κυριώτερων σκοπών της κοινωνίας. Η παιδεία αποτελεί το μόνον ασφαλές μέσον για την πρόοδο και κανονική εξέλιξη της κοινωνίας. Το άτομον ενεργεί αναλόγως των γνώσεών του. Η παιδεία θα εμφυσήση εις το άτομον τα ιδεώδη εκείνα που θα οδηγήσουν στη διάπλαση του χαρακτήρος του και εις την καλυτέρευσιν του συνόλου. Μέχρι σήμερον η Ελλάδα δεν εξεπλήρωσε τον προορισμό της. Ενώ η κυρία αποστολή της παιδείας είναι να μορφώνει ηθικώς και πνευματικώς, θεωρούσε την αποστολή της πληρούμενη διδάσκοντας μόνον. Η μόρφωση συνειδήσεων είναι δυνατή μόνον όταν συνδυάζει αρμονικά τα εθνικά, τα κοινωνικά, τα ανθρωπιστικά και πανανθρώπινα ιδεώδη. Ενώ η παιδεία επιβάλλεται να είναι προσιτή σ’ όλους μέχρι τώρα ήταν κτήμα των ολίγων. Πιστεύουμε στην παιδεία ως το θεμέλιον της κοινωνίας. Η παιδεία μόνον μπορεί να εξασφαλίση την ισότητα ευκαιρίας σ’ όλους παρέχοντάς τους τα ίδια, πνευματικά και ηθικά εφόδια. Πιστεύουμε ότι η παιδεία θα μπορέση να πραγματοποιήση την αποστολήν, της μόνον όταν απευθύνεται εις όλους ανεξαιρέτως και επεδιώκει την διάπλαση και μόρφωση χαρακτήρων ηθικών, πνευματικών και κοινωνικών». Αυτό το «πιστεύω» της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιζομένων Νέων (ΠΕΑΝ), κυκλοφόρησε ωςπατριωτικό της Μανιφέστο της Αντιστασιακής Οργάνωσης, Δίδαγμα ιστορικό μεν αλλά αποδιοπομπαίο δε: Το περί παιδείας, κείμενο της ΠΕΑΝ αποτελεί καθοδηγητική παιδευτική πυξίδα από την οποία η μεταπολεμική Ελλάδα απέχει παρασάγγας. Κανένας υπουργός δεν τόλμησε να βάλει το δάχτυλο επί τον τύπον των ήλων, ενώ ο κόσμος της ενεργού παιδείας όλων των βαθμίδων αδιαφόρησε κινούμενος γύρω από τετριμμένα συνδικαλιστικά αιτήματα και κομματικούς άξονες. Κάποια εθνωφελή σκιρτήματα από ελάχιστους του πνεύματος και των γραμμάτων ή καταπολεμήθηκαν ή αντιμετώπισαν τη θανατηφόρο συνωμοσία της σιωπής. (τα περί ΠΕΑΝ και το έργο της βλ. την έκδοση του Συλλόγου «φίλοι της ΠΕΑΝ» με τίτλο: «Μυστικός τύπος της Κατοχής», εκδ. «Διογένης Αθήνα» - Πέτρος Κουλουφάκος – με χορηγία της ΑΤΕ, σελ. 11-15. Πρβλ. και το αφιέρωμα της «Καθημερινής» της 26 Σεπτεμβρίου 2010, με αρκετό φωτογραφικό υλικό (σελ. 35).)

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ