νομικού και επιστήμων οικονομικής και κοινωνικής διοικήσεως
Ἡ Ἑλλάς στὸν κατά θάλασσα Ἀγῶνα στεροῦνταν πλοίων γραμμῆς. Τὸ πυροβολικὸ ἦταν ἀσθενέστερο. Κατὰ τὴν διεξαγωγὴ ναυμαχιῶν ἀπέφευγαν οἱ Ἕλληνες νὰ συγκρούονται κατὰ παράταξη πρὸς τὸν ἐχθρό. Ἐπεδίωκαν τὴν κατάληψη προσηνέμου θέσεως καί, ἐκμεταλλευόμενοι τὴν μεγαλύτερη ταχύτητα τῶν πλοίων, προέβαιναν σὲ συνεχεῖς ἑλιγμοὺς γιὰ νὰ προσβάλουν τὸν ἐχθρό. Καὶ τὴν καταλληλότερη στιγμὴ ὁ Ναύαρχος ἐξαπέλυε τὰ πυρπολικὰ ἐναντίον ὁρισμένων μονάδων τοῦ ἐχθροῦ. Χρήση πυρπολικῶν γινόταν καὶ κατὰ τὴν ἀρχαιότητα καὶ κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς καὶ κατὰ τοὺς προεπανασταστικοὺς χρόνους.
Ἡ ἐπιτυχία τῶν πυρπολικῶν κατὰ τὴν Ἐπανάσταση βασιζόταν στὴν εὐψυχία, τὴν ναυτικὴ ἐμπειρία καὶ τὴν ἱκανότητα τῶν πλοιάρχων καὶ τῶν πληρωμάτων. Τὸ ἐπανδρωμένο πυρπολικό, εἴτε ἐντὸς τοῦ λιμανιοῦ, εἴτε στὸ πέλαγος, ἔπρεπε νὰ προσκολληθεῖ καὶ νὰ προσδεθεῖ σὲ μεγαλύτερο ἐχθρικὸ πλοῖο, νὰ πυροδοτηθεῖ καὶ τότε μόνο νὰ ἐγκαταλειφθεῖ ἀπὸ τὸ πλήρωμά του. Γι' αὐτό, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ θάρρος, τὴν ἀποφασιστικότητα καὶ τὴν ψυχραιμία, ἀπαιτοῦνταν καὶ ἕνας πλήρης συντονισμὸς ἐνεργειῶν πλοιάρχου καὶ πληρώματος.
Ἡ κατασκευὴ τοῦ πυρπολικοῦ τοῦ Εἰκοσιένα ὀφείλεται στὸν Ἰωάννη Δημουλίτσα ἐκ Πάργας, ἐνῶ ἡ τελειοποίησή του, στὸν Κωνσταντῖνο Νικόδημο. Ἡ πρώτη ἐπιτυχὴς χρήση τοῦ πυρπολικοῦ τοῦ Δημουλίτσα ἔγινε στὴν Ἐρεσσό, στὶς 27 Μαΐου τοῦ 1821, μὲ κυβερνήτη τὸν Δημήτριο Παπανικολῆ.
Ξένος παρατηρητὴς περιγράφοντας τὴν πυρπόληση τῆς Ἐρεσσοῦ εἶπε:
"Οἱ Τοῦρκοι ἀπώλεσαν ἕνα πλοῖον τῆς γραμμῆς, ἀλλὰ οἱ Ἕλληνες εὑρήκανε τὸ ὅπλο τῆς Ἐπαναστάσεως."
Πράγματι, τὸ ἐπανδρωμένο πυρπολικό, στὰ χέρια τῶν ἁπλῶν ἀλλὰ γενναίων ναυμάχων τοῦ '21, ἔγινε ὅπλο ἰσχυρὸ καὶ ἀνάγκαζε τὸν τουρκικὸ στόλο νὰ κρύβεται στὰ Στενὰ γιὰ νὰ τὸ ἀποφύγει.
Κατὰ τὴν Ἐπανάσταση ἔγιναν ὄχι μία, οὔτε δύο πυρπολήσεις, ἀλλὰ 59 -τοὐλάχιστον- ἐπιτυχεῖς ἐπιχειρήσεις καὶ δεκάδες ἀκόμη μεμονωμένες ἡρωικές προσπάθειες πυρπολήσεων ἐχθρικῶν πλοίων.
Μνημονεύουμε μερικές ἐξ αὐτῶν:
Τῆς Σάμου (Πλοίαρχος Κανάρης)
τῆς Χίου (Πλοίαρχος Κανάρης)
τῆς Τενέδου (Πλοίαρχος Κανάρης)
τῆς Ἁγίας Μαρίνης (Πλοίαρχος Κανάρης)
τῆς Ἐρεσσοῦ (Πλοίαρχος Δημ. Παπανικολῆς)
τοῦ Γέροντα (Πλοίαρχος Λάζαρος Μουσοῦς)
τοῦ Καβοντόρο (Πλοίαρχος Λάζαρος Μουσοῦς)
τῆς Τενέδου (Πλοίαρχος Γεώργιος Βρατσᾶνος)
τῆς Ἰθάκης (Πλοίαρχος Ἀνάργυρος Καράβελας)
τοῦ Μεσολογγίου (Πλοίαρχος Ἀνάργυρος Καράβελας)
τῆς Σάμου (Πλοίαρχος Γεώργιος Βατικιώτης)
τοῦ Γέροντα (Πλοίαρχος Γεώργιος Βατικιώτης)
τῆς Μιλήτου (Πλοίαρχος Λάζαρος Μουσοῦς)
τῆς Σάμου (Πλοίαρχος Λάκας Ματρῶζος)
τῆς Σάμου (Πλοίαρχος Δημήτριος Ραφαλιᾶς)
του Ντὰρ-Μπογὰζ (Πλοίαρχος Δημήτριος Τσάπελης)
τοῦ Γέροντα (Πλοίαρχος Γεώργιος Θεοχάρης)
τῆς Μυτιλήνης (Πλοίαρχος Δημήτριος Καλογιάννης)
τοῦ Καβοντόρο (Πλοίαρχος Γιάννης Ματρῶζος)
τοῦ Ντὰρ-Μπογὰζ (Πλοίαρχος Γεώργιος Βατικιώτης)
τῆς Μεθώνης (Πλοίαρχος Δημήτριος Τσάπελης)
τῆς Μεθώνης (Πλοίαρχος Ἀναγνώστης Δημαμᾶς)
τῆς Μεθώνης (Πλοίαρχος Μαρῖνος Σπαχῆς)
τοῦ Μεσολογγίου (Πλοίαρχος Γεώργιος Πολίτης)
τῆς Μεθώνης (Πλοίαρχος Ἀντώνιος Παυλῆς ἤ Μπίκος)
τῆς Καρπάθου (Πλοίαρχος Γιάννης Ματρῶζος)
τοῦ Καβοντόρο (Πλοίαρχος Μανώλης Μπούτης)
τῆς Σούδας (Πλοίαρχος Ἀντώνιος Βῶκος)
τοῦ Μεσολογγίου (Πλοίαρχος Μανώλης Μπούτης)
τοῦ Μεσολογγίου (Πλοίαρχος Μαρῖνος Σπαχῆς)
τῆς Μεθώνης (Πλοίαρχος Γεώργιος Πολίτης)
τῆς Σάμου (Πλοίαρχος Λάζαρος Μουσοῦς)
τῆς Ἀλεξανδρείας (Πλοίαρχος Ἀναστάσιος Σπαχῆς)
τῆς Ἀλεξανδρείας (Πλοίαρχος Μανώλης Μπούτης)
τοῦ Γέροντα (Πλοίαρχος Ἀνδρέας Πιπίνος)
τοῦ Ἄθω (Πλοίαρχος Ἀνδρέας Πιπίνος)
τῶν Σπετσῶν (Πλοίαρχος Ἀνδρέας Πιπίνος)
τῆς Χίου (Πλοίαρχος Ἀνδρέας Πιπίνος)
τῆς Σούδας ((Πλοίαρχος Ἀναγνώστης Δημαμᾶς)
Ὁ τελευταῖος πού ἐγκατέλειπε τὸ "μπουρλότο" ἀφοῦ προηγουμένως εἶχε βάλει φωτιά, ἦταν ὁ Κυβερνήτης, ὁ ἐπονομαζόμενος Πυρπολητής. Πυρπολητές ἦταν οἱ ἐξῆς γενναῖοι Ἕλληνες:
Βατικιώτης Γεώργιος
Βρατσᾶνος Ν. Γεώργιος
Βῶκος Θ. Ἀντώνιος
Βῶκος Θ. Θεόδωρος
Δημαμᾶς Ἀναγνώστης
Θεοχάρης Α. Γεώργιος
Καλαφάτης Γεώργιος
Καλογιάννης Δημήτριος
Κανάρης Κωνσταντῖνος
Καραβέλας Ἀνάργυρος
Ματρῶζος Γιάννης
Ματρῶζος Λέκας
Μουσοῦς Λάζαρος
Μπουντούρης Μιχαλάκης
Μπούτης Μανώλης
Μπρέσκας Θεοδωράκης
Νικόδημος Κωνσταντῖνος
Παπανικολῆς Δημήτριος
Παυλῆς ἤ Μπίκος Ἀντώνιος
Πιπίνος Ἀνδρέας
Πολίτης Γεώργιος
Ραφαλιᾶς Δημήτριος
Ρομπότσης Ἀναστάσιος
Σπαχῆς Ἀναστάσιος
Σπαχῆς Μαρίνης
Σπαχῆς Γ. Πέτρος
Τσάπελης Δημήτριος
Τὰ Πυρπολικὰ μας κατέστρεψαν ναυαρχίδες, ὐποναυαρχίδες, φρεγάτες, κορβέτες καὶ ἄλλα πλοῖα τοῦ ὀθωμανικοῦ καὶ αἰγυπτιακοῦ στόλου. Τὰ πλωτά μας ἡφαίστεια ἐγκαθίδρυσαν τὴν Ἑλληνικὴ Κυριαρχία στὸ Ἀρχιπέλαγος.
Ἡ μεγαλύτερη ἐπιτυχία τῶν πυρπολικῶν ἑδράζει στὸν ψυχολογικὸ τομέα. Καὶ μόνο ἡ ἐμφάνιση τοῦ ἀνορθόδοξου αὐτοῦ ὅπλου εἶναι ἀρκετὴ γιὰ νὰ σπείρει τὸν πανικὸ στοὺς Ὀθωμανοὺς καὶ νὰ παραλύσει κάθε σκέψη γιὰ ἐμπλοκὴ σὲ ναυμαχία.Οἱ Ὀθωμανοὶ μπροστὰ στὴν πιθανότητα χρήσης πυρπολικῶν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες ἔτρεμαν. Τὰ παθήματά τους στὴν Ἐρεσσό, στὴν Χίο καὶ τὴν Τένεδο, στὴν Σάμο καὶ τὴν Μυτιλήνη, στὴν Ἀλεξάνδρεια καὶ στὸν Γέροντα ἁπλῶς ἐπιβεβαίωναν τὴν ἐκ φύσεως ἀτολμία τους. Ἔμεναν ἄγρυπνοι, νύχτα καὶ μέρα, πάνω στὰ καταστρώματα τῶν πλοίων μὲ τὸν φόβο τῶν πυρπολικῶν.
Ὁ ἔνδοξος Μπουρλοτιέρης καὶ μετέπειτα Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος ὅταν ρωτήθηκε πῶς ἔκανε τὸ κατόρθωμα τῆς Χίου, ἀπήντησε:
-Εἶπα, Κωνσταντῆ, πρέπει νὰ πεθάνεις !
Οἱ μεγάλες Νῖκες ἀπαιτοῦν καὶ μεγάλες θυσίες.
Ἡ ἀποστολὴ τῆς 6ης Ἰουνίου τοῦ 1822 ἀνατέθηκε ἀπό τὸν Ναύαρχο Μιαούλη στὸν Ψαριανό Κωνσταντῖνο Κανάρη καὶ τὸν Ὑδραῖο Ἀνδρέα Πιπίνο. Τέσσερα καράβια τοῦ στόλου θὰ συνόδευαν τὰ δυό μπουρλότα. Τοῦ Ζάκα, τοῦ Ραφαλιᾶ, τοῦ Γιαννίτση καὶ τοῦ Κουτσούκου.
Προτοῦ σαλπάρουν γιὰ τὴν Χίο, οἱ μπουρλοτιέρηδες πηγαίνουν στὸν Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Τελεῖται Θεία Λειτουργία, κοινωνοῦν καὶ, ὅλοι μαζί, κινοῦν γιὰ τὸ λιμάνι. Προπορεύονται τὰ ἑξαπτέρυγα καὶ ἡ εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Στὸν γιαλό τοὺς περιμένει ὅλο το νησί, μαζί καὶ ἡ Βουλή. Οἱ καμπάνες χτυποῦν χαρμόσυνα. Πέφτουν καὶ μερικές μπαταριές. Κι ἐνῶ τα πλοῖα σαλπάρουν γιὰ τὴν Χίο, ὅλοι ἀπό τὴν στεριά κάνουν τὸν σταυρό τους.
Ὥσπου νὰ δύσει ὁ ἥλιος , τὰ δυό μπουρλότα εἶχαν ξεμακρύνει ἀπό τὰ πολεμικά. Δὲν ἔπρεπε νὰ δώσουν στόχο στὶς τουρκικές περιπόλους.
Ἡ νύχτα ἦταν σκοτεινή. Ἐπικρατοῦσε γαλήνη. Ἡ τουρκικὴ ναυαρχίδα ἦταν κατάφωτη. Εἶχαν συγκεντρωθεῖ ὅλοι οἱ ἀξιωματικοί, τὸ πλήρωμα καὶ οἱ τοῦρκοι πρόκριτοι τῆς Χίου, γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τοῦ τέλους τοῦ μπαϊραμιοῦ. Οἱ συνθῆκες ἦταν ἄριστες καὶ τὰ δύο πυρπολικὰ μὲ τοὺς 43 γενναίους Ἕλληνες κατόρθωσαν νὰ φθάσουν ἀπαρατήρητα στὸν στόχο τους.
Ὁ Κανάρης, βοηθούμενος ἀπὸ τὸν πηδαλιοῦχο Θεοφιλόπουλο, προσκολλᾶ τὸ πυρπολικὸ του στὴν ναυαρχίδα. Ὁ Πιπίνος προσπαθεῖ νὰ ἀγκιστρώσει καὶ τὸ δικὸ του στὴν ὐποναυαρχίδα τοῦ Μπεκὴρ μπέη, ἀλλὰ ἀποτυγχάνει νὰ τὴν κάψει μονομιᾶς. Τὴν ἄφησε ὅμως ἄχρηστη.
Ἀτάραχος ὁ Κανάρης προχωρᾶ κατ' εὐθεῖαν στὸ ἐχθρικὸ θωρηκτό. Εἶχε ξεγράψει τὴ ζωὴ του, γι’ αὐτὸ κατόρθωσε νὰ κάνει πραγματικότητα τὸ τολμηρὸ του σχέδιο. Μὲ τὸ ἡφαίστειό του πλευρίζει τὴν ναυαρχίδα "Νικητής" τοῦ ἀλαζόνα Καπουντὰν Πασᾶ Καρὰ Ἀλή.
Με τὸ ἀετίσιο του μάτι ἐντοπίζει ἀνοιχτὴ τὴν μπουκαπόρτα ἑνὸς κανονιοῦ. Μέσα σε λίγες στιγμές ὅλα ἦταν ἕτοιμα. Σφηνώνει τὸ μπαστούνι τοῦ μπουρλότου καὶ τὸ σταθεροποιεῖ. Μὰ μιά κουτάλα, παίρνει μερικά κάρβουνα ἀπὸ τὴν φουφοῦ. Κάνει τὸν σταυρό του καὶ λέγοντας Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρός, ρίχνει τά ἀναμμένα κάρβουνα στὶς μίνες τῆς μπαρούτης. Ἡ φωτιὰ μεταδόθηκε κεραυνοβόλα. Ἡ ναυαρχίδα μὲ τὰ 84 κανόνια ἔγινε ἕνα κολοσσιαῖο πυροτέχνημα. Τὸ πλήρωμα καὶ οἱ ἐπίσημοι κατακαίονταν μέσα σὲ φοβερὴ ἀλλοφροσύνη.
Ὁ Κωνσταντῖνος Κανάρης μόλις εἶχε γράψει τὴν ἐνδοξότερη σελίδα τῆς Ἑλληνικῆς Ναυτικῆς Ἱστορίας.
Ὁ Ὀθωμανὸς στόλαρχος προσπάθησε νὰ διαφύγει ἀπὸ τὴν πύρινη κόλαση μὲ μία βάρκα, ὅμως ἡ Θεία Δίκη εἶχε ἄλλα σχέδια. Ἔπρεπε νὰ πληρώσει γιὰ τὸ αἷμα τῶν σφαγιασθέντων τῆς Χίου. Ἕνας φλεγόμενος ἱστὸς θὰ πέσει, ἀφήνοντάς τον νεκρό. Ἡ δραματικὴ σκηνὴ θὰ ὁλοκληρωθεῖ μὲ τὴν ἀνάφλεξη τῆς πυριτιδαποθήκης καὶ τὴν ἀνατίναξη τῆς ναυαρχίδος. Σὲ τρεῖς χιλιάδες ἄνδρες -τὸ λιγότερο- ὑπολογίζονται οἱ τοῦρκοι πού ηὗραν τὸν θάνατο. Ἀπὸ τὴν καταστροφὴ τοῦ "Νικητὴ", ἐπλήγησαν καὶ ἄλλα ἕξι καράβια τοῦ τουρκικοῦ στόλου, ὁ ὁποῖος, μετὰ τὴν πανωλεθρία πού ὑπέστη, καταπτοημένος, ἀναγκάστηκε νὰ ἐγκαταλείψει τὰ νερὰ τῆς Χίου καὶ νὰ καταφύγει στὰ Δαρδανέλλια.
Φίλτατε Ἀναγνώστη.
Ἡ θάλασσα κρατᾶ διαχρονικά τὸ μυστικό τοῦ θριάμβου τῶν Ἑλλήνων κατά τῆς Βαρβαρότητας. Παλαιόθεν καὶ ὡς τώρα, οἱ Ἕλληνες δὲν περιορίζονται στὸ πολεμικὸ σθένος πού ἀντλοῦν ἀπὸ τὶς συνθῆκες τῆς ἐμπορικῆς ναυσιπλοΐας. Ὅποτε οἱ συνθῆκες τὸ ἀπαιτοῦν ὁ ἀνειρήνευτος Ἀγῶνας ἁπλώνεται στὶς Ἑλληνικὲς Θάλασσες.
Ὁ Ἆθλος τοῦ Κωνσταντίνου Κανάρη, ὄχι μόνον χάρισε τὴν Νίκη στὸν Ἑλληνικὸ Στόλο, ἀλλὰ διέκοψε καὶ τὸν ἀνεφοδιασμὸ τοῦ ἐχθροῦ πρὸς τὴν Πελοπόννησο. Καὶ ἔγινε πρόδρομος τοῦ ἑπόμενου Ἄθλου. Τῆς κατὰ κράτος ἥττας τοῦ Δράμαλη στὰ Δερβανάκια ἀπὸ τὸν Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Σύμβολο ἀκατάλυτο τῆς θαλασσινῆς μας Ἀρετῆς, ὁ Ἕλλην Πυρπολητής θὰ ὑπενθυμίζει εἰς τοὺς αἰῶνας τὴν Δόξα τῆς Ἐπαναστάσεως καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ Ναυτικοῦ.
[Δημοσιεύθηκε στὴν ἐφημερίδα ΕΣΤΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, ΑΡ.ΦΥΛ.23, 27 Μαρτίου 2022, σ.14]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου