ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΤΟ 1923 ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Η ΣΤΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ;

Του Μιχάλη Στούκα

Στη συντριπτική της πλειοψηφία η ελληνική κοινή γνώμη θεωρεί ότι μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922, υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης η οποία έχει καθορίσει τα ελληνοτουρκικά σύνορα από το 1923 ως σήμερα. Όπως όμως έχουμε αναφέρει σε πολλά άρθρα ,από τη μικρασιατική καταστροφή στα τέλη Αυγούστου του 1922 ως την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης στις 24/7/1923 μεσολάβησαν πολλά και σημαντικά γεγονότα. Στις 13/26 Σεπτεμβρίου 1922 εκδηλώθηκε η επανάσταση του Στρατού και του Στόλου υπό τους Συνταγματάρχες Νικόλαο Πλαστήρα και Στυλιανό Γονατά και τον πλοίαρχο Δημήτριο Φωκά στη Χίο και τη Μυτιλήνη.

Οι επαναστατικές δυνάμεις κατέπλευσαν στην Αττική και στον Πειραιά για να ανατρέψουν τον Κωνσταντίνο και να σώσουν την Ανατολική Θράκη. Ο ανταποκριτής της εφημερίδας του Καναδά ‘’Torondo Star’’, ο μετέπειτα διάσημος νομπελίστας λογοτέχνης Έρνεστ Χεμινγουέι αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων στη Μικρά Ασία έγραφε: «Η επανάσταση του ’22 ήταν η εξέγερση ενός στρατού που είχε προδοθεί ενάντια σ’ εκείνους που θεωρούσε ότι τον είχαν προδώσει.

Οι παλιοί βενιζελικοί αξιωματικοί επέστρεψαν και οργάνωσαν τη στρατιά του Έβρου. Για την Ελλάδα του ’22 η Θράκη ήταν σαν τη μάχη του Μάρνη εκεί θα παιζόταν και θα κερδιζόταν το παιχνίδι. Το θέαμα ήταν συγκλονιστικό. Όλη η χώρα μέσα σ’ έναν πολεμικό πυρετό. Τα τρένα κουβαλούσαν συνέχεια στρατιώτες. Κι ύστερα το αναπάντεχο: οι σύμμαχοι χάρισαν την Ανατολική Θράκη τους Τούρκους κι έδωσαν στον ελληνικό λαό προθεσμία τριών ημερών για την εκκένωσή της».

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1922, 12.000 στρατιώτες της Μικράς Ασίας εξαντλημένοι αλλά στοιχισμένοι όπως παρατήρησε ο Άγγλος πρεσβευτής, πέρασαν από τους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας. Η επανάσταση που επικράτησε αμέσως, είχε ως στόχους την παραίτηση του Κωνσταντίνου, τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, τον σχηματισμό Κυβέρνησης «αχρόου και εμπνεούσης εμπιστοσύνης στην Αντάντ» και την άμυνα της Θράκης. Η κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου παραιτήθηκε και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Σωτήριος Κροκιδάς.

Οι Πλαστήρας και Γονατάς συναντήθηκαν με τους πρεσβευτές της Αγγλίας και της Γαλλίας. Οι δύο στρατιωτικοί συμπεριφέρονταν ιδιαίτερα φιλικά προς τους δύο πρεσβευτές ,ωστόσο απογοητεύτηκαν όταν άκουσαν ότι είχε ληφθεί οριστική απόφαση να δοθεί η Ανατολική Θράκη στην Τουρκία, καθώς πίστευαν ότι με την απομάκρυνση του Κωνσταντίνου οι δύο χώρες θα άλλαζαν τη στάση τους.

Ο Άγγλος πρέσβης τους είπε ότι πάρα πολλά γεγονότα έχουν συμβεί από τις εκλογές του 1920 και μετά ,ώστε η αλλαγή του καθεστώτος στην Ελλάδα να σημάνει και ριζική αλλαγή της στάσεως των Δυνάμεων απέναντί της. Τόνιζαν επίσης ότι η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να περιμένει βοήθεια από την Αντάντ. Μετά από όλα αυτά οι αρχηγοί της Επανάστασης δεν πρόβαλαν καμία αντίρρηση για το θέμα της Θράκης. Η Επανάσταση διόρισε εκπρόσωπο της Ελλάδας στο εξωτερικό τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Πηγές (ενδεικτική αναφορά):
Γεώργιος Σπέντζος: «Η ΣΤΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ», «Βαλκανικά Σύμμεικτα» 16, διαθέσιμο και στο διαδίκτυο
Νικόλαος Π. Σοϊλεντάκης «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΡΑΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ», Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ, 2004
«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», τ.16, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
Γρηγόριος Δαφνής, «Η ΕΛΛΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΥΟ ΠΟΛΕΜΩΝ 1923-1940», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΚΤΟΣ, 1997.
Δρ. Ιωάννης Παπαφλωράτος, «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833-1949», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ 2014.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΓΚΡΥΤΗ ΣΕΛΙΔΑ

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
https://www.protothema.gr/stories/article/1004721/borouse-i-stratia-tou-evrou-na-ftasei-stin-konstadinoupoli-to-1923/