ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΒΕΖΑΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΡΟΛΟ ΤΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΑ

«Εθνικισμός, ένα κίνημα κατ’ εξοχήν λαϊκό: οι ιδέες και η κοσμοθεωρία του καθηγητή Δημήτριου Βεζανή»  από τις εκδόσεις «Πελασγός».

 

του Γιάννη Κολοβού

Ο Δημήτριος Βεζανής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1904 όπου και σπούδασε. Συνέχισε τις σπουδές του σε διάφορα Πανεπιστήμια της Γερμανίας και έγινε διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Το 1926 επέστρεψε στην Ελλάδα διδάσκοντας σε ανώτατες σχολές, γενόμενος καθηγητής της Γενικής Πολιτειολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και του Συνταγματικού Δικαίου στην Πάντειο Σχολή μέχρι τον θάνατό του το 1968. Από το 1937 μέχρι το 1948 διετέλεσε διευθυντής του ΙΚΑ, ενώ κατά την περίοδο 1930-1931 διετέλεσε Νομάρχης Άρτας.

Ο Βεζανής επισήμαινε ότι «ο αιρετός ανώτατος άρχων είναι η αναγκαία κατάληξις της δημοκρατίας και η μορφή η τείνουσα να αντικαταστήση τον κληρονομικόν ανώτατον άρχοντα υπό δημοκρατικόν καθεστώς». Σε ό,τι αφορά στην λειτουργία του, ο Βεζανής επισήμαινε ότι ο ανώτατος άρχων «ως ρυθμιστής του πολιτεύματος πραγματοποιεί την ενότητα λαού-κοινοβουλίου και εμποδίζει την διάστασιν η οποία τόσον συχνά δημιουργείται μεταξύ των. Πλην όμως της ρυθμιστικής αυτής αρμοδιότητος δυνατόν και σκόπιμον είναι να ανατεθούν εις τον ανώτατο άρχοντα και ουσιαστικώτεραι αρμοδιότητες αι οποίαι να τον καθιστούν συνεργάτην του λαού και υπεύθυνον δια την διατήρησιν της ενότητος της Πολιτείας. Ότι βεβαίως δια του τρόπου αυτού μιγνύεται και νοθεύεται η δημοκρατία και καθίσταται κράτος συνταγματικόν ουδεμία αμφιβολία υπάρχει. Όπου όμως πράγματι η επικράτησις της δημοκρατίας οδηγεί εις την αναρχίαν και την διάλυσιν και όπου είναι αδύνατος ή ανεπιθύμητος η μετάβασις εις άλλον τύπον πολιτεύματος ενδείκνυται και από της ειλικρινεστέρας δημοκρατικής αφετηρίας να προτιμηθή η μίξις αυτή της δημοκρατίας αντί της ολικής της παραμερίσεως και αντικαταστάσεως η οποία θα επακολουθήση το στάδιον της αναρχίας και της διαλύσεως».

Αναφορικά με τον τρόπο επιλογής του ανώτατου άρχοντος ο Βεζανής τόνιζε ότι όταν αυτός εκλέγεται από νομοθετικά σώματα θεωρείται ως όργανο της πλειοψηφίας που τον εξέλεξε. Γι’ αυτό και στην περίπτωση που εκείνος λόγω των συνθηκών επιχειρήσει να ασκήσει τα καθήκοντά του ενδέχεται να πρέπει να συγκρουσθεί με τα συμφέροντα εκείνων που τον εξέλεξαν και των κοινοβουλευτικών δυνάμεων που τον υπέδειξαν. Όπως επισήμαινε ο Βεζανής «σπανίως ούτω υποδειχθείς ανώτατος άρχων θα δυνηθή να αρθεί υπέρ τας πιέσεις και να αντιστή εις τας απειλάς αι οποίαι εκείθεν προέρχονται». Για την αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων ο Βεζανής είχε δύο προτάσεις: «ή ο ανώτατος άρχων πρέπει να είναι κληρονομικός και να αντλή εκείθεν το κύρος του, ή να εκλέγεται απ’ ευθείας από τον λαόν ούτως ώστε να δύναται πράγματι να ασκήση ανεπηρέαστος και νηφάλιος το υψηλόν έργον του».

Με βάση το προαναφερθέν σκεπτικό, ο Βεζανής, παρ’ ότι Βενιζελικός, ετάχθη το 1945 υπέρ της επανόδου στην Ελλάδα του Βασιλέως Γεωργίου του Β’ καθώς «με την Βασιλείαν η ιδέα και η έννοια του Έθνους τίθενται εκτός πάσης συζητήσεως και προσβολής. Οι πολιτικοί αγώνες είναι δυνατόν να εξακολουθήσουν, το εσωτερικόν πρόβλημα οικονομικόν και κοινωνικόν δυνατόν να λάβῃ εξελίξεις και λύσεις νέας. Απαρασάλευτος όμως βάσις και θεμέλιον και προϋπόθεσις της πολιτικής ζωής του τόπου και πάσης πολιτικής δράσεως είναι και παραμένει η αναγνώρισις του Έθνους. Εντός του πλαισίου αυτού μόνον θα πολιτεύονται όλα τα κόμματα πλέον. Τουναντίον με την Προεδρικήν Δημοκρατίαν δεδομένου του ευμεταβόλου του εθνικού μας χαρακτήρος υπάρχει ο κίνδυνος ανά πάσαν στιγμήν να τίθενται τα πάντα και τα ιερώτερα υπό αμφισβήτησιν. Επίσης ο στρατός παύει να αποτελή αντικείμενον πολιτικής όπως είναι σήμερον, όπου η εκάστοτε σύνθεσις του μεταβάλλεται κάθε φοράν καθ’ ήν θα αλλάσσει ο πρόεδρος της κυβερνήσεως ή ο πρόεδρος της δημοκρατίας. Ο στρατός με την βασιλείαν καθίσταται πλέον ό,τι πρέπει να είναι, δηλ. όργανον εθνικής επιβολής και όχι όργανον πολιτικής επικρατήσεως».

Αντιστοίχως, το 1948 υποστήριζε ότι «ο Βασιλεύς [Παύλος] είναι το κέντρον και ο στύλος της πολιτείας. Εις την Ελλάδα, χρειάζεται να υπάρχη μια πηγή θερμότητος και φωτός η οποία να διαχέη την εθνικιστικήν φλόγα και να συγκεντρώνη τα κεντρόφυγα μόρια τα οποία υπάρχουν εις τον Ελληνικόν Λαόν».

 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 8ης Ιουλίου 2019 της εφημερίδας «Ελεύθερη Ώρα».

https://www.e-grammes.gr/%CE%BF%CE%B9-%CE%B1%CF%80%CF%8C%CF%88%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%B3%CE%B7%CF%84%CE%AE-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%85-%CE%B2%CE%B5%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CE%AE-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CF%81%CF%8C%CE%BB%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%BD%CF%8E%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1