Η ΗΡΩΪΚΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΣΤΑ ΣΤΥΡΑ ΟΠΟΥ ΕΠΕΣΕ ΣΤΙΣ 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1822 - ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΟΥ ΣΤΑΛΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ.

''Στις 12 Ιανουαρίου του 1822 στο λόφο του Κοκκινόμυλου, βορειοδυτικά των Στύρων, γράφτηκε μια δραματική ιστορία .Πρωταγωνιστής ο Ηλίας Μαυρομιχάλης πρωτότοκος γιός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη ο επονομαζόμενος Νεραϊδογέννητος λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς του.

Διακρίθηκε στους πολέμους του Εικοσιένα για τη γενναιότητα, τις στρατηγικές ικανότητες και την ηθική του προσωπικότητα.

Στις 5 Ιανουαρίου 1822 ο Ηλίας Μαυρομιχάλης ,  δέχτηκε πατριωτική έκκληση του Επισκόπου Καρυστίας Νεόφυτου και έχοντας  τη σύμφωνη γνώμη του πατέρα του, μετέβη  στην Εύβοια μαζί με τον θείο του Κυριακούλη και τον Ηλία Τσαλαφατίνο, φημισμένο Μανιάτη οπλαρχηγό για να βοηθήσουν τους επαναστατημένους Ευβοείς

Όταν ο Ομέρ Μπέης έμαθε την άφιξη του Ηλία Μαυρομιχάλη στην Εύβοια έστειλε στρατεύματα και κατέλαβαν την στρατηγική θέση των Στύρων. Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης με 500 Μανιάτες και ο οπλαρχηγός Βάσσης με άλλους 500 ντόπιους πολεμιστές κινήθηκαν κατά των Τούρκων. Σκοτώθηκε σε αυτη τη μαχη στις 12 Ιανουαρίου του 1822.Το κεφάλι του στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Να πώς περιγράφει ο Φιλήμων την ηρωική αντίσταση των επτά Μανιατών και το ένδοξο τέλος του Ηλία Μαυρομιχάλη:

"Ο Ηλίας...μετά μόνον επτά οπισθοβατών εισέρχεται εντός τινος ανεμομύλου ερειπωμένου και επί του λόφου κειμένου πλησίον των Στύρων. Ονομάζεται ούτος Κοκκινόμυλος. Ενταύθα παρίσταται η τελευταία του δράματος πράξις. Ο Ομέρ-Βελης (δηλ. ο Ομέρ Μπεής) ορμά αθρόος κατά των εγκλείστων, όπως λάβει τούτους αναρπάστους και τούτο μη δυνηθείς πολιορκεί αυτούς πανταχόθεν διά πυκνού στίφους. Η στιγμή επέστη ,μετά δίωρον έτι αντίστασιν. Αι πυριτιδοβολαί εξηντλήθησαν.

Τα υπολείμματα του μύλου μέσα στον οποίο στις 12 Ιανουαρίου 1822

 ο νεαρός ήρωας Ηλίας Μαυρομιχάλης έπεσε πολεμώντας τους πολυάριθμους 

Τούρκους πολιορκητές του.

Ο Ηλίας σύρει το ξιφος, ίνα μη συλληφθή αιχμάλωτος. Εξορμά ίνα διασχίση τούς εχθρούς και πίπτει νεκρός. Το ίδιον έδωκαν ηρωϊκόν τέλος και οι ανυποχώρητοι απ' αυτού Λάκωνες, ενός ή δύο διασωθέντων. Ο Ομέρ Βελής εκέρδισεν ούτω την λαμπροτέραν νίκην..". 

Ο Άγγλος Ιστορικός Γκόρντον γράφει: "Οι Τουρκοι αναγνωρίσαντες τον Ηλίαν Μαυρομιχάλην προσπάθησαν να τον συλλάβουν (κατά την έξοδο από τον μύλο) ζωντανόν, αλλ'ουτος εβύθισε το εγχειρίδιόν του εις το στήθος του και ηυτοκτόνησε".

Ο Άγγλος Ιστορικός Άλιζον Φίλλιπς γράφει: "Ο θάνατός του ήτο το πρώτον πλήγα της Επαναστάσεως κατά το έτος τούτο (1822) και επροξένησε μεγάλην λύπην, διότι προς τη ανδρεια, η οποία ήτο συνήθης παρά τοις αρχηγοός της Επαναστάσεως, εκοσμείτο (ο Ηλίας Μαυρομιχάλης) υπό αφιλοκερδους φιλοπατρίας, ήτις δεν ήτο τόσον κοινή".

ΝΟΤΙΟΣ ΕΥΒΟΪΚΟΣ
ΑΙΩΝΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ