Όπως
γράφει ο Γεναίος Κολοκοτρώνης στα απομνημονεύματά του, στις 17 Μαρτίου
1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης μαζί με πολλούς ακόμη Μανιάτες
οπλαρχηγούς συναντήθηκαν στην Τσίμοβα της Μάνης και απεφάσισαν να
ξεκινήσει η Επανάσταση στην Πελοπόννησο. Σύμφωνα με την παράδοση,
ακολούθησε δοξολογία στην εκκλησία των Ταξιαρχών και συγκέντρωση στην
πλατεία της 17ης Μαρτίου 1821, στη θέση «Κοτρώνι». Ύψωσαν επαναστατική
σημαία, πρόχειρα κατασκευασμένη από λευκό ύφασμα και με γαλάζιο σταυρό
στο κέντρο, και ορκίστηκαν «Νίκη ή Θάνατος».
Η Μάνη είχε τότε
πληθυσμό περίπου 35.000, 180 χωριά, 800 πύργους, και μπορούσε να
παρατάξει μέχρι 10.000 μαχητές. Ζούσε σε ένα καθεστώς αυτονομίας, χωρίς
την παρουσία Τούρκων στα εδάφη της, αλλά με τον σουλτάνο να έχει
εξασφαλίσει σε ένα βαθμό τη συνεργασία του εκάστοτε Μπέη. Τελευταίος
Μπέης είχε διοριστεί από τον σουλτάνο το 1814 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης,
και για να εξασφαλιστεί η συνεργασία του είχε αναγκαστεί να στείλει
στην Κωνσταντινούπολη τον τριτότοκο γυιό του Γεώργιο (μετά την κήρυξη
της επανάστασης στη Μολδοβλαχία δραπέτευσε με τη βοήθεια του Πατριάρχη
και επέστρεψε στη Μάνη στις 12 Μαρτίου).
Παρά
τη θέση του Μπέη, ο Πετρόμπεης δεν έπαψε να εργάζεται για την
Επανάσταση. Το 1818 εμυήθη στη Φιλική Εταιρεία, και σύμφωνα με τον
Παναγιώτη Σέκερη, ο οποίος συνέταξε κατάλογο των Φιλικών και το
αναφέρει, ο Πετρόμπεης εκτός της αρχικής οικονομικής εισφοράς του «υπεσχέθη έτι 5000 γρόσια και είκοσι χιλιάδας οπλοφόρους πρόθυμους πλην πτωχούς».
Στις 1 Οκτωβρίου του 1819 είχε συνυπογράψει το Σύμφωνο των Κιτριών (ίδε
στο τέλος), διατηρώντας τον τίτλο του Μπέη κατά τους τύπους, αλλά
ταυτοχρόνως θέτοντας όλη τη Μάνη σε προετοιμασία πολέμου.
Μετά
τη σύναξη της 17ης Μαρτίου, οι Μανιάτες τέθηκαν επί ποδός πολέμου. Στις
19 Μαρτίου οι Γρηγοράκηδες ύψωσαν τη σημαία της επανάστασης στο
Μαραθονήσι (Γύθειο). Στο Αρχείο του Τζωρτζάκη Γρηγοράκη διαβάζουμε τα
εξής: «Τούτη την ώρα εις τες οκτώ ήμισυ άνοιξεν ο πόλεμος ενταύθα, δια τούτο ετελείωσαν τα ψεύματα… Σάββατον δείλι....».
Μανιάτικες δυνάμεις κινήθηκαν σε δυο κολώνες εναντίον των πλησιέτερων
Τουρκικών φρουρών. Οι Γρηγοράκηδες και οι Τζανετάκηδες με 1200
κατευθύνθιηκαν ανατολικά προς Μονεμβάσια και Μυστρά. Μαζί τους ξεκίνησαν
και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης με 250, ο Ιωάννης Βασ. Καλαμπόκης με 400
από τη Λάγια, ο Πέτρος Λυμπερόγγονας με 200 από την Κοίτα, ο
Βενετσανάκης Λιάκος με 80, ο Δημήτρης Τσιγκουριός με 40, ο Γεώργιος
Αντωνάκος με 40, ο Παν. Κοσονάκος με 40, ο Πιέρρος Γρηγοράκης με 150, ο
Ιωάννης Κατσούλης με 25, και πολλοί άλλοι με τις δικές τους μικρές
ομάδες από κάθε χωριό.
Ο μεγαλύτερος όμως όγκος των μαχητών
της Μάνης κινήθηκε δυτικά με τον Πετρόμπεη, και πρώτο στόχο την
Καλαμάτα. Μαζί με τους Μαυρομιχαλαίους ήταν οι Καπετανάκηδες, οι
Κουμουντουράκηδες, οι Χρηστέηδες, οι Βενετσανάκηδες, ο Κολοκοτρώνης, και
ο Αναγνωσταράς. Ο βοεβόδας της Καλαμάτας Αρναούτογλου, πληροφορηθείς
τις κινήσεις που γίνονταν στη Μάνη, είχε ζητήσει εξηγήσεις από τον
Πετρόμπεη. Εκείνος πέτυχε όχι μόνον να τον πείσει ότι η Μάνη ήταν ήσυχη,
αλλά και να του στείλει στην Καλαμάτα για «υποστήριξη» και 200 Μανιάτες
μαχητές με τον γυιό του Ηλία και τα αδέλφια του Ιωάννη και Αντώνιο.
Αυτοί οι πρώτοι Μανιάτες μπήκαν στην Καλαμάτα στις 20 Μαρτίου, και
προετοίμασαν την αναίμακτη είσοδο 2.000 ακόμη μαχητών και την κατάληψη
της πολης στις 23 Μαρτίου.
Στις 23 Μαρτίου το πρωί ο
Αρναούτογλου παρέδωσε την πόλη χωρίς αντίσταση στον Αρχηγό των Ελληνικών
Δυνάμεων Πετρόμπεη ο οποίος και κράτησε τον Τούρκο αγά ως όμηρό του για
να τον ανταλλάξει με το γιο του Αναστάσιο, που είχε στείλει νωρίτερα
στην Τρίπολη ως εγγύηση της πίστης του στον σουλτάνο. Εκεί συστήθηκε η
«Μεσσηνιακή Γερουσία» της οποίας τη Γενική Αρχηγία ανέλαβε ο Πετρόμπεης
Μαυρομιχάλης, που έφερε και τον τίτλο του «Αρχιστρατήγου των
Σπαρτιατικών δυνάμεων» και του «Ηγεμόνα της Μάνης».
Μετά την
απελευθέρωση της Καλαμάτας, ο κύριος στόχος τους ήταν η Τρίπολη. Ο
Κολοκοτρώνης, που διέθετε μόνο 30 παλληκάρια δικά του, πλαισιώθηκε από
200 Μανιάτες του Μούρτζινου και 70 του Πετρόμπεη. Με τον Κολοκοτρώνη,
στις 25 Μαρτίου στη Σκάλα Μεσσηνίας, ενώθηκαν ο Παπαφλέσσας, ο
Αναγνωσταράς, ο Κεφάλας και άλλοι, και ξεκίνησαν για την Τρίπολη αφού «ρίξαν και μια χιλιάδα τουφέκια, τρεις μπαταριές, δια να ακούση ο κόσμος να σηκωθή»
όπως αφηγείται ο Κολοκοτρώνης. Η είδηση ότι «έρχεται ο Κολοκοτρώνης με
τους Μανιάτες» ακούστηκε στα λαγκάδια των χωριών της Αρκαδίας και τα
ξεσήκωσε.
ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΚΙΤΡΙΩΝ της Μάνης.
Το κείμενο
του ιστορικού αυτού πατριωτικού συμφώνου, ιστορικό κειμήλιο αλλά και
μοναδικό δείγμα του πατριωτικού παλμού των Μανιατών στον πόθο της
αποκατάστασης του Γένους, αρχίζει με όρκο και καταλήγει με κατάρα σε
περίπτωση αθέτησης, έχει ως ακολούθως (κατά ίδια ορθογραφία, αλλά
μονοτονικά):
«Δια του παρόντος ημών ιδιοχειροϋπογεγραμμένου
γράμματος υποσχόμεθα μεθ' όρκου της αγιωτάτης και ορθοδόξου ημών
Πίστεως και με την δύναμιν του τρομερού όρκου, όπου αυτοπροαιρέτως δια
την σωτηρίαν του Γένους μας εκάμαμεν, ότι να φυλάξωμεν τας ακολούθους
συνθήκας.
Α. Ημείς αι τρεις γενεαί, δηλαδή Μαυρομιχάληδες,
Γρηγοριάνοι και Τρουπάκηδες, ως δυνατώτεραι και αξιώτεραι από τας άλλας
γενεάς της πατρίδος μας Σπάρτης, υποσχόμεθα με την δύναμιν των ρηθέντων
φοβερών όρκων, να βασιλεύη εις το εξής εις τα σώματά μας, μια ψυχή, μια
σύμπνοια, μια θέλησις και να μη δύναται ποτέ κανένα εσωτερικόν ούτε
εξωτερικόν αίτιον να διασείση ή να αδυνατίση ένα τοιούτον Ιερόν δεσμόν.
Β. Ο κύριος και καθολικός μας σκοπός ενός τοιούτου δεσμού δεν αποβλέπει
ούτε γίνεται δι’ άλλο τι, ειμή μόνον δια την κοινήν της πατρίδος μας
ωφέλειαν, και δια να είμεθα έτοιμοι συμφώνως και προθύμως να πράξωμεν,
τα όσα ήθελε προσταχθώμεν από τους ανωτέρους και εγκρίτους του Γένους
μας, δια το γενικόν συμφέρον της πατρίδος μας Ελλάδος, ωσάν όπου είμεθα
υπόχρεοι και ενταυτώ ωρκωμένοι να χύσωμεν και την υστερινήν ρανίδα του
αίματος μας οπόταν η χρεία το καλέση.
Γ. Επειδή και τοιούτοι Ιεροί
δεσμοί συμβαίνει κάποτε να διασείωνται και ανατρέπωνται από εξωτερικάς
και εσωτερικάς καταδρομάς καί διχονοίας, καθώς τινες πάσχουν να αρπάξουν
την Ηγεμονείαν και άλλοι να ταράττουν την κοινήν ησυχίαν της πατρίδος
μας, παρακινούμενοι από φυσικήν τους κακίαν και πλεονεξίαν, δια τούτο
ημείς συμφώνως θέλει επιμελούμεθα να καταπαύωμεν τα τοιαύτα, όσον το
δυνατόν, με τους πλέον ήσυχους, επιτηδείους ή και φοβεριστικούς τρόπους.
Ειδέ όλα αυτά ήθελε φανούν αδύνατα, τότε εκ συμφώνου πρέπει με τα
άρματα εις χείρας να εκριζώνωμεν τα τοιαύτα, και χρείας τυχούσης και εις
την ιδίαν Αυλήν να αντισταθώμεν, χωρίς ποτέ να κλίνωμεν εις καμίαν
άλλην αλλαγήν της Ηγεμονείας, όπου ήθελεν αποφασίσει η Πόρτα.
Δ.
Κάθε Ιερός δεσμός, και μάλιστα εκείνος όπου γίνεται υπέρ Πίστεως,
Πατρίδος και Γένους, δια να μείνη ακλόνητος και άσειστος, πρέπει να
βάλλη δι' αρχήν και θεμέλιον την αλήθειαν και δικαιοσύνην. Όθεν ημείς
υποσχόμεθα να φυλάξωμεν αυτάς τας αρετάς απαρασαλεύτους, αι οποίαι όχι
μόνον τας ειδικάς μας γενεάς θέλει δοξάσουν, αλλά και την ιδίαν μας
πατρίδα θέλει ευτυχήσουν και στερεώσουν. Τέλος πάντων την τιμήν και
ατιμίαν και κέρδος και ζημίαν του πλέον μικρότερου συμπατριώτου μας, ή
και ομογενούς μας θέλει στοχαζόμεθα ως ίδια ιδικά μας.
Ε. Όποια
προσταγή ήθελε μας παρουσιασθή ή Βασιλική ή του Γένους μας, όπου να
αποβλέπη προς όφελος της κοινής πατρίδος, να θεωρήται και ενεργήται
προθύμως και θερμώς από ημάς τους ιδίους, χωρίς όμως να αδικήσωμεν τινά
από τους αξιωματικούς της πατρίδος μας, δηλαδή τους λεγόμενους
Καπετανέους, αλλά κατά την αξίαν και αρετήν του καθενός να τον
μεταχειρισθώμεν, χωρίς τίνα φιλοπροσωπίαν και πάθος έξω μόνον μένουν
αμέτοχοι, από όσα μυστικά θέλει εμπιστευθούν εις ημάς τους ίδίους δια το
κοινόν όφελος. Ομοίως τα τοιαύτα μυστικά θέλει είναι αγνώριστα και εις
τα ιδικά μας παιδία και αδελφούς και εξαδέλφους, οπόταν γνωρίζωμεν, ότι
δεν είνε άξιοι και ικανοί να τα φυλάξουν.
ΣΤ. Καθώς μόνοι μας θέλει
εχομεν όλον το βάρος της πατρίδος μας δια την καλήν της κυβέρνησιν.
ομοίως και κάθε άλλην προσταγήν από το Γένος μας θέλει την δεχόμεθα και
ενεργούμεν ως χρέος μας απαραίτητον χωρίς τινος δισταγμού και
αντιστάσεως. Κατ' αυτόν λοιπόν τον τρόπον πάλιν ημείς οι ίδιοι θέλει
ανταποκρινώμεθα εκ μέρους όλης της Σπάρτης με το Γένος μας δια κάθε
μερικόν της πατρίδος μας ή και γενικον της Ελλάδος συμφέρον, έξω μόνον
τας μικράς υποθέσεις και διαφοράς της πατρίδος και των γειτόνων θέλει
τας θεωρεί και διορθώνει ο ίδιος Ηγεμών.
Ζ. Αγκαλά και εις το άλλο
κοινόν γράμμα περί της πατρίδος μας υποσχόμεθα να φυλάξωμεν απαρασάλευτα
όλα τα συμφωνηθέντα μολονούτο υποπτευόμενοι εις την μικρότητα του νοός
μερικών, και εις τα ξεχωριστά πάθη οπού τους κυριεύουν και κατασύρουν,
δια τούτο εκρίναμεν συμφέρον και αναγκαίον δια την ασφάλειαν και δόξαν
της πατρίδος μας, και δια την έκπλήρωσιν του χρέους μας και
αυτοπροαιρέτου όρκου προς την γενικήν πατρίδα και μητέρα ημών Ελλάδα, να
κάμωμεν την παρούσαν ξεχωριστήν και αδιαίρετον ομοψυχίαν των τριών ημών
οικογενειών δια χαλινόν και παιδείαν των ενδεχομένων συμβεβηκότων.
Η. Όθεν εν ενί στόματι, μια ψυχή και μια σύμπνοια και αδιαιρέτω δεσμώ
υποσχόμεθα να φυλάξωμεν τας ρηθείσας συμφωνίας ανελλιπείς και
απαρασαλεύτους. Εαν δε τινας εξ ημών (το οποίον δεν
τον πιστεύομεν ποτέ!) ήθελε φθάσει εις τόσον βαθμόν παρανομίας και
ασεβείας, να φανή παραβάτης και επίορκος των τοσούτων ωφελίμων πράξεων
της πατρίδος μας, εκείνον τον παραδίδομεν πρώτον εις χείρας
θεού ζώντος, δεύτερον εις τας αράς της εδικής μας πατρίδος, τρίτον εις
τους δικαιότατους απροσωπολήπτους νόμους της γενικής ημών πατρίδος
Ελλάδος, το δε όνομα της οικογενείας του να μείνη αιωνίως άτιμον,
υβρισμένον, μισητόν από όλην την πατρίδα και γένος. Διό γίνονται τέσσαρα
όμοια και απαράλλακτα γράμματα, υπογεγραμμένα ιδιοχείρως και
εσφραγισμένα με τας ιδίας μας σφραγίδας, από τα οποία το εν κρατεί ο
ενδοξότατος Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, το άλλο ο ενδοξότατος πρώην
Αντώνμπεης Γρηγοριάνος, το τρίτον ο ευγενής Καπετάν Παναγιώτης Τρουπάκης
το δε τέταρτον ο Κύριος Χριστόφορος Περραιβός δια απόδειξιν και
παράστασιν προς το Γένος μας, τα οποία αυτά θέλουν έχει όλον το κύρος
και την ισχύν αναμεταξύ ημών και έμπροσθεν των απροσωπολήπτων νόμων του
Γένους μας.
Κυτριαίς α’ Οκτωβρίου 1819.
(ΤΣ Τουρκικοίς γράμμασι) Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης βεβαιόνω τα άνωθεν.
(ΤΣ Τουρκικοίς γράμμασι) Πρώην Άντώμπεης Γρηγοράκης επιβεβαιώ.
(ΤΣ Ελληνικοίς γράμμασι) Καπετάν Παναγιώτης Τρουπάκης με τον υιόν μου και εδικούς μου βεβαιόνω το άνωθεν.
Καβαλιέρ Δημήτριος Γρηγοράκης βεβαιόνω το άνωθεν.
(ΤΣ Ελληνικοίς γράμμασι) Μπας καπιτ. Τζιγκουρίος Γρηγοράκης βεβαιόνω με τα αδέλφια μου τα άνωθεν
Σημειώσεις: "Καβαλιέρ" (ενετικός τίτλος: Ιππότης), "Μπας καπιτ.
(Μπας-καπιτάν: αρχικαπετάνιος), "Τσιγκούριος, ή Τζιγκούριος" =
τσεκουροφόρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου