Ο ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ ΚΑΙ Ο ΜΕΓΑΛOΜΑΥΡΑΓΟΡΙΤΗΣ - ΜΠΛΟΚΟ ΚΑΛΟΓΡΕΖΑΣ:Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΩΣΤΑ ΓΑΒΡΟΓΛΟΥ ΔΟΞΑΖΕΙ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΑΥΡΑΓΟΡΙΤΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Ο συνήθως περιδεής προ των δοσιλόγων Κώστας Γαβρόγλου (αριστερά) αποδίδει τιμές στον μεγαλύτερο μαυραγορίτη της Κατοχής Απόστολο Κιουζέ Πεζά (δεξιά)

Του Δημοσθένη Κούκουνα
 
Με τη συμπλήρωση 75 χρόνων από το Μπλόκο της Καλογρέζας, ο γνωστός αφελληνιστής Κώστας Γαβρόγλου αποφάσισε ενυπογράφως να τιμήσει τον ηθικό αυτουργό της εκτέλεσης 22 θυμάτων, τον Απόστολο Πεζά, τον μεγαλύτερο μαυραγορίτη που γνώρισε η Κατοχή: Έδωσε το όνομά του στο Δημοτικό Σχολείο Νέας Κίου, σύμφωνα με την υπ' αριθ. Φ10/16286/Δ1 υπουργική απόφαση που υπογράφει ο ίδιος και που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 796 τεύχος Β (7 Μαρτίου 2019). Σημειωτέον ότι στις 15 Μαρτίου 2019 συμπληρώθηκαν ακριβώς 75 χρόνια από το Μπλόκο της Καλογρέζας (15 Μαρτίου 1944), που διατάχθηκε τότε επειδή διαταρασσόταν η λειτουργία των Λιγνιτορυχείων Καλογρέζας που ανήκαν στον Απόστολο Κιουζέ Πεζά, ο οποίος είχε ζητήσει να ληφθούν μέτρα κατά των απεργών εργατών του!
Βέβαια οι προσωπικές προτιμήσεις του Κ. Γαβρόγλου, ενός υπουργού της χειρότερης κατοχικής κυβέρνησης που υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα, προς ό,τι μπορεί να θυμίζει δοσιλογισμό δεν είναι κάτι το καινούργιο. Ας τον ρωτήσει κάποιος τι θαυμασμό τρέφει για τη δοσιλογική οικογένεια Λάτση που έδρασε επί Κατοχής... Ας τον ρωτήσει κάποιος αν έχει ή δεν έχει συγγένεια με την οικογένεια Γιαδικιάρογλου...

Τον Μάιο 1957, όταν στην Αθήνα συλλαμβανόταν και προφυλακιζόταν ως εγκληματίας πολέμου ο διαβόητος Μαξ Μέρτεν, ο Απόστολος Κιουζέ Πεζάς επανερχόταν στην Ελλάδα για να δημιουργήσει το ...Χίλτον Αθηνών. Κάτοχος τότε ενός στόλου 20 τάνκερ, διέθεσε εκατομμύρια δολαρίων για να επενδύσει στην ιδέα που θα του επέτρεπε να γυρίσει στην Ελλάδα ακωλύτως. Είχαν περάσει ήδη δώδεκα χρόνια αφότου είχε διαφύγει, λαδώνοντας δεξιά κι αριστερά για να βγάλει ένα ναυτικό φυλλάδιο ως δόκιμος πλοίαρχος (σε ηλικία 54 ετών!), κρυμμένος σ' ένα εμπορικό πλοίο (που μόλις το είχε αγοράσει κρυφά) και με βαλίτσες χρυσού που είχε μαζέψει στη διάρκεια της Κατοχής και ενώ εκκρεμούσαν εις βάρος του δέκα δικογραφίες για δοσιλογισμό!
Και για να κάνει πράξη το νέο όραμά του, να δημιουργήσει ένα ξενοδοχείο με τη μαγική φίρμα "Χίλτον" στην Αθήνα, δεν είχε παρά να αγοράσει πρώτα το μεγαλύτερο "φιλέτο" που μπορούσε να ονειρευθεί κανείς τότε, ακριβώς εκεί που χτίστηκε τελικά. Ήταν ένας τεράστιος χώρος που ανήκε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ο τότε υφυπουργός Γ. Θεμελής (όλως κατά σύμπτωση το τέταρτο εμπλεκόμενο στην υπόθεση Μέρτεν πρόσωπο, μετά τον Κ. Καραμανλή, τον Δημήτριο Μακρή και τη σύζυγό του Δοξούλα) έκανε στον Απ. Πεζά μια πολύ καλή τιμή για να αγοράσει το οικόπεδο (βλ. τα πρακτικά της συζήτησης στην Επιτροπή Εξουσιοδοτήσεως της Βουλής στις 10 Ιουλίου 1959, όταν γινόταν η συζήτηση για το ειδικό νομοσχέδιο "περί απ' ευθείας πωλήσεως, εκμισθώσεως και υποθηκεύσεως ακινήτου του Ταμείου Εθνικής Αμύνης προς ανέγερσιν τουριστικού ξενοδοχείου τύπου Χίλτον").

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ο Απόστολος Κιουζέ Πεζάς (1891-1966), που μέχρι τη γερμανική εισβολή ήταν ένας μικροπλοιοκτήτης, αποφάσισε με την Κατοχή να κάνει το μεγάλο άλμα. Καθώς πλέον δεν γίνονταν εισαγωγές καυσίμων, έχοντας στα χέρια του μια μεταλλειολογική μελέτη, δημιούργησε τα Λιγνιτορυχεία Καλογρέζας και Νέου Ηρακλείου. Σε βάθος μόλις είκοσι μέτρων υπήρχαν κοιτάσματα λιγνίτη, των οποίων άρχισε την εξόρυξη και έτσι η εταιρία του τροφοδότησε τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, αλλά και το κρατικό εργοστάσιο ηλεκτροφωτισμού. Μέσα σε ελάχιστο διάστημα ο μέχρι τότε μικροεφοπλιστής έγινε ζάπλουτος, όχι τόσο από τις κύριες ποσότητες που πουλούσε στις κατοχικές αρχές, αλλά από τις μικρότερες ποσότητες που πουλούσε μέσω ενός πολυπλόκαμου χονδρεμπορικού δικτύου σε μικροκαταναλωτές με μαύρη αγορά. Κατά την Κατοχή είχε στην Αθήνα τον πλήρη έλεγχο της διάθεσης του λεγόμενου ανθρακίτη που παρήγαγε ο ίδιος στα λιγνιτορυχεία του. Κανείς δεν είχε άλλη επιλογή για να βρει στερεά καύσιμα (για υγρά δεν γινόταν λόγος) για να μαγειρέψει στο σπίτι του, για να ζεσταθεί στοιχειωδώς. Αλλά και τα περίφημα γκαζοζέν για να κινηθούν, στον ...Πεζά κατέληγαν. Συνολικά 110.000.000 τόνους λιγνίτη εξόρυξε από την Καλογρέζα η εταιρία του Πεζά κατά την Κατοχή!

Τα Λιγνιτορυχεία Καλογρέζας που δημιούργησε επί Κατοχής ο Απόστολος Πεζάς.

Και σαν καλός επιχειρηματίας που διέθετε προϊόν με τέτοια ζήτηση, απαιτούσε να πληρώνεται τοις μετρητοίς. Μπορεί να φαντασθεί κανείς τι αμύθητα ποσά συγκέντρωνε καθημερινά. Και όλα αυτά τα ποσά τα μετέτρεπε σε χρυσό και τα αποθήκευε στο σπίτι του, που βρισκόταν στο ασφαλέστερο σημείο της Αθήνας: Στην οδό Ακαδημίας 4, ακριβώς κάτω από το πολυσυζητημένο διαμέρισμα που έμενε τότε η Μελίνα Μερκούρη με τον σύζυγό της Πάνο Χαροκόπο και βεβαίως συγκατοικούσε ενίοτε ο Γιαδικιάρογλου (ο μαυραγορίτης που τον είχε χαστουκίσει ανελέητα ο ίδιος ο Τσολάκογλου).

Με όλη αυτή τη δύναμη του χρυσού, όταν έφυγαν οι Γερμανοί και επρόκειτο να αρχίσουν οι αναμενόμενες διώξεις εναντίον του, αγόρασε παρασκηνιακά ένα φορτηγό πλοίο, επιβιβάσθηκε σ' αυτό ως δόκιμος πλοίαρχος, συναποκομίζοντας την κινητή περιουσία του και φυσικά δραπέτευσε.

Εφημερίδες της εποχής γράφουν σχετικά:

"Εστία" 31 Οκτ. 1945: "...με φρικτάς κατηγορίας, ως υπαιτίου φυλακίσεων και εκτελέσεων Ελλήνων, αρπαγών και εκβιασμών". Ανάμεσά τους και μία του υπουργείου Γεωργίας και μία άλλη της επιτροπής δοσιλόγων του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών.
"Εστία" 7 Νοε. 1945 (ανακοίνωση υπουργείου Δικαιοσύνης): "Ανακοινούται ότι κατά του Αποστόλου Κιουζέ Πεζά έχει εκδοθή το υπ' αριθ. 26/945 ένταλμα συλλήψεως υπό του προανακριτού κ. Ρωμανού. Υπό του αρμοδίου Επιτρόπου Αθηνών, ως ούτος αναφέρει διά της υπ' αριθ. 15098/45 αναφοράς του, δεν εξεδόθη πιστοποίησις περί του ότι ούτος δεν διώκεται ως δοσίλογος, ήτις απητείτο διά την κανονικήν εις το εξωτερικόν αναχώρησίν του. Παρηγγέλθη ο Εισαγγελεύς Πειραιώς, όπως εξακριβώση τους όρους και τας συνθήκας της δραπετεύσεως εις το εξωτερικόν του άνω αναφερομένου και ασκήση την νόμιμον κατά των δραστών ποινικήν αγωγήν".
"Ελευθερία" 11 Δεκ. 1945: "Μήπως το υπουργείον Εμπορικής Ναυτιλίας έχει καμμίαν πληροφορίαν διά την τύχην του δραπετεύσαντος εις το εξωτερικόν μεγαλοδοσιλόγου Αποστόλου Κιουζέ Πεζά; Όπως θα ενθυμείσθε ο κύριος αυτός κατώρθωσε να επιβιβασθή του φορτηγού "Βιρτζίνια" ως μηχανικός του ενώ εναντίον του εκκρεμούν δεκάδες μηνύσεων επί προδοσία. Όταν ανεκαλύφθη το σκάνδαλον το οποίον διεπράχθη υπουργούντος του κ. Μάτεσι - ανεκοινώθη επισήμως ότι διετάχθη η σύλληψίς του εις τον πρώτον λιμένα, εις τον οποίον θα προσήγγιζε το φορτηγόν. Και πρώτος λιμήν ήτο το Οράν. Υπάρχουν όμως πληροφορίαι ότι ούτε εις το Οράν ούτε εις το Λονδίνον - τον δεύτερον λιμένα - συνελήφθη. Εν τω μεταξύ η δικαιοσύνη εμερίμνησε διά την κατάσχεσιν της περιουσίας του εδώ και εις το εξωτερικόν;"
"Ριζοσπάστης" 1 Δεκ. 1945: "...Ο αρχιδοσίλογος Πεζάς, αν και ζούσε άνετα στο δοσιλογικό κλίμα της Αθήνας, ίσως για περισσότερη ασφάλεια, αλλά μάλλον για να απολαύσει στη μεγαλύτερη ζωή του εξωτερικού το βαύτιμο τίμημα της συνεργασίας του με τους Γερμανούς - πολλές χιλιάδες λίρες - ζήτησε από το κράτος το διαβατήριό του. Οι συγγενικοί δεσμοί του δικηγόρου του με τον υπουργό της Εμπορικής Ναυτιλίας κ. Μάτεση έκαναν απλούστερη την υπόθεσή του. Έτσι, ο διαβόητος Πεζάς ταξίδευσε πριν λίγο καιρό με πιστοποιητικό ότι ανήκει στο πλήρωμα του πλοίου. Αυτή είναι η μια απάτη. Υπάρχει και δεύτερη. Αμέσως μετά την αναχώρησή του βγήκε ένταλμα συλλήψεως, ενώ οι μηνύσεις είχαν υποβληθεί πριν δέκα μήνες. Τι λένε για όλα αυτά: α) η εισαγγελική αρχή για την κοινή πλαστογραφία του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και β) ο κ. Αποστολόπουλος, γενικός επίτροπος διώξεως των δοσιλόγων;"

Αλλά ο Απόστολος Κιουζέ Πεζάς είχε ήδη διαφύγει. Έφθασε πρώτα στον Καναδά, όπου ανασυντάχθηκε επενδύοντας τα αμύθητα κέρδη της Κατοχής. Έπειτα εξασφάλισε την είσοδό του στην Αμερική, όπου μετέφερε την έδρα και τα κεφάλαιά του και άρχισε να αγοράζει πλοία μέχρι που έγινε μεγαλοεφοπλιστής. Μέσω τρίτων προσώπων έφθασε στο σημείο ακόμη και λίμπερτι να αγοράσει σε χαριστικές τιμές. Χαρακτηριστική περίπτωση ήταν ο νεαρός και υπεράνω κάθε υποψίας ανιψιός του Ευγένιος Παναγόπουλος, ο οποίος εγκαίρως είχε φύγει στη Μέση Ανατολή και εντάχθηκε ως έφεδρος αξιωματικός στον στόλο της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού.

Ο εφοπλιστής Σπύρος Ανδρεάδης (αδελφός του περίφημου Στρατή Ανδρεάδη) είχε καταγγείλει μεταξύ άλλων (επιστολή του προς τον Σ. Βενιζέλο, 24 Ιουνίου 1947): "Ευγένιος Παναγόπουλος, νεαρός την ηλικίαν και τελείως άγνωστος εις τον εφοπλιστικόν κόσμονως εφοπλιστής, με μόνον προσόν το ότι ετύγχανε ανεψιός επ' αδελφή του διωκομένου την εποχήν εκείνην επί δοσιλογία θείου του, Αποστόλου Κιουζέ Πεζά, όπισθεν του οποίου και εκρύπτετο ούτος. Μετ' επιτάσεως διαδίδεται μεταξύ καλώς πληροφορημένων εφοπλιστικών κύκλων ότι το μέγιστον μέρος της κυριότητος του σκάφους του χορηγηθέντος δυνάμει της υπό του Ευγενίου Παναγοπούλου υποβληθείσης αιτήσεως, μετεβιβάσθη αργότερον εις τον ως άνωθι ειρημένον Απόστολον Κιουζέ Πεζάν".

Αυτόγραφη επιστολή του Γ. Μοάτσου προς τον Σοφ. Βενιζέλο: Να γίνει ό,τι έγινε με τον Πεζά...

Ο Γεώργιος Μοάτσος έγραφε σε προσωπική του επιστολή προς τον πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο στις 28 Αυγούστου 1950: "Το βαπόρι μου "Κρήτη" το επούλησα στο Γιώργη Εμπειρίκο το γαμβρό του μακαρίτη Γιάννη Γουλανδρή. Υπέβαλα μια αίτηση στο Υπουργείο να εγκρίνουν την αλλαγή της ιδιοκτησίας και σε παρακαλώ πες στον Κωστόπουλο να διατάξει να εγκριθεί η αίτησίς μου, μη τυχόν μπερδέψει στα χέρια κανενός λιμενικού. Να γίνει δηλαδή ό,τι έγινε και με το S/S "Σούνιον" το οποίον επώλησε ο Μάνθος στον Πεζά. Σοφοκλή μου σε παρακαλώ μη το ξεχάσεις...".
Καράβια, λίμπερτι, Πεζάς, Μοάτσος, Σοφοκλής κλπ. Όλες εκείνες οι αλχημείες στην ελληνική ναυτιλία καταγγέλλονται από τον Αριστοτέλη Ωνάση (βλ. το μοναδικό βιβλίο που είχε γράψει ο ίδιος, "Εγχειρίδιο του Έλληνα εφοπλιστή"), ενώ η ανάμιξη του ίδιου του Σοφοκλή Βενιζέλου σ' αυτές χρησιμοποιήθηκε πολλά χρόνια αργότερα ως εργαλείο πίεσης εναντίον του από την κυβέρνηση Καραμανλή για να μην ανεβάσει τους αντιπολιτευτικούς τόνους όταν φούντωσε η υπόθεση Μέρτεν το 1959...

ΑΕΡΑ 
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ