ΑΠΟΡΡΗΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ : Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕ ΟΙΚΙΟΘΕΛΩΣ ΤΟ ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ

Γράφει ο Νίκος Μελέτης

Από …συμπτώσεις το Καστελόριζο «γλύτωσε» από την Τουρκία, στην οποία μάλιστα προσφέρονταν οικειοθελώς από την Ελλαδα στο πλαίσιο του παζαριού για το Κυπριακό, βάσει της πρότασης Άτσεσον.

Όπως αποκαλύπτεται σε απόρρητα έγγραφα της CIA που αποχαρακτηρίσθηκαν πρόσφατα ο Ατσεσον διαπίστωνε κάποιο ενδιαφέρον των Τούρκων για το Καστελοριζο, αλλά μόνο στο πλαίσιο μιας γενικότερης φόρμουλας.

Στο έγγραφο του Αυγούστου του 1964 οι αναλυτές της CIA αφού κάνουν εκτενή παρουσίαση του Καστελόριζου, εκτιμούν ότι η προσφορά του στην Τουρκία από την Ελλάδα «δεν μπορεί να θεωρηθεί γενναιόδωρη».

Ίσως αν το 1964 ηταν γνωστός ο στρατηγικής σημασίας ρόλος του Καστελόριζου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία θα είχε δεχθεί ασμένως την ελληνική προσφορά και το Καστελοριζο θα είχε περάσει στην τουρκική κυριαρχία ανατρέποντας κρίσιμες ισορροπίες σε ολόκληρη την περιοχή.

Τα δυο έγγραφα της CIA, το πρώτο αφορά στην παρουσίαση και αποτίμηση των γεωγραφικών, πολιτικών και οικονομικών δεδομένων του Καστελόριζου ώστε να εκτιμηθεί εάν αποτελεί ικανοποιητικό «δώρο» στην Τουρκία και το δεύτερο αποτελεί την καταγραφή της πρότασης Ατσεσον στην υποεπιτροπή Άμυνας του Κογκρέσου (Vinson)

ΕΔΩ ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ: Acheson-Kastelorizo01

CIA/RR GB 64-29 – August 1964

CASTELLORIZO(KASTELLORIZON) ISLAND

(Turkish –Meis, Italian– Castelrosso, French– Chateau-Rouse)

Το νησι του Καστελόριζου είναι το πιο ανατολικό από τα Δωδεκάνησα αποκτήθηκε από την Ελλαδα από την Ιταλία το 1947. Βρισκεται 70 μίλια ανατολικά της Ρόδου και σχεδόν 4 μίλια νοτίως του λιμανιού Andifli στην νότια ακτή της Τουρκίας. Τα βόρεια και Ανατολικά ακρωτήρια του Καστελόριζου απέχουν λιγότερο από 2 μίλια από τα ακρωτήρια της Ηπειρωτικής Τουρκίας.

Το όνομα του Καστελόριζου αναφέρεται συχνά για ένα σύμπλεγμα νησιών που περιλαμβάνουν εκτός του Καστελόριζου και τα ακόλουθα μικρά νησιά:

Νήσος Άγιος Γεώργιος 3 μίλια δυτικά από το Καστελοριζο

Gurmenli Adasi(Marathi Island) 2-1/4 του μιλίου βορειοανατολικά του Αγίου Γεωργιου ( σ.σ. το νησι εχει περιέλθει στην Τουρκία)

Βράχοι Βουτζάκι , ¾ του μιλίου νότια -νοτιοανατολικά του Μαραθι

Νήσος Υψηλή (Στρογγυλή) 2-1/4 μίλια νοτιοανατολικά του Καστελόριζου στην ίδια απόσταση δυτικά-νοτιοδυτικά του Tugh Burnu(Ulu Burun) που είναι το νοτιοτερο μερος της Τουρκίας και σχηματίζει την ανατολική πλευρά του Κόλπου του Καστελόριζου. Οι νησίδες μεταξύ του νησιου και της ακτής είναι Τουρκικές.”

Στο Έγγραφο της CIA περιγράφεται αναλυτικά η μορφολογία του εδάφους ,τα πληθυσμιακά στοιχεία , οι κλιματικές συνθήκες του νησιου οι παραγωγικές δυνατότητες του. Η ελληνικότητα του νησιου επιβεβαιώνεται από τις αναφορές που υπάρχουν στην ιστορία του νησιου .

«..Το νησι είναι βραχώδες και άγονο με σκληρό ασβεστόλιθο .,περιγράφονται οι απόκρημνες ακτές και προστίθεται ότι εχει τυπικό Μεσογειακό κλίμα και το νησι δεν διαθέτει πηγές η ποτάμια .σε περιόδους ξηρασίας τροφοδοτείσαι με νερό και με βάρκες από τις πήγες στην απέναντι τουρκική ακτή.

Αφού αναλύεται η ιστορία του νησιου ,γινεται αναφορά στον πληθυσμό με την επισήμανση ότι είναι Έλληνες αλλά ο πληθυσμός μειώθηκε λόγω της μετανάστευσης με τον αριθμό των κάτοικων να πέφτει σε 2,218 το 1937 και σε 574 το 1960 ,ενώ 8000 περίπου έχουν μεταναστεύσει στην ηπειρωτική Ελλαδα, στην Αίγυπτο στην Νοτιά Αφρική ,την Αυστραλία και στις ΗΠΑ.

Γινεται επίσης ειδική αναφορά στην παρουσία στην Υψηλή του μοναδικού κατοίκου του νησιου του φύλακα του φάρου.

«Σύνοψη και Συμπέρασμα

Μια προσφορά του Καστελόριζου στην Τουρκία από την Ελλάδα, δεν θα θεωρηθεί πολύ γενναιόδωρη. Το νησι είναι γενικά άγονο, δεν εχει αξιοσημείωτη γεωργία η βιομηχανία και εχει έναν φθίνοντα πληθυσμό

Διαθέτει ένα μικρό προστατευμένο λιμάνι αλλα δεν είναι εξοπλισμένο με μοναδες επισκευής πλοίων η χώρους αποθήκευσης. Το Καστελοριζο δεν είναι κατάλληλο για αεροπορικές εγκαταστάσεις.»

ΕΔΩ ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ: Acheson-Kastelorizo02

«DRAFT DCI Breifing for

Vinson Subcommittee

Κύπρος

Ι. Στην Κυπρο η εικόνα εχει αλλάξει δραστικά από τις αρχές Ιουνίου όταν μια τουρκική εισβολεί αποφεύχθηκε οριακά.

Α. Οι Έλληνες που έδειξαν να αιφνιδιάζονται τον Ιούνιο μεταφέρουν άνδρες και όπλα στην Κυπρο τις τελευταίες έξι εβδομάδες που ξεφορτώνονται νύκτα με μετρά ασφαλείας στην Λεμεσό.

Β. Υπάρχουν 7-8.000 άνδρες στο νησι ,πολλοί εξ αυτών με χαρτιά ελληνοκυπρίων .Πιστεύουμε οτι υπάρχουν τρία συντάγματα πεζικού ,με πρόσθετες μοναδες πυροβολικού και ειδικές δυνάμεις που βρίσκονται στο Τρόοδος….

C. Ελληνοκυπριακές ανεπίσημες δυνάμεις διάσπαρτες σε όλο το νησι φθάνουν τους 30-35 χιλιάδες και είναι εχθρικές τόσο στις σχέσεις με τις δυνάμεις του ΟΗΕ όσο και με τους Τούρκους.

ΙΙ. Οι τούρκοι έχουν ανεπίσημους όχι περισσοτέρους από 13.000 και στερούνται μεταφορικών μέσων ,όπλων και εξοπλισμό.

Α. Και οι τούρκοι διοχετεύουν άνδρες και όπλα στην Κυπρο αλλα δεν συγκρίνονται με αυτά που στέλνουν οι Ελληνοκύπριοι. Δεν υπάρχουν πιθανότατα περισσότεροι από 1000 τούρκοι από το όριο των 650 ανδρών που προβλέπει η Συνθήκη .

Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν ότι είναι πολύ δυσκολότερη τώρα η όποια τουρκική παρέμβαση από ότι ηταν τον Ιούνιο.

Οι συνομιλίες Ατσεσον στην Γενευη με εκπροσώπους της Ελλάδας και της Τουρκίας μετα από παρέμβαση του προέδρου Τζόνσον .

Ο Ατσεσον προσφέρει όχι ένα «αμερικανικό σχέδιο» αλλά προκαταρκτικές προτάσεις.

Προβλέπει την δημιουργία τουρκικής βάσης στην Κυπρο μεγάλο βαθμό τοπικής αυτοκυβέρνησης για ητν τουρκική μειονοτητα και διεθνή παρουσία για την διασφάλιση της προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων .Η προτεινόμενη τουρκική βάση θα βρισκεται στην Καρπασία . Αυτή η βάση θα εξυπηρετεί τόσο την τουρκική εθνική ασφάλεια και σε έκτακτη κατάσταση θα προσφέρει ασφαλή περιοχή για την τουρκοκυπριακή μειονότητα.

Ο Ατσεσον πρότεινε μια επιτροπή του ΟΗΕ που θα εγκατασταθεί στο νησί και θα εγγυάται τον σεβασμό των δικαιωμάτων της Τουρκοκυπριακής μειονότητας

Οι Έλληνες και οι Τούρκοι έδειξαν θέλησή να διαπραγματευθούν στα περισσότερα θέματα αλλα ακομη οι θέσεις τους απέχουν πολύ.

-Οι τούρκοι ενώ επιμένουν για κάτι που θα μοιάζει με πλήρη διχοτόμηση , έχουν δείξει ελαστικότητα στις γραμμές συνόρων.

Επιμένουν πάντως για το δικαίωμα της Τουρκίας για κυριαρχία σε ένα τμήμα της Κυπρου και ότι αυτή η περιοχή πρέπει να είναι αρκετα μεγάλη ώστε να ανταποκρίνεται στις ς ανάγκες κύρους και ασφάλειας της Τουρκίας.

Για λόγους στρατιωτικών αναγκών ,απαιτούν κάθε πρόταση για την Βάση να περιλαμβάνει ολη την Καρπασία και μια σημαντική λωρίδα γης κατά μήκος της βορειοανατολικής πτέρυγας του νησιου…

Οι τούρκοι έδειξαν κάποιο προκαταρκτικό ενδιαφέρον για την ελληνική προσφορά του μικρού νησιου του Καστελόριζου ακριβώς εξω από τις την νοτιοανατολική ακτή της Τουρκίας αλλα μόνο ως μέρος μιας συνολικότερης φόρμουλας.

Ο τούρκος στρατιωτικός που συμμετέχει στις συνομιλιες , που αντανακλά τις απόψεις του Τουρκικού Γενικού Επιτελείου, επεμεινε ότι η Τουρκία θα πρεπει να εχει τουλάχιστον ένα λιμάνι , με προτίμηση την Κυρήνεια και επίσης να εχει δικαιώματα και στην Αμμόχωστο.

Οι Έλληνες σύμφωνα με το Έγγραφο απορρίπτουν την ιδέα της κυρίαρχης τουρκικής βάσης και αντιπροτείνουν μια Βάση έναντι μακροχρόνιας μίσθωσης….»

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΩΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ