ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821 : Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑΣ

Πηγές Λάμπρος Κουτσονίκας (1863). Γενική ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, Τόμος Α΄. Εν Αθήναις: Εκ του «Ευαγγέλιμου» Δ. Καρακατζάνη. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2011.
Γεώργιος Κρέμος (1839-1926) (1879). Χρονολόγια της Ελληνικής Ιστορίας : προς χρήσιν πάντος φιλομαθούς, ιδία δε των εν τοις γυμνασίοις μαθητών. Εν Αθήναις: Τυπογραφείον Δημητρίου Ιασεμίδου. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2010.
Η Μάχη στον Άγιο Αθανάσιο της Καρύταινας ήταν πολεμική εμπλοκή της επανάστασης του 21 με νικηφόρο έκβαση για τους Έλληνες. Έγινε στις 27 Μαρτίου 1821 στην Καρύταινα.

Η εξέλιξη των γεγονότων

Οι οπλαρχηγοί της Γορτυνίας, Γέρων Κολοκοτρώνης, Δεληγιάννης και Πλαπουταίοι πολιορκούσαν τους Οθωμανούς κατοίκους της Καρύταινας και λίγους Αλβανούς, μέσα στο παλιό τους φρούριο. Ενώ η πολιορκία είχε δυσμενή για τους πολιορκούμενους έκβαση, έγινε γνωστό ότι άλλοι Τούρκοι, κάτοικοι του Φαναριού, και εκείνοι των Ζιούμπων μαζί με τα γυναικόπαιδά τους συνολικά γύρω στις τρεις χιλιάδες πληθυσμός, έχοντας μαζί τους και μεγάλο αριθμό φορτηγών ζώων είχαν ενωθεί και ετοιμάζονταν να περάσουν μέσα από την Γορτυνία και να παν στην Τρίπολη. Ο Γέρων Κολοκοτρώνης μόλις ειδοποιήθηκε, τοποθετήθηκε με αρκετό σώμα στρατιωτών απέναντι της Γόρτυνας στον Άγιο Αθανάσιο στις 27 Μαρτίου 1821 και περίμενε το πέρασμα των Οθωμανών. Οι Τούρκοι φτάνοντας και βλέποντας το πέρασμα να το κρατάν οι Έλληνες, αποφάσισαν και επιτέθηκαν. Διέσχισαν το σώμα των Ελλήνων, και ενώ πλησίαζαν να βγουν στην πεδιάδα της Καρύταινας, έφτασε άλλο ένα σώμα Ελληνικό από 300 στρατιώτες. Οι Τούρκοι βλέποντας το δεύτερο σώμα και υποθέτοντας ότι υπάρχουν και άλλες ενισχύσεις φοβήθηκαν και οπισθοδρόμησαν στο κατηφορικό έδαφος, πηγαίνοντας προς το ποτάμι, με σκοπό να το περάσουν και να βγουν απέναντι στο φρούριο της Καρύταινας. Οι Έλληνες βλέποντας τους Τούρκους να οπισθοχωρούν, επιτέθηκαν και έκαναν μεγάλη φθορά στα γυναικόπαιδα και τα φορτηγά ζώα. Εν τω μεταξύ άλλοι Τούρκοι βγήκαν από το φρούριο της Καρύταινας και τουφέκιζαν τους Έλληνες για να αναχαιτίσουν τον όλεθρο που πάθαιναν οι ομόθρησκοί τους. Ο ποταμός ήταν πλημμυρισμένος και δυσκόλευε το πέρασμα. Πολλοί Τούρκοι πνίγηκαν, αλλά όσοι μπόρεσαν πέρασαν το ποτάμι και βρήκαν καταφύγιο στο φρούριο. Μετά την ήττα αυτή οι Τούρκοι νύχτα έστειλαν ανθρώπους στην Τρίπολη και ειδοποίησαν την εκεί εξουσία για τα γεγονότα, ζητώντας συγχρόνως να τους βοηθήσουν. Η εξουσία έστειλε δυο χιλιάδες ιππείς και πεζούς. Οι Έλληνες, αν και ήταν δέκα περίπου χιλιάδες, βλέποντας τους εχθρούς τρόμαξαν και διασκορπίστηκαν χωρίς την ελάχιστη συμπλοκή. Οι Οθωμανοί όμως, αφού ενώθηκαν με τους υπόλοιπους, λεηλάτησαν και πυρπόλησαν την Καρύταινα, και αναχώρησαν για την Τρίπολη.

Χρονολογία : 27 Μαρτίου 1821
Τόπος : Καρύταινα
Έκβαση : τακτική νίκη των Ελλήνων,λεηλασία και πυρπόληση Καρύταινας
Μαχόμενα μέρη : Έλληνες επαναστάτες Οθωμανική αυτοκρατορία
Αρχηγοί : Κολοκοτρώνης, Δεληγιάννης, Πλαπουταίοι 
Δυνάμεις : 3.000 πληθυσμός, 2000 ιππείς και πεζοί περ. 10.000    


http://www.hellenicaworld.com/Greece/History/gr/MachiStonAgioAthanasioKarytainas.html