Ο Ρήγας Βελεστινλής γεννήθηκε τό 1757 στό Βελεστίνο, κοντά στήν αρχαία πόλη τών Φερών. Κήρυκας τού ξεσηκωμού κατά τής τυραννίας, αφού καί ο Μακρυγιάννης τόν σχεδίασε νά σπέρνει τόν σπόρο τής ελευθερίας, πνεύμα φιλελεύθερο καί ανυπότακτο, με ανεξάντλητο ψυχικό σθένος. Τόν αφήνουν αδιάφορο τά πλούτη τού πατέρα του. Τό μίσος κατά τών Τούρκων, τό πάθος γιά τή ελευθερία τής πατρίδας καί η δίψα για μάθηση φωλιάζουν στήν παιδική του ψυχή. Ο ιερέας τού χωριού, πού ήταν ο πρώτος του δάσκαλος, θά τόν εμποτίσει μέ τό μίσος κατά τών τυράννων καί θά τού μεταδώσει τόν παθιασμένο έρωτα γιά τήν ελευθερία.
Ο Φεραίος, στό Βουκουρέστι επικοινώνησε μέ τους διανοούμενους τού Γαλλικού διαφωτισμού καί μέ τόν ίδιο τό Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Η Γαλλική Επανάσταση καί οι νίκες τού Ναπολέοντα τόν παροτρύνουν στήν επίσπευση τής εξέγερσης τού Έθνους, οργανώνοντας τούς απανταχού Ελληνες γύρω από τό άτομό του. Η αθρόα κατάταξη εθελοντών από όλες τίς βαλκανικές εθνότητες στό Ρωσικό Στρατό, κατά τό Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1787-1792), τόν έπεισε ότι όλοι οι δούλοι, οποιασδήποτε φυλής καί θρησκείας, πρέπει νά ξεσηκωθούν κατά τής τυραννίας. «Βούλγαροι καί Αρβανίτες, Αρμένιοι καί Ρωμιοί, Αράπηδες καί άσπροι μέ μια κοινή ορμή. Για τήν ελευθερία νά ζώσουμε σπαθί να σφάξουμε τους λύκους πού τό ζυγό βαστούν καί Χριστιανούς καί Τούρκους σκληρά τους τυραννούν.»
Συνεργάτες του στό όραμά του ήταν λόγιοι, έμποροι, ιερωμένοι, υπάλληλοι, σπουδαστές, οι οποίοι ζούσαν διασκορπισμένοι σέ πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά καί στήν σκλαβωμένη Ελλάδα.
«Mέ τόν Ρήγαν εξεδηλώθη όλη η καλλιεργηθείσα επί αιώνας επαναστατική διάθεσις τού ελληνικού έθνους, η εξελιχθείσα εις θέλησιν καί απόφασιν διά τόν αγώνα τής ελευθερίας. Αυτή η προσωπική του ιστορία φαντάζει ως σύμβολον τού ελληνικού δράματος. Ο Ρήγας έφυγεν από τήν πατρίδα του ενωρίς, διότι δέν ήθελε νά μένη δούλος, επέρασεν από τόν Όλυμπον, όπου εγνωρισεν αρματολούς, απήγγειλε εκεί τραγούδια του διά τήν πατρίδα, διέβη από τά μεγάλα ελληνικά κέντρα, εγνώρισε τόν ελληνικόν λαόν καί τά βάσανά του, εμορφώθη εις τήν Κωνσταντινούπολιν κοντά εις ένα Φαναριώτην...
Τό σχέδιόν του ήτο ευρύ. Συνεργασία όλων τών λαών τής Βαλκανικής - εις τό σύνταγμά του περιελαμβάνετο καί η Μικρά Ασία - καί δημιουργία ανεξαρτήτου κράτους υπό τήν ελληνικήν ηγεσίαν. Η φωνή του είχε απήχησιν. Ωμίλησε πρός τόν λαόν μέ τό Θούριον. Δέν υπάρχει ελληνικόν τραγούδι πού νά ήχησε όπως αυτός εις τήν εποχήν του. Εγινε τό μυστικό τραγούδι τών παιδιών τών πόλεων, ο ηχηρός στεναγμός τών λεοντόθυμων ενόπλων τών βουνών, έφθασεν εις τά νησιά...
Ευρίσκετο εις ανταπόκρισιν μυστικήν καί είχεν αλληλογραφίαν μέ τούς εμπόρους Κολόρον, Κωνσταντίνον Παπαδημήτρην, Νικήταν καί Ιωάννην Χατζηβασίλην εις τά Ιωάννινα, μέ τούς Ελληνας τού Βουκουρεστίου Μανωλάκην, Πολέσκον, Πολυζάκην, Λατιανόν, Τσαούσην, μέ τόν κληρικόν Κύριλλον εις τάς Πάτρας, μέ τόν Ιωάννην Καψούλην εις τήν Κωνσταντινούπολιν, τόν Άγον Μουχουρδάρη εις τήν Αλβανίαν...
Όπου επήγαινεν ο Ρήγας είχεν εις τήν ζώνην του τό σουρούβλι μέ τό οποίον έπαιζε τόν επαναστατικόν του ύμνον. Τόν ήκουαν όλοι μαγευμένοι. Ητο ο κήρυξ τής επαναστάσεως καί ο οργανωτής αυτής. Έγραφε τό σύνταγμά του. Εμποτισμένος από τάς δημοκρατικάς ιδέας τού καιρού του, μέ τά πρότυπα πού παρείχεν η κατακτήσασα τάς λαϊκάς ελευθερίας Γαλλία, παρεσκεύαζε καί τούς νέους νόμους τού νέου κράτους. Τό σύνταγμα εκείνον φέρει τόν τίτλον: "Νέα πολιτική διοίκησις τών κατοίκων τής Ρούμελης, τής Μικράς Ασίας, τών μεσογείων νήσων καί τής Βλαχομπογδανίας. Υπέρ τών νόμων τής πατρίδος. Ελευθερία. Ισοτιμία, Αδελφότης.»Διονύσιος Κόκκινος - Ελληνική Επανάστασις
Τό 1790 μετέφερε τίς επαναστατικές του δραστηριότητες στή Βιέννη. Η θέση τής Βιέννης στόν ευρωπαϊκό χώρο καί τά μέσα τυπογραφίας πού βρήκε στήν Αυστρία, εξυπηρετούσαν τόν Ρήγα. Συνέχισε τήν επικοινωνία μέ τόν Βοναπάρτη, τόν οποίο έβλεπαν όλοι οι ευρωπαϊκοί λαοί, σάν μία αχτίδα σωτηρίας κατά τών απολυταρχικών τους καθεστώτων. Έγραψε αμέτρητες επιστολές προς ηγεμόνες, ιερωμένους, λόγιους, πολιτικούς διπλωμάτες, στρατιωτικούς ακόμη και σέ πασάδες όπως τόν πασά τού Βιδινίου Πασβάνογλου, αποστάτη κατά τού σουλτάνου, καί τόν Αλή Πασά της Ηπείρου. Στη Βιέννη εξέδωσε τό "Σχολείο τών Nτελικάτων Eραστών" καί τό "Φυσικής Απάνθισμα". Στήν ίδια εποχή μετέφρασε τό "Πνεύμα τών Nόμων" του Montesquieu. Από τό όλο συγγραφικό έργο τού Ρήγα διαπιστώνονται η πολυγνωσία, η πίστη στά ανθρώπινα ιδεώδη καί στό δημοκρατικό πολίτευμα.
Τό 1797 εξέδωσε τή "Χάρτα τής Ελλάδος", βιβλίο μέ τό οποίο ήθελε νά ξυπνήσει τά εθνικιστικά φρονήματα τών Ελλήνων καί νά καταδείξη τήν έκταση πού είχε κάποτε ο Ελληνισμός, νά θυμίσει όλα τά ιστορικά γεγονότα, πολέμους καί νίκες κατά τών βαρβάρων, νά αναγράψει όλα τά αρχαία ελληνικά ονόματα τών πόλεων, νά υπενθυμίσει κάστρα καί λείψανα τής προγονικής δόξας, ηρωϊκές πράξεις ενδόξων ανδρών, βυζαντινών αυτοκρατόρων κλπ. Ακολουθεί απόσπασμα από τήν Ιστορία τού Νέου Ελληνισμού τού Απόστολου Βακαλόπουλου:
«Οραματίζεται τότε νά ξεσηκώση τούς Έλληνες καί τούς άλλους βαλκανικούς λαούς εναντίον τών Τούρκων καί νά τούς ενώση σέ μία μεγάλη πολιτική ενότητα. Τίς πρώτες θετικές ενδείξεις τής μεταφοράς τού οράματος αυτού στήν πράξη τίς βρίσκουμε στήν περίφημη "Χάρτα τής Ελλάδος", έργο πραγματικά πολύμοχθο καί μεγαλόπνοο, προορισμένο νά συνειδητοποιήση στούς συμπατριώτες του τό μεγάλο ιστορικό τους παρελθόν καί τίς εθνικές καί πολιτικές τους επιδιώξεις στό μέλλον, καθώς καί στόν "Θούριο" καί σέ άλλα επαναστατικά τραγούδια, στόν "Πατριωτικό Ύμνο" κ.λ. Χαρακτηριστικά έγραφε στό πολίτευμά του: "..ο Βούλγαρος πρέπει νά κινήται, όταν πάσχη ο Έλλην, καί τούτος πάλιν δι' εκείνον καί αμφότεροι διά τόν Αλβανόν καί Βλάχον". Επιφύλασσε όμως ηγετική θέση στό ελληνικόν έθνος.
Οι ιδέες τού Ρήγα γιά παμβαλκανική συνεννόηση γεννήθηκαν βέβαια από τό καθημερινό αντίκρυσμα τού κοινού ζυγού τών χριστιανικών λαών, αλλά ωρίμασαν από τήν θερμή πνοή της διακηρύξεως τών δικαιωμάτων τού ανθρώπου. Επίσης οι αντιλήψεις του ότι οι πρόκριτοι καί ο ανώτερος κλήρος είναι όργανα τής τουρκικής τυραννίας (τέτοια ήταν καί η γνώμη ενός μεγάλου μέρους τών σκλάβων Ελλήνων) δέν προήλθαν μόνον από τήν ψυχικήν του αντίδραση εναντίον τών συχνών αυθαιρεσιών τους καί τών κηρυγμάτων ραγιαδοσύνης, αλλά καί από τήν επίδραση των εχθρικών πρός τόν κλήρο καί τούς ευγενείς, ιδεών τής γαλλικής επαναστάσεως.»
Ο Ρήγας Φεραίος εξέδωσε τό δικό του σύνταγμα, τό οποίο ονόμασε: "Πολιτική Διοίκησις τών κατοίκων τής Ρούμελης (χώρα τών Ρωμιών, Ρούμ-ιλί), τής Μικράς Ασίας, τών Μεσογείων νήσων καί τής Βλαχομπογδανίας". Τό πολίτευμα τής απελευθερωμένης πατρίδας από τόν τυραννικό ζυγό, όπως επανειλημμένα χαρακτήριζε τό οθωμανικό καθεστώς ο Ρήγας, θά είναι δημοκρατικό, μέ κύρια αρχή τήν ανεξιθρησκία. Χριστιανοί καί Μουσουλμάνοι θά απολαμβάνουν τά ίδια δικαιώματα. Όλες οι εξουσίες θά πηγάζουν από τό λαό. Τά σύνορα τής "Νέας Πολιτείας" θά συμπίπτουν μέ τά σύνορα τής Βυζαντινής αυτοκρατορίας καθώς θά περιλαμβάνουν τή χερσόνησο τού Αίμου (Βαλκανική), τά νησιά τού Αιγαίου καί τήν Μικρά Ασία. Όλους τους κατοίκους τους αποκαλεί "απογόνους τών Ελλήνων", όλοι πρέπει νά ξέρουν γράμματα καί ως γλώσσα εγγραφής τών νόμων καθοριζόταν η ελληνική γλώσσα. Ιδιαίτερα τονίζεται η ανάγκη τής διδασκαλίας τών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.
Η απάντησις τού Ρήγα γιά τούς συνεργάτες του ήταν: "Συνεργάτες μου είναι τό Έθνος όλον, όλοι οι Έλληνες πού ποθούν τή λευτεριά..." Ματαίως προσπάθησε νά βάλει τέλος στήν ζωή του. Στις 10 Μαΐου 1798, οι Αυστριακοί παρέδωσαν τούς Ελληνες επαναστάτες στήν "Υψηλή Πύλη". Τούς παρέλαβε ο Καϊμακάμης τού Βελιγραδίου καί από εκεί τούς οδήγησε στόν πύργο Νεμπόιζα (Neboisa), στίς όχθες τού ποταμού Σάβου, παραπόταμου τού Δούναβη. Επειτα από φρικτά βασανιστήρια 45 ημερών, στίς 24 Ιουνίου 1798 ο Ρήγας Βελεστινλής καί οι 7 συνεργάτες του στραγγαλίστηκαν. Τα πτώματά τους οι Τούρκοι τά πέταξαν στόν ποταμό. Λέγεται ότι ο Ρήγας, όντας ρωμαλέος, αντιστάθηκε καί ο δήμιος αναγκάστηκε νά τόν πυροβολήσει.
«Οι Έλληνες δέν ανακατεύονται εις τήν διοίκηση τών άλλων εθνών, αλλά ούτε είναι εις αυτούς αποδεκτό νά ανακατωθούν άλλα έθνη εις τήν δική τους. Οι Έλληνες δέν κάνουν ποτέ ειρήνη μέ έναν εχθρόν, όπου κατακρατεί ελληνικόν τόπον. Οι Έλληνες απαρνούνται καί δέν δίδουν υποδοχήν καί περιποίησην εις τους τυράννους.»
Ρήγας Φεραίος Βελεστινλής
«Ως πότε παλικάρια, νά ζούμε στά στενά,
μονάχοι σα λεοντάρια, σταις ράχαις στά βουνά;
Σπηλιαίς νά κατοικούμε, νά βλέπωμεν κλαδιά,
να φεύγωμ' απ' τόν κόσμον, γιά τήν πικρή σκλαβιά;
Νά χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα καί γονείς,
τους φίλους, τά παιδιά μας, κι όλους τους συγγενείς;
Κάλλιο 'ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι, σκλαβιά καί φυλακή.
Τι σ' ωφελεί αν ζήσεις, καί είσαι στή σκλαβιά;
στοχάσου πώς σέ ψαίνουν, καθ' ώραν στήν φωτιά.
Ελάτε μ' έναν ζήλον, σέ τούτον τόν καιρόν,
να κάμωμεν τόν όρκον, επάνω στόν σταυρόν.
Συμβούλους προκομμένους, μέ πατριωτισμόν
να βάλωμεν εις όλα, νά δίδουν ορισμόν.
Οι νόμοι ναν' ο πρώτος, καί μόνος οδηγός,
και τής πατρίδος ένας, νά γένη αρχηγός.
Γιατί κ' η αναρχία, ομοιάζει τήν σκλαβιά,
να ζούμε σαν θηρία, είν' πλιο σκληρή φωτιά.
Καί τότε μέ τά χέρια, ψηλά στόν ουρανόν
ας πούμ' απ' τήν καρδιά μας, ετούτα στόν Θεόν.
Ν' ανάψωμεν μια φλόγα, σέ όλην τήν Τουρκιά,
νά τρέξ' από τήν Μπόσνα, καί ως τήν Αραπιά.
Ψηλά στά μπαϊράκια, σηκώστε τόν σταυρόν,
και σαν αστροπελέκια, κτυπάτε τόν εχθρόν.
Ποτέ μη στοχασθήτε, πώς είναι δυνατός,
καρδιοκτυπά καί τρέμει, σαν τόν λαγόν κι' αυτός.»
Θούριος Ρήγα
«Οποιος ελεύθερα συλλογάται συλλογάται καλά. Τό ηθικόν σύνορον τής Ελευθερίας είναι τούτο τό ρητόν: Μή κάμης εις τόν άλλον εκείνο οπού δέν θέλεις νά σέ κάμουν.»
Ρήγας Φεραίος Βελεστινλής
«Υπό τήν τυραννίαν τού Οθωμανικού δεσποτισμού κανένας, οποιασδήποτε τάξεως καί θρησκείας, δεν είναι σίγουρος μήτε διά τήν ζωήν του, μήτε διά τήν τιμήν του, μήτε διά τά υποστατικά του.»
Ρήγας Φεραίος Βελεστινλής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου