ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Β' Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ: Ο ΜΕΓΑΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. 996 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

Του Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ/Σ του Ε.ΠΟ.Κ.

Στις 15 Δεκεμβρίου 1025 πέθανε σε ηλικία 69 ετών ο Αυτοκράτορας Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος. Έζησε όλη του την ζωή ως απλός στρατιώτης, πολεμώντας στην πρώτη γραμμή, απεχθανόμενος τις πολυτέλειες και φορώντας πάντα την στρατιωτική του στολή. Ζήτησε να ταφή χωρίς πομπές, στον ναό Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο προάστιο Έβδομον της Βασιλεύουσας και όπως έλεγε η επιγραφή του τάφου του «ου γαρ τις είδεν ηρεμούν εμόν δόρυ… οτὲ στρατεύων ανδρικώς προς εσπέραν, οτὲ προς αυτοὺς τους όρους τους της έω, ιστών τρόπαια πανταχού γης μυρία».

 

Ο Βασίλειος Β’ ήταν πρωτότοκος υιός του Αυτοκράτορος Ρωμανού Β’ και της λακώνισσας Αυτοκράτειρας Αναστασίας - Θεοφανούς. Προπάππος του ήταν ο Αυτοκράτωρ Λέων ΣΤ’ ο Σοφός, ο οποίος ήταν πιθανότατα υιός του Μιχαήλ Γ’ και όχι του Βασιλείου Α’. Συνεπώς ο Βασίλειος Β’ ήλκε την καταγωγή από την εξ’ Αμορίου (ή Φρυγική) δυναστεία. Οι Φρύγες ήσαν πελασγικό φύλο πλήρως εξελληνισμένο ήδη από την αρχαϊκή εποχή. Αν πάλι η καταγωγή προέρχεται από τον Βασίλειο Α’, ο μεν πατέρας του τελευταίου είχε ελληνοθρακική ή εξελληνισμένη αρμενική καταγωγή και η μητέρα του Παγκαλώ είχε καθαρά ελληνική καταγωγή.

Συνεπώς ο Βασίλειος Β’: Από πατρός, είχε κατά το μέγιστο ποσοστό ελληνογενή καταγωγή. Από μητρός, είχε καθαρόαιμη ελληνική - λακωνική καταγωγή. Εν ολίγοις, ήταν Έλληνας.

 

Ως στρατηγός, ο Βασίλειος Β' διέθετε εξαιρετική τακτική και στρατηγική ευφυία. Εφήρμοσε αριστοτεχνικά μεθόδους κεραυνοβόλου πολέμου και εξουθενώσεως του αντιπάλου, τακτικές αιφνιδιασμού και νυκτερινών επιχειρήσεων, επιτυχείς ελιγμούς υπερκεράσεως, ακόμη και ψυχολογικό πόλεμο. Μετακινούμενος με εκπληκτική ταχύτητα από το ένα μέτωπο στο άλλο, υπήρξε ικανότατος στην διεξαγωγή διμετώπου αγώνος. Δεν υπάρχει άλλο παράδειγμα Αυτοκράτορος που να αντιμετώπισε νικηφόρα τόσους εχθρούς: Βούλγαρους στον βορρά, Άραβες στην Ανατολή, Σαρακηνούς και Νορμανδούς στην Δύσι, Ίβηρες και Άβασγους στον Καύκασο, στασιαστές στο εσωτερικό. Ο στρατός -τον οποίο αναδιοργάνωσε προσωπικά- τον λάτρευε και εκείνος έθετε πάντα υπό την προστασία του τα παιδιά των πεσόντων.

 

Διακρίθηκε όμως και «ως ηγετική φυσιογνωμία και ως αληθινά μεγάλος πολιτικός». Ικανότατος διπλωμάτης πέτυχε με ειρηνικά μέσα τον εκχριστιανισμό της Ρωσίας, την συμμαχία της Βενετίας, την προσχώρησι της Σερβίας και της Κροατίας, την κυριαρχία της Δαλματίας. Άφησε μία πανίσχυρη οικονομία που διασφάλισε 50ετή ευημερία. Υπήρξε επίσης, κατά την Judith Herrin «πάτρωνας της τέχνης και των γραμμάτων και προστάτης των φτωχών» , αφού με εντολή του εξεδόθη τότε εξαίσιο «Μηνολόγιον», αποτέλεσμα εργασίας 8 ζωγράφων, αντίγραφο του οποίου διεσώθη στα λατινικά ως «Menologiun Graecorum, jussu Basilii imperatoris Graec» (Μηνολόγιον Ελλήνων, τη εντολή Βασιλείου, Έλληνος Αυτοκρότορος).

 

Έλαβε μέτρα κοινωνικής πολιτικής που προστάτευαν την αγροτική ιδιοκτησία. Όπως γράφει ο Ι. Καραγιαννόπουλος, κατά τις εκστρατείες του «είχε κάθε ευκαιρία να αντιληφθεί το μέγεθος της δύναμης των μεγαλογαιοκτημόνων, των Φωκάδων, των Μαλεϊνών, των Σκληρών, αυτών που επιχείρησαν με τα όπλα να του διεκδικήσουν το θρόνο, και είχε κάθε δυνατότητα να δεχτεί τα παράπονα και τις καταγγελίες των ταπεινών μικροκαλλιεργητών, με τις θυσίες των οποίων πετύχαινε τις νίκες του…». Με την περίφημη «Νεαρά» του 996 «Περί των δυνατών των από πενήτων επκτωμένων» κατήργησε την 40ετή χρησικτησία και επανέφερε την γη στους μικροϊδιοκτήτες. Το 1002 εξέλιξε το «Άλληλέγγυον», με πληρωμή των φόρων των πτωχών από τους μεγαλογαιοκτήμονες. Κατά τον Μιχαήλ Ψελλό, την «αριστοκρατία καθαιρέσας ισότιμον πρός τας άλλας κοινωνικάς τάξεις κατέστησε…».

 

Όπως γράφει ο Henri Gregoire για τα προσόντα του «η ακατάλυτη αποφασιστικότητα του αφοσιωμένου ηγεμόνα, η στρατηγική ετοιμότητα του αρχιστρατήγου και η σχολαστική ακρίβεια του εκ-παιδευτή - λοχία, το πρακτικό ταλέντο και η διορατικότητα του πολιτικού, η φιλόπονη φροντίδα του κυβερνήτη και πάνω απ’ όλα η φυσική αντοχή ενός σώματος ακαταπόνητου από κούραση και στερήσεις - ήταν πάρα πολλά για να βρεθούν ξανά συγκεντρωμένα σε ένα άτομο… Ήταν και έμεινε φαινόμενο μοναδικό».

 

Κατά την 50ετία του Βασιλείου Β’ αποκορυφώθηκε η λεγομένη «βυζαντινή εποποιία». Το 1025 η ΕλληνοΧριστιανική Αυτοκρατορία της “Ρωμανίας” βρισκόταν στο απώγειο της ακμής της: Απλωνόταν από τον Δούναβη μέχρι την Κρήτη. Από την Καυκάσια Ιβηρία μέχρι τον Ευφράτη της Συρίας. Από τις δαλματικές ακτές μέχρι τα οροπέδια της Αρμενίας. Κατείχε την Κάτω Ιταλία, ενώ ο Αυτοκράτορας σχεδίαζε «εκτεταμένη εκστρατεία για την επανάκτηση της Σικελίας». Είχε υπό την σφαίρα επιρροής της την Ρωσία, την Σερβία την Κροατία και την Βενετία! H -κατά τον Charles Diehl- «ελληνική αυτοκρατορία» , είναι το ισχυρότερο και πιο πολιτισμένο Κράτος της Οικουμένης.

 

Γράφει ο G. Schlumberger «Ουδέποτε από πολλών αιώνων, από της εποχής του Ιουστινιανού και της ενδόξου βασιλείας του Ηρακλείου, η βυζαντινή αυτοκρατορία υπήρξε τόσον ισχυρά». Ενώ υπήρξε ο πρώτος “Μακεδονoμάχος”, αφού είναι εκείνος που πρώτος διέσωσε την ελληνικότητα της Μακεδονίας από την βουλγαροσλαυϊκή επιβουλη. Όπως έγραψε ο F. Gregorovius: «Γνώριζε ότι καταστρέφοντας το Βουλγαρικό κράτος θα ήταν αποφασιστικής σημασίας νίκη του Ελληνικού Πολιτισμού (sieg des Griechentums) επί των Σλαύων».

 

Ο Βασίλειος Β’ λοιπόν δικαιούται αναμφισβήτητα τον χαρακτηρισμό του «Μέγα», ίσως μάλιστα περισσότερο από τον Ιουστινιανό Α’ .

Κατά τον Steven Runciman «Ποτέ άλλοτε η Αυτοκρατορία, από την εποχή του Ηρακλείου, δεν είχε την έκταση που είχε στο τέλος της βασιλείας του Βασιλείου και ποτέ δεν είχε γνωρίσει τέτοια ευημερία». Είναι αλήθεια ότι στην συνείδησι των Ελλήνων του 12ου αιώνος δύο εθεωρούντο οι πραγματικά μεγάλοι: Ο Ηράκλειος και ο Βασίλειος Β’. Τούτο επιβεβαιώνει ο G. Ostrogorsky τονίζοντας: «Τα δύο αυτά ονόματα που είναι χωρίς αμφιβολία τα μεγαλύτερα της βυζαντινής ιστορίας, συμβολίζουν την ηρωϊκή εποχή του Βυζαντίου, η οποία άρχισε με τον πρώτο και έκλεισε με τον δεύτερο».

 

Όπως έγραψε ο Γάλλος βυζαντινολόγος Gustave Schlumberger: «Με τον θάνατον του Βασιλείου Β’ εξέλιπεν η μεγαλυτέρα και ενδοξωτέρα φυσιογνωμία του μεσαιωνικού Ελληνισμού».

https://www.epok1973.com/%CE%B1%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%B1/157-%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%83-%CE%B2-%CE%BF-%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%83-%CE%BF-%CE%BC%CE%B5%CE%B3%CE%B1%CF%83-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%85-996-%CE%B5%CF%84%CE%B7-%CE%B1%CF%80%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B8%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85