ΕΠΟΣ ΤΟΥ '40 : ΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΣΤΙΣ 23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1940 - Η ΚΑΤΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΛΑΤΖΙΔΗ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ιστορία Ελληνοϊταλικού Πολέμου-ΔΙΣ/ΓΕΣ/1985
Το Αλβανικό Έπος- Κωνσταντίνος Αβτζίγιαννης-τεύχος 20
Ιστορία της Νήσου Κερκύρας-Σ.Κατσαρού/1981
 
Το τρίτο 10ημερο του Νοεμβρίου του 1940 στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου τα πράγματα εξελίσσονταν ευνοϊκά για τον Ελληνικό Στρατό. 

Έχοντας πετύχει μέσα σε 15 μέρες αφενός μεν την απόκρουση των Ιταλών στην Ήπειρο, αφετέρου δε την επιστράτευση και στρατηγική συγκέντρωση έναντι αυτών, είχε περάσει ήδη από την 14 Νοεμβρίου στην αντεπίθεση.

Στο βορειοανατολικό τομέα (Δυτική Μακεδονία) το Γ΄ Σώμα Στρατού κατόπιν σκληρού αγώνα, την 22α Νοε καταλαμβάνει την πόλη και τον οδικό κόμβο της Κορυτσάς.

Στο τομέα της Πίνδου-Ηπείρου τα Α΄ και Β΄ Σώματα Στρατού είχαν απωθήσει μέχρι την 21η Νοε τους Ιταλούς σε πολλά σημεία πέραν της οροθετικής γραμμής των συνόρων.

Ειδικότερα στο παραλιακό τομέα (έναντι της Κέρκυρας) το Απόσπασμα του έφεδρου Υποστράτηγου Λιούμπα Νικολάου (7 τάγματα, 3 ίλες ιππικού και 4 πυροβολαρχίες) την 19η Νοε είχε κατορθώσει να ζεύξει τον ποταμό ΚΑΛΑΜΑ και ενεργώντας επιθετικά είχε αναγκάσει τους Ιταλούς μέχρι το βράδυ της 23 Νοε να συμπτυχθούν επί της ελληνοαλβανικής μεθορίου.

Με νέα διαταγή είχε ως αποστολή να συνεχίσει την επιθετική προσπάθεια στη κατεύθυνση ΣΑΓΙΑΔΑ - BAΓΚΑΛΑΤΙ - ΑΓ.ΣΑΡΑΝΤΑ και να καταλάβει το λιμάνι των ΑΓ. ΣΑΡΑΝΤΑ.

Έναντι του Αποσπάσματος ΛΙΟΥΜΠΑ ενεργούσε ένα Σύνταγμα της Μεραρχίας ΣΙΕΝΝΑ, ένα Σύνταγμα Γρεναδιέρων, ένα Σύνταγμα Ιππικού και ένα τάγμα Ατάκτων Αλβανών (διάταξη αντιπάλων στο σχεδιάγραμμα).

Στη Κέρκυρα υπήρχε η Στρατιωτική Διοίκηση Κέρκυρας-ΣΔΚ (το 10ο Σύνταγμα Πεζικού ενισχυμένο με στοιχεία Α/Α πυροβολικού και επιμελητείας) υπαγόμενη απευθείας στο Γενικό Στρατηγείο.

Η αποστολή της ήταν η εξασφάλιση της νήσου από κάθε αποβατική ή αεραποβατική απειλή και η άμυνα μέχρις εσχάτων (Οδηγίες Γενικού Στρατηγείου/Απριλίου 1940). Και αυτό διότι υπήρχαν πληροφορίες ότι το Σχέδιο Ενεργείας των Ιταλών εναντίον της Ελλάδος (Σχέδιο ΕΜΕRGENZA) προέβλεπε απόβαση στη νήσο Κέρκυρα ως υποβοηθητική ενέργεια της κυρίας επίθεσης που θα εφαρμόζονταν στην Ήπειρο. 

Μάλιστα για αυτό το λόγο οι Ιταλοί προσανατόλιζαν για απόβαση τη Μεραρχία ΜΠΑΡΙ.

Λόγω της προτεραιότητας όμως που δόθηκε από τον ιταλικό στόλο στη κάλυψη των θαλασσίων μεταφορών στο μέτωπο της Λιβύης και στην Αλβανία αλλά και της δυσμενούς εξέλιξης των επιχειρήσεων στο Μέτωπο της Ηπείρου, τέτοια απόβαση δεν πραγματοποιήθηκε.

Η Μεραρχία ΜΠΑΡΙ την 1-3 Νοεμβρίου αποβιβάστηκε στο λιμάνι της Αυλώνας και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στη Κορυτσά. 

Η Κέρκυρα είχε διαφύγει το κίνδυνο.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΛΑΤΖΙΔΗ

Προκειμένου να υποστηριχθεί ΕΜΕΣΑ το Απόσπασμα ΛΙΟΥΜΠΑ στην επιθετική του ενέργεια προς βορά, το Γενικό Στρατηγείο διέταξε τη Στρατιωτική Διοίκηση Κέρκυρας να συγκροτήσει έναν ενισχυμένο Λόχο, ο οποίος να αποβιβασθεί στην απέναντι ακτή και να προσβάλει τα μεταφορικά και την επιμελητεία της Μεραρχίας ΣΙΕΝΝΑ στη περιοχή ΒΑΓΚΑΛΑΤΙ.

Ακολούθως να συνενωθεί με τα τμήματα του Αποσπάσματος ΛΙΟΥΜΠΑ που θα προήλαυναν προς την ως άνω περιοχή.

Σε εκτέλεση της παραπάνω διαταγής, η Στρατιωτική Διοίκηση Κέρκυρας συγκρότησε ένα απόσπασμα με επικεφαλής το Λοχαγό Λατζίδη Δημήτριο, δυνάμεως ενισχυμένου Λόχου (5 Αξιωματικοί και 190 επιλεγμένοι Οπλίτες).

Το απόσπασμα ΛΑΤΖΙΔΗ αποβιβάσθηκε στη περιοχή ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΣ (σχεδιάγραμμα) την 23η Νοε και ώρα 06:30.

Αντί όμως να κινηθεί προς τη περιοχή ΒΑΓΚΑΛΑΤΙ ως όφειλε, κινήθηκε προς νότον κατά μήκος της ακτής και διανυκτέρευσε τη νύκτα 23/24 Νοε στη περιοχή της ΚΟΝΙΣΠΟΛΙΣ. 

Αυτή όμως η παραβίαση των εντολών που είχε, θα καταστεί ακολούθως μοιραία. 

Την επομένη συνέχισε τη κίνηση προς νότο προκειμένου να έρθει σε επαφή με το Απόσπασμα ΛΙΟΥΜΠΑ, αλλά έγινε αντιληπτό από τις ισχυρές εφεδρικές ιταλικές μονάδες της πρώτης γραμμής (Σύνταγμα Ιππικού) και τους Αλβανούς Ατάκτους οι οποίες έδρασαν ενεδρευτικά και το προσέβαλαν.

Η απουσία φίλιων πυρών υποστήριξης, η ανεπάρκεια οργανικών πυρών υποστήριξης, η μειονεκτική θέση στο έδαφος, η μικρή δύναμή του, οι ισχυρές εχθρικές μονάδες που το προσέβαλαν, ο αιφνιδιασμός και η αεροπορική προσβολή που υπέστη δεν του έδωσαν περιθώρια αντίστασης.

Το απόσπασμα διαλύθηκε και μόνο 2 Αξιωματικοί και 45 Οπλίτες κατόρθωσαν να διαφύγουν και να ενωθούν με το Απόσπασμα ΛΙΟΥΜΠΑ.

Ο αριθμός των φονευθέντων επί του πεδίου της μάχης είναι συγκεχυμένος. Oι αιχμάλωτοι συγκεντρώθηκαν και μεταφέρθηκαν σταδιακά σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στην Ιταλία. Μετά τη συνθηκολόγηση (Απρ 1941) επέστρεψαν στη Κέρκυρα 96 αιχμάλωτοι του αποσπάσματος.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 

Ο σκοπός της αποστολής που ανατέθηκε στο Απόσπασμα ΛΑΤΖΙΔΗ, ήταν η ΕΜΕΣΗ υποστήριξη του Αποσπάσματος ΛΙΟΥΜΠΑ. Προς τούτο διετάχθη η προσβολή των μεταφορικών και της επιμελητείας των Ιταλών στο ΒΑΓΚΛΑΤΙ στα Μετόπισθεν αυτών. 

Και ενώ η περιοχή και η ώρα που επελέγη η απόβαση (ΚΑΤΩ ΑΕΤΟΣ-πριν τα ξημερώματα) κρίνεται ικανοποιητική, το απόσπασμα τροποποίησε αυθαίρετα το σκοπό και επιχείρησε να υποστηρίξει ΑΜΕΣΑ το Απόσπασμα ΛΙΟΥΜΠΑ, κινούμενο προς ΚΟΝΙΣΠΟΛΗ εναντίον των νώτων ισχυρών ιταλικών Μονάδων. 

Διαπιστώθηκε ότι παραβιάσθηκε η βασική αρχή του πολέμου: ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΕΜΜΟΝΗ ΣΕ ΑΥΤΟΝ

Η αποστολή που ανατέθηκε στο Απόσπασμα ΛΑΤΖΙΔΗ απαιτούσε να ενεργήσει αυτό καταδρομικά ως περίπολος μάχης, επικεντρώνοντας την προσοχή του προς ΒΑΓΚΑΛΑΤΙ. Ήτοι ενεργώντας με μυστικότητα, ενεδρευτικά και κινούμενο πάντα υπό την κάλυψη του σκότους. 

Αντί αυτού ενέργησε ως δύναμη ελιγμού κινούμενο υπό το φως της ημέρας εντός εχθρικού εδάφους και μάλιστα εγγύς ιταλικών Μονάδων ελιγμού και πυροβολικού. 

Διαπιστώθηκε ότι παραβιάσθηκαν η βασικές αρχές του πολέμου: ΑΣΦΑΛΕΙΑ και ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΜΟΣ

Η συγκρότηση του αποσπάσματος κρίνεται επαρκής για την αποστολή που του ανετέθη (καταδρομή εναντίον τμημάτων επιμελητείας και μεταφορικών).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1. Οι αρχές του πολέμου είναι απαρέγκλιτες από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα. 

Η εφαρμογή τους δεν είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσουν στη νίκη. Η παράλειψή τους όμως είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσουν στη καταστροφή.

2. Παρόλα αυτά η θυσία των ανδρών του Αποσπάσματος ΛΑΤΖΙΔΗ δεν πήγε χαμένη. Συνέβαλε στην επιτυχή ενέργεια του Αποσπάσματος ΛΙΟΥΜΠΑ καθόσον οι ιταλικές εφεδρείες της περιοχής ΚΟΝΙΣΠΟΛΕΩΣ προσανατολίστηκαν προς τη θάλασσα περιμένοντας απόβαση και η αεροπορία χαλάρωσε την πίεση στο Απόσπασμα ΛΙΟΥΜΠΑ. 

Την 25η Νοεμβρίου 1940, ημέρα της Αγίας Αικατερίνης, η ιταλική αεροπορία είχε επικεντρωθεί να βομβαρδίζει την Κέρκυρα. 

Την ίδια μέρα οι ελληνικές δυνάμεις στο παραλιακό τομέα καταλάμβαναν τη ΣΑΓΙΑΔΑ, την επομένη την ΚΟΝΙΣΠΟΛΗ και μέχρι το βράδυ είχαν φθάσει στη νότια όχθη του ποταμού ΠΟΒΛΑ (σχεδιάγραμμα).

Εκεί που είχε σχεδιασθεί, αν όλα πήγαιναν καλά, να ενωθούν με το Απόσπασμα ΛΑΤΖΙΔΗ. 

Οι ιταλικές μονάδες ευρισκόμενες σε σύγχυση συμπτήχθηκαν προς τη κοιλάδα του ποταμού ΜΠΙΣΤΡΙΤΣΑ και μέχρι το βράδυ της 30ης Νοε 1940 τα τμήματα του Αποσπάσματος ΛΙΟΥΜΠΑ είχαν φθάσει στην ανατολική όχθη αυτού.

Ο ελληνικός στρατός βρισκόταν μία ανάσα από τους ΑΓ.ΣΑΡΑΝΤΑ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το Απόσπασμα ΛΑΤΖΙΔΗ, που οι άνδρες του ήταν το άνθος της κερκυραϊκής νεολαίας, δικαίως έχει περάσει στο θρύλο και στη συνείδηση των Κερκυραίων ως Απόσπασμα θανάτου. 

Οι ηρωικοί νεκροί του έχουν περάσει στην αιωνιότητα και έχουν κερδίσει μια θέση δίπλα στους μαχητές των Θερμοπυλών.

PHESTOS
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ