ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΥΠΟ ΠΟΛΥ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Του Σάββα Καλεντερίδη

Ενώπιον σοβαρών εξελίξεων και μετά την ψυχρολουσία του τουρκολιβυκού μνημονίου, της επίθεσης με «όπλο» αλλοδαπούς στον Εβρο, τη Γαλάζια Πατρίδα, την πειρατική περικύκλωση της Κύπρου και τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, άρχισε να αφυπνίζεται μέρος του πολιτικού, διπλωματικού, ακαδημαϊκού και δημοσιογραφικού κατεστημένου, που καθύβριζε χρόνια τώρα όλους όσοι μιλούσαν για την τουρκική απειλή.

Για να συμβάλουμε σ’ αυτή την αφύπνιση, μεταφράσαμε το εξαιρετικά διαφωτιστικό άρθρο του Εργκούν Μπαμπαχάν, που δημοσιεύθηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα ahvalnews.

Καλή μελέτη! «Όποιος κι αν είναι κυβέρνηση, στην Τουρκία κυβερνούν το κράτος και το Ισλάμ Ergun Babahan

Υπάρχουν πολλά κράτη που τρέφουν αισθήματα μίσους απέναντι στη χριστιανική Δύση. Σε μια ευρεία γεωγραφία από το Ιράν έως το Πακιστάν, ο αντι-δυτικισμός κορυφώθηκε, ειδικά με την άνοδο του ριζοσπαστικού Ισλάμ. Η Τουρκία ενώνεται με μίσος και θυμό με άλλες μουσουλμανικές χώρες, αλλά σε όλο αυτό προστίθεται και μια αίσθηση κατωτερότητας απέναντι στη Δύση, που την καθιστά μοναδική.

Η Τουρκία προσπαθεί να σταματήσει την πληγή της ήττας απέναντι στον πολιτισμό της Δύσης, με απύθμενο θράσος που συνοδεύεται από επιθετικότητα.

Η τελευταία απόφαση περί Αγίας Σοφίας ήταν μια άλλη σαφής έκφραση αυτού του αισθήματος κατωτερότητας. Μετά τους λεονταρισμούς που εκτοξεύθηκαν, ότι “εμείς δεν θα πάρουμε άδεια από εσάς’’, αποκαλύφθηκε ότι η Ρωσία, και ειδικά ο Πούτιν, έδωσε άδεια και εγγυήσεις για τη μετατροπή της σε τζαμί. Από τούδε και στο εξής, ο εγγυητής των μοναδικών ψηφιδωτών της Αγίας Σοφίας δεν είναι το τουρκικό κράτος, αλλά η Ρωσία. Είναι επιτακτική ανάγκη να υπογραμμιστεί αυτό το γεγονός.

Υπάρχει ένα άλλο μήνυμα που εκπέμπει αυτή η αίσθηση κατωτερότητας: “Εμείς οι μουσουλμάνοι, όπου γινόμαστε η πλειοψηφία, δεν θα αναγνωρίζουμε το δικαίωμα στη ζωή στους χριστιανούς, θα καταλαμβάνουμε τους χώρους λατρείας τους και θα τους καταστρέφουμε. Δεν μπορούμε να ζήσουμε σε κοινωνικά μοντέλα που είναι πλουραλιστικά και σέβονται τις διάφορες πεποιθήσεις, αλλά θα ζούμε σε καταπιεστικές, απαγορευτικές και μονοδιάστατες κοινωνίες’’.

Η εμφάνιση αυτού του μοντέλου είναι το αποτέλεσμα μιας ιστορικής διαδικασίας. Ο φόβος απέναντι στις διαφορετικές θρησκευτικές και εθνικές ομάδες που κατοικούν σε αυτή τη γεωγραφία δεν είναι κάτι που εφευρέθηκε από το AKP.

Το κύριο αποτέλεσμα αυτής της νοοτροπίας, που άρχισε να διαμορφώνεται με τον Αβδούλ Χαμίτ τον Β΄, πήρε το αληθινό χρώμα του με τον Ταλάτ πασά και ολοκληρώθηκε κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), είναι ότι οι τελευταίοι χριστιανοί αυτού του τόπου δέχτηκαν το τελειωτικό χτύπημα με τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Το ΑΚΡ είναι η ισλαμιστική εκδοχή του καθεστώτος Ινονού, που έφερε τον Φόρο Περιουσίας (Βαρλίκ Βεργκισί). Το καθεστώς του Ινονού, το οποίο παρουσιάζεται ως κοσμικό, είναι στην ουσία το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε ως συνέχεια η σημερινή ισλαμιστική κοινωνία της Τουρκίας.

Η ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέστησε την Τουρκία μια χώρα γεμάτη μίσος και θυμό απέναντι στη Δύση. Επιπλέον, αυτό το μίσος και ο θυμός, αντί να μετατραπούν σε μια δημιουργική ενέργεια, έκαναν πολλές γενιές να μεγαλώσουν με ένα πρωτόγονο μίσος απέναντι στη Δύση. Και οι κοσμικοί και οι ισλαμιστές είναι τελικά μια γενιά που μπορεί να τρέφει μόνο αισθήματα μνησικακίας, μια γενιά που δεν μπορεί να παράγει, να δημιουργεί και να ανταγωνίζεται.

Αυτή η μονοσήμαντη νοοτροπία, που οδήγησε στην “εκκαθάριση’’ των χριστιανών και των Εβραίων, είναι φασίζουσα. Αυτή η νοοτροπία της κρατικής εξουσίας, η οποία δεν δίνει το δικαίωμα να ζει και να υπάρχει σε κανέναν “που δεν είναι σαν αυτόν’’, τελικά δεν άλλαξε και όσον αφορά και τον τουρκικό λαό.

Η ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, η οποία ιδρύθηκε μετά τη Γενοκτονία των Αρμενίων του 1915, υπήρξε ιστορία σφαγών. Αυτή η προσέγγιση, η οποία ξεκίνησε με το Σχέδιο Μεταρρύθμισης της Ανατολίας και συνεχίστηκε με τη Γενοκτονία του Ντερσίμ, βρήκε μία από τις πιο σκληρές εκφάνσεις της στο καθεστώς AKP-MHP.

Πίσω από αυτή την αντίληψη της τουρκικής κοινωνίας, η οποία καίει και ισοπεδώνει σαν μπουλντόζα ό,τι βρίσκεται μπροστά της, κρύβεται ο ρόλος του κράτους. Στην πραγματικότητα, ο τόπος από τον οποίο προήλθε η ιδέα του κράτους δεν είναι η αρχαία Ελλάδα και η Ρώμη, αλλά η Κίνα. Η Κίνα δημιούργησε μια ομοιόμορφη κεντρική γραφειοκρατία 300 χρόνια πριν από τον Ιησού, δηλαδή 800 χρόνια πριν από την εμφάνιση του σύγχρονου κράτους στη Δύση. Η Κίνα έχει θεσπίσει μια γραφειοκρατική τάξη, η οποία αντλούσε την ισχύ της αποκλειστικά από τον βαθμό που είχε στην ιεραρχία.*

Η συμβολή της Ρώμης και της Ελλάδας στην ιδέα του κράτους είναι ότι στη λειτουργία του υπήρχε η λογική του ελέγχου και της λογοδοσίας των αξιωματούχων. Αυτό είναι το κύριο σημείο όπου η Ασία διαχωρίζεται από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Διότι, σε αντίθεση με τις ασιατικές κοινωνίες, η Δύση μπόρεσε να δημιουργήσει ένα διαφορετικό κέντρο αποφάσεων, ένα επίκεντρο αντίστασης, έναν πυρήνα της κοινωνίας των πολιτών.

Οι δυτικές κοινωνίες δεν προέκυψαν από τη φυλετική τάξη με τις εντολές και τους κανονισμούς του απόλυτου κυβερνήτη. Η Καθολική Εκκλησία παρείχε την κοινωνική υποδομή αυτού του μετασχηματισμού, ενώ ακόμα και οι αυτοκράτορες είχαν το Συμβούλιο των Φεουδαρχών, το οποίο έπρεπε να συμβουλευτεί ο αυτοκράτορας.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η ατομικότητα να εμφανιστεί στο προσκήνιο πολύ πριν από την ίδρυση του σύγχρονου κράτους, ενώ το δικαιικό σύστημα χτίστηκε και απέκτησε ισχύ προτού πάρει όλες τις εξουσίες στα χέρια του το σύγχρονο κράτος.

Φυσικά, οι κοινωνίες δεν είναι παιχνίδι στα χέρια του παρελθόντος, δανείζονται ιδέες και θεσμούς μεταξύ τους, αλλά αυτό που είναι σήμερα κάθε κοινωνία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το παρελθόν της.

Από την Κίνα έως την Ανατολία, αυτή η γεωγραφία έχει φιλοξενήσει κράτη όπου όλα τα θεσμικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της θρησκείας, βρίσκονται υπό τον απόλυτο έλεγχο του κράτους, όπου η έννοια του κράτους δικαίου δεν έχει αναπτυχθεί ποτέ και όπου η εξουσία είναι συνώνυμη της αυθαιρεσίας. Το όνομα των κρατών έχει αλλάξει, αλλά η βασική αρχή παρέμενε πάντα η ίδια.

Ο στόχος των μεταρρυθμίσεων, που ξεκίνησαν με τον Σελίμ Γ΄ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και συνεχίστηκαν με τον Μουσταφά Κεμάλ την περίοδο της δημοκρατίας, ήταν μόνο η ενίσχυση του κράτους και περιορίστηκε στον στόχο της εκπαίδευσης δυτικού τύπου και στην ένδυση του στρατού.

Σε αυτόν τον τόπο, όπου η ιδιωτική ιδιοκτησία και η ασφάλεια ζωής δεν ήταν ποτέ εγγυημένες, η ιδέα του εκδυτικισμού εγκαταλείφθηκε εξαρχής και, ακόμα από την περίοδο του Σελίμ Γ΄, επιλέχθηκε ο επαρχιακού τύπου φορμαλιστικός ισλαμισμός.

Ο νεωτεριστικός εκσυγχρονισμός αυτόν τον πλουραλισμό και αυτό το Δίκαιο μπόρεσε να φέρει σ’ αυτή τη χώρα. Ήταν ένα απλό μακιγιάζ μιας παλιάς πόρνης, που δεν ήταν αρκετό για να καλύψει την αλήθεια».

*Francis Fukuyama: «The Origins of Political Order: From Prehuman Times to the French Revolution».

Newsbreak