Τον Μάρτιον τού 1920 ο εν Παρισσίοις τότε Έλλην Πρωθυπουργός , Ελευθ. Βενιζέλος, εξασφαλίσας την συναίνεσιν των ισχυρών, διέτασσε τηλεγραφικώς τον εν Σμύρνη αρχιστράτηγον Παρασκευόπουλον. “Να καταρτισθή η στρατιά δια την κατάληψιν τής Θράκης, τής όποίας ή διοίκησις να ανατέθη εις τον αντιστράτηγον Εμμ. Ζυμβρακάκην, παρά τω όποιω να τοποθετηθή ως επιτελάρχης εις των δύο συνταγματαρχών Καλογερά ή Σαρρηγιάννη. . Ή διαταγή διεβιβάσθη εις τον εν Θεσσαλονίκη αντιστράτηγον Εμμ. Ζυμβρακάκην, απαντήσαντα το πρώτον ως έξής: “Υπηρετούντα παρ. εμοί επιτελάρχην θεωρώ κατάλληλον, έκτός αν η υπηρεσία προτιμά τον συνταγματάρχην Καλογεράν”. “Εν συνεχεία την επομένην εζήτησε τηλεγραφικώς : “να τοποθετηθή ως επιτελάρχης στρατιάς Θράκης ο συνταγματάρχης Καλογεράς”.
Ούτω τοποθετηθείς ως επιτελάρχης τής Στρατιάς Θράκης εθεώρησα σκόπιμον να μεταβώ εκ Σμύρνης, ένθα διετέλουν ως υπαρχηγός τού Γεν. Επιτελείου, εις Κωνσταντινούπολιν, ίνα εντοπισθώ εις τας απόψεις και αντιλήψεις τού εκεί αρχηγού των Συμμαχικών Στρατευμάτων Γάλλου στρατηγού D’Espray, τοσούτω μάλλον, καθόσον Γαλλικά ήδη στρατεύματα κατείχον την Δυτικήν Θράκην. “Εφοδιασθείς δι. επιστολής του αρχιστρατήγου Παρασκευοπούλου μετέβην εις Κωνσταντινούπολιν, όπου ο αρχηγός τής εκεί Ελληνικής στρατ. αποστολής στρατηγός Κατεχάκης με παρουσίασεν εις τον Γάλλον στρατηγόν, εις ον ενεχείρισα την επιστολήν τού ημετέρου αρχιστρατήγου, και μεθ” ού συνωμίλησα σχετικώς ως επιτελάρχης τής Στρατιάς Θράκης και έλαβα τάς οδηγίας του. Ούτω εφωδιασμένος μετέβην εις Θεασαλονίκην και παρουσιάσθην εις την Διοίκησιν τής Στρατιάς.
Δεν θα αναφέρω τάς συντόνους προσπαθείας και τους κόπους, οι οποίοι κατεβλήθησαν δια την κατάρτισιν τής Στρατιάς. Ήτο τότε ή εποχή, καθ” ην η έντασης τής προσπαθείας παρηκολουθείτο αγρύπνως από τον εμπνέοντα τούς πάντας και τα πάντα Αρχηγόν τού Ελληνικού Έθνους. Η στρατιά εν τέλει απετελέσθη: Εκ τής ΙΧ Μεραρχίας υπό τον στρατηγόν Λεοναρδόπουλον, εδρευούσης εις το κατηλειμμένον τρίγωνον τής Δυτικής Θράκης εν Ξάνθη, εκ τής Μεραρχίας Σερρών υπό τον στρατηγόν Παμίκον Ζυμβρακάκην τής εδρευούσης εις την κοιλάδα τού Νέστου, εκ τής νεοσχηματισθείσης Μεραρχίας Ξάνθης υπό τον στρατηγόν Κ. Μαζαράκην και εκ των μη μεραρχιακών σωμάτων. .Εκτός τούτων ή ΧΙV Μεραρχία υπαγομένη εις την Στρατιάν Θράκης εχρησιμοποιείτο δια την προκάλυψιν από της λίμνης Πρέσπας μέχρι τού Νέστου.
Καθ” ον χρόνον δι” εντατικών προσπαθειών παρεσκευάζετο ή Στρατιά Θράκης, έφθανον μέχρις ελήφθη εις την στρατιάν το εξής κρυπτογράφημα του Χ. Βαμβακά. “Περιήλθεν εις γνώσιν μου απόσπασμα διαταγής Γάλλου , στρατηγού έχον ούτω:
“Γαλλικά στρατεύματα έπ” ουδένι λόγω να εμπλακούν μετά των Τουρκικών στρατευμάτων προς ύποστήριξιν των Ελληνικών οφείλουν δε την 15ην ώραν τής 15ης Μαϊου να διαβούν την γραμμήν “Έβρου.”
Τα σχέδια τού Γάλλου στρατηγού ήτο φυσικόν να μάς εμβάλουν εις ζωηράν ανησυχίαν, διότι ήτο ανθρωπίνως αδύνατον μέχρι τής προρρηθείσης ώρας να είχομεν καταλάβη ολόκληρον την Δυτικήν Θράκην. Απεστάλη αμεσως είς τον Χαρ. Βαμβακάν τηλεγραφική παρακλησις να παρουσιασθή αμέσως εις τον Γάλλον στρατηγόν εκ μέρους της στρατιάς ημών και να ότι “τα Τουρκικά στρατεύματα ήτο αδύνατον να προσβάλουν τας Γαλλικάς στρατιωτικάς δυνάμεις, καθ” ον χρόνον κρίνεται ή τύχη τής χώρας αυτών. “Επομένως, μόνον εάν θέλωσι να δυσχεράνωσι την θέσιν των Ελληνικών στρατευμάτων, θα σπεύσωσι τα Γαλλικά στρατεύματα να διαβώσι τον “Έβρον το απόγευμα τής 15ης Μαΐου, εν πάση περιπτώσει ο Ελληνικός στρατός αποφασισμένος να εκτελέση την εκ Παρισίων διαταγήν τού Πρωθυπουργού κ. Βενιζέλου και αδυνατών εξάλλου να καταλάβη την Δυτικήν Θράκην μέχρι τής ορισθείσης ώρας ελπίζει και υπολογίζει επί την ενίσχυσιν αϊτού εκ μέρους των συμμαχικών Γαλλικών στρατευμάτων.” Ταυτοχρόνως επεζήτησα να επικοινωνήσω τηλεφωνικώς μετά τού εις Αθήνας επανελθόντος Πρωθυπουργού Βενιζέλου, εις τον οποίον πράγματι, διαμένοντα εις Κηφισσιάν, ανεκοίνωσα τα διατρέχοντα παρακαλέσας να αποστείλη εντόνον τηλεγράφημα εις τον στρατηγόν Σαρπύ.
Ολίγον όμως ύστερον ελήφθη παρά τού Χαρ. Βαμβακά το έξής τηλεγράφημα : “Στρατηγός Σαρπύ υπεσχέθη Γαλλικά στρατεύματα παραμείνουν και παραδώσουν έδαφος Δ. Θράκης εις “Ελληνικά στρατεύματα και είτα θα αποσυρθούν πέραν τού Έβρου”. Διετάχθη αμέσως αξιωματικός τού Επιτελείου να μεταβή εις το τηλεγραφείον και να σταματήση τό διαβιβασθησόμενον προς τον στρατηγόν Σαρπύ τηλεγράφημα τού Βενιζέλου και ταυτοχρόνως ανεκοίνωσα εις αυτόν την μεταστροφήν των αποφάσεων τού Γαλλικού στρατηγείου.
Την 14ην Μαΐου ήρξατο η κατάληψις της δυτικής Θράκης. Η ΙΧ Μεραρχία μετεφέρθη σιδηροδρομικώς συγκεντρωθείσα μέχρι τής εσπέρας τής 15ης εις Καραγάτς- Κούλελι Μπουργάς (Πύθιον), Μεραρχία Σερρών μετά των μη Μεραρχιακών σωμάτων δια πεζοπορίας εντός τής 14ης κατέλαβε τας προς Βουλγαρίαν διαβάσεις εισελθούσα εις , Κομοτηνήν, η δε υπό τού κ. Μαζαράκη Μεραρχία Ξάνθης, μεθ” ής και το στρατηγείον Στρατιάς Θράκης, ανεχώρησεν εκ Θεσσαλονίκης θαλασσίως και ηπεβιβάσθη εις Αλεξανδρούπολιν. Ούτως ή κατάληψις συνετελέσθη εντός δυο ήμερών εν πλήρει τάξει, τα δε Γαλλικά στρατεύματα, παρέμειναν πράγματι και παρέδωκαν το έδαφος εις τα ημέτερα τοιαύτα.
Και γεννάται κατόπιν των ανωτέρω φυσικώς το ερώτημα πώς αίφνης μετεστράφησαν αι αντιλήψεις τού Γαλλικού στρατηγείου και πώς εξουδετερώθησαν αι ευχαί και αι επιδιώξεις των Γάλλων αξιωματικών περί Γαλλικού προτεκτοράτου εν τη Δυτική Θράκη, περί αυτονομίας αυτής, περί δημιουργίας δυσχερειών εις τα “Ελληνικά στρατεύματα. Διότι αι πληροφορίαι αύται δεν ήσαν εσφαλμέναι , ουδέ απλώς των τριόδων φήμαι. Προήρχοντο εξ επίσημων πηγών, εκ διαταγών τού Γαλλικού στρατηγείου, εξ επίσημων ανακοινώσεων ανωτέρων Γάλλων αξιωματικών, εξεδηλώνοντο δε αι δυσμενείς δι” ημάς επιδιώξεις δι” ωρισμένας πράξεις και ενεργείας προς πραγμάτωσίν των. Και εν τούτοις , αι Ελληνικαί βλέψεις ανετράπησαν και επραγματοποιήθησαν, διότι νους προορατικός και διαυγής ο διευθύνων τότε τας τύχας τής “Ελλάδος, διησθάνετο και διηρεύνα εκ των πρότερων όλα τα ενδεχόμενα εις τας Ελληνικάς επιδιώξεις εμπόδια και εξησφάλιζε και κατοχύρωνε την επιτυχίαν των Ελληνικών ζητημάτων δι” ανειλημμένων υποχρεώσεων τιμής εκ μέρους των Μεγάλων τής Ελλάδος σύμμαχων.
“Η προς κατάληψιν τής Δυτικής Θράκης διαταγή τού Βενιζέλου ήτο προσυπογεγραμμένη υπό τού σιδηρού Πρωθυπουργού τής Γαλλικής Δημοκρατίας Κλεμανσώ, προ και μόνον τού ονόματος τού οποίου ετρομοκρατούντο και περιεστέλλοντο όλαι και αι μάλλον πείσμονες κατά των “Ελληνικών συμφερόντων αντιδράσεις των παρ εκάστω εν Ανατολή Γαλλικώ στρατιωτικώ συγκροτήματι προσκολλημένων λεβαντίνων παραγόντων. Η δι” απλού υπαινιγμού υπομνησθείσα δια τού τηλεγραφήματος τής ημετέρας στρατιάς εις το Γαλλ. στρατηγείον συμμαχική υποχρέωσης, ην διεδήλου δια τής προσυπογραφής του εις την περί καταλήψεως τής Δ.Θράκης διαταγήν ο Κλεμανσώ, ήρκεσε να απαλλάξη τον έντιμον στρατηγόν Σαρπύ από κάθε μισελλινικήν επήρειαν των περί αυτόν Λεβαντίνων και νά τον υποχρέωση όχι μόνον να ευχεράνη, άλλά και να υποβοήθηση δι” όλων των δυνάμεων την κατάληψιν τού κατεχόμενου παρ αυτού τμήματος τής Θράκης υπό τού “Ελληνικού στρατού. Ούτως εκαλλιέργει και εχειρίζετο τότε ο μεγαλονούς Κυβερνήτης τής “Ελλάδος τους συμμαχικούς δεσμούς τής μικράς του χώρας μετά των μεγάλων δυνάμεων, ούτως ώστε πρώτοι οι σύμμαχοι να φέρονται αποφασίζοντες το μεγάλωμα τής “Ελλάδος και επομένως, αναλαμβάνοντες ύστερον την δι” όλου τού ηθικού και στρατιωτικού των όγκου επιβολήν των εθνικών αυτής διεκδικήσεων. Δεν ήσαν τα συμφέροντα μόνα, ως κατά κόρον επαναλαμβάνουσι τίνες, πού υπεχρέωναν τας Μεγάλας δυνάμεις να ενισχύωσι τας “Ελληνικάς επιδιώξεις, άλλ” ήσαν και οι συμμαχικοί δεσμοί, του οποίου εσφυρηλάτει αρραγώς και εξεμεταλλεύετο προς το συμφέρον τής Ελλάδος η μεγαλοφυΐα του μέχρι τού μοιραίου Νοεμβρίου τού Ι920 Πρωθυπουργού της…
Ευθύς μετά την κατάληψιν τής Δ. Θράκης επεδόθημεν μετά δραστηριότητος εις την παγίωσιν τής κατοχής αυτής και εις την προπαρασκευήν της κατάληψιν τής Ανατολικής Θράκης όταν διετασσόμεθα προς τούτο . Κατά τας πληροφορίες μας παρεσκευάζετο αντίστασις τού εν Ανατολική Θράκη Τουρκικού στρατού υπό τον Τζαφέρ Ταγιάρ, διαθέτοντος τάς Μεραρχίας Αδριανουπόλεως, Κεσσάνης και Ραιδεστού, συγκεντρώσας εν συνόλω διπλασίαν δύναμην πεζικού και τριπλασίαν πυροβολικού εκείνης , ην διέθετε ο ημέτερος στρατός.
Τον Ιούνιο ο εν Μικρασία Ελληνικός στρατός επιτεθείς κατά τού εχθρού διεσκόρπισεν εντός ολίγων ήμερών τα Κεμαλικά συγκροτήματα και κατέλαβε το Ουσάκ και την Προύσαν. Μετά την διάλυσιν των Τουρκικών Στρατευμάτων απεφασίσθη, όπως ή Στρατιά Θράκης ενισχυθή υπό μίας Μεραρχίας τής εν Μικρασία Στρατιάς.
Δια τον τρόπον τής χρησιμοποιήσεως τής Μεραρχίας ταύτης προέκυψε σοβαρά διαφωνία μεταξύ τού Γενικού Στρατηγείου και τής Στρατιάς Θράκης, Το Γενικόν Στρατηγείον επέμεινε να αποβιβασθή ή Μεραρχία αύτη εις Ραιδεστόν, εν ώ αντιθέτως ή στρατιά Θράκης υπεστήριζε να τεθή εις την διάθεσίν της και να δράση από κοινού μετά των άλλων Μεραρχιών κατά το εκπονηθέν σχέδιον. Και υπεστήριξε την άποψιν ταύτη κυρίως διότι: α) ο Τουρκικός στρατός κατέχων κεντρικήν θέσιν θα ηδύνατο να προσβάλη κεχωρισμένως τάς Ελληνικάς δυνάμεις έχων απόλυτον υπέροχην δυνάμεων απέναντι εκάστης τούτων και β) εάν τυχόν ο Τουρκικός στρατός έσπευδε προς υποχώρησιν θα ηδύνατο να διαφύγη προς βορράν προς Βουλγαρίαν. “Η Στρατιά Θράκης είχεν εκπόνηση το εξής σχέδιον : Η ΙΧ Μεραρχία, πλην ενός συντάγματος, θα εκρατεί το Κουλελί-Μπουργάς και κατά την Χ ημέρα, (ή Χ ήμέρα ήτο εν τω σχεδίω η ημέρα ενάρξεως των επιχειρήσεων) το πυροβολικόν αυτής, το πεδινόν πυροβολικόν και το βαρύ πυροβολικόν τής Στρατιάς θα εβομβάρδιζε τα απέναντι τού ποταμού Έβρου Όζουν-Κιουπρού (Μακρά Γέφυρα) εχθρικά στρατεύματα. Το έτερον Σύνταγμα τής Μεραρχίας ταύτης και μια πεδινή Μοίρα θα εκράτουν το Καραγάτς απέναντι των εν Αδριανουπόλει Τουρκικών στρατευμάτων. Την νύκτα προς την Χ ημέρα μία Μεραρχία και εν σύνταγμα ιππικού θα διέβαινε τον ποταμόν Έβρον δια λεμβοπήκτου γέφυρας περί τα 15 χιλιόμετρα νοτίως του Σουφλί. Καθ” όλην την Χ ημέρα το ιππικό και η Μεραρχία θα ήρχοντο εις επαφή και θα προσέβαλον τα εις Ούζουν Κιουπρού Τουρκικά στρατεύματα με προσπάθεια κυκλώστως αυτών. Κατά την νύκτα μετά την Χ ημέραν ήθελεν η Στρατιά να διαθέση την εκ Μικρασίας Μεραρχίαν, όπως διέλθη τον ποταμόν Έβρον ευθύς βορείως τού Κουλελί Μπουργάς και άμα τη χαραυγή τής επομένης της Χ ημέρας όλαι αι “Ελληνικαί δυνάμεις θα προσέβαλον-τον εχθρόν εις Ούζούν Κιουπρού και αφ” ού συνέτριβον αυτόν θα επεδίωκον την εκκαθάρισιν τής , Ανατολικής Θράκης και την κατασύντριψιν των εχθρικών δυνάμεων, χωρίς αύται να δυνηθούν να διαφύγουν προς Βουλγαρίαν, προς τα σύνορα τής όποίας απησχολείτο ολοκλήρως δια την προκάλυψιν ή Μεραρχία Σερρών από Έβρου μέχρι Νέστου. Το Γενικόν Στρατηγείον εν τούτοις επέμεινεν εις την γνώμη του. Η αντίθεσις γνωμών ετέθη υπ” όψιν τού εν Παρισσίοις Πρωθυπουργού, όστις, καίτοι ενέκρινεν απολύτως το σχέδιον τής Στρατιάς απεφάνθη ότι δια λόγους πειθαρχικής τάξεως δεν δύναται να επέμβη παρά τω Γεν. Στρατηγείω.
Ούτος εχόντων των πραγμάτων ,άμα τη λήψη της διαταγής δια την κατάληψιν της Ανατ. Θράκης η Στρατιά Θράκης απεφάσισε ,χωρίς να μεταβάλη το σχέδιον των επιχειρήσεων, να διαθέση, αντί τής ελπιζομένης εκ Μικράς Ασίας Μεραρχίας, εν των συνταγμάτων τής ΙΧ Μεραρχίας, όπως διαβή τον Ποταμόν Έβρον βορείως τού Κουλελί Μπουργάς.
Το σημείον τής πήξεως τού ποταμού Έβρου είχα εκλέξη νοτίως τού Σουφλί και το είχον γνωρίση μόνον εις τον λοχαγόν τού επιτελείου Βύρωνα Καραπαναγιώτην, τέως Υπουργόν των Εσωτερικών. Η Μεραρχία Ξάνθης ή προοριζομένη να διαβή νύκτωρ τον ποταμόν ήτο κατηυλισμένη περί τα 15 χιλ. εκ τού σημείου ζεύξεως τού ποταμού, ωσαύτως το σύνταγμα ιππικού κατηυλίζετο παρά το Μπιντικλί εγγύς τού σημείου διαβάσεως. Αι λέμβοι ήσαν φορτωμέναι επί συρμού εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν Φερετζίκ.
Την πρωίαν τής 7ης “Ιουλίου, ημέραν Παρασκευήν, υπέβαλα εις τον Διοικητήν Στρατιάς διαταγήν προς τάς υπ” αυτήν μονάδας ότι ή ήμέρα Χ τού σχεδίου είναι ή αύριον Σάββατον και συνάμα εισηγήθην εις αυτόν την υπογραφήν και αποστολήν τού έξής τηλεγραφήματος: “Πρωθυπουργόν Βενιζέλον-Αρχιστράτηγον Παρασκευόπουλον. Απόψε άρχονται αι κύριαι επιχειρήσεις στοπ Προβλέπεται Κυριακήν κατασύντριψις εχθρικών δυνάμεων Ουζούν Κιουπρού και Τετάρτη Κατάληψις Αδριανουπόλεως.” Παρευρίσκετο εις το γραφείον τού Διοικητού την στιγμήν εκείνη ο αείμνηστος Βασιλεύς Αλέξανδρος. Ό Διοικητής εδίστασε το πρώτον να υπογράψη το τηλεγράφημα, άλλά κατόπιν επίμονης μου ενισχυομένης εκ τής πεποιθήσεως ότι αι προπαρασκευαί μας υπέσχοντο αναμφισβητήτως την ραγδαίαν επιτυχίαν μας, το υπέγραψε. Ό Βασιλεύς Αλέξανδρος παρηκολούθη την σκηνήν προφανώς συγκεκινημένος.
Μόλις επήλθε το σκότος το Στρατηγείον τής Στρατιάς μετά τού Βασιλέως Αλέξανδρου ανεχώρησε σιδηροδρομικώς δια Διδυμότειχον, όπερ προωρίζετο υπό τού σχεδίου επιχειρήσεων ως σταθμός Διοικήσεως. Διερχόμενοι παρά το σημείον Πήξεως Της γέφυρας τού ποταμού, περί την 22αν ώραν, εβεβωαιώθημεν ότι ή γέφυρα είχε σχεδόν πηχθή και τα προοριζόμενα προς διάβασιν στρατεύματα είχον συγκενρωθή.
Περί το μεσονύκτιον εφθάσαμεν εις Διδυμότειχον και, βεβαιωθείς ότι τα τού σταθμού Διοικήσεώς είχον καλώς, απεσύρθην εις τινά Ισραηλητικήν οικίαν , ορισθείσαν ως κατάλυμά μου. “Αλλά ευθύς μετ” ολίγον ήκουσα σφοδρότατον κανονιοβολισμόν προς την διεύθυνσιν Κουλελί Μπουργάς και, επειδή τούτο δεν ποοεβλέπετο υπό τού σχεδίου επιχειρήσεων, επείσθην αμέσως ότι προήρχετο εκ μέρους των Τούρκων, οίτινες, προφανώς, μόλις αντελήφθησαν τηλεφωνικώς την διάβασιν τού ποταμού υπό των Ελληνικών στρατευμάτων, απεφάσισαν να υποχωρήσωσι και εκ τούτου ο βομβαρδισμός. Ζητήσας αμέσως τον λοχαγόν Καραπαναγιώτην εσπεύσαμεν δι” αυτοκινήτου και άμα τη χαραυγή εφθάσαμεν εις το πρατήριον της ΙΧ Μεραρχίας ,όπου συνηντήσαμεν τον στρατηγόν Λεοναρδόπουλον μετά τού Επιτελείου του. Ό βομβαρδισμός εξηκολούθη, άλλ” ασθενέστερος. Ο στρατηγός εις σχετικήν ερώτησίν μου μού εξέθηκε την κατάστασιν, χωρίς να έχη διαμορφώση σαφή γνώμη περί τής αίτίας τού βομβαρδισμού. Τού εξέθηκα τότε την γνώμην μου ότι οι Τούρκοι αντιληφθέντες την διάβασιν των Ελληνικών στρατευμάτων υποχωρούν και του υπέδειξα την ανάγκην να σπεύση ή ΙΧ Μεραρχία να διαβή τον ποταμόν και να προσβάλη τον υποχωρούντα εχθρόν. Οσοδήποτε και αν επέμεινα εις τούτο τονίζων ότι ο παρερχόμενος χρόνος είναι πολύτιμος, ότι ούτω ο εχθρός κερδίζει χρόνον και απομακρύνεται, ότι ο Διοικητής της Στρατιάς επί τη αναφορά μου πάντως θα υπέγραφε την διαταγήν τής προελάσεως, ο στρατηγός Λεοναρδόπουλος δεν επείσθη δηλώσας ότι προς τούτο είναι ανάγκη έγγράφου διαταγής τής Στρατιάς. «Έσπευσα αμέσως να επανέλθω εις Διδυμότειχον και συναντήσας τον Διοικητήν της Στρατιάς αναμένοντα εις την πλατείαν μετά του Βασιλέως , Αλεξάνδρου τού ανέφερα την κατάστασιν και ο Διοικητής αμέσως συμφωνήσας προς τάς αντιλήψεις μου εξέδωσε διαταγήν διαβιβασθείσαν εις την ΙΧ Μεραρχίαν τηλεφωνικώς, ταυτοχρόνως δε δευτέρα διαταγή εστάλη δι” αεροπλάνου προς Την Μεραρχίαν Ξάνθης να σπεύση άνευ απωλείας χρόνου δι” αναγνωρίσεις και αναπτύξεις, διότι ο εχθρός υποχωρεί.
“Η Μεραρχία Ξάνθης πράγματι άμα τη λήψει τής διαταγής εξετέλεσε κατά την ημέραν ταύτην υπό το σφοδρότατον κυνικόν καύμα τού “Ιουλίου πορείαν 43 χιλιομέτρων. Η ΙΧ Μεραρχία διέβη την γέφυραν, αλλά δεν ηδυνήθη να συνάντηση τον εχθρόν, όστις κερδίσας χρόνον υπεχώρησε μακράν.
Το εσπέρας τού Σαββάτου το εις Καραγάτς ευζωνικόν Σύνταγμα παρασυρθέν υπό υποχωρούντων τουρκικών φυλακίων ενέπεσεν εις ενέδραν εχθρικών τμημάτων παρά την γέφυραν “Αδριανουπόλεως τού ποταμού Έβρου και απώλεσε έκτός μάχης περί τούς εξήκοντα και νεκρόν τον λοχαγόν Διαμάντην, το όνομα τού Οποίου έλαβεν ή γέφυρα , Αδριανουπόλεως. Ήσαν αι μόναι απώλειαι , τάς Οποίας υπέστη ή Στρατιά Θράκης.
Τα Τουρκικά στρατεύματα εξεκένωσεν προ τής πανταχόθεν πιέσεως την Αδριανούπολιν και εσπευσμένως υπεχώρουν προς την Βουλγαρίαν, την Κυριακήν δε το Ευζωνικόν σύνταγμα εισήλθεν εις , Αδριανούπολιν.
Η επίσημος και πανηγυρική είσοδος των Ελληνικών στρατευμάτων εις Αδριανούπολιν έλαβεν χώραν την Δευτέραν. Παρέτυχον και εις την είσοδον τού στρατού μας με επικεφαλής τον Διάδοχον Κωνσταντίνον εις , Ιωάννινα, άλλ” ή είσοδος εις Αδριανούπολιν με επικεφαλής τον Βασιλέα Αλέξανδρον μου προυξένησε συγκίνησιν ανωτέραν πάσης περιγραφής .Ο εμπνευσμένος λόγος του Μητροπολίτου Πολυκάρπου κατά την εν τω Μητροπολιτικώ ναώ τελεσθείσαν δοξολογίαν υπήρξε μνημειώδης και εσκόρπισε ρίγη συγκινήσεως.
Την μεσημβρίαν ο Βασιλεύς παρέθηκεν εις το Δημαρχείον πρόγευμα . Εκαθήμην αριστερά αυτού. Ή νεανική και ωραία μορφή του Αλεξάνδρου ηκτινοβόλει από χαράν δεν έπαυε επιδαψιλεύων εις πάντας περιποιήσεις, Στραφείς εις εμέ προς στιγμήν. “ξέρεις, μου λέγει, Καλογερά, θα σε κόψωμε μέσα , έπεσες στας προβλέψεις σου δύο μέρας έξω”. Ενεθυμήθην ότι ήτο παρών ότε εισηγούμην εις τον Στρατηγόν μου το τηλεγράφημα, δια τού όποίου προέβλεπα ως ημέραν καταλήψεως τής Αδριανουπόλεως την Τετάρτην και τω απήντησα: “δεν έχω αντίρρησιν Μεγαλειότατε, οπωσδήποτε εύχομαι έτσι πάντα να πέφτω έξω”
Η προέλασις των Ελλ. στρατευμάτων δια την κατάληψιν τής , Ανατολικής Θράκης μέχρι τής Μαύρης θαλάσσης και ή πλήρης εκκαθάρισης τής καταληφθείσης χώρας εξηκολούθη εντατικώς, Συνελήφθησαν πολλοί αιχμάλωτοι, μεταξύ των οποίων και ο Διοικητής των Τουρκικών στρατευμάτων Ταγιάρ. Ο εν Παρισίοις Πρωθυπουργός Βενιζέλος λαβών γνώσιν τούτου δια τηλεγραφικής μας αναφοράς διέταξεν αμέσως να μετενεχθή ο αιχμάλωτος Τούρκος στρατηγός εις Αθήνας και να τύχη περιποιήσεων αναλόγων τού βαθμού του, τού θ” όπερ προυξένησε γενικώς εξαιρετικήν εντύπωσιν. Αλλά ακόμη περισσοτέραν εντύπωσιν ενεποίησεν εις τούς παρακολουθούντας τον στρατόν μας Ευρωπαίους δημοσιογράφους ή ανεπίληπτος συμπεριφορά προς τούς Τούρκους κατοίκους τής Θράκης των , Ελλήνων στρατιωτών. Η τιμή, ή ζωή, ή περιουσία αυτών, ήτο μέχρι σχολαστικότητος σεβαστή από τους στρατιώτας μας. Δεν ήσαν τόσον αι αυστηαί διαταγαί τού στρατηγείου όσον ή έμφυτος εις τον Έλληνα λεπτότης και ευγένεια και ή εις μέγιστων βαθμόν αναπτυσομένη φιλοτιμία του, ή όποία τού υπηγόρευσε την καλήν προς τους κατακτηθέντας πληθυσμούς συμπεριφοράν. Τόσον δε εγοητεύθη εκ τής συμπεριφοράς τού Έλληνος στρατιώτου ο εκ των ξένων παλαίμαχος δημοσιογράφος ανταποκριτής τού “Μόρνιγκ Πόστ” ώστε εις μίαν των συναντήσεών μας μού είπε επί λέξει: “Κύριε Έπιτελάρχα, εις το όνομά σας συγχαίρω τον Ελληνικόν στρατόν όχι τόσον δια τα σοφά σχέδια των επιχειρήσεων ,όσον δια την συμπεριφοράν του. “Από τού Νέστου μέχρι τής Μαύρης Θαλάσσης ουδεμία εσημειώθη παρεκτροπή, κάθε στρατιώτης ενόμιζεν ότι περιφέρει επί των ώμων του την Ελλάδα δίδουσαν εξετάσεις καλής συμπεριφοράς ενώπιον τού πεπολιτισμένου κόσμου. Ούτε μία κότα, ούτε ένα αυγό εκλάπη, ουδέ ένας καν στρατιώτης όχι μόνον να θίξη, άλλά και να ατενίσει μίαν Τουρκάλαν. Εύγε…εύγε…”
Αυτός ήταν ο στρατός, τον όποίον εμόρφωσε και οργάνωσε ή Στρατιά Θράκης και δια τού όποίου ή Ελλάς έγραψε μίαν από τάς ωραιότερας και λαμπροτέρας σελίδας τής ένδόξου ιστορίας της. Ευγνωμοσύνη αιωνία ας οφείλεται εις τον εκλιπόντα ευπατρίδην Στρατηγόν Εμμ. Ζυμβρακάκην, τού oποίου τήν υπογραφήν φέρωσιν αι εμπνευσμέναι διαταγαί αίτινες εμόρφωσαν την Στρατιάν εκείνην και τιμή εις πάντας τους συνεργάτας μας τους επιμεληθέντας ολοψύχως δια την εκτέλεσιν τόσον των στρατιωτικών σχεδίων, όσον και των συστάσεων και υποδείξεων καλής συμπεριφοράς του στρατού μας προς τον Θρακικόν πληθυσμόν ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος.
Ελαχίστας απωλείας εστοίχισεν εις την Στρατιάν ή κατάληψις τής “Ανατ. Θράκης. Εφηρμόσθη κατά γράμμα ή αρχή τής πσοσπαθείας τού να έπεσχωνται τα οριστικά αποτελέσματα και ή μείζών απόδοσις, χωρίς ο στρατός να υποβάλλεται εις ανωφελείς κόπους και πολλάς απωλείας. Κατά την κατάρτισιν των σχεδίων επιχειρήσεων ως υπεύθυνος επιτελάρχης τής Στρατιάς ήμουν απολύτως προσηλωμένος εις την αρχήν ταύτην. Ούτως όταν ο Διοικητής τής ΙΧ Μεραρχίας υπέβαλε μετά την λήξιν των επιχειρήσεων έκθεσιν των πεπραγμένων και αφηγούμενος τα συμβάντα εν Καραγάτς και τάς, ως είπομεν, απωλείας τού ευζωνικού συντάγματος ετόνιζεν ότι “δια μίαν ακόμη φοράν ανεφάνη ή ορμή τού Έλληνος στρατιώτου . .”» εισηγήθην εις τον Διοικητήν τής Στρατιάς αμέσως διαταγήν, εις ην μεταξύ άλλων ετονίζοντο ταύτα. “ . . Είναι γνωστή ή ορμή του Έλληνος στρατιώτου και δεν υπήρχε ανάγκη να επέλθουν τόσον ανωφελείς απώλειαι, πρέπει δε να σημειωθεί ότι αν οι ηγήτορες δικαιούνται να επιβάλλωσι θυσίας προς παραγωγήν ενός έργου, δεν πρέπει εν τούτοις να επιβάλλωσι πεσισσοτέρας των όσων απαιτούνται, είναι δε αυτόχρημα εγκληματικόν να επιβάλλουν θυσίας εκεί ένθα δεν είναι αύται ποσώς απαραίτητοι.”-’Απολύτως συμφωνήσας ο Διοικητής τής Στρατιάς υπέγραψε την διαταγήν ταύτην. Εις απαντητικήν του αναφοράν ο διοικητής τής ΙΧ Μεραρχίας παραπονούμενος εζήτησε να παραπεμφθή εις στσατοδικείον.
Και εδόθη ούτω και αύθις ή άφοομή εις το Επιτελείον τής Στρατιάς να τονίσει την ανάγκην του απολύτου σεβασμού προς την αρχήν τής φειδούς εις θυσίας ανωφελείς και απεστάλη εκ μέρους τής Στρατιάς ή έξής απάντησις: “Δια τής διαταγής μου ηννόουν τούτο ότι ηδύνατο να επιβληθώσι θυσίαι τινές προς εξακρίβωσιν τής πλήρους υποχωρήσεως τού εχθρού και τού δυνατού τής άμέσου καταλήψεως τής , Αδριανουπόλεως. άλλ” έπρεπε να γίνουν αι αναγκαίαι προβλέψεις να μη παρασυρθούν τα τμήμα τα εις ενέδραν και να υποστούν τάς όσας υπέστησαν απωλείας , επομένως ή Στρατιά δεν έχει την γνώμην ότι ενδείκνυται, η παραπομπή σας εις στρατοδικείον, τού θ” όπερ άλλως θα έπραττεν αφ” εαυτής εάν εν πάση περιπτώσει επιμένετε δύνασθε να επανέλθετε και θα παραπεμφθήτε εις στρατοδικείον.” Ο Διοικητής τής ΙΧ Μεραρχίας δεν επανήλθε.
Οπωσδήποτε δύναται, γενικώς να λεχθεί ότι αι προς κατάληψιν τής Θράκης επιχειρήσεις έληξαν άνευ σχεδόν σοβαρών απωλειών. Είναι δε τούτo εν” εκ των περιφάνων κατορθωμάτων , εξ” όσων πλείστα έχει αποδείξει ο Ελληνικός στρατός κατά την εμπόλεμον περίοδον , όταν και ότε ωδηγείτο υπό ηγετών τους οποίους ενέπνεε η νεωτέρα στρατιωτική επιστήμη , τα εκ του μεγάλου πολέμου διδάγματα , αλλά και ο πόνος και η στοργή προς τον Έλληνα στρατιώτην , μετά του οποίου συνεμερίζοντο πάσαν κακοπάθειαν και του οποίου δεν έπαυον να καθιστώσιν τον εν στρατοπέδω βίον όσον το δυνατόν ολιγότερον επαχθή.
ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ
GREEKALERT
https://www.greekalert.com/2014/05/blog-post_4562.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου