Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΣΤΙΣ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 : ΕΓΚΛΗΜΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΑΣ, ΧΩΡΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Του Ιωάννη Κ. Μπουγά

[Η χρονολογική εξέλιξη των γεγονότων, οι διαταγές του Γερμανού στρατηγού στρατιωτικού διοικητή Πελοποννήσου, και η αλλαγή δράσης των Γερμανών αξιωματικών διοικητών επί μέρους τομέων, σαφώς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μαζική δολοφονία στα Καλάβρυτα και στα άλλα χωριά της επαρχίας, αποφασίσθηκε μετά την δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων από τον ΕΛΑΣ στις 7 Δεκεμβρίου 1943. Στην Τραγωδία των Καλαβρύτων δεν συμμετείχαν οργανωμένοι Έλληνες από μονάδες Ταγμάτων Ασφαλείας. Οι ισχυρισμοί περι συμμετοχής είναι προπαγάνδα και δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική πραγματικότητα].

Τα γεγονότα που κατέληξαν στη μαζική δολοφονία εκατοντάδων Καλαβρυτινών και κατοίκων χωριών της Επαρχίας Καλαβρύτων, την καταστροφή 3 ιστορικών Μονών, δεκάδων οικισμών και τη λεηλασία και εμπρησμό τουλάχιστον 1000 οικιών, ξεκίνησαν στις 16-17 Οκτωβρίου 1943. Ένα Γερμανικό απόσπασμα 97 ανδρών υπό τον λοχαγό Otto Hans Schober που ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου από το Αίγιο, έπεσε σε ενέδρα του ΕΛΑΣ μεταξύ Κερπινής και Ρωγών. Την επομένη, 17 Οκτωβρίου, ο λοχαγός και 81 στρατιώτες, μεταξύ των οποίων ήταν και 4 βαριά τραυματίες, παραδόθηκαν. Στη μάχη είχαν σκοτωθεί 4 Γερμανοί και 11 είχαν διαφύγει. Ο ένας τραυματίας έμεινε στο σπίτι του ιατρού της Κερπινής και επέζησε.

Οι άνδρες του ΕΛΑΣ οδήγησαν τους 81 αιχμαλώτους στα Καλάβρυτα όπου έμειναν μιά νύχτα. Την επομένη, αφού άφησαν τους 3 τραυματίες στο εκεί πρόχειρο νοσοκομείο του ΕΛΑΣ, πήγαν τους υπόλοιπους 78 στο χωριό Μαζέϊκα, όπου κρατήθηκαν μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου 1943.

Τους 3 τραυματίες, τους πήραν άνδρες της ΟΠΛΑ Καλαβρύτων και τους πήγαν έξω από την πόλη, όπου τους βασάνισαν και στο τέλος τους δολοφόνησαν «με κτυπήματα στο κεφάλι με αμβλύ όργανο, πιθανώς με κασμά1». Οι νεκροί ρίχτηκαν σε ένα ξεροπήγαδο των λιγνιτωρυχείων «Ξυδιάς». Τις επόμενες ημέρες ο ιερέας των Καλαβρύτων τους ανέσυρε και τους έθαψε στο νεκροταφείο της πόλεως.

Όταν έγινε η ενέδρα στην Κερπινή, ο σκληρός Γερμανός στρατηγός Πελοποννήσου Carl Von Le Souir έλειπε με άδεια στη Γερμανία. Στις 22-23 Οκτωβρίου, ο προϊστάμενός του Γερμανός στρατηγός Felmy διέταξε ως αντίποινα τη σύλληψη 3.000 ομήρων , ανδρών 15-60 ετών. Οι όμηροι συνελήφθησαν στις πόλεις Σπάρτη (270), Καλαμάτα (1100), Πάτρα (1500), Τρίπολη (120) και Μεγαλόπολη (50). Επί πλέον, μεταξύ 25 Οκτωβρίου και 20 Νοεμβρίου περίπου, έγιναν πολλές απόπειρες διαπραγματεύσεων μεταξύ των Γερμανών και του ΕΛΑΣ με ενδιαμέσους τον μητροπολίτη Αιγιαλείας & Καλαβρύτων Θεόκλητο και τον αρχιμανδρίτη Κωνστάντιο, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Ο στρατηγός Carl Von Le Souir επέστρεψε στην Πελοπόννησο στις 21 Νοεμβρίου και τα γεγονότα άρχισαν να τρέχουν. Στις 25 Νοεμβρίου ξεκίνησε την «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» (UNTERNEHMEN KALAWRITA) με τους παρακάτω στόχους:

• «Εξόντωση των συμμοριών πού βρίσκονται στην περιοχή Πατρών-Μαζέϊκων-Καλαβρύτων-Τρυπών»,

• «Έρευνα των χωρίων για την ανακάλυψη κομμουνιστών, όπλων και υλικών προπαγάνδας» και

• «Αναζήτηση των αιχμαλώτων στρατιωτών του 5ου λόχου του 749 συντάγματος καταδρομών πού αιχμαλωτίστηκαν κοντά στους Ρωγούς στις 18 Οκτωβρίου, και επιβολή αντίστοιχων αντιποίνων».

Εδώ γίνεται η πρώτη σαφής αναφορά σε αντίποινα. Σύμφωνα με την πολιτική του στρατηγού Le Souir προβλεπόταν «εκτέλεση ενόπλων ανταρτών και καταστροφή οικιών ή άλλων κτισμάτων στα οποία ανευρίσκονταν αντάρτες, όπλα ή προκηρύξεις». Εκτελέσεις αμάχων προβλέπονταν μόνον αν οι Γερμανοί δέχονταν πυρά από κάποιο χωριό. Τότε, «το χωριό θα επυρπολείτο και οι άνδρες του θα εκτελούνταν». Αυτό ακριβώς συνέβη στο χωριό Παγκράτι στις 5 Δεκεμβρίου. Γερμανική μονάδα δέχτηκε πυροβολισμούς από το χωριό και ένας στρατιώτης έπεσε νεκρός. Σε αντίποινα, οι Γερμανοί δολοφόνησαν 7 αμάχους και έκαψαν όσα σπίτια του χωριού δεν είχαν κάψει νωρίτερα οι Ιταλοί για άλλη ενέδρα.

Ενώ Γερμανικές μονάδες, που συμμετείχαν στην επιχείρηση «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», από Πάτρα, Αίγιο, Πύργο, Μεγαλόπολη, Τρίπολη και Κόρινθο, είχαν αρχίσει να κινούνται προς την Επαρχία Καλαβρύτων, οι υπεύθυνοι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ Πελοποννήσου αποφάσισαν τη δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων. Βέβαια, στη διαταγή για την εκτέλεση αναφέρουν ότι έγινε ως αντίποινα για την δολοφονία των 118 στο Μονοδένδρι από τους Γερμανούς, που έγινε στις 25 Νοεμβρίου με διαταγή του στρατηγού Carl Von Le Souir ως αντίποινα για νεκρούς Γερμανούς σε ενέδρες του ΕΛΑΣ στον δρόμο Τρίπολης –Σπάρτης-Γυθείου.

Ἡ διαταγή για την εκτέλεση των Γερμανών2.

ΕΛΑΣ, ΙΙΙ Μεραρχία Πελ/νήσου Σ.Δ., Ι Ἐπιτελικόν Γραφεῖον, 04.12.1943,

Προς το Φρουραρχείο Μαζέϊκων, Αριθ.. Πρωτ. 11784

Εις απάντησιν των υπό των Γερμανών εκτελεσθέντων αθώων πολιτών (σ.σ. Εδώ υπονοείται η εκτέλεση τῶν 118 αμάχων πατριωτών στο Μονοδένδρι τήν 25η Νοεμβρίου 1943),

Εντελλόμεθα

Όπως εκ του στρατοπέδου αιχμαλώτων [Μαζέϊκων] [δια]χωρίσετε άπαντας τούς Γερμανούς, [αξιωματικούς], υπαξιωματικούς και στρατιώτες, από τούς τοιούτους των άλλων εθνικοτήτων και εκτελέσετε αυτούς. Φροντίσατε ίνα μη γίνη αντιληπτή η ενέργειά σας αύτη αφ ̓ ενός μεν εκ μέρους των υπολοίπων κρατουμένων στρατιωτών, εις τούς οποίους πρέπει να μείνει η εντύπωσις ότι οι υπό εκτέλεσιν πρόκειται να μεταφερθούν εις άλλο μέρος, όσο και εκ μέρους των πολιτών.

Αναφέρατε εκτέλεσιν παρούσης.

Αλέξανδρος (σ.σ. Κασσάνδρας) – Μίχος -Αχιλλέας (σ.σ. Μπλάνας)

Ακριβές Αντίγραφο, Τ.Δ. Πότης (σ.σ. Ματζουράνης)

Η διαταγή δημοσιεύθηκε πρώτη φορά το 1975 και δεν διαψεύσθηκε ποτέ. Είτε αυτός ήταν ο λόγος, δηλαδή αντίποινα για το Μονοδένδρι, ή επειδή είχαν πληροφορηθεί την «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» των Γερμανών, οι ηγέτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ ΚΚΕ αποφάσισαν να δολοφονήσουν τους Γερμανούς αιχμαλώτους χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες στον τοπικό πληθυσμό!

Εν τω μεταξύ οι Γερμανοί αιχμάλωτοι είχαν μεταφερθεί από τα Μαζέικα στο χωριό Μάζι του Χελμού. Από εκεί, το απόγευμα της 7ης Δεκεμβρίου 1943, μια Διμοιρία του ΕΛΑΣ Αρκαδίας υπό τον Κώστα Σταυρόπουλο (καπετάν Καλαμάτα) από τη Μεσσηνία, τους οδήγησε ανατολικά από το Μάζι στις πλαγιές του Χελμού. Φεύγοντας από το Μάζι, οι Αλσατοί ήταν οι μόνοι ελεύθεροι, ἐνω όλοι οἱ άλλοι ήταν δεμένοι ανά δύο στά χέρια καί πολλοί καί στά πόδια. Η ομάδα των Αλσατών προχωρούσαν τελευταίοι. Αυτά, σύμφωνα μέ τόν επιζήσαντα Αλσατό Walter.

Μετά από πορεία 2-3 ωρών καί ενώ είχε αρχίσει νά σκοτεινιάζει, είχαν φθάσει στήν τοποθεσία Μαγέρου, στήν πλαγιά του Χελμού. Εκεί υπήρχε ένα μικρό πλάτωμα, επάνω από ένα γκρεμό βάθους γύρω στά 80-100 μέτρα. Καθώς έφθαναν μία-μία οι ομάδες των αιχμαλώτων, όπως ήταν δεμένοι, οι αντάρτες τούς έσπρωχναν καί τούς έριχναν στόν γκρεμό. Όταν ακούστηκαν κραυγές καί οι αιχμάλωτοι άρχισαν νά αντιδρούν, οι αντάρτες άνοιξαν πυρ καί δολοφόνησαν τούς υπόλοιπους. Στή συνέχεια πέταξαν καί αυτούς στόν γκρεμό, όπου καί παρέμειναν όλοι οι σοροί μέχρι πού τους ανέσυρε ο Γερμανικός στρατός.

Ένας ἀπό τούς φρουρούς των αιχμαλώτων στά Μαζέϊκα πού έλαβε μέρος στή δολοφονία, ονόματι Ασημακόπουλος, σε συνέντευξή του τό 1986, μίλησε καί γιά τόν τρόπο εκτέλεσης των Γερμανών: «Ορισμένοι από τούς άνδρες ζούσαν ακόμη μετά τόν καταιγισμό των πυροβολισμών», λέει. «Κάποιος απ ̓ αυτούς μας παρακάλεσε νά του δώσουμε τή χαριστική βολή. Αλλά καθώς τά πυρομαχικά μας ήταν ιδιαίτερα πολύτιμα, τόν μαχαίρωσαν οι Ρώσοι (σ.σ. Τουρκομάνοι λιποτάκτες των Γερμανών ) μέ τή βοήθεια των ανταρτών». Ο Ασημακόπουλος επίσης επιβεβαίωσε ότι οι Αλσατοί δέν ήταν δεμένοι όπως όλοι οι άλλοι αιχμάλωτοι. Έτσι εξελίχθηκε τό έγκλημα της εκτέλεσης των Γερμανών αιχμαλώτων στόν Χελμό από τόν «Καλαμάτα» καί τήν ομάδα του των ανταρτών του ΕΛΑΣ.

Τουλάχιστον 3 ἀπό τούς αιχμαλώτους επέζησαν της εκτέλεσης. Ο ένας έπεσε την επομένη επάνω σε αντάρτες του ΕΛΑΣ και τον δολοφόνησαν. Οἱ άλλοι δύο ἦταν πολύ τυχεροί. Παρότι βαριά τραυματισμένοι, βγήκαν ἀπό τή χαράδρα καί περιπλανώμενοι στήν περιοχή, χωριστά ὁ καθένας, έπεσαν πάνω σέ Γερμανούς στρατιώτες καί σώθηκαν. Ο ένας, ο Johan Donner, Αυστριακής καταγωγής, συνάντησε πολύ πρωίι τήν 8η Δεκεμβρίου κοντά στό χωριό Πλανητέρου Γερμανούς στρατιώτες οι ὁποίοι μέ μοτοποδήλατα ἀκολουθούσαν τό δρομολόγιο των αιχμαλώτων. Ο δεύτερος (γνωστός) διασωθείς, ο Αλσατός Roger Walter, έφθασε στό χωριό Μάζι τρικλίζοντας γύρω στίς 7 τό βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου. Ήταν κι αυτός τυχερός, γιατί εκεί βρήκε Γερμανούς στρατιώτες και μαζί με αυτούς επέστρεψε στά Μαζέϊκα τήν ίδια νύχτα.

Ο Γερμανός λοχαγός Gnass, επικεφαλής της μονάδος την οποίαν συνάντησε το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου ο πρώτος διασωθείς, ο Johan Donner, ανέφερε άμεσα στόν στρατηγό Le Souir τήν εκτέλεση των αιχμαλώτων. Τότε, ο Γερμανός στρατηγός τροποποίησε τήν προηγουμένη διαταγή του της 25ης Νοεμβρίου. Μέσω ασυρμάτου διέταξε τους επικεφαλής των 4 μονάδων της «ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», τον συνταγματάρχη Wolfinger, τον ταγματάρχη Ebersberger καί τους λοχαγούς Gnass καί Kockert, ως ακολούθως:

«Ως άμεσο αντίποινο διατάσσεται η εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού και η πυρπόληση των χωριών3».

Εκείνος που άρχισε άμεσα να εφαρμόζει την εγκληματική διαταγή του στρατηγού Le Souir ήταν ο ταγματάρχης Ebersberger, στη μονάδα του οποίου ανήκαν οι νεκροί στρατιώτες. Δολοφόνησε στις 8 Δεκεμβρίου, 58 ανθρώπους στους Ρωγούς, 37 στην Κερπινή, 8 στην Άνω Ζαχλωρού, 13 στην Κάτω Ζαχλωρού, 22 στο Μέγα Σπήλαιο, και 5 στη Μαμουσιά.

Την επομένη, 9 Δεκεμβρίου, συνέβει και άλλο γεγονός που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στην Τραγωδία. Τραυματίσθηκε σε αυτοκινητικό δυστύχημα ο επικεφαλής της επιχείρησης «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ», ο μετριοπαθής συν/ρχης Wolfinger, και τη θέση του πήρε ο Ebersberger. Στα Μαζέικα έφθασε από την Τρίπολη ο στρατηγός Le Souir και συνάντησε τους 2 αιχμαλώτους που είχαν επιζήσει. Την επομένη ημέρα, 10 Δεκεμβρίου, έκανε πιό συγκεκριμένη τη «διαταγή αντιποίνων» της 8ης Δεκεμβρίου, που είχε μεταβιβάσει δια ασυρματου,.

«Σε αντίποινα για την εκτέλεση των μελών του 1ου και του 5ου λόχου του 749ου συντάγματος καταδρομών θα ισοπεδωθούν οι τοποθεσίες Μαζέϊκα και Καλάβρυτα. Επίσης τα χωριά στις περιοχές όπου έγιναν έρευνες και στα οποία αποδεδειγμένα στεγάστηκαν συμμορίες ή υπήρξε αντίσταση κατά τη διάρκεια της έρευνας ή βρέθηκαν όπλα και πυρομαχικά. Όλα τα ζώα στις περιοχές όπου έγινε έρευνα αλλά και κατά μήκος του δρόμου επιστροφής θα πρέπει να μεταφερθούν από τις μονάδες στις βάσεις4».

Οι Γερμανοί που ανέβηκαν από την Πάτρα και το Αίγιο, υπό τον ταγματάρχη Ebersberger, μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 10 Δεκεμβρίου και έμαθαν για τους 3 Γερμανούς στρατιώτες που ήταν θαμμένοι στο νεκροταφείο. Την επομένη, 11η Δεκεμβρίου, έγινε η εκταφή τους και νεκροψία στην οποίαν συμμετείχαν εκτός των στρατιωτικών Γερμανών ιατρών και δυο Καλαβρυτινοί. Οι Γερμανοί στρατιώτες βρέθηκαν με σπασμένα κρανία. Η ατμόσφαιρα βάρυνε πολύ στα Καλάβρυτα.

Την ίδια ημέρα, 11 Δεκεμβρίου, ένας λόχος Γερμανών με αναγκαστικά στρατολογημένους Έλληνες χωρικούς έφθασε στη χαράδρα του Χελμού και βρήκε 70 πτώματα Γερμανών στρατιωτών σε «παραμορφωμένα και ακρωτηριασμένα σε μεγάλο βαθμό». Μετά τη ταφή τους σε 4 πρόχειρους τάφους, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 11 από τους 12 Έλληνες οδηγούς τους!

Πίσω στα Καλάβρυτα, στις 12 Δεκεμβρίου έγινε η εκ νέου ταφή των 3 Γερμανών στρατιωτών και άρχισε το πλιάτσικο των Γερμανών στρατιωτών στην πόλη, καθώς και η συγκέντρωση κοπαδιών και μεγάλων ζώων για τη μεταφορά τους στο Αίγιο και στην Πάτρα. Ακολούθησε την επομένη, 13 Δεκεμβρίου, το φριχτό, απάνθρωπο μαζικό έγκλημα της δολοφονίας 488 αθώων αμάχων Καλαβρυτινών. Τα γεγονότα εκείνης της τραγικής ημέρας εντός της πόλεως και στο λόφο του Καπή είναι ευρέως γνωστά.

Συνολικά, σε ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ για τη δολοφονία των Γερμανών αιχμαλώτων από τον ΕΛΑΣ, οι Γερμανοί μεταξύ 8 και 15 Δεκεμβρίου 1943, δολοφόνησαν 696 Έλληνες και κατέστρεψαν 3 μοναστήρια και 1000 τουλάχιστον σπίτια, αφού πρώτα τα λεηλάτησαν!

Σε αυτό το συμπέρασμα, ότι το έγκλημα των Γερμανών ήταν αντίποινα στις πράξεις του ΕΛΑΣ, καταλήγει και ο καθηγητής κ. Σπύρος Θεδωρόπουλος, ο οποίος γράφει: «...Πρόκειται, καθαρά και ξάστερα, περί αντιποίνων. Ακραίων, βαρβάρων, κτηνωδών, απανθρώπων, φρικωδών αντιποίνων. Αλλά σαφώς αντιποίνων...» [....] «... καταλύτης για τη Μεγάλη εκείνη Σφαγή υπήρξε η (στην καλύτερη περίπτωση) ασύνετη και αλόγιστη εκτέλεση των εβδομήντα τόσων Γερμανών αιχμαλώτων στου Μαγέρου, συνέχεια της εξίσου αλόγιστης, άνανδρης και σαδιστικής εκτέλεσης των τριών τραυματισμένων Γερμανών αιχμαλώτων στο λιγνιτωρυχείο των Καλαβρύτων..».

Τελειώνοντας αυτή την αναφορά των γεγονότων της επιχείρησης «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» των Γερμανών , με συνέπεια στην αλληλουχία τους σε τόπο και χρόνο, προσθέτω μια διευκρίνηση που είναι σημαντική για την Ιστορία και την εθνική ομόνοια. Στην επιχείρηση «ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ» δεν συμμετείχαν οργανωμένα Ελληνικά τμήματα. Για παράδειγμα, αυτό που αναφέρεται στο τέλος του άρθρου “ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ 1943: Το μεγάλο έγκλημα των ναζί και οι “Έλληνες” προδότες που συμμετείχαν στη σφαγή5!”, ότι «1800 προδότες συμμετείχαν στη σφαγή των Καλαβρύτων» δεν προκύπτει από καμία σοβαρή, σύγχρονη των γεγονότων πηγή, ενώ όπως εξηγώ στη συνέχεια πολλά από τα αναφερόμενα είναι αντικειμενικώς ανύπαρκτα.

Γράφει, ο συγγραφέας του άρθρου: «Δυστυχώς στη σφαγή των Καλαβρύτων συμμετείχαν και Έλληνες προδότες. Σύμφωνα με τις ιστορικές πληροφορίες Έλληνες ταγματασφαλίτες με γερμανικές στολές. Αυτοί οι προδότες προέρχονταν από τα τάγματα «Λεωνίδας» από τη Λακωνία, ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο, ενώ μεταφέρθηκαν και ομάδες ταγματασφαλιτών από τη Θήβα και τα Μέγαρα. Ακόμη 300 ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη Μεγαλόπολη. Στους Έλληνες ταγματασφαλίτες δόθηκε ρουχισμός και οπλισμός από τις αποθήκες της Βέρμαχτ στο Αίγιο και την Πάτρα. Δεν τους δόθηκαν όμως κράνη, παρά μόνο τζόκεϊ, ώστε να ξεχωρίζουν από τους Γερμανούς στρατιώτες».

Το «σύμφωνα με τις ιστορικές πληροφορίες» δεν έχει νόημα, όταν λείπει αναφορά σε συγκεκριμένη, σοβαρή και αξιόπιστη πηγή. Αυτά που αναφέρει ο συγγραφέας του ανωτέρω άρθρου για ταγματασφαλίτες από την Πελοπόννησο, δεν έχουν ουδεμία σχέση με την Ιστορική πραγματικότητα, καθώς δεν υπήρχαν Τάγματα Ασφαλείας στην Πελοπόννησο. Η πρώτη τους εμφάνιση έγινε στις 18 Ιανουαρίου 1944 στην Πάτρα, όταν μεταφέρθηκε ένα τάγμα Τσολιάδων από την Αθήνα.

Το τάγμα «Λεωνίδας» της Σπάρτης ήταν ακόμη υπό οργάνωση τον Δεκέμβριο του 1943. Όλη η δράση του «Λεωνίδα» από την ίδρυσή του είναι καταγεγραμμένη από πολλούς συγγραφείς αλλά και τουλάχιστον 3 μέλη της ηγετικής του ομάδος. Τον ιδρυτή του Τάγματος, τον Λεωνίδα Βρεττάκο, τον στρατιωτικό σύμβουλό του, ταγματάρχη Κωνσταντίνο Κωστόπουλο και τον πρώτο διοικητή του τάγματος, τον ταγματάρχη Παναγιώτη Δεμέστιχα. Οι Εκθέσεις και των τριών είχαν υποβληθεί προς το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης. Κανείς δεν αναφέρει αποστολή οπλιτών του Τάγματος στα Καλάβρυτα τον Δεκέμβριο του 1943 ή πουθενά αλλού εκτός Λακωνίας πλην μιάς εξόρμησης στην Καλαμάτα τον Ιανουάριο του 1944, η οποία είναι καταγεγραμμένη εκτενώς στη σχετική βιβλιογραφία. Να επισημανθεί ακόμη εδώ ότι το τάγμα «Λεωνίδας» μέχρι την 25η Μαρτίου 1944 ήταν ανεξάρτητος τοπικός οργανισμός και όχι Τάγμα Ασφαλείας.

Το αναφερόμενο για «ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο»,κρίνεται ως εκτός πραγματικότητας γιατί απλά δεν υπήρχαν ακόμη παρόμοιες ομάδες. Όσον αφορά δε το «Ακόμη 300 ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη Μεγαλόπολη», ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας! Τον Δεκέμβριο του 1943 δεν υπήρχε ούτε ένας ταγματασφαλίτης στη Μεγαλόπολη, αλλά και μετά τον Απρίλιο του 1944, όταν δημιουργήθηκε το Τάγμα Ασφαλείας της Τριπόλεως, δεν κατετάγη σ ’αυτό ένας τόσο μεγάλος αριθμός ταγματασφαλιτών από τη Μεγαλόπολη.

Ότι ανεφέρθη για την Πελοπόννησο ισχύει και για τη Θήβα και τα Μέγαρα. Δεν υπήρχαν εκεί Τάγματα Ασφαλείας.

Τέλος, να σημειωθεί ότι όταν αργότερα το 1944 πράγματι συμμετείχαν συχνά Έλληνες ταγματασφαλίτες σε επιχειρήσεις των Γερμανών, αυτοί πάντοτε αναφέρονταν στις Ημερήσιες Διαταγές των Γερμανικών μονάδων. Δεν περνούσαν απαρατήρητοι, ούτε το κρατούσαν μυστικό οι Γερμανοί. Τα Τάγματα Ασφαλείας, όπως και ο ΕΛΑΣ, προέβησαν σε πράξεις για τις οποίες έχουν υποστεί σκληρή κριτική και κατηγορίες. Δεν πρέπει όμως να κατηγορούνται και για πράξεις και γεγονότα στα οποία δεν είχαν ανάμειξη. Συνειδητά ψέμματα δεν πρέπει να έχουν θέση στην Ιστορία!

1. «Οι Σφαγές των Καλαβρύτων», Κ. Καλατζής, Αθήνα, 1945

2. «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα», Χ. Φ. Μάγερ, σελ. 353

3. Ό.π., σελ. 365 (αναφέρει ως πηγή τα Γερμανικά Αρχεία)

4. Ό.π., σελ. 398 (αναφέρεται η συγκεκριμένη πηγή στα Γερμανικά Αρχεία)

5. Militaire.gr, 13/12/2018

Γενικές Πηγές:

1. «ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ. Αντίποινα (για την εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων) ή προσχεδιασμένο έγκλημα;», Σπύρος Θεοδωρόπουλος

2. «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα», Χέρμαν Φ. Μάγερ

3. «ΑΘΩΩΝ ΑΙΜΑ, «Ελεύθερος Μωριάς» 1943-44, Τόμος Α΄, Ιωάννης Κ. Μπουγάς

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1803 : ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΟ ΚΟΥΓΚΙ

Oι κάτοικοι μιάς ορεινής περιοχής της Θεσπρωτίας με την ονομασία Σούλι. Έζησαν εκεί από τον 16ου αιώνα έως το 1822, με ένα διάλειμμα 17 ετών (1803 – 1820). Υπήρξαν σκληροτράχηλοι πολεμιστές και είναι γνωστοί για τη μακροχρόνια αντιπαράθεσή τους με την Οθωμανική εξουσία και τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 1821...

---

...Οι Σουλιώτες κατοικούσαν σε 11 χωριά, σε μια περιοχή με απόκρημνους «υψηλούς και διαβόητους βράχους» (Κάλβος), που ορίζονται από δύο πασίγνωστες βουνοκορυφές, το Κούγκι και την Κιάφα. Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, ήταν «κράμα Ελλήνων και εξελληνισθέντων Αλβανών». Μιλούσαν Αλβανικά και δευτερευόντως Ελληνικά. Ήταν χωρισμένοι σε 47 μεγάλες οικογένειες (φάρες), με σπουδαιότερες αυτές των Ζέρβα, Τζαβέλα, Δράκου, Δαγκλή, Κουτσονίκα, Μπότσαρη, Καραμπίνη και Νίκα.

Οι Σουλιώτες θύμιζαν λίγο – πολύ τους αρχαίους Σπαρτιάτες. Από μικροί γυμνάζονταν στα όπλα και δεν γνώριζαν τίποτε άλλο, παρά την τέχνη του πολέμου. Άλλωστε, η φτωχή γη του Σουλίου μόνο λίγα ζωντανά μπορούσε να θρέψει. Έτσι, πουλούσαν προστασία στα γύρω χωριά και συχνά επιδίδονταν σε λαφυραγωγία για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Τιμωρούσαν με θάνατο όσους παρέβαιναν τις συμφωνίες και τις ηθικές αρχές, γι’ αυτό στην κλειστή κοινωνία τους ήταν κανόνας απαράβατος η αντεκδίκηση (βεντέτα). Ένα μέρος ων εσόδων τους το κατέβαλαν στο Σουλτάνο για να εξασφαλίσουν την αυτονομία τους.

Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε μια ενοχλητική παρωνυχίδα για την Υψηλή Πύλη και μεγάλος πονοκέφαλος για τους ντόπιους αγάδες και μπέηδες, που έβλεπαν τους ανυπότακτους Σουλιώτες να οικειοποιούνται τις δραστηριότητές τους και να χάνουν μεγάλα εισοδήματα. Έτσι, από τις αρχές του 18ου αιώνα βρέθηκαν στο στόχαστρο του Σουλτάνου και της τοπικής οθωμανικής αριστοκρατίας.
Ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων ήταν αυτός που τελικά τους υπέταξε. Η πρώτη εναντίον τους εκστρατεία πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 1789 και κατέληξε σε φιάσκο. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου αναγκάσθηκε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης με τους Σουλιώτες και να καταβάλει τους μισθούς των αρχηγών τους για την ασφάλεια της περιοχής. Αποτυχημένη ήταν και η νέα εκστρατεία του Αλή τον Ιούλιο του 1792. Τα κατάφερε με την τρίτη προσπάθεια, το 1800, όταν είχε φθάσει στην ακμή της δύναμής του, αλλά και πάλι χρειάστηκε τρία χρόνια για τους υποτάξει.

Ο κλοιός έγινε ασφυκτικός για τους Σουλιώτες και στις 12 Δεκεμβρίου 1803, αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν. Ο βασικός όρος της συμφωνίας ήταν να εκκενώσουν τα χωριά τους συν γυναιξί και τέκνοις και με τον οπλισμό τους. Στις 16 Δεκεμβρίου χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες και άφησαν πίσω τους την πατρογονική γη.

Η Μονή Αγίου Αθανασίου

Μόνο ο καλόγερος Σαμουήλ παρέμεινε στο Κούγκι με πέντε Σουλιώτες και μόλις πλησίασαν οι Τουρκοκαλβανοί έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη της Μονής του Αγίου Αθανασίου, με αποτέλεσμα να συμπαρασύρει πολλούς στο θάνατο. Ο Αλή Πασάς θεώρησε το γεγονός παρασπονδία και ζήτησε εκδίκηση.

Η πρώτη φάλαγγα με επικεφαλής τον Φώτο Τζαβέλα έφθασε στην Πάργα ασφαλής και από εκεί διεκπεραιώθηκε στην Κέρκυρα. Η δεύτερη υπό τους Μποτσαραίους με κατεύθυνση τα Άγραφα, χτυπήθηκε από τον Αλή στη Μονή του Σέλτσου (20 Απριλίου 1804), με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλά θύματα. Η τρίτη φάλαγγα δέχθηκε επίθεση στο Ζάλογγο (16 Δεκεμβρίου1803). Πολλοί φονεύθηκαν, ενώ 60 γυναίκες με τα παιδιά τους χόρεψαν το «Χορό του Ζαλόγγου» και γκρεμίστηκαν στα βράχια για μην πιαστούν αιχμάλωτες.

Το Μάιο του 1820 επήλθε οριστική ρήξη μεταξύ του Αλή και Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ και οι Σουλιώτες βρήκαν την ευκαιρία να επανέλθουν στα χωριά τους στις 12 Δεκεμβρίου 1820, αφού συμμάχησαν με τον πρώην εχθρό τους. Όσο ζούσε ο Αλής, οι Σουλιώτες παρέμειναν πιστοί του σύμμαχοι, αποκρούοντας τις δελεαστικές προτάσεις του Χουρσίτ Πασά, που είχε διαταχθεί από τον Σουλτάνο να εξολοθρεύσει τον ομόλογό του των Ιωαννίνων.

Όταν ο Αλής φονεύθηκε (17 Ιανουαρίου 1822), οι Σουλιώτες συνέχισαν να μάχονται τους Τούρκους υπό τον Μάρκο Μπότσαρη. Μόνο μετά τη συντριβή των επαναστατημένων Ελλήνων στη Μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822), αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν (28 Ιουλίου) και να εγκαταλείψουν και πάλι το Σούλι στις 2 Σεπτεμβρίου 1822. Διασκορπίστηκαν στον ελληνικό χώρο και προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στον Αγώνα. Στο τέλος της Επανάστασης μόλις 200 Σουλιώτες είχαν επιζήσει.

Από τα 11 χωριά του Σουλίου, μόνο η Σαμονίβα κατοικείται σήμερα, από ανθρώπους, που δεν έχουν καμία σχέση με τους Σουλιώτες, ενώ σώζονται τα ερείπια του Κουγκίου και του φρουρίου της Κιάφας.

                                    Καλόγερε τι καρτερείς
                                    Κρυμμένος μες' στο Κούγκι;
                                    

Πέντε νομάτοι σούμειναν
                                    

Και κείνοι λαβωμένοι.

http://taneatismikrospilias24.weebly.com/11/post/2011/06/1803-1259.html 

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ 13ης ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1967: ΣΚΟΠΟΙ, ΚΡΙΤΙΚΗ & ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ τοῦ ΕΠΟΚ

Συμπληρώθηκαν 57 χρόνια ἀπό τήν Βασιλική Ἀντεπανάσταση τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967. Μία ἀποτυχημένη ἐνέργεια πού στοίχισε τελικά τόν θρόνο στόν τότε Βασιλέα Κωνσταντῖνο. Ποιοί ὅμως ἦταν οἱ πραγματικοί σκοποί της; Ἐστράφη πράγματι κατά τῆς... "χούντας" ὅπως ὁ ἴδιος λέει; Γιατί ἀπέτυχε καί ποιά συμπεράσματα ἐξάγονται ἀπό αὐτήν;   

“Σχέδιο Ἐνεργείας” & Σκοποί τοῦ Βασιλέως

 Τόν Ἰούλιο τοῦ 1967 ὁ Ἀρχηγός τοῦ Στρατιωτικοῦ Οἴκου τοῦ Βασιλέως Κων/νος Δόβας μετέφερε στόν Δ/τή τοῦ Γ’ Σ.Σ. Γ. Περίδη τήν ἐντολή τοῦ Βασιλέως νά συνταχθῆ “Σχέδιον Ἐνεργείας” γιά τήν Ἀντεπανάστασή του. Ὁ Γ. Περίδης ἀνέθεσε στήν σύνταξή του στόν Ἐπιτε­λάρχη τοῦ Ὀρ. Βιδάλη. Ὁ τελευταῖος, ὅταν τό ὁλοκλήρωσε τό παρέ­δωσε στόν Περίδη ὁ ὁποῖος τό συμπλήρωσε. Ἀντίγραφο τοῦ Σχεδίου παρεδόθη στόν Ἀντιστράτηγο Δόβα ὁ ὁποῖος τό παρέ­δωσε στόν Βασιλέα γιά τήν τελική ἔγκριση τήν ὁποία καί ἔδω­σε ὁ Κωνσταντῖνος! Τό “Σχέδιον Ἐνεργείας” τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967, κα­τεσχέθη τελικά ἀπό τό προσωπικό ἀρχεῖο τοῦ Γ. Περίδη τήν ὥρα πού συνελήφθη ἀπό τόν Ταγματάρχη Νικ. Πετάνη μετά τήν κατάρρευση τοῦ βασιλικοῦ πραξικοπήματος. Πρόκειται γιά χειρόγραφό τοῦ Ὀρ. Βιδάλη 49 σελίδων μέ διορθώσεις τοῦ Γ. Περίδη πού συνετάχθη βάσει τῶν κατευ­θυντηρίων γραμμῶν τοῦ στρατηγοῦ Κ. Δόβα. Οἱ πρῶτες 9 σελίδες ἀφοροῦν τούς πολιτικούς σκοπούς πού ἐπεδίωκε ὁ Βασιλεύς μέ τό πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμ­βρίου. 

Παραθέτουμε τά κρίσιμα σημεία του:

«Ἀναγέννησις τῆς Ἐπαναστάσεως

 Σ κ ο π ό ς: Συμφιλίωσις τῆς Ἐπαναστάσεως μέ τήν Α.Μ. τόν Βα­σιλέα, μέ τό σύνολον τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, μέ τό σύνο­λον τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ πλήν κομμουνιστῶν καί μέ τήν κοι­νήν γνώμην τοῦ ἐλευθέρου δυτικοῦ κόσμου.

 Ἀ ρ χ αί: 1. Ἡ Ἐπανάστασις  -ὡς ἔκφρασις δυναμικῆς ἐπιθυμίας ἐξυγιάνσεως τοῦ νοσηροῦ πολιτικοῦ ἀδιεξόδου καί τῆς δημοσίας ζωῆς- ὀρθῶς καί ἐπικαίρως παρενεβλήθη εἰς τήν ζωήν τοῦ Ἔθνους, ἀλλά παρουσιάζεται καχεκτικῶς καί ὑπόπτως ἐξελισσόμενη...

2. Ἡ Ἐπανάστασις πρέπει νά ἀπαλλαγῇ τῶν ὑπόπτων φιλοδοξιῶν καί τῆς βουλιμίας τῶν ὀλίγων καί ἀναζωογο­νουμένη ὡς πόθος, σκοπός καί πάθος τοῦ συνόλου λαοῦ καί Ἐνόπλων Δυνάμεων νά ἡγηθῆ ταχέως τῆς ὑγιοῦς προ­σπαθείας τῆς μελλοντικῆς εὐημερίας καί προκοπῆς τοῦ Ἔθνους.

3. Ἡ οὕτω ἀνανεωμένη Ἐπανάστασις, ὡς ἀναπότρε­πτον ἀντίδοτον τῆς ἀσφαλοῦς ἐξαφανίσεως τῆς φυλῆς, διά νά ἐκπληρώσῃ τούς σκοπούς της πρέπει νά τεθῇ καί ἐξ᾽ ἀντικειμένου καταστῇ ἐνσυνειδήτως ἀποδεκτή καί τύχη τῆς ἐκθύμου ὑποστηρίξεως ὅλων τῶν πολιτῶν, ὑπό τήν ἡγεσίαν, πνοήν καί προβάδισμα τῆς Α.Μ. τοῦ Βασιλέως..

4. Ὑπό τήν νέαν φυσιογνωμίαν ἡ Ἐπανάστασις πρέπει νά ἐπιδιώξη.... α) Ἄμεσον ἀποκατάστασιν πειθαρχίας καί ἱεραρχίας ἐντός τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, β) Ἄμεσον ἐξουδετέρωσιν πάσης ἰδιοτελοῦς ἐπιδιώξεως καί τελεσίδικον ἄρσιν τῶν προυποθέσεων ἐκβιασμοῦ του­των καί τοῦ Ἀνωτάτου Ἄρχοντος, γ) Ταχυτάτην ἔμπρακτον ἐφαρμογήν πνεύματος ΕΝΟ­ΤΗΤΟΣ λαοῦ καί Ἐνόπλων Δυνάμεων. Σαφής καί ἀδίστα­κτος διαχωρισμός ΜΟΝΟΝ τῶν κομμουνιστῶν

5. Τό ταχύτερον αἱ Ἔνοπλοι Δυνάμεις δέον νά προσφέ­ρουν εἰς τόν Ἑλληνικόν Λαόν κρυσταλλίνης διαυγείας ΣΥΜ­ΒΟ­ΛΑΙΟΝ ΤΙΜΗΣ εἰς τό ὁποῖον θά διαγράφονται ΣΤΟ­ΧΟΙ, ΦΑΣΕΙΣ καί ΧΡΟΝΟΙ, ἐντός τῶν ὁποίων θά ἐξε­λιχθῇ τό ἀναλαμβανόμενον ἔργον, χρέος τῶν Ἐνόπλων Δυ­νάμεων πρός τό Ἔθνος καί τόν Λαόν.

6. Διά τοῦ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ ΤΙΜΗΣ, θά ἀποκατασταθῇ ἡ ἐμπιστοσύνη ἐσωτερικοῦ καί ἐξωτερικοῦ ἐπί τῆς εἰλικρι­νείας προθέσεων, λόγων καί πράξεων τῆς Ἐπαναστάσεως, ἤτις ἐφ᾽ ἑξῆς νά ἀποκαλεῖται “Ἐπανάστασις Ἐθνικῆς Σω­τηρίας”...

7....

α) Ἐκπλήρωσις τῶν ὅρων τοῦ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ, διά τῶν κά­τωθι γενικῶν κανόνων: α) Κυβέρνησις ἐξειδικευμένων, ἐμπείρων καί ἀδιαβλή­των προσωπικοτήτων εἰς ἤν ΔΕΝ θά περιλαμβάνονται ἀνα­μιχθέντες εἰς τήν πολιτικήν, ἤτις θά ἀσκῇ τήν ἐξουσίαν ὡς ἐντολοδόχος τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων.

β) Τήρησις ὑπό τῆς Κυβερνήσεως - ἐντολοδόχου τῶν Ε.Δ., τῶν ὅρων τοῦ Συμβολαίου, μερίμνῃ καί εὐθύνῃ τοῦ Σ.Α.Γ.Ε., ἐκφράζοντος τάς ἀπόψεις τῶν Ἀνωτάτων Ἀξιωμα­τικῶν τῶν Κλάδων, ὑπό τήν Προεδρίαν τοῦ Βασιλέως...

Ἡ πρώτη σελίδα τοῦ Σχεδίου Ἐνεργείας μέ τούς πολιτικούς σκοπούς τῆς 13ης Δεκεμβρίου. Τίτλος: "Ἀναγέννησις τῆς Ἐπαναστάσεως"...

Ὁ Κωνσταντῖνος λοιπόν ΔΕΝ ἐπεδίωκε νά... "ἀνατρέψη τήν χούντα". Ἐπεδίωκε ξεκάθαρα νά ὑποκλέψῃ τήν ἡγεσία τῆς 21ης Ἀπριλίου. Καί νά ἐφαρμόσῃ αὐτό πού ἐξ᾽ ἀρχῆς ἐπεδίωκε: Βασιλική Δικτατορία!

 Ἐπιχειρησιακή κριτική: Λαός καί Στρατός δέν τό στήριξαν...

Κρίνωντας συνοπτικά τό βασιλικό πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967, ὁ Νικ. Γκαντώνας γράφει: «Τό Σχέδιο Ἐνεργείας τοῦ Βασιλέως καί ἀβαθές ἦτο καί κα­κῶς ἐξετελέσθη. Ὁ Βασιλεύς ἐστηρίχθη εἰς τήν ἀφοσίωσιν τῶν Στρατηγῶν, χωρίς νά ὑπολογίσῃ τόν παράγοντα “Ἀξι­ωματικός” ἐν γένει»^[1]

Ὁ ἀνωτέρω λιτός χαρακτηρισμός εἶναι ἐπιτυχής καί ἐξαι­ρετικά ἤπιος. Τά γενικά συμπεράσματα πού ἐξάγονται ἀπό τό κίνημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου εἶναι τά ἑξῆς:

1. Ἡ Ἀντεπανάσταση τοῦ Κωνσταντίνου εἶχε μεμυη­με­νους μόλις 10 - 15 ἀνώτατους ἀξιωματικούς καί δέν διέθετε κανένα ἔρεισμα στόν μεγάλο ὄγκο τοῦ σώματος τῶν ἀξιωμα­τικῶν:

- Ἡ Στρατιά Λαρίσης καί τό ΣΚΕ Λαμίας δέν διέθεταν καμμία δύναμη ἤ ἐπιρροή σέ ἀξιόμαχες Μονάδες. Τό μόνο πού προσέφεραν ἦταν ἡ προσωρινή διακοπή τῆς ἐπικοινωνίας τῶν Ἀθηνῶν μέ Θεσσαλονίκη καί Ἔβρο. Παρά ταῦτα, ὁ Ἀντιστρά­τηγος Κόλλιας ὑπῆρξε ὁ τελευταῖος πού “παραδόθηκε”. Εἶχε ἀποστείλει τίς λιγοστές δυνάμεις του νά... ναρκοθετήσουν (!) τίς διαβάσεις πρός Θεσσαλία καί ὑπεχώρησε πλέον στίς 9:00 τό πρωί τῆς ἑπομένης.

- Τό Α’ Σ.Σ. πού εἶχε προσχωρήσει στόν Βασιλέα ἦταν τό πιό ἀδύναμο Σῶμα. Διέθετε τήν XV Μεραρχία Καστοριᾶς καί τήν IX Μεραρχία Κοζάνης πού ἦσαν περιορισμένης δυνά­με­ως Α’ κλιμακίου καί δέν μποροῦσαν νά διαδραματίσουν κανέ­να ἀξιόμαχο ρόλο.

- Τό Β’ Σ.Σ. εἶχε ὡς Διοικητή τόν ἀμφιταλαντευόμενο Ἀντιστράτηγο Βουδούρογλου, γιά τόν ὁποῖο γράφει ὁ Καρα­μπέρης: «Ὁ ἴδιος παρέμεινε ἀδρανής, ἀλλά οἱ Ἀξ/κοί τοῦ Ἐπιτελείου του ἦσαν μέ τήν Ἐπανάστασιν».^[2] Διέθετε τήν ΙΙ Μεραρχία Ἐδέσσης καί τήν IV Μεραρχία Κιλκίς οἱ ὁποῖες τάχθηκαν φανατικά μέ τήν 21η Ἀπριλίου.

- Τό Γ’ Σ.Σ. εἶχε πιστούς στόν Βασιλέα μόνον τόν Δ/τή Γ. Περίδη καί τόν Ἐπιτελάρχη Ὀρ. Βιδάλη. Διέθετε ἐπίσης τήν XI Μεραρχία Καβάλας πού ὑπῆρξε καί ἡ ἕδρα τοῦ Βασιλέως, ἀλ­λά καί αὐτή χωρίς τό ἰσχυρό 65ο Σύνταγμα Πεζικοῦ πού εἶχε ταχθῆ μέ τήν 21η Ἀπριλίου.

Ἀπό τίς ὑπόλοιπες Μεραρχίες τοῦ Γ’ Σ.Σ.: Ἡ X Μεραρχία Σερρῶν τήρησε στάση ἀναμονῆς καί τελι­κά ἐτάχθη μέ τήν 21η Ἀπριλίου. Ἡ XII Μεραρχία Ἀλεξαν­δρουπόλεως παρέμεινε οὐδέτερη ἔχοντας ἐσ­τραμμένη τήν προσοχή στήν Τουρκία. Ἡ VIII Μεραρχία Ἰωαννίνων ἐτάχθη φανατικά μέ τήν 21η Ἀπριλίου. Ἡ ΧΧ Τεθωρακισμένη Με­ραρχία διέθετε πιστό στόν Βασιλέα μόνο τόν Δ/τή της Ἀ. Ἔρσελμαν. Ὅλες οἱ κύριες μονάδες της ὅμως, τάχθηκαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου καί τόν ἀπομόνωσαν, μέ ἀποτέλεσμα νά τα­χθῇ σύσσωμη μέ τήν Ἐπανάσταση καί νά συλλάβῃ τόν Σωμα­τάρχη.

        Οἱ Ἀξιωματικοί πού ἦσαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου ἀπεδείχθη­σαν οἱ περισσότεροι, οἱ δυναμικώτεροι καί οἱ ἱκανώτεροι. Ὁ Στ. Καραμπέρης ἐξηγεῖ: «Ὅλα τά προέβλεψεν ὁ Βασιλεύς καί οἱ συνεργάται του, πλήν ἑνός, ἀλλ᾽ ὡς ἀπεδείχθη καιρίου παράγοντος διά τήν ἐπιτυχίαν τοῦ κινήματος: Τήν θέλησιν τοῦ συνόλου τῶν Ἀξ/κῶν οἱ ὁποῖοι ἐστήριζαν τήν Ἐπανάστασιν».^[3]

Ἡ 13η Δεκεμβρίου, διετράνωσε ἁπλῶς κατά τρόπο πανη­γυρικό ὅτι ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν Ἀξιωματικῶν ἦσαν μέ τήν 21η Ἀπριλίου!

2. Τό “Σχέδιο Ἐνεργείας” τῆς 13ης Δεκεμβρίου ἦταν πραγ­ματικά τραγελαφικό. Εἶναι ν᾽ ἀπορῇ κανείς πώς θεωρούμενοι ὡς ἱκανοί ἀξιωματικοί ὅπως ὁ Κ. Δόβας, ὁ Γ. Περίδης καί ὁ Ὀρ. Βιδάλης συνέταξαν ἕνα σχέδιο πού ἀντέβαινε στήν κοινή λο­γική. Μόνον ἡ ἔλλειψη δυνάμεων καί ἡ παραδοχή ὅτι τό πλεῖ­στον τοῦ Στρατοῦ ἦταν στό πλευρό τῆς 21ης Ἀπριλίου μπορεῖ νά δικαιολογήσῃ τίς ἐπιλογές του:

- Ἕδρα: Ἡ ἐπιλογή τῆς Καβάλας ὡς ἕδρας τοῦ Βασιλέως καί τῆς Κομοτηνῆς ὡς στρατηγείου τοῦ κινήματος ἦταν ἐντε­λῶς οὐτοπική. Οὐδέποτε στήν ἱστορία πέτυχε κίνημα πού δέν ἐξερράγη στήν Ἀθήνα ἤ τήν Θεσσαλονίκη.

- Κίνημα Διχασμοῦ: Σκοπός του ἦταν ἡ κατάληψη τῆς Θεσσαλονίκης καί ἡ ἐκεῖ ὁρκωμοσία Κυβερνήσεως.

Τό σκηνικό θύμιζε τό κίνημα τῆς “Ἐθνικῆς Ἀμύνης” τοῦ 1916. Ἡ Ἑλλάς θά διχαζόταν σέ δυό ἀντίπαλα κράτη: Τήν Ἐπαναστατική Κυβέρνηση τῶν Ἀθηνῶν καί τήν Βασι­λική Κυβέρνηση τῆς Θεσσαλονίκης. Τουλάχιστον ὁ Ἐλ. Βενιζέλος τό 1916 ξεκίνησε ἀπό τήν Θεσσαλονίκη. Ὁ Κωνσταντῖνος τό 1967 ἔπρεπε καί νά τήν… καταλάβη πρῶτα (!)

       Οἱ συντάκτες τοῦ “Σχεδίου”, ἀντί νά ἀσχολοῦνται μέ τό πώς αἱ “Στρατιωτικαί Μουσικαί” θά διασχίζουν τίς ὁδούς τῶν πόλεων παιανίζοντας τό “Τοῦ Ἀετοῦ ὁ Γιος” (!)^[4], ὤφειλαν νά μή παρασύρουν τόν Θρόνο σέ ἕνα τόσο καταδικασμένο κίνη­μα, οὔτε τό Ἔθνος σέ κίνδυνο αἱματοχυσίας καί διχασμοῦ, οὔ­τε τήν Πατρίδα σέ ἀπειλή, μόλις 10 ἡμέρες μετά τήν ἀποτρο­πή μιᾶς ἑλληνοτουρκικῆς συρράξεως! Τήν μόνη ἀλήθεια εἶπε στόν Κωνσταντῖνο ὁ Ὑπασπιστής του Συντ/ρχης Π. Τσαρμπόπουλος: «Τό Ἀντικίνημα εἶναι κα­τάδικασμένο νά ἀποτύχει... Γιατί ἔχετε νά κάνετε μέ ἀνικά­νους στρατηγούς».^[5]

3. Τό κίνημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967 ὑπῆρξε στό σύνολό του μία παταγώδης ἀποτυχία. Δέν εἶχε οὔτε μία -ἔστω τοπική- ἐπιτυχία! Κατεπνίγη ἐν τῇ γενέσει του. Κατέρρευσε ὡς “χάρ­τινος πύργος”:

- Στήν Ἀθήνα ἡ 21η Ἀπριλίου παρέμεινε κυρίαρχη καί δέν ἀπειλήθηκε οὔτε μία στιγμή. Ἡ φαιδρή ἀπόπειρα τῶν Μανέ­τα - Βαρδουλάκη νά καταλάβουν τό ΓΕΣ ἀποτελεῖ ἕνα κυριο­λεκτικά γραφικό ἐπεισόδιο.

- Στήν Θεσσαλονίκη ἡ 21η Ἀπριλίου παρέμεινε ἐπίσης κυρίαρχη ἀπ᾽ ἀρχῆς μέχρι τέλους. Ἡ ἀπόπειρα Λιαράκου ὑ­πῆρξε ἐξ᾽ ἴσου φαιδρή καί γραφική. Τά δέ “Συγκροτήματα” Κόρκα καί Δεσύπρη πού ὑποτίθεται θά “προήλαυναν” στήν συμπρωτεύουσα, διαλύθηκαν πρίν κἄν συγκροτηθοῦν…

- Τό Διάγγελμα τοῦ Βασιλέως δέν ἀκούστηκε παρά μόνον σέ ἕναν τοπικό Ρ/Φ Σταθμό στήν Λάρισα. Κάθε ἀπόπειρα ἀ­ναμεταδόσεώς του σέ ἄλλες πόλεις ἀπέτυχε.

- Λαός καί Στρατός ἐστήριξαν τήν 21η Ἀπρίλιου ἡ ὁποία ἔμεινε παντοῦ κυρίαρχη σέ ὁλόκληρη τήν Ἐπικράτεια, μέ μο­ναδική πρόσκαιρη ἐξαίρεση τήν Καβάλα καί τήν Κομοτηνή. Ἡ ἐλπίδα τοῦ Κωνσταντίνου ὅτι... «ὁ λαός θά ξεσηκωνόταν μαζί μας», ἀπεδείχθη φρούδα.

- Ἀεροπορία καί Ναυτικό δέν μπόρεσαν νά διαδραμα­τί­σουν τόν παραμικρό ρόλο ὑπέρ τοῦ κινήματος.

Γενικά Συμπεράσματα & Πολιτικές Κρίσεις

Ἡ 21^η Ἀπριλίου ἦλθε ὡς θεόπεμπτο δῶρο πού ἀπάλλαξε τούς ὤμους τοῦ Βασιλέως ἀπό τήν εὐθύνη μιᾶς ἐκτροπῆς. Ἐ­κεῖνος ὅμως τήν αἰσθάνθηκε ὡς ὀχληρό ἐμπόδιο πού ἀνέκο­πτε τά δικά του σχέδια. 

Ἀντί νά ἀκολουθήση τό παράδειγμα τοῦ σώφρονος παπποῦ του τό 1909, ἀποφάσισε νά ἀνατρέψη τήν ἡγεσία της καί “ἡ Ἐπανάστασις νά τεθῇ ὑπό τήν ἡγεσίαν, πνοήν καί οὐσια­στικόν προβάδισμα τοῦ Βασιλέως”. Τό Βασιλικό Πραξικόπημα τῆς 13ης Δεκεμβρίου 1967 λοιπόν δέν ἐσ­τρέφετο ἐναντίον τῆς 21η Ἀπριλίου, ἀλλά ἐναντίον τῆς ἡγε­σίας της! Ἔγινε γιά νά ὑποκλέψουν ὁ Βασιλεύς καί οἱ Στρα­­τηγοί του τά “ἡνία” τῆς 21ης Ἀπριλίου ἀπό τούς “Συν­ταγ­μα­τάρχες”. Και ὁδήγησε στήν ἀπώλεια τῆς εὐκαιρίας τοῦ Βασιλέως νά “ἡγηθῇ” τῶν ἀναγκαίων ἐπαναστατικῶν μεταρρυθμίσεων, χωρίς νά ἔχῃ ἀναλάβῃ αὐτός τήν εὐθύνη τῆς “ἐκτροπῆς”. Ἡ 13η Δεκεμβρίου 1967 ὑπῆρξε ἕνα ἀπό τά πλεόν “ὀπε­ρετικά” κινήματα πού ἔχει καταγράψει ἡ Ἱστορία. Καί τό γε­γονός ὅτι ἐπικεφαλῆς του ἦταν ἕνας Βασιλεύς γιγαντώνει τό μέγεθος τῆς ἀποτυχίας του. 

Ὁ Δημήτριος Πατίλης περιέγραψε στόν Γ. Κάρτερ μέ λι­τότητα καί ἀπόλυτη ἐπιτυχία τήν οὐσία τῆς 13ης Δεκεμβρίου καί τῆς ἀποτυχίας της: «Τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν... Τήν 13ην Δεκεμβρίου 1967 ὁ Θρόνος ἐκινήθη στασιαστικῶς ὄχι διά νά ἀνατρέψῃ ἐμᾶς, ἀλλά διά νά ἐπιβάλῃ κατάστασιν τῆς ἀρεσκείας του, πλήρως ἐλεγχομένην ἀπό αὐτόν. Ὑπό τό πρόσχημα τῆς ἀνατροπῆς μας θά ἐπεβάλετο εἰς τήν χώραν Ἀνακτορικόν Καθεστώς, τό ὁποῖον ὅμως δέν θά ἐστηρίζετο οὔτε εἰς τήν θέλησιν τοῦ Λαοῦ, οὔτε εἰς τήν δύναμιν τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων. Δι᾽ αὐτό ἄλλωστε καί τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέ­ως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν!...»  

«Τό στασιαστικόν κίνημα τοῦ Βασιλέως κατέρρευσε παταγωδῶς: Δέν ἐξεπροσώπει κανέναν...»

Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀμέσως μετά τήν καταστολή τοῦ κινήματος ἔδωσε Ἀμνηστεία σέ ὅλους τους πρωταγωνι­στές του. Ἀπαντώντας σέ ἐρώτηση γιά τόν λόγο τῆς βασιλικῆς ἐνερ­γείας, εἶπε χαρακτηριστικά: «Ἄν ὑπάρχη στόν κόσμον αὐτόν δυνατότης νά ἑρμηνευθῇ ὁ παραλογισμός διά τῆς λογικῆς, θά εἶχα ἀπάντησιν…».

       Τά σφάλματά τοῦ Βασιλέως ὅμως, συνεχίζονται καί μετά τήν αὐτοεξορία του (1967-1973):

- Ἀγνόησε ὅλες τίς προθέσεις τοῦ Γ. Παπαδοπούλου γιά τήν ἐπιστροφή του, παρά τίς ἀλλεπάλληλες ἀποστολές τοῦ Ὀδ. Ἀγγελῆ, τοῦ Στ. Παττακοῦ τοῦ Χ. Χατζηγιάννη, τοῦ Κ. Βο­βολίνη, τοῦ Μ. Ρουφογάλη, τοῦ Π. Πιπινέλη, τοῦ Κ. Ἀσ­λα­νίδη καί τοῦ Σάββα Κωνσταντοπούλου.

- Παρασύρθηκε ἀκόμη καί στό ἐξωτερικό σέ ἐνέργειες πού ἐστρέφοντο κατά τῆς Πατρίδος του: Νά ὑποστείλουν οἱ ἐφοπλιστές τίς ἑλληνικές σημαῖες, νά παύσουν οἱ ἐπενδύσεις στήν Ἑλλάδα, νά διακοπῆ ἡ δωρεάν βοήθεια κ.λπ.

-  Μέ τήν ἐμπλοκή του στό “κίνημα τοῦ Ναυτικοῦ” (Μάιος 1973), προ­χώρησε ἀπερίσκεπτα σέ μία δεύτερη 13^η Δεκεμβρίου. Ἀκόμη πιό “ὀπερετική” καί ἀποτυχημένη ἀπό τήν πρώτη...

Ἡ συνεργασία Βασιλέως - Γ. Παπαδοπούλου θά εἶχε κυριολεκτικά ἀλλάξη τήν σύγχρονη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος! Καί τοῦτο διότι:

- Ἐάν ὁ Κωνσταντῖνος στήριζε τόν Γ. Παπαδόπουλο (ὅ­πως ὁ Γεώργιος Β’ στήριξε τόν Ἰωάννη Μεταξᾶ), κανείς δέν θά τολμοῦσε νά τούς ἀντιπολιτευθῆ. Βασιλεύς καί Πρωθυ­πουργός θά συμφωνοῦσαν ἀπό κοινοῦ σέ χρονοδιάγραμμα πολιτικοποιήσεως ἐντός τοῦ 1970 ἤ τό πολύ τοῦ 1972.

- Ἐάν ὁ Γ. Παπαδόπουλος διέθετε τήν στήριξη τοῦ Βασι­λέ­ως, κανένας Δ. Ἰωαννίδης δέν θά εἶχε τολμήσει νά τόν ἀνα­τρέψη. Ἡ 25^η Νοεμβρίου 1973, ἡ εἰσβολή στήν Κύπρο καί ἡ “μετα­πολίτευση” θά εἶχαν ἀποτραπή.          

- Ὅπως πολύ ὀρθά γράφει ὁ Γ.Α. Λεονταρίτης: «Ἐάν ὁ Βασιλεύς καί ὁ Παπαδόπουλος εἶχαν κατορθώσει νά συνεργασθοῦν, οὔτε ὁ πρῶτος θά εἶχε ἐξορισθεῖ, οὔτε ὁ δεύτερος θά εἶχε φυλακιστεῖ».[6]

Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος γνώριζε ὅτι εἶχε τήν ἀνάγκη τοῦ Βασιλέως. Δυστυχῶς ὅμως ὁ Κωνσταντῖνος δέν κατάλαβε πόσο εἶχε τήν ἀνάγκη τοῦ Παπαδόπουλου. Τόν ἀναγκαῖο ἐπίλογο, τόν ἔγραψε ἐπιτυχῶς ὁ Σάββας Κωνσταντόπουλος στίς 5 Ἰουλίου 1973: 

«Ὁ Κωνσταντῖνος ἀντιπροσωπεύει μοναδικήν ἴσως περί­πτωσιν εἰς τό πάνθεον τῶν Βασιλέων. Δέν ἔχασε τό Στέμ­μα του ἀπό πράξεις τῶν ἀντιπάλων του. Κατέστρεψε τόν θρόνον του μέ ἰδικάς του ἐνεργείας καί μόνον. Παρόμοιον προηγούμενον δέν ἔχομεν ὑπ᾽ ὄψιν μας».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ & ΜΑΘΕΤΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΜΑΣ "ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Β': ΟΣΑ ΕΙΠΕ & ΟΣΑ... ΔΕΝ ΕΙΠΕ" (Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ, Δ/νση: Χαρ. Τρικούπη 14 Αθήνα. Τηλ. 210 6440021

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] «Ἀξιωματικός & Ἐπαναστάτης» 

[2] «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21^ης Ἀπριλίου καί τά κινήματα Βασιλέως καί Ἰωαννίδη» σελ. 88.

[3] ὅ.π. σελ. 84.

[4] “Σχέδιο Ἐνεργείας” 13^ης Δεκεμβρίου.

[5] «Βασιλεύς Κωνσταντῖνος, χωρίς τίτλο» Τόμος Γ’ σελ. 29.

[6] «Βασιλεύς καί Γεώργιος Παπαδόπουλος» σελ. 157

 

Ε.ΠΟ.Κ.

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΝ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

του Νίκου Γ. Ματθαίου, μέλους του Ε.ΠΟ.Κ.

Ελάχιστα ζητήματα αποτυπώνουν τόσο καθαρά την αντίθεση ανάμεσα στην στοχευμένη κρατική στρατηγική του χθες και στην χαοτική, αποσπασματική πολιτική του σήμερα, όσο το αγροτικό. Εκεί όπου άλλοτε εφαρμόστηκε μία κεντρικά οργανωμένη αλλά αναπτυξιακή πολιτική που κυριολεκτικά ανέστησε μία κατεστραμμένη ύπαιθρο, οι σημερινοί διαχειριστικές – και, φυσικά, όλοι των τελευταίων δεκαετιών – επέλεξαν να μετατρέψουν τον αγροτικό τομέα σε ένα μελανό σημείο που διαρκώς σπρώχνουν «κάτω από το χαλί». Συνεχής εγκατάλειψη, μηδενικός σχεδιασμός, πρόχειρα επιδόματα και μία συνολική πορεία που οδήγησε στην αποδυνάμωση των παραγωγών και στην εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές.

Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντί να θωρακίσει τον πρωτογενή τομέα, έχει οδηγήσει τους αγρότες σε μία πρωτοφανή κατάσταση οικονομικής ασφυξίας. Το κόστος παραγωγής εκτινάχθηκε χωρίς να υπάρξει η παραμικρή αντιστάθμιση, τα καύσιμα, λιπάσματα και ζωοτροφές αυξήθηκαν έως και 40% μέσα σε 2 χρόνια, ενώ οι επιδοτήσεις καταβάλλονται με καθυστερήσεις που αποσταθεροποιούν πλήρως την παραγωγή. Η κυβέρνηση επέτρεψε την πλήρη εξάρτηση από τις εισαγωγές, καταρρακώνοντας την εγχώρια αγορά και αφήνοντας τις τιμές παραγωγού να συμπιεστούν σε επίπεδα που δεν καλύπτουν ούτε τα βασικά. Ταυτόχρονα, οι περιβόητες εξαγγελίες περί «πράσινης μετάβασης» χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα για να φορτωθούν στους αγρότες νέα κόστη και κανονισμοί, χωρίς καμμία πραγματική υποστήριξη ή υποδομή. Το αποτέλεσμα είναι ένας πρωτογενής τομέας αποδυναμωμένος, χωρίς στρατηγική, όπου οι παραγωγοί νοιώθουν εγκαταλελειμμένοι από ένα κράτος που φαίνεται να αδιαφορεί για την ίδια του την αυτάρκεια.

Χαρακτηριστικότερο όλων, η κυβέρνηση δεν έλαβε απολύτως κανένα προληπτικό μέτρο για την ευλογιά των αιγοπροβάτων, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και των περιφερειακών κτηνιατρικών υπηρεσιών από τις αρχές του 2024, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι η πρώτη οργανωμένη ζώνη επιτήρησης δημιουργήθηκε μόλις αφότου είχαν ήδη χαθεί χιλιάδες ζώα και είχαν επιβεβαιωθεί δεκάδες εστίες στο Ανατολικό Αιγαίο.

Πρέπει, φυσικά, να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και να μην αποποιούμε πάσα ευθύνη από τους ίδιους τους αγρότες – δεν είναι όλοι ούτε αδιάφθοροι, ούτε ανεύθυνοι. Η αλήθεια είναι πως επί δεκαετίες, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στην Ελλάδα μετατράπηκαν σε μηχανισμούς πελατειακής διαχείρισης και συχνά διαφθοράς – με υποχρεωτική συμμετοχή σε κομματικά δίκτυα, διασυνδέσεις με κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις και επιβεβαιωμένα σκάνδαλα καταχρήσεων. Ο αγροτικός πολιτισμός, η παραγωγή, ακόμη και η εμπιστοσύνη στις συλλογικές δομές έχουν φθαρεί – στην θέση τους ανέτειλε ο ανδρεϊκός Νεοέλληνας, που επιβιώνει από ανεπαρκείς επιδοτήσεις, γραφειοκρατία και κατακερματισμένες υποδομές.

Για να γίνει αντιληπτή η έκταση της σημερινής παρακμής, επιστρέφουμε στην περίοδο που την χώρα διακυβερνούσε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και εξετάζουμε ποια κατάσταση παρέλαβαν και τι παρέδωσαν.  

Η μετάβαση από αγροτική σε βιομηχανική οικονομία ήταν ένας κύριος στόχος των Κυβερνήσεων Παπαδοπούλου. Αυτό, όμως, δεν σήμαινε εγκατάλειψη των ήδη δεινοπαθούντων αγροτών, οι οποίοι μετά βίας επιβίωναν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η εικόνα αυτή δεν ήταν απλώς κοινωνική, αλλά βαθιά οικονομική. Από το 1945 έως το 1967, η αγροτική παραγωγή κυμαινόταν σε επίπεδα που μετά βίας επαρκούσαν για την εσωτερική αγορά, ενώ η χώρα είχε ήδη αρχίσει να εξαρτάται από εισαγωγές βασικών προϊόντων. Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις ακολούθησαν κατά κανόνα αποσπασματικά μέτρα επιβίωσης, αντι για στρατηγική ανασυγκρότησης.

Η απόπειρα κατάληψης της εξουσίας από τους κομμουνιστές σχεδόν κατέστρεψε την ύπαιθρο και όλες οι αγροτικές οικογένειες είχαν αναγκασθεί να λάβουν υπέρογκα δάνεια από την Αγροτική Τράπεζα για να διασωθούν. Το πρόβλημα έγινε ακόμη πιο έντονο λόγο της ανεξέλεγκτης πιστωτικής πολιτικής της εποχής: δάνεια με υψηλά επιτόκια, ελάχιστη περίοδος χάριτος και μία κρατική μηχανή ανίκανη να παρακολουθήσει την πραγματική οικονομική κατάσταση των αγροτών. Το χρέος διογκώθηκε όχι μονάχα εξαιτίας της φτώχειας, αλλά και λόγω της άνισης «ανάπτυξης» της δεκαετίας του ’50 και των κακοσχεδιασμένων αποφάσεων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων.

Κατά την δεκαετία του '60, το αγροτικό εισόδημα δεν ηδύνατο να καλύψει το αγροτικό χρέος. Στο προσκήνιο εισήλθαν οπορτουνιστές που αγόρασαν αγροτικά προϊόντα σε πολύ κάτω του κόστους τιμές και η – αγροτική, ως επί το πλείστον – ελληνική οικονομία διολίσθαινε σε βαθιά κρίση, την οποία βίωσε με ιδιαίτερη δριμύτητα την περίοδο 1964-1967, εν μέρει – αλλά όχι μόνο – λόγω του αγροτικού προβλήματος.

Η απόπειρα της Κυβερνήσεως Παπανδρέου να ρυθμίσει το αγροτικό χρέος ήταν βεβιασμένη και ανοργάνωτη. Η αντιμετώπιση του προβλήματος από την Ένωση Κέντρου ήταν κυρίως επικοινωνιακή, καθώς η περιβόητη «ρύθμιση χρεών» του 1964 ανακοινώθηκε χωρίς σαφή χρηματοδότηση, χωρίς μηχανισμό ελέγχου και χωρίς πρόβλεψη για το τι θα γίνει με τους υπερχρεωμένους παραγωγούς. Το αποτέλεσμα ήταν μία τρύπα στο νερό, που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τον πρωτογενή τομέα.

Λίγους μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος προέβη στην ανακοίνωση ενός αιφνιδιαστικού μέτρου: στις 30 Μαρτίου 1968, ανακοίνωσε την διαγραφή των αγροτικών χρεών. Η ενέργεια κυρώθηκε με τον Α.Ν. 454/1968 (ΦΕΚ 136) και προέβλεπε διαγραφή:

- Όλων των οφειλών από το 1945 έως το 1962, καθώς και όλων των χρεών που είχαν ρυθμιστεί από το 1964 κι έπειτα.

- Όλων των βραχυπροθέσμων και μεσοπροθέσμων δανείων για αγροτικές εργασίες.

- Όλων των οφειλών από δάνεια που είχαν λάβει οι πληγέντες από την κομμουνιστική εξέγερση.

- Όλων των οφειλών από δάνεια των επαναπατρισθέντων από το Ανατολικό Μπλοκ.

- Όλων των χρεών των αγροτικών συνεταιρισμών μέχρι 21/4/1967, συμπεριλαμβανομένων όλων όσων είχαν ρυθμιστεί από το 1965 κι έπειτα και όλων των ληξιπροθέσμων δόσεων μέχρι 30/3/1968.

Ως ανώτατο όριο θεσπίσθηκαν οι 100.000, καθώς το μέτρο δεν προέβλεπε την βοήθεια των μεγαλογαιοκτημόνων, αλλά στα τεράστια μικρομεσαία αγροτικά στρώματα. Συνολικά, χαρίσθηκαν 7.764.650.000 δρχ. (7.480.000.000 σε αγρότες και 384.000.000 σε συνεταιρισμούς). Χάρις σε αυτό το μέτρο, σχεδόν 650.000 αγροτικές οικογένειες σώθηκαν από την πτώχευση.

Όμως, το μέτρο αυτό είχε και συνέχεια ως προς την επιδραστικότητά του. Συνέβαλε στην αύξηση της αγροτικής αγοραστικής δύναμης, που κατά συνέπεια αύξησε την παραγωγικότητα των καλλιεργειών, περιόρισε τις μεταναστευτικές ροές προς τα αστικά κέντρα και οδήγησε στην άνθηση της ελληνικής υπαίθρου.

Τα αποτελέσματα αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα εάν συγκριθούν με την σημερινή πραγματικότητα. Σήμερα, οι Έλληνες αγρότες καταγράφουν από τα χαμηλότερα καθαρά εισοδήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χιλιάδες κτήματα μένουν ακαλλιέργητα, η χώρα εισάγει πλέον πάνω από το 60% των οσπρίων και το 50% του χοιρινού που καταναλώνει, ενώ το κόστος παραγωγής έχει εκτιναχθεί λόγω της ανηλεούς φορολογίας. Η σημερινή κυβέρνηση – όπως και οι προηγούμενες – απέτυχε να διαμορφώσει ένα σταθερό μοντέλο στήριξης, αφήνοντας τον αγροτικό κόσμο να συρρικνώνεται.

Ο Παπαδόπουλος, όμως, εκ φύσεως μεταρρυθμιστής, προέβη και στην αναδιάρθρωση των σχέσεων κράτους – αγροτών. Το προηγούμενο σύστημα, όπου το κράτος καθόριζε «τιμές ασφαλείας» και συγκέντρωνε τα αγροτικά προϊόντα, ήταν περίπλοκο και δεν βοηθούσε στην ανάπτυξη. Αντ' αυτού, θεσπίστηκε ένα νέο, πιο σύγχρονο μοντέλο: το κράτος έδινε άμεσες οικονομικές ενισχύσεις στους αγρότες και ταυτόχρονα παρενέβαινε στην αγορά όταν χρειαζόταν, ώστε να στηρίζει τις τιμές βασικών εξαγώγιμων προϊόντων.

Με αυτές τις αλλαγές, το αγροτικό εισόδημα βελτιώθηκε ουσιαστικά, ενώ οι αγρότες απέκτησαν κίνητρα να στραφούν σε πιο δυναμικές και αποδοτικές καλλιέργειες. Επιπλέον, το Ν.Δ. 370/1973 εισήγαγε και τον θεσμό της τυποποιήσεως των αγροτικών προϊόντων. Καθιερώθηκαν συγκεκριμένοι κανόνες για το πώς πρέπει να είναι ένα προϊόν (μέγεθος, καθαρότητα, ποιότητα κλπ.) και θεσπίστηκε η ενιαία και προκαθορισμένη συσκευασία των προϊόντων, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής – και κυρίως ο ξένος αγοραστής – να γνωρίζει ακριβώς τι αγοράζει και ότι πληροί συγκεκριμένα ποιοτικά στάνταρ.

Οι δείκτες της αγροτικής αναπτύξεως λένε όλη την αλήθεια:

- Την περίοδο 1961-1966, η Αγροτική Τράπεζα χρηματοδότησε δάνεια ύψους 44.953.000.000 δρχ. Την περίοδο 1967-1972, το ποσό αυτό υπερδιπλασιάσθηκε, φτάνοντας τις 98.844.000.000 δρχ.

- Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου γεωργικού κεφαλαίου επίσης διπλασιάσθηκαν, έναντι μάλιστα ολόκληρης της 14ετίας 1953-1966. Οι δημόσιες επενδύσεις ειδικά, από 1.550.000.000 δρχ. το 1967, έφθασαν τις 4.034.000.000 δρχ. το 1972.

Οι ακαθάριστες επενδύσεις γενικότερα στον πρωτογενή τομέα καθ' όλη την μεταπολεμική ελληνική ιστορία έχουν ως εξής:

- 1953-1963: 3.214.500.000 δρχ.

- 1964-1966: 5.771.300.000 δρχ.

- 1967-1973: 7.848.600.000 δρχ.

- 1975-1981: 7.218.000.000 δρχ.

- 1982-1989: 5.467.400.000 δρχ.

Και στην αγροτική πολιτική, όπως και σε κάθε άλλη οικονομική στατιστική, οι Κυβερνήσεις Παπαδοπούλου επιδεικνύουν τις καλύτερες επιδόσεις. Η ετήσια αύξηση της αγροτικής παραγωγής έφτασε από 3,4% το 1966, σε 9,1% το 1970. Παράλληλα, εκτοξεύτηκε και η αγροτική αποταμίευση: οι καταθέσεις στην Αγροτική Τράπεζα από 3.200.083.000 δρχ. το 1967, έφτασαν τις 6.426.374.000 δρχ. το 1972. Ενώ το αγροτικό εισόδημα είχε μέσο ετήσιο ρυθμό αυξήσεως 10%, αριθμό πρωτοφανές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Όλα αυτά, οδήγησαν την Υποεπιτροπή Γεωργικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ να παραχωρήσει επαίνους στις Κυβερνήσεις Παπαδοπούλου για την αγροτική πολιτική τους.

Αντιθέτως, από την δεκαετία του ’80 έως σήμερα, ο πρωτογενής τομέας υπήρξε θύμα εναλλασσόμενων λανθασμένων πολιτικών: από τις πελατειακές επιδοτήσεις του ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ, μέχρι τα αποτυχημένα κακέκτυπα μεταρρυθμίσεως του Σημίτη, τις χαμένες ευκαιρίες της περιόδου Σαμαρά και την πλήρη απουσία στρατηγικής της τελευταίας δεκαετίας. Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, μάλιστα, έχει επιδεινώσει όλες τις παθογένειες: αφορολόγητο που συρρικνώνεται, κόστος παραγωγής που εκτοξεύεται, μηδενική προστασία εγχώριας παραγωγής και παντελή έλλειψη σχεδίου αυτάρκειας.

Η σύγκριση του τότε με το τώρα δεν έχει μονάχα ιστορική σημασία. Εξυπηρετεί το να αναδειχθεί μία αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα: επί Παπαδόπουλου εφαρμόστηκε μία σαφής, μετρήσιμη και αποτελεσματική στρατηγική που έσωσε την ελληνική ύπαιθρο – σήμερα, εφαρμόζεται ένα άναρχο μείγμα μέτρων που οδηγεί στην μαρασμό.

Σε εκείνη την άλλη Ελλάδα, ο αγρότης θεωρείτο θεμέλιο της οικονομίας. Στην Ελλάδα του ’74 και του σήμερα, ο αγρότης αντιμετωπίζεται ως βάρος. Κι αν θέλουμε πραγματικά να μιλάνε για ανάπτυξη, αυτοδυναμία και εθνική στρατηγική, τότε το αγροτικό δεν μπορεί να είναι μία μόνιμη τροχοπέδη για κάθε κυβέρνηση, αλλά πυλώνας πολιτικής – ακριβώς όπως υπήρξε τότε.

Ε.ΠΟ.Κ.

ΔΥΣΤΟΠΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΟΠΩΣ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΟΠΩΣ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ;

Γράφει ο Πολύδωρος Ιππ. Δάκογλου 

Όταν οι φράσεις «Πρώτα η Γερμανία» και «Σταματήστε τις βάρκες από τη Γαλλία» θεωρούνται ποινικά εγκλήματα και τιμωρούνται, στην Γερμανία και Αγγλία αντιστοίχως, κατανοούμε ότι το Ταυτοτικό – Πατριωτικό κίνημα αξιών έχει τεθεί υπό διωγμό. Διωγμό όχι για πράξεις βίας και παρανομίας αλλά για εκφράσεις που θίγουν τις αξιακές πολιτικές των συστημικών υπηρετών της παγκοσμιοποίησης. Δηλαδή για την υπεράσπιση του πυρήνα του Έθνους –Κράτους και των αξιών της Ελευθερίας στην έκφραση, της υπεράσπισης της Ιστορίας, και του δικαιώματος της διαφορετικότητας των Λαών.

Όταν 1.000 Βρετανοί συλλαμβάνονται, δικάζονται και φυλακίζονται εντός 15 ημερών, σε πολύμηνες εκτίσημες ποινές, χωρίς καν να έχουν συλληφθεί (η συντριπτική πλειοψηφία) επί τόπου των διαδηλώσεων, τότε κατανοούμε ότι ο εντολέας προς την Δικαιοσύνη Πρωθυπουργός δεν στήριξε (ως αρχηγός της αντιπολίτευσης) το κίνημα Black Lives Metter και τις βίαιες διαδηλώσεις του στο Ηνωμένο Βασίλειο λόγω ιδεολογικών πεποιθήσεων αλλά λόγω πολιτικού στρατηγικού σχεδιασμού υπέρ της προώθησης της παγκοσμιοποίησης και της woke ατζέντας.

Όταν οι επικεφαλής των παντοδύναμων πλατφορμών εκβιάζονται πολιτικά (Πλατφόρμα Meta), πιέζονται οικονομικά (Πλατφόρμα Χ) ή συλλαμβάνονται στο αεροδρόμιο (πλατφόρμα telegram) καταλαβαίνουμε πως η απόφαση για απόλυτη κυριαρχία επί των Λαών έχει μπει σε ένα νέο στάδιο. Στο στάδιο της πλήρους επικράτησης των συστημικών elite με χρήση όλων των όπλων που έχουν στη διάθεσή τους.

Η ταυτόχρονη ανάπτυξη ψηγμάτων αντίδρασης και αντίστασης μέσα στους λαούς της Ευρώπης αποτελεί μια ελπίδα “αναστροφής του παιχνιδιού στα τελευταία λεπτά του αγώνα”.

Η πορεία θα δείξει αν το μέλλον θα είναι δυστοπικό, όπως φοβόμαστε ή ανατρεπτικό όπως ελπίζουμε και (κάποιοι) προσπαθούμε.  

 

ΚΟΙΝΟΣ ΠΑΡΟΝΟΜΑΣΤΗΣ

8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1940 : Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΤΟ ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ

Ν. Μαγγιοράκος, 
Το ξεκίνημα της Νίκης, 
εκδ. Κ. Γαρουφαλή & Σία, Αθήνα 1946 

Κυριακή (8 Δεκεμβρίου 1940. Δούβιανη, Αργυρόκαστρο)
 
Το πρωί στις 8 φεύγουμε, ενώ με κόπο προσπαθούμε να κρατήσουμε τα μάτια μας ανοιχτά.
Μετά 5 χιλιόμετρα μπαίνουμε στο χωριό Γοραντζή, χωριό ελληνικότατο, όπως και τ’ άλλα που περάσαμε, με γλώσσα ελληνική και εκκλησίες ορθόδοξες, με ήθη και έθιμα που νομίζει κανείς πως βρίσκεται σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου. Σπίτια όμορφα και παστρικά. Κάτοικοι φιλόξενοι και γεμάτοι ενθουσιασμό.

Η νύστα μας έφυγε και τώρα στρατιώτες και πολίτες αδελφωμένοι κι ενθουσιασμένοι τραγουδάμε τραγούδια πατριωτικά. Δεν ξέρουν πώς να εκδηλώσουν τη χαρά τους βλέποντας ελληνικό στρατό. Μας φωνάζουν ότι μας ευγνωμονούν, γιατί τους χαρίσαμε τη λευτεριά. Μας φέρνουν ψωμί, τυρί, κρασί και πολλοί θέλουν να έρθουν μαζί μας. Αισθανόμαστε ζωηρή συγκίνηση, από αυτές τις εκδηλώσεις. Στο χωριό αυτό αντικαθιστούμε το 6ο Σύνταγμα της Κορίνθου. Τέλειωσαν πια τα ψέμματα. Απ’ εδώ και μπρος παραλαμβάνουμε Τομέα. Μπαίνουμε επίσημα στον αγώνα.
Ξεκινάμε μέσα σε μια αποθέωση από τραγούδια, ευχές και ζητωκραυγές.

Σύμφωνα με τις διαταγές που πήραμε, διαθέτω τη μία μου ομάδα στον 5ο Λόχο, κι εγώ με την άλλη ακολουθώ τον 7ο, που κατέχει το δεξιόν του 2ου Τάγματος. Ο 7ος Λόχος βρίσκεται στο πρώτο κλιμάκιο και κατέχει την δεξιά πτέρυγα, που είναι και η σπουδαιότερη, γιατί είναι ακάλυπτη.

Δεξιά μας δηλαδή απλώνεται η πεδιάδα του Αργυροκάστρου, την οποία διασχίζει ο ποταμός Δρίνος και μέσα σ’ αυτή την πεδιάδα δεν κινείται κανένα δικό μας τμήμα.
Έτσι κλιμακωμένοι βαδίζουμε προσεκτικά. Μαζί με το Λοχαγό Χριστόπουλο πηγαίνουμε μπροστά. Με αυτή τη διάταξη φθάνουμε κοντά στο χωριό Δερβιτσάνη, που απέχει 2 ώρες περίπου από το Αργυρόκαστρο. Οι κάτοικοι βγαίνουν και μας υποδέχονται με σημαίες Ελληνικές. Με δάκρυα στα μάτια μας χαιρετούν και μας πληροφορούν πως ο εχθρός μόλις χθες άφησε το χωριό.

Δεν καθυστερούμε ούτε στιγμή. Με τον ίδιο σχηματισμό βαδίζουμε ολοταχώς προς το Αργυρόκαστρο. Σε δύο ώρες βρισκόμαστε στην παρυφή. Αφήνουμε το Λόχο και μαζί με το Λοχαγό και με μερικούς στρατιώτες, προχωρούμε στο κέντρον του Αργυροκάστρου. Είμαστε συγκινημένοι υπερβολικά. Ξέραμε ότι πριν λίγες ώρες μπήκε στην πόλη το 42ο Σύνταγμα. Εμείς έχουμε την τιμή ότι μπαίνουμε πρώτοι από ολόκληρη την 4η Μεραρχία.

Το τι γίνεται δεν περιγράφεται. Αξιωματικοί, στρατιώτες και λαός πανηγυρίζουν. Όλα τα κέντρα είναι γεμάτα. Τραγούδια, χορός κι ενθουσιασμός από την μια άκρην ως την άλλη. Μπαίνουμε σε κάποιο από αυτά τα κέντρα και μας σηκώνουν στα χέρια. Θέλοντας και μη πίνουμε ποτά που μας προσφέρουν. Σύντομες προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις επακολουθούν, αλλά ύστερα φεύγουμε με τρόπο, γιατί εμείς ήρθαμε όχι για διασκέδαση μα για δουλειά.
Πρέπει να βρούμε οπωσδήποτε τον Φρούραρχο. Αυτός θα μας διευκολύνει να βρούμε οικήματα για τους άνδρες του Τάγματος, που περιμένουν έξω από την πόλη. Σ’ ένα κέντρο βρίσκουμε το πρόσωπο που ζητάμε.
Νέα κεράσματα, νέοι λόγοι. Το ραδιόφωνο μεταδίδει, σε διάφορες γλώσσες την πτώση του Αργυροκάστρου κι εμείς δίπλα στο μαγικό κουτί, μέσα στο Αργυρόκαστρο, πίνουμε το τελευταίο, γι’ απόψε ποτό, στην υγεία του Ελληνικού Στρατού.
Ο Φρούραρχος μας διευκολύνει αμέσως και ειδοποιείται ο Λόχος με σύνδεσμο να προχωρήσει.

Σε κάμποση ώρα συντεταγμένος κανονικά διασχίζει τους δρόμους του Αργυροκάστρου, που είναι σκεπασμένοι με πλάκες οι οποίες αντηχούν κάτω από τα καρφιά των αρβυλών μας.
Διασχίζοντας την πόλη παρατηρώ πως το Αργυρόκαστρο είναι αρκετά μεγάλο. Το κάστρο του, τα μεγάλα ξενοδοχεία του, τα Δημόσια Καταστήματά του και τα καλοχτισμένα σπίτια του, είναι εκείνα που μπορεί να συγκρατήσει κανείς στο μισοσκόταδο.
Βγαίνουμε στην αντίθετη άκρη, προχωρούμε μισή ώρα ακόμη και φθάνουμε στους «πρώην» Ιταλικούς στρατώνες.Τα έργα που έχουν μισοφτιάξει οι Ιταλοί είναι τεράστια. Ολόκληρη πολιτεία για πολλές χιλιάδες στρατιώτες. Στρατώνες ευρύχωροι. Αποθήκες μοναδικές, φυλάκια, υδραγωγείο, μισοτελειωμένα πάρκα, σπίτια για τους αξιωματικούς κ.λ.π.
Μια από τις τεράστιες αυτές αποθήκες μας φιλοξενεί για τις υπόλοιπες ώρες της νύχτας. Αρκετά πια ξενυχτήσαμε.

 http://toorama.blogspot.gr/2012/12/8-1940.html