Του Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου του Δ.Σ. του ΕΠΟΚ
[1] «Τό Πιστεύω μας» Τόμος Ε΄ σελ. 141.
[2] «Τό Ἑλληνικό Πρόβλημα καί ἡ Λύσις του» σελ. 161- 162
[3] «Νέα Πολιτεία» φ. 19/6/1969.
[4] «Δημοκρατία με Ελληνικό πρόσωπο», σελ 33
[5] Κατάθεσις 26/11/1974.
[6] Κατάθεσις 2/12/1974.
[7] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η΄, σελ. 65.
[8] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 33.
[9] «Στρατός καί Πολιτική» σελ. 206.
[10] «Soldiers in Politics», Gerom-XInc. - 1972 σελ. 222.
[11] Χ. Γ. Σγουρίτσας «Ἐπανάστασις, Πολιτεία καί ∆ίκαιον» σελ. 128 - 129.
[12] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Ζ΄, σελ. 74.
[13] «Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 100.
[14] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Β΄, σελ. 112.
[15] «Πρακτικά Συζητήσεων ἐπί τοῦ Συντ/τος 1968» σελ. 625.
[16] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 36.
[17] «Ἡ Ἰδεολογία τῆς Ἐπαναστάσεως» σελ. 7.
[18] Ν. Μακαρέζου «Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 579.
[19] ∆ιάγγελμα 21ης Ἀπριλίου 1967.
[20] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Γ΄, σελ. 153.
[21] «Μνῆμες καί Μαρτυρίες 1941 - 1973» σελ. 352.
[22]«∆ημοκρατία μέ Ἑλληνικό πρόσωπο» σελ. 46.
[23] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 52.
[24] «Κοινωνιολογία τοῦ Νεοελληνικοῦ Πνεύματος» σελ. 180.
[25] «∆οκίμια Ἐπαναστάσεως» σελ. 18῀
[26] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Β΄, σελ. 70.
[27] «Θέσεις καί Ἰδέαι» τόμος Α΄, σελ. 138.
[28] «Ἡ Ἰδεολογία τῆς Ἐπαναστάσεως» σελ. 19.
Ε.ΠΟ.Κ.
https://epok1973.com/%CE%B1%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%B1/112-%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B1%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-21%CE%B7%CF%83-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%85
Ἡ 21η Ἀπριλίου, εὑρίσκεται σαφῶς στόν ἀντίποδα τῶν
μεσοπολεμικῶν κινημάτων τῆς περιόδου 1924 - 35 τά ὁποῖα, ἄκρως
παραταξιακά, παραγοντικά καί αἱματηρά, ὑπῆρξαν θλιβερές ἀπόρροιες τοῦ
Ἐθνικοῦ ∆ιχασμοῦ καί κατεξευτέλισαν τόν Στρατό καί τό Ἔθνος.
Ἔλεγε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος: «Αἱ Ἐπαναστάσεις δέν γίνονται κάθε
ἡμέραν. Τάς ἐπαναστάσεις οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι, ὡς μέλη μιᾶς κοινωνίας,
τάς πραγματοποιοῦν κατά τοῦ ἑαυτοῦ των, προκειμένου, ἀπολυτρωμένοι
ἀπό τά δεσμά τοῦ ὑποκειμενισμοῦ, νά ἐπιτύχουν αὐτό τό ὁποῖον ἔστω καί
ὡς διαίσθησιν αἰσθάνονται ὡς κοινωνικῶς ἀναγκαῖον, ὡς ἐκ τῶν ὧν οὐκ
ἄνευ, ὡς ἀνάγκην διά τήν ζωήν των, ἔστω καί ἄν εἶναι εἰς βάρος τῶν
ἀτομικῶν των συμφερόντων, τά ὁποῖα ἄλλως, καίτοι τό παραδέχονται ὡς
ὀρθόν, δέν δύνανται νά τά προσφέρουν εἰς ἀπαλλοτρίωσιν ἤ εἰς ὑποταγήν
εἰς τό σύνολον».[1]
Εἶναι λοιπόν ἀναγκαῖο νά ἐρευνηθῆ ποιός ἦταν ὁ πραγματικός χαρακτῆρας τῆς Ἐπαναστάσεως τῆς:
Ἡ Τρίτη Λύσις
Τίς παραμονές τῆς 21ης Ἀπριλίου, τό
ἐπαναστατικό ρεῦμα μέσα στήν κοινωνία ἔχει ἀποκορυφωθεῖ.
Στήν Λαϊκή
Ψυχή ἐμφανίζεται ὁρμητικό τό αἴτημα τῆς "Ἀλλαγῆς". Ἀσυνειδητοποίητο,
ὁδηγεῖται
στήν καπηλεία του ἀπό τήν "ἀριστερά" καί στήν ἀνακλαστική
καταπολέμησί του ἀπό τό "κατεστημένο". Στό σημεῖο αὐτό, οἱ Ἔνοπλες
∆υνάμεις εἰσέρχονται στό προσκήνιο. Συνειδητοποιοῦν τό ἀληθές
νόημα τοῦ λαϊκοῦ αἰσθήματος.
Ἔλεγε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος: «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21ης
Ἀπριλίου ἔγινε ὄχι μόνον διά νά περισώση ὅσα ἐκινδύνευαν, ἀλλά καί γιά
νά πρόσφερη εἰς τό Ἔθνος ὅσα θεμελιώδη καί ἀπαραίτητα ἐστερεῖτο τοῦτο».
Σέ ἀλληλογραφία του μέ τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο ὁ Γεώργιος Γεωργαλᾶς ἔγραφε:
«Ἡ ὕπαρξις ἐθνικῆς κρίσεως καί ἡ ἀνάγκη ἐξόδου ἀπό αὐτήν διά μιᾶς τολμηρᾶς μεταβολῆς εἶχεν καταστῆ συνείδησις ὅλων.
Τό θέμα ἦτο τί εἴδους μεταβολή θά ἐπήρχετο. Αἱ δυνατότητες ἦσαν:
α) Μία κομμουνιστικοῦ ἤ γενικώτερον ἀριστεροῦ τύπου μεταβολή (= Ἀνατροπή).
β) Μία δυναμική ἄμυνα τοῦ καθεστῶτος περιοριζομένη εἰς τήν ἁπλήν διάσωσιν καί συντήρησιν τῶν ὑφισταμένων (= Ἀντεπανάστασις).
γ) Μία Μεταρρυθμιστική Ἐπανάστασι, ἡ ὁποία θά
ἀνεμόρφωνεν τόν ἐθνικόν ὀργανισμόν καί θά ἀνέπλαθεν τόν ἐθνικόν βίον,
διαμορφώνουσα νέαν πραγματικότητα, ἀλλά ἐντός τῶν πλαισίων τῶν ἐθνικῶν
συμφερόντων καί παραδόσεων (= Ἐπανάστασις).
- Φορεῖς τῆς α΄ "λύσεως" ἦσαν οἱ ἀνδρεοπαπανδρεϊκοί (κεντροαριστεροί), οἱ "ἀσπιδικοί" καί ἡ Ε∆Α - ΚΚΕ.
- Φορεῖς τῆς β΄ ἡ ∆εξιά, ἡ κεντροδεξιά καί τά Ἀνάκτορα.
- Φορεῖς τῆς γ΄ καί μόνης θετικῆς
λύσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Προβλήματος, αἱ Ἔνοπλοι ∆υνάμεις, οἱ ζωντανοί
ἑλληνόφρονες διανοούμενοι καί νέοι καί ἡ μάζα τῶν ἀγανακτησμένων ἀπό
τήν πολιτικήν παρακμήν τοῦ τόπου ἐθνικοφρόνων.
Ἡ 21η Ἀπριλίου ἦλθεν ὡς ἡ γ΄ λύσις, δηλαδή ὡς ἐκ
βάθρων μεταβολή καί ριζική θεραπεία, συνδυάζουσα τήν
προοδευτικότητα μέ τήν ἐθνικήν παράδοσιν».[2]
Γι’ αὐτό, ὁ Βύρων Σταματόπουλος περιέγραφε τήν 21η Ἀπριλίου ὡς: «Ἕνα
ἱστορικῶς προκεχωρημένον 1909, τό ὁποῖον ἔσωσε τήν Χώραν καί ἀπό τόν
ἐμφύλιον πόλεμον πού προετοίμαζε ἡ Ἀριστερά, καί ἀπό μίαν μοναρχικήν
δικτατορίαν που προετοίμαζε ἡ ∆εξιά μέ τά Ἀνάκτορα».[3]
Πιό τολμηρός ἀκόμη ὁ ὑφυπουργός, καθηγητής ∆. Τσάκωνας, στό 7ο Κοινωνιολογικό Συνέδριο τῆς Βάρνας στίς 21 Σεπτεμβρίου 1970, προχωροῦσε σέ μία δήλωσι πού προκάλεσε τεράστια αἴσθησι:
«Ἡ στρατιωτική Ἐπανάστασις του 1967 δέν εἶναι ἀντιδραστική, διότι οἱ ἀξιωματικοί εἶναι τέκνα πτωχῶν ἀγροτῶν, δέν ἔχουν ἐμπλακεῖ στά γρανάζια τῆς κομματικῆς συναλλαγῆς ἔχουν ἀταξική νόησι τοῦ Ἔθνους, καί κοινωνιολογικά, ἀντιπροσωπεύουν τούς ἀγρότες καί μικροαστούς πού ἦσαν πάντοτε καταπιεσμένοι στήν Ἑλλάδα. Ἐπιπροσθέτως
οἱ ἐπαναστάτες ἀξιωματικοί ἀποτελοῦσαν τήν μόνη δύναμι πού -παράλληλα
μέ τόν Ἀνδρέα Παπανδρέου- ἐπεδίωκαν τήν ἀνατροπή τοῦ "κατεστημένου"»!
Τό ἴδιο ὑπεστήριξε καί ὁ Βασίλειος Φράγκος συμπληρώνοντας: «Μιά
ἄλλη ἄγρυπνη Φρουρᾶ -ὅχι ἡ “Χούντα” τῶν ἀντιστρατήγων τοῦ
“κατεστημένου”- ἀλλ’ ἡ ἔκφραση τῆς Ἐθνικῆς Κοινότητος τοῦ Ἑλληνικοῦ
λαοῦ, ἀποσπά στίς 21 Ἀπριλίου, τόν καταναγκαστικό μηχανισμό τοῦ
κράτους ἀπό τήν κοντόθωρη πολιτική τῶν “πεντακοσίων οἰκογενειῶν” καί
τόν καθιστᾶ μοχλό τῆς ἐθνικῆς δημοκρατικῆς ἀλλαγῆς, πού ἡ φύτρα τοῦ
Ἑλληνισμοῦ ζητάει γιά νά ἐπιζήση».[4]
Ἔτσι, ἡ 21η Ἀπριλίου ἦλθε ὡς αὐτοτελής πολιτική δύναμις.
Ὄχι ὡς συντηρητικό πραξικόπημα ἐκ τῶν ἄνω, ἀλλά ὡς μεταρρυθμιστική
Ἐπανάστασις ἐκ τῶν κάτω.
Στρατολαϊκό Κίνημα
Ἡ 21η Ἀπριλίου δέν προῆλθε ἀπό κάποιο
συγκεκριμένο πολιτικό κίνημα, κόμμα, τάξι ἤ παράταξι. Στήν
πραγματικότητα δέν ἦταν κἄν μία τυπική στρατιωτική Ἐπανάστασις. Ὑπῆρξε
στήν οὐσία της Ἐπανάστασις λαϊκή μέ πρωτοβουλία στρατιωτική. Καί τοῦτο
δέν εἶναι ὑπερβολή. Ὁ Στρατός, ὑπῆρξε ἡ κινητήρια δύναμις πού ἐξέφρασε
τό λαϊκό αἴσθημα στά πρότυπα τοῦ 1909.
α) Ἡ λαϊκή ἐπίκλησις: «Τό μυστικόν τῆς ἐπιτυχίας τῆς
Ἐπαναστάσεως εἶναι ὅτι εἰς ἐπίκαιρον χρόνον ἐξέφρασε τήν ἀπαίτησιν τῶν
λαϊκῶν μαζῶν». Αὐτό ἰσχυριζόταν ὁ Γ. Παπαδόπουλος στίς 4-5-1967.
Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ Ἐπανάστασις ἦλθε στό προσκήνιο ἔπειτα ἀπό σαφή
λαϊκή ἐπίκλησι. Εἶδαμε ὅτι στίς 11-6-1966, ὁ γνωστός δημοσιογράφος Νικ.
Ἀ. Βεντήρης ἔγραφε στήν "Βραδυνή":
«Ἡ κοινή ἀπογοήτευσις ἔχει κορυφωθῆ καί εἰς τάς ἰδιωτικάς συζητήσεις ἡ
νοσταλγική ἀναφορά πρός τόν Ἀπόντα διασταυροῦται μέ τόν στεναγμόν: - Ἄχ δέν βρίσκεται ἕνας λοχίας! Ἐκπέμπεται
ἀπό ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι οὔτε τοῦ δεσποτισμοῦ ἐγεννήθησαν ἐθελόδουλοι,
οὔτε εἰς οἱανδήποτε δικτατορίαν ἐνασμενίζονται».
Καί ὁ τότε Ἀρχηγός τῶν Τ.Ε.Α. Ἀντιστράτηγος Παν. Χριστόπουλος
ἀναφερόμενος στήν περίοδο ἐκείνη, ἔγραφε: «Κατόπιν διαταγῆς τοῦ ΓΕΣ,
ἐνήργησα τότε εἰδικήν ἐπιθεώρησιν καί ἔρευναν εἰς ὁλόκληρον τήν Χώραν.
∆ιεπίστωσα ὅτι δέν ἀνησυχοῦσαν μόνον αἱ Ἔνοπλοι ∆υνάμεις, ἀλλά τό
μεῖζον τμῆμα τοῦ Λαοῦ. Παντοῦ, ἀπό τοῦ Ἔβρου μέχρι τοῦ
Γυθείου, καί ἀπό τῆς Ἠπείρου μέχρι τῆς Κρήτης μοῦ ἔλεγαν: "Τί κάθεστε;
Τί κάνει ὁ Στρατός; ∆έν βλέπετε ὅτι κινδυνεύει τό Ἔθνος; ∆έν ὑπάρχει
ἕνας Λοχίας;...».
Ὁ τότε ∆ιοικητής Στρατιᾶς, Ἀντιστράτηγος Κων/νος Κόλλιας ἐπίσης
ἔλεγε: «Ὁ Λαός, εἶναι ἀληθές, ὅτι ἀπ' αὐτήν τήν κατάστασιν ἦτο
ἀγανακτισμένος, ἀηδιασμένος καί ἀπογοητευμένος. Καί αὐτό πού
ζητοῦσε ἦτο νά ἀποκατασταθῆ ἡ ὁμαλότης καί ὄχι ἐκλογές...».[5]
Ἐνῶ καί ὁ ∆ιοικητής τότε τῆς ΑΣ∆ΕΝ, Ἀντιστράτηγος Χρ. Παπαδάτος
ἀνέφερε: «Πολλοί γνωστοί μου, Ἀξιωματικοί ἐ.ἀ., ἰδιῶται καί πολιτικοί,
προσήρχοντο εἰς ἐμέ καί ἐξέφραζον τήν ἀνησυχίαν των διά τήν ἐν γένει
πολιτικήν κατάστασιν καί ἀνησυχίαν τοῦ λαοῦ διά τήν ἐξέλιξιν τῶν
πραγμάτων τῆς Χώρας...»[6]
β) Ἡ λαϊκή ἀποδοχή: «Μία Ἐπανάστασις τοῦ ἰδικοῦ μας τύπου, μόνον μέ τήν λαϊκήν συγκατάθεσιν ἦτο δυνατόν νά ἐπιτύχῃ βιωσιμότητα».[7]
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος εἶχε δίκαιο. ∆ιότι χωρίς τήν εὐρεία συμμετοχή
τῶν λαϊκῶν μαζῶν μία Ἐπανάστασις εἶναι ἀδύνατο, νά ἐπικρατήση ἐπί
μακρόν. Γιά τοῦτο καί δέν ἔπαυε νά τονίζη: «Ὁ λαός δέν φθάνει νά
συμφωνῆ μέ τήν Ἐπανάστασιν, ὀφείλει νά συμμετάσχη εἰς τήν Ἐπανάστασιν».[8]
Εἶναι ἀληθές ὅτι ὁ λαός τήν ὑπεδέχθη μέ αἴσθημα ἀνακουφίσεως καί ἐλπιδοφόρας προσμονῆς.
Καί ἀπόδειξις γι’αὐτό δέν εἶναι μόνον ἡ ἀναίμακτη ἐπιβολή της, ἀλλά ὁ
τρόπος μέ τόν ὁποῖον τήν ὑποδέχθηκε σέ ὅλη τήν Ἐπικράτεια ὁ λαός.
Ἐγραφε ο δημοσιογράφος Σ. Κωνσταντόπουλος:
«Εἶναι γεγονός ὅτι ἀπό τῆς πρῶτης στιγμής, ἡ ἐπέμβασις τοῦ Στρατοῦ
εἰς τήν πολιτικήν ἐπροκάλεσε τῆν συμπάθειαν τῶν λαϊκῶν τάξεων. Ἡ
μεγάλη μάζα τοῦ Λαοῦ περιέβαλε μέ τήν ἐμπιστοσύνην της, τήν
μεταβολήν τῆς 21ηςἈπριλίου».[9]
Φαίνεται ἀκόμη καί ἀπό στατιστικούς - οἰκονομικούς δείκτες πού
φανερώνουν λαϊκή ἐμπιστοσύνη καί ἔμπρακτη συμμετοχή. Ἡ Στατιστική ἔρευνα
τοῦ καθηγητοῦ James Brown, στόν ἑλληνικό πληθυσμό κατέληξε στά ἑξῆς
ἀποτελέσματα:
- Ἐνῶ τό 1966 ἔνοιωθε ὅτι τό βιοτικό του ἐπίπεδο βελτιώνεται, κατά 15%, τό 1968 ἔφθανε τό 56%.
- Ἐνῶ τό 1966 θεωροῦσε ὅτι ὑπάρχει οἰκονομική
εὐημερία κατά 11% καί ἐργασιακή εἰρήνη κατά 21%, τό 1969 τά ἀντίστοιχα
ποσοστά ἔφθαναν τό 65% γιά τό ἕνα, καί τό 85% γιά τό ἄλλο.[10]
- Ἀκόμη πιό συγκλονιστικό τῆς λαϊκῆς ἀποδοχῆς καί
συμμετοχῆς εἶναι ἡ ἰδιωτική ἀποταμίευσις, διότι ἐκφράζει ὅσο τίποτε
ἄλλο τήν λαϊκή πίστι καί ἐμπιστοσύνη. Καί ἡ μέν ἰδιωτική
ἀποταμίευσις αὐξήθηκε τό 1971 κατά 174% ἔναντι τοῦ 1966, ἐνῶ οἱ
καταθέσεις σέ συνάλλαγμα τήν πενταετία 1967 - 71 αὐξήθηκαν κατά 504%
ἔναντι τῆς προηγούμενης πενταετίας!
γ) Τό λαϊκό χρῖσμα: Εἶναι ἐπίσης ἀναμφισβήτητο γεγονός, ὅτι ὁ λαός, ἐπισημοποίησε τήν λαϊκή ἐξουσιοδότησι πρός αὐτήν, μέ δύο ∆ημοψηφίσματα: Στίς 29ης Σεπτεμβρίου 1968 μέ 81,49% καί στίς 29ης Ἰουλίου 1973 μέ 66,27%.
Τά ∆ημοψηφίσματα τύποις ἔγιναν γιά τό Σύνταγμα καί τό νέο Πολίτευμα. Οὐσιαστικά ὅμως σήμαιναν ΝΑΙ στήν Ἐπανάστασι μέ τρόπο πανηγυρικό.
δ) Τό ἀναίμακτο: «Minimum εἰς βιαιότητας καί maximum εἰς ἀποτελέσματα εἶναι τά χαρακτηριστικά τῆς μεγάλης ἐπαναστάσεως.»[11]
Θεμελιῶδες στοιχεῖο τῆς λαϊκῆς ἀποδοχῆς ὑπῆρξε ἡ ἀναίμακτη
ἐπικράτησις. Ἔλεγε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος: «Τό ἐγχείρημα ἐξετελέσθη
κατά τρόπον ἄψογον καί μέ ἀπόλυτον σεβασμόν τῶν ἀρχῶν τοῦ ἀνθρωπισμοῦ,
τόν ὁποῖον οὐδεμία ἄλλη παλαιά ἤ σύγχρονος Ἐπανάστασις, δύναται νά
ἐπικαλῆται».[12]
Ἔτσι, ἡ 21η Ἀπριλίου πέτυχε "νά περάσει στήν Ἱστορία σάν μιά ἀναίμακτη ἔκρηξη ὀργῆς" ὅπως πολύ ἐπιτυχημένα ἔγραψε ὁ Νικόλαος Μακαρέζος[13].
Καί ὁ ἴδιος ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος διεκύρηττε: «Ἀπόδειξις τρανή τῆς
ἀναγκαιότητος τῆς Ἐπαναστάσεως εἶναι ἡ ἀναίμακτος καί εἰρηνική
ἐπικράτησις -μοναδική εἰς τήν Ἱστορίαν τῶν ἐπαναστάσεων- ἡ καθολική
λαϊκή ἐπιδοκιμασία της καί ἡ νικηφόρος σταθεροποίησίς της».[14]
Ἀπευθυνόμενος πρός τό Ὑπουργικό Συμβούλιο, ἔδωσε μία σαφή περιγραφή τῆς λαϊκῆς ἀποδοχῆς τῆς 21ης Ἀπριλίου:
«Θά ἠδίκει τίς καί μάλιστα καταφώρως τόν Ἑλληνικόν λαόν, ἄν
διεκήρυσσεν ὅτι ὁ λαός τοῦτος δέν ἀντέδρασεν εἰς τήν Ἐπανάστασιν,
διότι δῆθεν ἐκάμφθη ἀπό τήν βίαν, ἡ ὁποία τοῦ ἐπεβλήθη καί ἐδειλίασεν
πρό τῆς δυνάμεως τοῦ σιδήρου.
Ὁ Ἑλληνικός λαός ἀντεμετώπισε κατά τό πρόσφατον παρελθόν καί τήν
ἀνελέητον βίαν καί τόν πυρακτωμένον σίδηρον τῶν κατακτητῶν καί τῶν
συμμοριτῶν. Καί ὅμως ὠρθοῦτο ὑπερηφάνως καί προέτασσεν ἀφρόνως τά γυμνά
στήθη του ἐνώπιον τῶν ὁπλοπολυβόλων τῶν κατακτητῶν, οὐ μήν ἀλλά καί
τῆς ἀμφιστόμου μαχαίρας τοῦ Βελουχιώτη εἰς τά χωρία της. Καί ἔπραττε
τοῦτο, μέ μίαν ἐκπληκτικήν ἀδιαφορίαν διά τήν ζωήν, τήν προσωπικήν
του ἐλευθερίαν ἤ τήν περιουσίαν του, διότι πηγαίως ἀνεπήδα, πρό τοῦ
ἐξευτελισμοῦ ἡ ὑπερηφάνεια, πρό τῆς δουλείας ἡ ἐλευθερία.
Ἐάν λοιπόν τοιοῦτον λαόν ἔχωμεν, πώς εἶναι δυνατόν, οὗτος νά δειλιάση
ἤ νά καμφθῆ ἀπό τήν Ἐπανάστασιν, ἡ ὁποία κατέλιπεν ἀμολύντους τάς
ὁδούς εἰς τό πέρασμά της, δέν ἀνέγραψε τήν λέξιν "θάνατος" εἰς τάς
δικαστικάς ἀποφάσεις της, δέν ἀνέσυρεν τό περίστροφον διά τήν
ἐκτέλεσιν τῶν ἐπιταγῶν της καί ἐπανειλημμένως ἤνοιξεν τάς θύρας τῶν
κοινῶν φυλακῶν εἰς τούς ἀντιπάλους της;
Ἀλλά εἴπομεν, ὅτι ἀντιθέτως πρός τά γοερά φληναφήματα τῶν ἐχθρῶν τοῦ
Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἐμεῖς ἐπιστεύσαμεν καί πιστεύομεν ὅτι ὁ λαός
ἀνεζήτει τήν Ἐπανάστασιν καί ὅταν αὕτη ἐνεφανίσθη μέ τήν αὐγήν τῆς 21ης Ἀπριλίου, τήν ἀγκάλιασε καί συνεπορεύθη ἀλλά καί συμπορεύεται μετ' αὐτῆς».[15]
Ἡ 21η Ἀπριλίου λοιπόν, δέν ὑπῆρξε ἁπλῶς ἕνα στρατιωτικό
κίνημα. Δέν θά ἦταν καθόλου ὑπερβολή νά χαρακτηρισθῆ Στρατολαϊκό
Κίνημα. Μία Επανάστασις, τῆς ὁποίας κινητήριος μοχλός ὑπῆρξε μέν ὁ
Στρατός, ἀλλά ἐξέφρασε τούς πόθους τῆς Ἀλλαγῆς πού ἐπιθυμοῦσε ἡ
συντριπτική πλειοψηφία τοῦ Λαοῦ. Καί αὐτό ἐξέφρασε ὁ Γεώργιος
Παπαδόπουλος δηλώνοντας:
«Ἡ Ἐπανάστασις δέν ἦτο τοῦ Στρατοῦ, δέν ἦτο μόνον ἑνός μέρους
τοῦ λαοῦ, ἦτο Ἐπανάστασις ὁλοκλήρου τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ καί αὐτό ἦτο
σαφές ἀπό τά ξημερώματα τῆς 21ης Ἀπριλίου εἰς ὅλων τήν ψυχήν καί εἰς ὅλων τά μάτια».[16]
Ἐθνική Ἐπανάστασις
«Χρειάζεται μία Ἐπανάστασις εἰς τάς ψυχάς μας, ἕνα λύτρωμα ἀπό τό
παρελθόν χάριν τοῦ μέλλοντος τῆς Φυλῆς... Ἡ ἀνάγκη τῆς Ἐθνικῆς
Ἐπαναστάσεως εἰς τάς ψυχάς τῶν Ἑλλήνων ἐξακολουθεῖ. Χωρίς αὐτήν εἶναι
σκοτεινόν τό μέλλον τῆς Φυλῆς μας». Γρηγόριος Κασιμάτης, 1963
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος εἰσήγαγε τόν ὅρο «Ἐθνική Ἐπανάστασις» γιά
νά τήν περιγράψη. Τά τρία βασικά συστατικά στοιχεῖα πού δικαιώνουν αὐτόν
τόν ὅρο εἶναι τά ἑξῆς:
α) ∆ιαταξική: Ὁ Στρατός ἔχει ἀταξική ἀντίληψι τοῦ Ἔθνους.
Ἡ Ἐπανάστασις δέν ἔγινε γιά νά εὐνοήση τά συμφέροντα μιᾶς κοινωνικῆς
τάξεως εἰς βάρος τῶν ὑπολοίπων. Ὁ Γ. Γεωργαλᾶς ἀναφέρει
:
«Οἱ Ἔνοπλες ∆υνάμεις ἦταν ὁ μόνος μεγάλος τομέας τοῦ ἐθνικοῦ μας
ὀργανισμοῦ πού εἶχε μείνει ἔξω ἀπό τήν κομματική συναλλαγή, τήν
κομμουνιστική διάβρωσι καί τήν ἠθικοϊδεολογική διαφθορά.
Καί ἡ Ἐθνική
συνείδησις, πιό ἔντονα ἀνεπτυγμένη ἐκεῖ, βρῆκε τήν ἀπήχησι καί τήν
ἐκφρασί της μέ τήν 21η Ἀπριλίου. Οἱ Ἀξιωματικοί ἔχουν ἀταξική νόησι τοῦ Ἔθνους.
Γι' αὐτούς ὑπέρτατος νόμος εἶναι πάντοτε ἡ σωτηρία τῆς Πατρίδος.
Ἔτσι ἡ Ἀπριλιανή Ἐπανάστασις ἔχει ἔντονα ἐθνικό χαρακτῆρα. Εἶναι πρίν ἀπ' ὅλα καί ἐπάνω ἀπ' ὅλα μιά Ἐθνική Ἐπανάστασις».[17]
β) Ὑπερκομματική: «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21ης
Ἀπριλίου 1967 ὑπῆρξε μία ὑπερκομματική ἔκρηξη. Γι' αὐτό καί ὅλα τά
ἑλληνικά κόμματα τήν εἶδαν καί τήν ἀντιμετώπισαν σάν ἄσπονδο ἐχθρό
τους. Γιατί τούς ἐστέρησε τήν νομή τῆς ἐξουσίας...».[18]
Ἡ 21η Ἀπριλίου, δέν ἐνήργησε ὑπέρ ἑνός κόμματος καί εἰς
βάρος ἄλλου. Ἀπεμάκρυνε ὅλα ἀνεξαιρέτως τά κόμματα ὡς συνυπεύθυνα
γιά τό ἐθνικό ἀδιέξοδο.
γ) Ὑπερπαραταξιακή: «Ποῖοι εἴμεθα: ∆έν ἀνήκομεν εἰς
οὐδέν πολιτικόν κόμμα καί οὐδεμίαν πολιτικήν παράταξιν εἴμεθα
διατεθειμένοι νά εὐνοήσωμεν εἰς βάρος τῆς ἄλλης... Κηρύσσομεν τήν
συναδέλφωσιν. Ἀπό τῆς στιγμῆς αὐτῆς δέν ὑπάρχουν ∆εξιοί, Κεντρῶοι,
Ἀριστεροί. Ὑπάρχουν μόνον Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν εἰς τήν
Ἑλλάδα...»[19]
Ἡ 21η Ἀπριλίου ὅμως δέν ὑπῆρξε ἁπλῶς ὑπερκομματική.
Ὑπῆρξε μέ τήν εὐρύτερη ἔννοια ὑπερπαραταξιακή. Ἰδεολογικά δέν θά
μποροῦσε νά χαρακτηρισθῆ οὔτε "∆εξιά", οὔτε "Ἀριστερή".
Ἀντιθέτως ἀπετέλεσε ἰσχυρότατο πλῆγμα καί γιά τά δύο σχήματα. Ἐλεγε ὁ Γ. Παπαδόπουλος:
«Ἡ Ἐπανάστασις κύριοι, δέν κάμνει πολιτικήν κομματικήν. Ἡ Ἐπανάστασις
κάμνει πολιτικήν Ἐθνικήν. Προσπαθοῦμε νά ἀναφερθοῦμε εἰς τό σύνολον
τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ καί νά ἀντιμετωπίσωμεν διαπαιδαγώγησιν καί
θεραπείαν ἀδυναμιῶν εἰς ὅλο τό σῶμα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἀνεξαρτήτως τοῦ
πού βλέπομεν, δεξιά ἤ ἀριστερά. Ἡ ὑπόθεσις εἶναι πρῶτον, νά γίνωμεν
ὅλοι Ἕλληνες, πιστοί εἰς τήν Ἰδέα τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους».[20]
Καί εἶναι γεγονός ὅτι στήν μέν "ἀριστερά" ἐπέφερε τήν καθωριστική
ἧττα τήν ὥρα τῆς τελευταίας ἀπόπειράς της νά κατακτήση τήν ἐξουσία.
Γιά πρώτη φορά ὅμως ἐπέφερε καί ἰσχυρότατο πλῆγμα στήν μεγαλοαστική
"δεξιά" τοῦ παλαιοκομματικοῦ καί ἀνακτορικοῦ κατεστημένου.
∆ιότι ὅπως γράφει καί ὁ Πτέραρχος Α. Σκαρμαλιωράκης: «Κατά
βάθος τούς ἐκπροσώπους αὐτῆς τῆς "δεξιᾶς" ὅπως αὐτοί εἶχαν ἐξελιχθῆ,
τούς θεωροῦσε ἐξ' ἴσου ἐχθρούς τοῦ λαοῦ καί τοῦ Ἔθνους, ὅπως τούς
κομμουνιστάς».[21]
Γι' αὐτό καί ἡ τελευταία ὑπῆρξε ὁ πλέον ἔνθερμος ἀντίπαλός της.
Ἡ 21η Ἀπριλίου ἀπέβλεψε κυριολεκτικά στό ξεπέρασμα τῶν
παλαιῶν ἐθνικῶν διαιρέσεων σέ "ἐθνικόφρονες" καί "δημοκρατικούς".
Ὅπως τόνιζε ὁ Βασίλειος Φράγκος: «...δέν μπορεῖ νά χωρέση σέ κανένα
προεπαναστατικό πολιτικό σχῆμα. ∆έν ἀνήκει οὔτε στήν "ἐθνικόφρονα
παράταξη" - μ' ὅλες τίς ἐναλλαγές τῶν κομματικῶν ἐκπροσωπήσεών της -
οὔτε στό "δημοκρατικό στρατόπεδο" μέ τήν κεντροδεξιά ἤ
κεντροαριστερά ἀπόχρωσί του. Ἀνήκει σ' ὁλόκληρη τήν ἐθνική κοινότητα τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ...»[22]
Στίς 9-10-1968 ἔγραφε ἡ ἐφημερίδα "Νέα Πολιτεία":
«Ἄν ὁ Ἑλληνικός λαός προσεχώρησε σχεδόν σύσσωμος εἰς τήν Ἐπανάστασιν, προσεχώρησεν ἐπειδή ἐδέχθη, ἐπείσθη, ἐπίστευσεν, ὅτι
ἡ Ἐπανάστασις δέν ἀνήκει εἰς παρατάξεις καί δέν ἦλθε διά νά τόν
χωρίση, ἀλλά διά νά τόν ἑνώση. Ἐφ' ᾧ καί ἐψήφισαν τήν Ἐπανάστασιν (σ.σ. στό ∆ημοψήφισμα τοῦ 1968)
ἀμιλλώμενοι εἰς ποσοστόν ψήφων ὑπέρ αὐτῆς, καί ἡ Πελοπόννησος ἀλλά
καί ἡ Κρήτη, καί αἱ ἀκροπόλεις τῆς παλαιᾶς "∆εξιᾶς" ἀλλά καί αἱ
περιοχαί αἱ θεωρούμεναι ὡς φέουδα τοῦ "Κέντρου" ἤ τῆς "Ἀριστερᾶς"».
Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἐμμ. Φθενάκης: «Ἡ Ἐπανάστασις εἶναι ἀταξική, ὑπερκομματική, ὑπερπαραταξιακή, μέ ἕναν λόγο Ἐθνική».
Μέ αὐτά τά δεδομένα, ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος προχώρησε περισσότερο λέγοντας: «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21ης Ἀπριλίου δέν ἦτο κίνημα προσώπων ἤ ὁμάδων ἤ κοινωνικῶν τάξεων. Ὑπῆρξεν Ἐθνεγερσία».[23]
δ) Ἐκφρασις τῆς γενεᾶς τοῦ 1940: Ὁ καθηγητής Δ. Τσάκωνας ἔγραφε:
«Ἡ ἀδικαίωτος γενεά τῆς Ἐθνικῆς Ἀντιστάσεως εὑρισκομένη εἰς συνεχῆ
πορείαν πείνης, κακουχιῶν καί πολέμου, μαχομένη δέ ἐπί δέκα συνεχῆ ἔτη,
ἠξίου ἀλλαγήν κρατικῶν συνθηκῶν καί κοινωνικῆς ζωῆς ὑπό ἀληθινοτέραν
ἡγεσίαν... Ἡ γενεά αὐτή ἐξεπροσώπησε τό αἴτημα μιᾶς
Ἐπαναστατικῆς ἀνασυντάξεως τοῦ ἐθνικοῦ βίου καί ἀποτελεῖ τόν δυναμικόν
ἀντίποδα τοῦ "ἑλληνικοῦ" κομμουνισμοῦ καί τοῦ πολιτικοῦ κατεστημένου
τῆς κεντροδεξιᾶς».[24]
Καί στό κλασικό ἔργο του "∆οκίμια Ἐπαναστάσεως" συμπλήρωνε -ὡς προάγγελος τῆς 21ης Ἀπριλίου- ἀπό τό 1961:
«Ἡ γενεά τοῦ 1940 - 49, ἀναπτυγμένη σέ περιβάλλον
ἁγνοῦ πατριωτισμοῦ πού τήν ἐνέπνεε ἕνας τίμιος ἀγώνας μέ τίμια μέσα,
τήν ὥρα τούτη, πενῆντα χρόνια μετά τήν ἔκρηξι τοῦ Γουδί, πιέζεται νά
ὁδηγηθῆ στήν Ἐπανάστασι. Ὅσοι δέν σκοτώθηκαν στήν
Ἀντίστασι καί στόν Γράμμο, οἱ ζωντανοί, οἱ σκληρότεροι καί ἀπ' τό
σίδερο ὀφείλουν νά ἐπαληθεύσουν τό κοινωνικό μήνυμα τῆς Γενεᾶς μου,
τώρα πού ὁ Στρατός διατηρεῖ ἀκέραια τήν νεανικότητά του καί ἡ διανόησις ὁλονέν καί περισσότερο γίνεται Σπαρτιατική».[25]
Ἡ 21η Ἀπριλίου, ὑπῆρξε ὅντως ἡ Ἐπανάστασις τῆς γενεᾶς τοῦ
1940 - 49. Τῆς ἡρωϊκῆς ἐκείνης γενεᾶς, πού ἔγραφε τό Ἔπος τοῦ 1940 - 41.
Ἐδιδε τήν μάχη τῶν Ὀχυρῶν καί τῆς Κρήτης. Στελέχωνε τίς Ἐθνικές
ὀργανώσεις ἀντιστάσεως. Ἀναπέτασσε τίς Ἐθνικές Σημαῖες στό Ἐλ Ἀλαμέϊν
καί τό Ρίμινι. Στελέχωνε τόν Ἱερό Λόχο. Ἀπέκρουε τήν ἐρυθρά ἀνταρσία
τόν ∆εκέμβριο τοῦ 1944 στήν Μάχη τῶν Αθηνῶν καί τήν συνέτριβε στό Βίτσι
καί τόν Γράμμο 1949.
Ὁρθῶς ἔλεγε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος:
«Ἡ Ἑλληνική γενεά τῆς δραματικῆς αὐτῆς περιόδου, ἀπέθεσε τήν σφραγίδα
τῆς θυσίας της ὄχι μόνον ἐπί τῆς Ἑλληνικῆς, ἀλλά καί ἐπί τῆς
παγκοσμίου Ἱστορίας. Ἡ ἰδία βασικῶς ἐπωμίσθη καί τάς εὐθύνας τῆς Ἐθνικῆς Ἐπαναστάσεως τῆς 21ης Ἀπριλίου».[26]
Ἐθνοκοινωνικό Κίνημα
Στίς 25 - 5 - 1968 ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἔδιδε τό στίγμα τῆς Ἐπαναστάσεως:
«Ἡ Ἑλλάς πρό τῆς 21ης Ἀπριλίου εὑρίσκετο δυστυχῶς ἐπί
ἑνός σκάφους παλαιοῦ, ἑτοίμου πρός διάλυσιν καί κινδυνεύοντος ἀνά
πᾶσαν στιγμήν νά βυθισθῆ εἰς τό πέλαγος τῶν κοινωνικῶν συγκρούσεων…
Ὑπό τάς συνθήκας αὐτάς ὁ Ἑλληνικός λαός ἀπεφάσισε νά θέση τέρμα εἰς
τήν ἐπικίνδυνον καί ἀντεθνικήν κατάστασιν διά τῆς Ἐπαναστάσεως τῆς 21ης Ἀπριλίου. Ἀπεφάσισεν οὕτω νά πραγματοποιήση μίαν Ἐπανάστασιν Ἐθνικήν, ∆ημοκρατικήν, Οἰκονομικήν καί Κοινωνικήν!
- Ἐθνικήν, διότι ἀποβλέπομεν εἰς τό νά ἑνώσωμεν τό
Ἔθνος εἰς μίαν δύναμιν καί νά τοῦ δώσωμεν τήν εὐκαιρίαν νά εὕρη καί
πάλιν τόν ἑαυτόν του. Νά εὕρη τήν ἐμπιστοσύνην εἰς τόν ἑαυτόν του καί
τήν πίστιν του εἰς τά πεπρωμένα τῆς Φυλῆς...
- ∆ημοκρατικήν, διότι ὁ Ἑλληνικός λαός δέν ἔζη εἰς
τήν πραγματικότητα πλέον ἐν δημοκρατίᾳ, ἀλλά ὑπό τήν τυραννίαν τῆς
συναλλαγῆς. Ἀλλ' ἡ δημοκρατία δέν ὑπῆρξε ποτέ τυραννία συναλλαγῆς.
- Οἰκονομικήν, διότι ἐπαναστατικῶς καί ριζικῶς θά
ἀνανεώσωμεν τήν ἐν γήρατι καί ἐν ἀποσυνθέσει εὑρισκομένην
οἰκονομικήν μηχανήν, ἐπ' ὠφελείᾳ τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου.
- Κοινωνικήν δέ, διότι ὀφείλομεν νά ἀνορθώσωμεν τήν
κοινωνικήν πρόνοιαν καί ἀντίληψιν γενικώτερον τήν ἐκ μέρους τοῦ
κοινωνικοῦ συνόλου βοήθειαν πρός τό οἱονδήποτε ἄτομον. Οὕτω ἡ κοινωνία
θά ἀποτελῆται ἀπό ἄτομα ἔχοντα ἐμπιστοσύνην εἰς τό περιβάλλον τους,
ἐμπιστοσύνην εἰς τόν ἑαυτόν τους, ἐμπιστοσύνην εἰς τό μέλλον
τους...»
Τό εὖρος σέ ἐπιδιώξεις καί σκοπούς πού θέλησε νά τῆς δώση ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἧταν τεράστιο: Ἐθνική - Κοινωνική - Οἰκονομική - Δημοκρατική Ἐπανάστασις.
Πράγματι ἐξ’ ἀρχῆς ἔδειξε τήν κοινωνική της διάστασι. Χαρακτηριστική εἶναι ἡ περικοπή τοῦ πρῶτου Διαγγέλματός της:
«∆έν ἀνήκομεν οὔτε εἰς τήν οἰκονομικήν ὀλιγαρχίαν, τήν ὁποίαν ὁμοίως δέν
εἴμεθα διατεθειμένοι νά ἀφήσωμεν νά προκαλῆ τήν πενίαν. Ἀνήκομεν
εἰς τήν τάξιν τοῦ μόχθου. Καί θά σταθῶμεν εἰς τό πλευρόν τῶν πτωχῶν
ἀδελφῶν μας Ἑλλήνων… Ὁ βασικός μας στόχος εἶναι ἡ Κοινωνική ∆ικαιοσύνη.
Ἡ δικαία κατανομή τοῦ εἰσοδήματος. Ἡ ἠθική
καί ὑλική ἐξύψωσις τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου καί ἰδιαιτέρως τῶν
ἀγροτῶν καί ἐργατῶν καί τῶν πενεστέρων τάξεων».
Γι’ αὐτό ὁ Ἀντιπρόεδρος τοῦ Γ. Παπαδοπούλου Δημήτριος Πατίλης δήλωνε: «Εἴμεθα
δημοκρατική Ἐπανάστασις, πιό βαθειά καί ἀπό τό Γουδί, πιό κοινωνική καί
ἀπό τούς πάσης φύσεως ἀγροτικούς καί κοινωνικούς μεταρρυθμιστάς μας».[27]
Καί πάλι ὁ Γ. Κάρτερ γράφει: «Ἡ Ἑλλάδα χρειαζόταν πάντα μία Ἐθνικοκοινωνική Ἐπανάσταση…
Μία ὁμάδα μπαρουτοκαπνισμένων ἀνθρώπων πού εἶχαν δουλέψη πολύ τόν
στοχασμό μέσα τους, λέγανε ὅτι ἡ “Ἐπανασταση” ἔπρεπε νά στρέφεται
ἐναντίον δυό πολυταλαιπωρημενων λέξεων: τοῦ “θ ά” καί τοῦ “ἀ ν τ ί”.
Μόνο ἔτσι ὁ Ἕλληνας ὑπῆρχε ἐλπίδα νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τόν ραγιαδισμό καί
ν΄ἀλλάξη νοοτροπία».
Καί ὁ Γεώργιος Γεωργαλᾶς περιέγραφε τήν 21η Ἀπριλίου ὡς ἕνα: «…ἑλληνικότατο ἀναγεννητικό κίνημα
πού ἐξεπήγασε ἀπό τίς βαθύτερες ρίζες τοῦ Ἔθνους, ἐκφράζει τά ὄνειρά
του γιά μιά καλλίτερη ζωή καί ταὐτίζει τήν ὕπαρξί του μέ τήν
ἀναζωογόνησι, ἀνανέωσι καί ἀνάπλασι τοῦ Γένους μας».[28]
[1] «Τό Πιστεύω μας» Τόμος Ε΄ σελ. 141.
[2] «Τό Ἑλληνικό Πρόβλημα καί ἡ Λύσις του» σελ. 161- 162
[3] «Νέα Πολιτεία» φ. 19/6/1969.
[4] «Δημοκρατία με Ελληνικό πρόσωπο», σελ 33
[5] Κατάθεσις 26/11/1974.
[6] Κατάθεσις 2/12/1974.
[7] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η΄, σελ. 65.
[8] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 33.
[9] «Στρατός καί Πολιτική» σελ. 206.
[10] «Soldiers in Politics», Gerom-XInc. - 1972 σελ. 222.
[11] Χ. Γ. Σγουρίτσας «Ἐπανάστασις, Πολιτεία καί ∆ίκαιον» σελ. 128 - 129.
[12] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Ζ΄, σελ. 74.
[13] «Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 100.
[14] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Β΄, σελ. 112.
[15] «Πρακτικά Συζητήσεων ἐπί τοῦ Συντ/τος 1968» σελ. 625.
[16] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 36.
[17] «Ἡ Ἰδεολογία τῆς Ἐπαναστάσεως» σελ. 7.
[18] Ν. Μακαρέζου «Πῶς ὁδηγηθήκαμε στήν 21η Ἀπριλίου 1967» σελ. 579.
[19] ∆ιάγγελμα 21ης Ἀπριλίου 1967.
[20] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Γ΄, σελ. 153.
[21] «Μνῆμες καί Μαρτυρίες 1941 - 1973» σελ. 352.
[22]«∆ημοκρατία μέ Ἑλληνικό πρόσωπο» σελ. 46.
[23] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Α΄, σελ. 52.
[24] «Κοινωνιολογία τοῦ Νεοελληνικοῦ Πνεύματος» σελ. 180.
[25] «∆οκίμια Ἐπαναστάσεως» σελ. 18῀
[26] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Β΄, σελ. 70.
[27] «Θέσεις καί Ἰδέαι» τόμος Α΄, σελ. 138.
[28] «Ἡ Ἰδεολογία τῆς Ἐπαναστάσεως» σελ. 19.
Ε.ΠΟ.Κ.
https://epok1973.com/%CE%B1%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%B1/112-%CE%BF-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B1%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-21%CE%B7%CF%83-%CE%B1%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%85
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου