Άλλες επιθέσεις πού πραγματοποιήθηκαν ήταν στό Λιβάρτζι όπου κατ' εντολή τού Ασημάκη Φωτήλα σκοτώθηκαν δύο Τούρκοι σπαχήδες οι Τσιπουγλαίοι, στό Βερσοβά Χασιών όπου ο Νικόλαος Σολιώτης κτύπησε Αλβανούς ενόπλους καί στήν Ακράτα όπου οι Πετμεζαίοι πυροβόλησαν απόσπασμα 18 Τούρκων πού κατευθύνονταν από τά Σάλωνα (Άμφισσα) στήν Τριπολιτσά.
Στίς 21 Μαρτίου 1821 ο Γεωργάκης Ντρίτζας σκότωσε στά Βλάχικα τής Καρύταινας τέσσερεις Τούρκους, ενώ ο Γεώργιος Δανόπουλος σκότωσε στή θέση Δερβενάκια τόν τάταρη τής Κορίνθου πού πήγαινε στό Άργος. Στά Λαγκάδια κήρυξαν τήν επανάσταση οι Δεληγιανναίοι, παρότι ο αδελφός τους Θεοδωράκης βρισκόταν όμηρος τού καϊμακάμη τής Τριπολιτσάς, ενώ οι αδελφοί Κολιόπουλοι (Γεώργιος καί Δημήτριος Πλαπούτας) κάλεσαν τούς κατοίκους τής Καρύταινας στά όπλα καί επιτέθηκαν εναντίον τών Λαλαίων (Τούρκων από τό Λάλα) στό χωριό Μπέτσι.
Τό πιό σοβαρό όμως επεισόδιο ήταν η επίθεση εναντίον ανθρώπων τού Τούρκου βοεβόδα (διοικητή) τών Καλαβρύτων Ιμπραήμ πασά Αρναούτογλου, πού είχε ξεκινήσει στίς 20 Μαρτίου 1821 γιά τήν Τριπολιτσά. Προπορευόταν ο αράπης δούλος του καί ο καφετζής (υπεύθυνος για τήν παραμονή) μέ εντολή νά ετοιμάσουν τό τσιφλίκι του στό Δάρα όπου θά διανυκτέρευε ο αφέντης τους. Στή θέση Παλιόπυργος οι Πετμεζαίοι καί οι Μαζαίοι σκότωσαν τούς υπηρέτες τού πασά, ο οποίος μόλις τό πληροφορήθηκε έσπευσε νά κλεισθή μαζί μέ τούς Τούρκους κατοίκους τής περιοχής στούς τρείς οχυρούς πύργους τών Καλαβρύτων.
«Εις τά Καλάβρυτα, κατά τήν 21ην Μαρτίου συνεκεντρώθησαν εις τήν Μονήν τής Αγίας Λαύρας ο Σωτήρης Θεοχαρόπουλος, ο Νικόλαος Σολιώτης, ο Ιωάννης Παπαδόπουλος (Μουρτογιάννης) καί οι Βασίλειος καί Νικόλαος Πετμεζαίοι καί παραλαβόντες ένα ασήμαντο κανόνι τού μοναστηριού καί μέ σημαίαν τήν χρυσοκέντητον εικόνα τής Κοιμήσεως τής Θεοτόκου, (Λάβαρο τής επανάστασης) πού υπήρχεν εις τήν Ωραίαν Πύλην τού ναού, ώρμησαν κατά τών Καλαβρύτων. Η πολιορκία δέν κράτησε πολύ. Ο Αρναούτογλου μέ τούς άλλους Τούρκους ηναγκάσθησαν νά παραδοθούν.»
Διονύσιος Κόκκινος - Ελληνική Επανάστασις
Στήν επαρχία τής Κορίνθου, οι οικογένειες τών προκρίτων Νοταράδων (καταγόμενοι από τόν πρωθυπουργό τού Κωνσταντίνου Παλαιολόγου Λουκά Νοταρά) διατηρούσαν στενές σχέσεις μέ τόν διοικητή τής πόλης Χουσεΐν Κιαμήλμπεη καί αντιδρούσαν σφόδρα στήν ιδέα τής επαναστάσεως. Κατέφθασαν τότε στήν Κορινθία Καλαβρυτινοί καί Δερβενοχωρίτες υπό τόν Γιάννη Χατζή καί ξεκίνησαν τήν πολιορκία τών Τούρκων πού είχαν κλειστεί στό κάστρο τής Ακροκορίνθου. Ομοίως καί οι Τούρκοι τής Αργοναυπλίας δέχτηκαν επίθεση καί κλείστηκαν στά κάστρα τού Άργους καί τού Ναυπλίου, ενώ στίς 25 Μαρτίου 1821 ιδρύθηκε στρατόπεδο στά Βέρβαινα Κυνουρίας από τούς Αναγνώστη Κονδάκη, τόν επίσκοπο Βρεσθένης Θεοδώρητο, τόν Παναγιώτη Γιατράκο από τόν Μυστρά καί τόν Νικόλαο Δεληγιάννη.
Τέλη Μαρτίου καί ολόκληρος ο Μωριάς φλεγόταν. Στίς 26 Μαρτίου ο Γεώργιος Σισίνης κήρυξε τήν επανάσταση στήν Γαστούνη, ο Χαράλαμπος Βιλαέτης στόν Πύργο Ηλείας, καί μετά από κοινού πολιόρκησαν τούς Τούρκους πού είχαν κλειστεί στό κάστρο Χλεμούτσι τής Γλαρέντζας (σημερινή Κυλλήνη). Ακολούθησαν Μεθώνη, Κορώνη, Τριφυλία. Παντού οι πρώην σκλάβοι έτρεχαν ελεύθεροι καί οι πρώην δεσμοφύλακες κλείνονταν στά κάστρα. Ο ξεσηκωμός τών σκλάβων συνοδεύτηκε από σφαγές πολλών Τούρκων καί από αποτρόπαια εγκλήματα, τά οποία μπορούν νά παραλληλιστούν μέ τόν ξεσηκωμό τών Γάλλων χωρικών καί τήν σφαγή χωρίς διάκριση όλων τών ευγενών μέ τίς περίφημες καρμανιόλες.
Στίς αναφορές τους οι Άγγλοι ιστορικοί αναφέρονται συχνά σέ σφαγές μουσουλμάνων από Έλληνες, ενώ τό βασικό τους μέλημα είναι νά δικαιολογήσουν τίς πολιτικές πράξεις τής κυβέρνησής τους καί τίς ενέργειες τού τουρκόφιλου προξένου τους στήν Πάτρα (Philip James Green). Οι "πολιτισμένοι" Ευρωπαίοι θέλουν νά δείχνουν ότι είναι αντικειμενικοί καί τέλειοι στήν ιστορική τους παρουσίαση. Έτσι ο Φίνλεϊ θεωρεί τούς κλέφτες "sheep stealers and brigands". Γιά τόν Ζαχαριά καί τόν Κολοκοτρώνη αναφέρει ότι "they lived at the expense of the poor Christian peasants and they rarely ventured to plunder a rich aga". Επίσης τονίζει ότι οι Τούρκοι τών Καλαβρύτων σφαγιάστηκαν από τούς Έλληνες, ενώ δικαιολογεί τόν καϊμακάμη τής Τριπολιτσάς ότι έριξε όλους τούς πρόκριτους σέ ένα ελεεινό μπουντρούμι γιά νά τούς σώσει από τόν όχλο!
Διαβάζοντας τόν Βρετανό συγγραφέα νομίζει κανείς ότι οι Έλληνες ήταν οι κατακτητές καί οι Τούρκοι σκλάβοι στόν τόπο τους, ενώ υποβαθμίζει τήν μεταχείριση τών Χριστιανών από τούς Τούρκους. Στό βιβλίο του (History of the Greek revolution) μιλάει μόνο γιά σφαγές μουσουλμάνων από Ελληνες, ενώ όπου απλώς σκότωναν (καί όχι έσφαζαν) οι Τούρκοι τό έκαναν έξ ανάγκης. Γιά τόν Μαχμούτ Β' γράφει: "his conduct was guided by political principles, which were considered prudent at Constantinople.", δηλαδή η διαγωγή τού σουλτάνου θεωρείται συνετή, αφού ότι έκανε τό έκανε γιά νά προστατεύσει τούς αθώους Τούρκους!
Ο Εγγλέζος τονίζει ότι δέν ήταν Έλληνες όσοι έκαναν τήν επανάσταση αλλά Αλβανοί, Βλάχοι έ άντε καί Έλληνες, αλλά δέν μάς διαβάζει καί καμμία προκήρυξη πού νά έγινε στήν αλβανική ή βλαχική γλώσσα. Ο George Finlay καί όλοι οι Βρετανοί υποστηρίζουν τούς Οθωμανούς διότι διέπραξαν τά ίδια εγκλήματα. Κατέλαβαν εδάφη άλλων λαών καί τούς εξόντωσαν μέχρι ενός. Καί άν δέν υπήρχε η βρετανική αυτοκρατορία η οποία ουδέποτε επιθυμούσε τή Ρωσία νά αποκτήσει πρόσβαση στή Μεσόγειο, οι τσάροι θά είχαν σβήσει τήν οθωμανική αυτοκρατορία από τόν χάρτη καί η Κωνσταντινούπολη θά ήταν καί πάλι χριστιανική.
Ο David Brewer παραβλέπει τίς σφαγές καί τούς ανασκολοπισμούς τών Ελλήνων στήν Πάτρα από τόν κυβερνητικό στρατό, ο οποίος όφειλε νά κυνηγήσει καί νά τιμωρήσει μόνο τούς επαναστάτες καί ρίχνει όλο τό βάρος τής συγγραφής του στήν δημιουργία μίας καλής εικόνας γιά τόν Άγγλο πρόξενο Γκρήν, ο οποίος ήταν ο βασικός πληροφοριοδότης τών Οθωμανών.
Οι κύριοι τής Ευρώπης θεωρούν λεπτομέρεια τό γεγονός ότι οι Τούρκοι εισέβαλλαν καί κατέκτησαν τά εδάφη μας, εξόντωσαν εκατομμύρια Χριστιανών, μάς κρατούσαν σέ ελεεινή κατάσταση γιά αιώνες, μάς μαγάρισαν τούς ναούς μας καί τίς γυναίκες μας. Οι κύριοι τής Ευρώπης παραβλέπουν τήν πληθώρα βασανιστηρίων, τίς καταναγκαστικές εργασίες, τήν φτώχεια, τό παιδομάζωμα, τά σκλαβοπάζαρα, τόν τρόμο πού επικρατούσε καί ότι κάποτε οι Ρωμιοί όφειλαν νά εκδικηθούν γιά όλα αυτά πού τράβηξαν.
Οι ίδιοι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι τά προηγούμενα χρόνια είχαν διαπράξει γενοκτονία στήν Αμερική καί τήν Αυστραλία, αλλά αυτό δέν τό αναφέρουν πουθενά στά βιβλία τους. Τό 1770 θά παρακολουθούσαν απαθείς τίς σφαγές τών Χριστιανών τής Πελοποννήσου μέ τά ορλωφικά, τόν Απρίλιο τού 1821 θά παρακολουθούσαν τίς σφαγές στήν Κωνσταντινούπολη, όπου οι πρέσβεις τους είχαν εντολή νά μήν παράξουν καμμία βοήθεια στούς Χριστιανούς. Οι Βρετανοί τραπεζίτες θά μάς δάνειζαν μέ ληστρικά δάνεια εκμεταλλευόμενοι τήν αγωνία μας γιά επιβίωση, ενώ έναν αιώνα αργότερα ο στόλος τής Δύσης θά παρακολουθούσε μέ κινηματογραφικές κάμερες τίς σφαγές στή Σμύρνη.
Γι' αυτό τό λόγο δίνω βάρος στά απομνημονεύματα τών Ρωμιών πού έζησαν τόν τουρκική βαρβαρότητα. Όλοι οι πρωταγωνιστές τού αγώνα είχαν θύματα στήν οικογένειά τους από τόν κατακτητή καί θεώρησαν τήν επανάσταση ως απόδοση δικαιοσύνης. Η οικογένεια τού Κολοκοτρώνη, τού Τζαβέλα καί τού Μπότσαρη είχε ξεκληριστεί, τού Νικηταρά ο αδελφός καί ο πατέρας είχαν σκοτωθεί από τούς Τούρκους, ο πατέρας τής Μπουμπουλίνας σάπισε στό Γεντί Κουλέ, τού Δεληγιάννη τόν έσφαξαν στό κρεβάτι τού σπιτιού, τού Λόντου καρατομήθηκε, τού Ζαΐμη στραγγαλίστηκε. Προτείνω τίς μαρτυρίες όσων τούς έσκιαζε η φοβέρα καί τούς πλάκωνε η σκλαβιά.
Τέλη Μαρτίου καί ολόκληρος ο Μωριάς φλεγόταν. Στίς 26 Μαρτίου ο Γεώργιος Σισίνης κήρυξε τήν επανάσταση στήν Γαστούνη, ο Χαράλαμπος Βιλαέτης στόν Πύργο Ηλείας, καί μετά από κοινού πολιόρκησαν τούς Τούρκους πού είχαν κλειστεί στό κάστρο Χλεμούτσι τής Γλαρέντζας (σημερινή Κυλλήνη). Ακολούθησαν Μεθώνη, Κορώνη, Τριφυλία. Παντού οι πρώην σκλάβοι έτρεχαν ελεύθεροι καί οι πρώην δεσμοφύλακες κλείνονταν στά κάστρα. Ο ξεσηκωμός τών σκλάβων συνοδεύτηκε από σφαγές πολλών Τούρκων καί από αποτρόπαια εγκλήματα, τά οποία μπορούν νά παραλληλιστούν μέ τόν ξεσηκωμό τών Γάλλων χωρικών καί τήν σφαγή χωρίς διάκριση όλων τών ευγενών μέ τίς περίφημες καρμανιόλες.
Στίς αναφορές τους οι Άγγλοι ιστορικοί αναφέρονται συχνά σέ σφαγές μουσουλμάνων από Έλληνες, ενώ τό βασικό τους μέλημα είναι νά δικαιολογήσουν τίς πολιτικές πράξεις τής κυβέρνησής τους καί τίς ενέργειες τού τουρκόφιλου προξένου τους στήν Πάτρα (Philip James Green). Οι "πολιτισμένοι" Ευρωπαίοι θέλουν νά δείχνουν ότι είναι αντικειμενικοί καί τέλειοι στήν ιστορική τους παρουσίαση. Έτσι ο Φίνλεϊ θεωρεί τούς κλέφτες "sheep stealers and brigands". Γιά τόν Ζαχαριά καί τόν Κολοκοτρώνη αναφέρει ότι "they lived at the expense of the poor Christian peasants and they rarely ventured to plunder a rich aga". Επίσης τονίζει ότι οι Τούρκοι τών Καλαβρύτων σφαγιάστηκαν από τούς Έλληνες, ενώ δικαιολογεί τόν καϊμακάμη τής Τριπολιτσάς ότι έριξε όλους τούς πρόκριτους σέ ένα ελεεινό μπουντρούμι γιά νά τούς σώσει από τόν όχλο!
Διαβάζοντας τόν Βρετανό συγγραφέα νομίζει κανείς ότι οι Έλληνες ήταν οι κατακτητές καί οι Τούρκοι σκλάβοι στόν τόπο τους, ενώ υποβαθμίζει τήν μεταχείριση τών Χριστιανών από τούς Τούρκους. Στό βιβλίο του (History of the Greek revolution) μιλάει μόνο γιά σφαγές μουσουλμάνων από Ελληνες, ενώ όπου απλώς σκότωναν (καί όχι έσφαζαν) οι Τούρκοι τό έκαναν έξ ανάγκης. Γιά τόν Μαχμούτ Β' γράφει: "his conduct was guided by political principles, which were considered prudent at Constantinople.", δηλαδή η διαγωγή τού σουλτάνου θεωρείται συνετή, αφού ότι έκανε τό έκανε γιά νά προστατεύσει τούς αθώους Τούρκους!
Ο Εγγλέζος τονίζει ότι δέν ήταν Έλληνες όσοι έκαναν τήν επανάσταση αλλά Αλβανοί, Βλάχοι έ άντε καί Έλληνες, αλλά δέν μάς διαβάζει καί καμμία προκήρυξη πού νά έγινε στήν αλβανική ή βλαχική γλώσσα. Ο George Finlay καί όλοι οι Βρετανοί υποστηρίζουν τούς Οθωμανούς διότι διέπραξαν τά ίδια εγκλήματα. Κατέλαβαν εδάφη άλλων λαών καί τούς εξόντωσαν μέχρι ενός. Καί άν δέν υπήρχε η βρετανική αυτοκρατορία η οποία ουδέποτε επιθυμούσε τή Ρωσία νά αποκτήσει πρόσβαση στή Μεσόγειο, οι τσάροι θά είχαν σβήσει τήν οθωμανική αυτοκρατορία από τόν χάρτη καί η Κωνσταντινούπολη θά ήταν καί πάλι χριστιανική.
Ο David Brewer παραβλέπει τίς σφαγές καί τούς ανασκολοπισμούς τών Ελλήνων στήν Πάτρα από τόν κυβερνητικό στρατό, ο οποίος όφειλε νά κυνηγήσει καί νά τιμωρήσει μόνο τούς επαναστάτες καί ρίχνει όλο τό βάρος τής συγγραφής του στήν δημιουργία μίας καλής εικόνας γιά τόν Άγγλο πρόξενο Γκρήν, ο οποίος ήταν ο βασικός πληροφοριοδότης τών Οθωμανών.
Οι κύριοι τής Ευρώπης θεωρούν λεπτομέρεια τό γεγονός ότι οι Τούρκοι εισέβαλλαν καί κατέκτησαν τά εδάφη μας, εξόντωσαν εκατομμύρια Χριστιανών, μάς κρατούσαν σέ ελεεινή κατάσταση γιά αιώνες, μάς μαγάρισαν τούς ναούς μας καί τίς γυναίκες μας. Οι κύριοι τής Ευρώπης παραβλέπουν τήν πληθώρα βασανιστηρίων, τίς καταναγκαστικές εργασίες, τήν φτώχεια, τό παιδομάζωμα, τά σκλαβοπάζαρα, τόν τρόμο πού επικρατούσε καί ότι κάποτε οι Ρωμιοί όφειλαν νά εκδικηθούν γιά όλα αυτά πού τράβηξαν.
Οι ίδιοι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι τά προηγούμενα χρόνια είχαν διαπράξει γενοκτονία στήν Αμερική καί τήν Αυστραλία, αλλά αυτό δέν τό αναφέρουν πουθενά στά βιβλία τους. Τό 1770 θά παρακολουθούσαν απαθείς τίς σφαγές τών Χριστιανών τής Πελοποννήσου μέ τά ορλωφικά, τόν Απρίλιο τού 1821 θά παρακολουθούσαν τίς σφαγές στήν Κωνσταντινούπολη, όπου οι πρέσβεις τους είχαν εντολή νά μήν παράξουν καμμία βοήθεια στούς Χριστιανούς. Οι Βρετανοί τραπεζίτες θά μάς δάνειζαν μέ ληστρικά δάνεια εκμεταλλευόμενοι τήν αγωνία μας γιά επιβίωση, ενώ έναν αιώνα αργότερα ο στόλος τής Δύσης θά παρακολουθούσε μέ κινηματογραφικές κάμερες τίς σφαγές στή Σμύρνη.
Γι' αυτό τό λόγο δίνω βάρος στά απομνημονεύματα τών Ρωμιών πού έζησαν τόν τουρκική βαρβαρότητα. Όλοι οι πρωταγωνιστές τού αγώνα είχαν θύματα στήν οικογένειά τους από τόν κατακτητή καί θεώρησαν τήν επανάσταση ως απόδοση δικαιοσύνης. Η οικογένεια τού Κολοκοτρώνη, τού Τζαβέλα καί τού Μπότσαρη είχε ξεκληριστεί, τού Νικηταρά ο αδελφός καί ο πατέρας είχαν σκοτωθεί από τούς Τούρκους, ο πατέρας τής Μπουμπουλίνας σάπισε στό Γεντί Κουλέ, τού Δεληγιάννη τόν έσφαξαν στό κρεβάτι τού σπιτιού, τού Λόντου καρατομήθηκε, τού Ζαΐμη στραγγαλίστηκε. Προτείνω τίς μαρτυρίες όσων τούς έσκιαζε η φοβέρα καί τούς πλάκωνε η σκλαβιά.
«Τούς δεσποτάδες, τούς προεστούς, τούς σωματοφύλακες καί τούς δούλους τούς κατέβασαν, στίς 17 τού Απρίλη στό μπουντρούμι τού διοικητηρίου. Ο Φιλήμονας πού τό είδε μάς τό περιγράφει μέ τούτο εδώ τόν τρόπο:
"υπόγειον ή ισόγειον, πανταχόθεν τετειχισμένον, ουδέποτε δεχόμενον νέον αέρα, αμυδρώς φωτιζόμενον δι 'υψηλού τινος θυριδίου σιδηρού, αδιαίρετον, άνευ δαπέδου, μικράς χωρητικότητος, αείποτε υγρόν, πάντοτε ακαθάριστον, βαρέως δυσώδες, πλήθος εντόμων καί ζωϊδίων, αυτόχρημα τόπος κολάσεως".
Άμα τούς μπάσανε σ' αυτό βάλανε στόν καθένα μιά σιδερένια λαιμαριά κι έπειτα πέρασαν μέσα απ' αυτή, δένοντας έτσι δεκαοκτώ μαζί, χοντρή αλυσίδα ωσάν τό μπράτσο ενός άντρα, πού ζύγιζε 270 οκάδες. Γιά τίς φυσικές τους ανάγκες είχανε κουβάδες, τίς περίφημες βούτες, πού επέζησαν καί στά δικά μας κρατητήρια. Έτσι, όποιος ήθελε νά πάει ώς αυτές ν' ανακουφιστεί, έπρεπε "νά κινηθώσι συγχρόνως καί οι έτεροι δεκαεπτά θέλοντες καί μή θέλοντες, τής αλύσεως συμπαρασυρομένης, εάν δέ τις ησθένει ακίνητος μένων, ηναγκάζοντο καί οι έτεροι, ίνα μένωσιν ακίνητοι ή συμπαρασύρωσιν εκάστοτε τόν ασθενούντα".
Όπως πάγαιναν νά σκάσουν από τό στρίμωγμα, τήν ανάσα τόσων ανθρώπων καί τίς ακαθαρσίες τους, ικέτεψαν νά τούς αραιώσουν. Καί πραγματικά οι Τούρκοι τούς κάνανε τό χατήρι, πήραν τούς σωματοφύλακές τους, τούς έβγαλαν στήν αυλή καί τούς έκοψαν.»
"υπόγειον ή ισόγειον, πανταχόθεν τετειχισμένον, ουδέποτε δεχόμενον νέον αέρα, αμυδρώς φωτιζόμενον δι 'υψηλού τινος θυριδίου σιδηρού, αδιαίρετον, άνευ δαπέδου, μικράς χωρητικότητος, αείποτε υγρόν, πάντοτε ακαθάριστον, βαρέως δυσώδες, πλήθος εντόμων καί ζωϊδίων, αυτόχρημα τόπος κολάσεως".
Άμα τούς μπάσανε σ' αυτό βάλανε στόν καθένα μιά σιδερένια λαιμαριά κι έπειτα πέρασαν μέσα απ' αυτή, δένοντας έτσι δεκαοκτώ μαζί, χοντρή αλυσίδα ωσάν τό μπράτσο ενός άντρα, πού ζύγιζε 270 οκάδες. Γιά τίς φυσικές τους ανάγκες είχανε κουβάδες, τίς περίφημες βούτες, πού επέζησαν καί στά δικά μας κρατητήρια. Έτσι, όποιος ήθελε νά πάει ώς αυτές ν' ανακουφιστεί, έπρεπε "νά κινηθώσι συγχρόνως καί οι έτεροι δεκαεπτά θέλοντες καί μή θέλοντες, τής αλύσεως συμπαρασυρομένης, εάν δέ τις ησθένει ακίνητος μένων, ηναγκάζοντο καί οι έτεροι, ίνα μένωσιν ακίνητοι ή συμπαρασύρωσιν εκάστοτε τόν ασθενούντα".
Όπως πάγαιναν νά σκάσουν από τό στρίμωγμα, τήν ανάσα τόσων ανθρώπων καί τίς ακαθαρσίες τους, ικέτεψαν νά τούς αραιώσουν. Καί πραγματικά οι Τούρκοι τούς κάνανε τό χατήρι, πήραν τούς σωματοφύλακές τους, τούς έβγαλαν στήν αυλή καί τούς έκοψαν.»
Δημήτρης Φωτιάδης - Επανάσταση τού 21
«Οι όμηροι μεταφέρθηκαν εις τό κάτω μέρος τού σεραγίου, εις δεινοτάτην καί φρικτοτάτην ειρκτήν τών καταδίκων. Αύτη δέ η ειρκτή περιωρισμένη εις έν δωμάτιον έκειτο υπό τό σεράγιον επί τού εδάφους, αριστερώθεν τού εισερχομένου δια τής τού σεραγίου πύλης.
Δέθηκαν όλοι εις τό φοβερόν κούτσουρον, εις τάς οπάς τού οποίου εισήρχοντο οι πόδες τών βασανιζομένων. Εισελθόντες δέ εις ταύτην τήν φυλακήν συνέδεσαν διά μακράς αλύσεως τούς αρχιερείς καί προύχοντας τήν εσπέραν εκείνην.
Ελθών δέ καί ο Μεραγαρζίκος Τούρκος Λαγκαδινός, κατά τόν αυτόν μήνα έμπροσθεν τής φυλακής καί θεωρήσας από τό παράθυρον τούς ένδον φυλακισμένους είπεν:
"- Τί κάμνετε;
- Τί νά κάμωμεν; εδώ μέσα είμεθα άρρωστοι καί δυστυχισμένοι.
- Αμή ο Παπαλέξης τί κάνει;
- Εδώ μέσα ειν' άρρωστος.
- Έτσι τόχουν οι ψηλοί γκρεμίζοντ' ογλίγωρα..."
Ο Μήτρος Ροδόπουλος ένεκα τού φόβου ηρνήθη τήν πατρώαν ημών θρησκείαν καί απέφυγε τά δεινά τής φυλακής, ενώ ο καϊμακάμης παρέλαβε υπό τήν προστασία του τόν Αναστάση Μαυρομιχάλη καί τόν Ανδρέα Καλαμογδάρτη καί ο Κιαμήλμπεης τόν Κορίνθου Κύριλλο καί τόν Σωτηράκη Νοταρά, οι οποίοι δέν φυλακίστηκαν, αλλά παρέμειναν στό σεράγι καθ' όλη τή διάρκεια τής πολιορκίας.
Ώστε ουδέ τούς πόδας ηδύναντο νά εκτείνωσιν, αλλά νυχθημερόν καθήμενοι διελέγοντο, καί ούτως εκοιμώντο επί πέντε ολοκλήρους μήνας, μή δυνάμενοι νά ανακληθώσι. Αέναος ιδρώς έρρεε ποταμιδόν εκ τών σωμάτων αυτών, εξ ου τά ενδύματα αυτών εσάπησαν.
Εκτελέστηκαν δεκαοκτώ υπηρέτες καί σωματοφύλακες τών αιχμαλώτων αφού έρριψαν επάνω τους επτακοσίας βολάς τηλεβόλων, απέτεμαν τάς κεφαλάς, εκτός ενός νέου, ο οποίος δείλιασε, εξώμοσε καί αφέθηκε ελεύθερος.
Απεβίωσε δέ τότε ο Μονεμβασίας Χρύσανθος διά τε τήν κακοπάθειαν καί δι' ατροφίαν. Ολίγων δέ ημερών παρελθουσών, απέθανεν ωσαύτως καί ο ιεροδιάκονος τού Χριστιανουπόλεως. Εν μία ημέρα απεβίωσαν ο Ναυπλίου Γρηγόριος, ο Χριστιανουπόλεως Γερμανός, ο Δημητσάνης Φιλόθεος, ο Παπαλέξης, ο Αναγνώστης Κωστόπουλος από Μηλιάκικα. Ο δέ Θεόδωρος Δεληγιάννης εψυχορράγει κρατούμενος υπό τού Ιωσήφ Ζαφειροπούλου.»
Δέθηκαν όλοι εις τό φοβερόν κούτσουρον, εις τάς οπάς τού οποίου εισήρχοντο οι πόδες τών βασανιζομένων. Εισελθόντες δέ εις ταύτην τήν φυλακήν συνέδεσαν διά μακράς αλύσεως τούς αρχιερείς καί προύχοντας τήν εσπέραν εκείνην.
Ελθών δέ καί ο Μεραγαρζίκος Τούρκος Λαγκαδινός, κατά τόν αυτόν μήνα έμπροσθεν τής φυλακής καί θεωρήσας από τό παράθυρον τούς ένδον φυλακισμένους είπεν:
"- Τί κάμνετε;
- Τί νά κάμωμεν; εδώ μέσα είμεθα άρρωστοι καί δυστυχισμένοι.
- Αμή ο Παπαλέξης τί κάνει;
- Εδώ μέσα ειν' άρρωστος.
- Έτσι τόχουν οι ψηλοί γκρεμίζοντ' ογλίγωρα..."
Ο Μήτρος Ροδόπουλος ένεκα τού φόβου ηρνήθη τήν πατρώαν ημών θρησκείαν καί απέφυγε τά δεινά τής φυλακής, ενώ ο καϊμακάμης παρέλαβε υπό τήν προστασία του τόν Αναστάση Μαυρομιχάλη καί τόν Ανδρέα Καλαμογδάρτη καί ο Κιαμήλμπεης τόν Κορίνθου Κύριλλο καί τόν Σωτηράκη Νοταρά, οι οποίοι δέν φυλακίστηκαν, αλλά παρέμειναν στό σεράγι καθ' όλη τή διάρκεια τής πολιορκίας.
Ώστε ουδέ τούς πόδας ηδύναντο νά εκτείνωσιν, αλλά νυχθημερόν καθήμενοι διελέγοντο, καί ούτως εκοιμώντο επί πέντε ολοκλήρους μήνας, μή δυνάμενοι νά ανακληθώσι. Αέναος ιδρώς έρρεε ποταμιδόν εκ τών σωμάτων αυτών, εξ ου τά ενδύματα αυτών εσάπησαν.
Εκτελέστηκαν δεκαοκτώ υπηρέτες καί σωματοφύλακες τών αιχμαλώτων αφού έρριψαν επάνω τους επτακοσίας βολάς τηλεβόλων, απέτεμαν τάς κεφαλάς, εκτός ενός νέου, ο οποίος δείλιασε, εξώμοσε καί αφέθηκε ελεύθερος.
Απεβίωσε δέ τότε ο Μονεμβασίας Χρύσανθος διά τε τήν κακοπάθειαν καί δι' ατροφίαν. Ολίγων δέ ημερών παρελθουσών, απέθανεν ωσαύτως καί ο ιεροδιάκονος τού Χριστιανουπόλεως. Εν μία ημέρα απεβίωσαν ο Ναυπλίου Γρηγόριος, ο Χριστιανουπόλεως Γερμανός, ο Δημητσάνης Φιλόθεος, ο Παπαλέξης, ο Αναγνώστης Κωστόπουλος από Μηλιάκικα. Ο δέ Θεόδωρος Δεληγιάννης εψυχορράγει κρατούμενος υπό τού Ιωσήφ Ζαφειροπούλου.»
Ιωσήφ Ζαφειρόπουλος, Οι αρχιερείς καί οι προύχοντες εντός τής εν Τριπόλει φυλακής εν έτει 1821
«Αγαπητοί μας γέροντες τών χωρίων Κατζάναις καί λοιποί σας χαιρετώ. Εις τό αυτόθι εδιωρίσθη μέ γνώμην καί απόφασιν εδικήν μας ο καπετάν Κωνσταντής Πετιμεζάς δια νά έλθη νά συνάξη ανθρώπους, όσοι λοιπόν είσθε ικανοί καί μέ άρματα όλοι θέλει ακολουθήσετε κοντά του προσέχοντες διά νά μή κάμνετε στραπάτζον καί αταξίαν καί χωρίς τήν γνώμην τού καπετάν Κωνσταντή νά μήν επιχειρίζεσθε τό παραμικρόν.»
Ο προεστός Σωτήρης Χαραλάμπης καλεί στά όπλα τούς Καλαβρυτινούς, 20 Μαρτίου 1821, Ζαρούχλα
«Οι προύχοντες καί οι αρχιερείς εκοιμήθησαν εκεί εις τό μοναστήρι, καί ήσαν φοβισμένοι καί απηλπισμένοι. Τότε ο Ασημάκης Φωτήλας είπε τά εξής:
"Ό,τι εδυνήθημεν εκάμαμεν μέχρι τούδε καί αρκετά μακρύναμεν τόν καιρόν, αλλ' εις τό εξής οι Τούρκοι δέν μάς πιστεύουν, όσον καί αν προσπαθήσουμε νά τούς γελάσωμεν, ώστε όπως έφθασαν τά πράγματα αυτοί θά κόψουν τά κεφάλια μας, καί όχι μόνο τά ιδικά μας, αλλά καί όλων τών Χριστιανών, καί Κύριος οίδεν, άν δέν στείλουν τίς γυναίκες καί τά παιδιά μας εις τήν Ανατολήν. Αλλ' η γνώμη μου είναι νά πιάσωμεν τά όπλα καί ο Θεός νά μάς βοηθήση, καί ό,τι γίνει ας γίνη."
Οι λόγοι αυτοί τού Φωτήλα υπήρξαν η υστερινή των απόφασις».
"Ό,τι εδυνήθημεν εκάμαμεν μέχρι τούδε καί αρκετά μακρύναμεν τόν καιρόν, αλλ' εις τό εξής οι Τούρκοι δέν μάς πιστεύουν, όσον καί αν προσπαθήσουμε νά τούς γελάσωμεν, ώστε όπως έφθασαν τά πράγματα αυτοί θά κόψουν τά κεφάλια μας, καί όχι μόνο τά ιδικά μας, αλλά καί όλων τών Χριστιανών, καί Κύριος οίδεν, άν δέν στείλουν τίς γυναίκες καί τά παιδιά μας εις τήν Ανατολήν. Αλλ' η γνώμη μου είναι νά πιάσωμεν τά όπλα καί ο Θεός νά μάς βοηθήση, καί ό,τι γίνει ας γίνη."
Οι λόγοι αυτοί τού Φωτήλα υπήρξαν η υστερινή των απόφασις».
Φωτάκος (Φώτιος Χρυσανθόπουλος)
«Ce sont les kleftis, si renommes avant et depuis la guerre de l' independance, hommes mis hors la loi par les Turcs. Sans cesse les armes a la main, vivant de peu et jouissant d' une rude liberte, ils harcelaient continuellement les tyrans (οι κλέφτες μέ τό όπλο στό χέρι χαίρονταν τήν ελευθερία καί κτυπούσαν τούς τυράννους) de la Grece. Les kleftis, pareils aux compagnons des Hercule et des Thesee, se montrerent souvent les redresseurs des torts et les protecteurs de la faiblesse (παρόμοιοι μέ τόν Ηρακλή καί τόν Θησέα ήταν οι προστάτες τών αδυνάτων). Telle etait la deplorable ressource du courage offense par une tyrannie barbare.
C' est par ces intrepides kleftis que l' usage des armes fut conserve en Grece. Leur existence etait une protestation vivante (η ύπαρξή τους αποτελούσε έντονη διαμαρτυρία) contre une domination abhorree (ενάντια σέ μία μισητή κυριαρχία). Les noms de Ζαχαριάς, Μπουκουβάλας, Κατσαντώνης, et de plusieurs autres, sont graves dans la memoire se tous les Grecs.».
C' est par ces intrepides kleftis que l' usage des armes fut conserve en Grece. Leur existence etait une protestation vivante (η ύπαρξή τους αποτελούσε έντονη διαμαρτυρία) contre une domination abhorree (ενάντια σέ μία μισητή κυριαρχία). Les noms de Ζαχαριάς, Μπουκουβάλας, Κατσαντώνης, et de plusieurs autres, sont graves dans la memoire se tous les Grecs.».
Francois Maxim Raybaud - Memoires sur la Grece, Paris 1824, γιά τούς κλέφτες πού ήταν οι προστάτες τών αδυνάτων καί οι τιμωροί τών τυράννων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου