(Γεώργιος Ἀ. Βλάχος, «Ἡ Καθημερινή», 4 Νοεμβρίου 1940)
Πρὸ μηνῶν ἀκόμη, κάθε Ἕλλην εἶχε τὸ δικαίωμα, ψυχικῶς τοὐλάχιστον, νὰ μὴ εἶναι οὐδέτερος. Οἱ Ἰταλοὶ πρὸ καιροῦ μᾶς ἠνώχλουν· ἀλλ᾿ ἐπειδὴ περιωρίζοντο εἰς δημοσιογραφικὰς φλυαρίας καὶ ραδιοφωνικάς ἐκπομπάς, θὰ ἦτο συγχωρημένον νὰ ἐλπίζη κανεὶς ὅτι κάποτε θ᾿ ἀλλάξουν τὰ πράγματα. Αἱ ἐπιτυχίαι τῆς Γερμανίας καὶ ἡ καταστροφὴ τόσων Κρατῶν δὲν ἦτο δυνατὸν νὰ μὴ ἔχουν ἀντίκτυπον, καὶ τὸ νὰ πιστεύη κανεὶς ὅτι θὰ νικήση ὁ Ἄξων ἀπετέλει, ἐκ πλήθους δεδομένων, ἕνα συλλογισμόν, ὁ ὁποῖος εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ κυκλοφορῆ:
- Τί λέτε σεῖς, θὰ νικήση τελικῶς ἡ Ἀγγλία;
- Νομίζω ὄχι. Ὁ γερμανικὸς στρατός...
Καὶ ἤρχιζεν ἡ συζήτησις. Τόσαι μηχανοκίνητοι φάλαγγες, τόσα ἅρματα, τόσα ἀεροπλάνα, καὶ αἱ πρῶται ὗλαι καὶ τὰ πετρέλαια καὶ ἡ βοήθεια τῆς Ἀμερικῆς... - Ἕως τὸ πρωί. Διατὶ ὄχι;... Κανεὶς δὲν εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ σταματήση τὸν ρήτορα καὶ νὰ τοῦ εἰπῆ κατὰ πρόσωπον: «Εἶσαι προδότης. Διότι ἂν νικήση ἡ Ἰταλία, θὰ μᾶς πάρη τὴν Κέρκυρα, θὰ κατέβη στὰ Ἰωάννινα, θὰ ὑποδουλώση τὸν τόπον». Διότι αἱ δηλώσεις τῆς ἐπισήμου Ἰταλίας ἤσαν τότε σαφεῖς: Δὲν εἶχε καμμίαν ἐχθρότητα καὶ καμμίαν βλέψιν ἐδαφικὴν κατὰ τῆς Ἑλλάδος. Ὅταν ὅμως ἐπνίγη ἡ «Ἕλλη», ὅταν τὸ σημαιοστολισμένο καράβι μας προσηύχετο ἐμπρὸς εἰς τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας καὶ εὑρέθησαν ἄνθρωποι τόσον δειλοί, τόσον ρυπαροί, τόσον ἄτιμοι διὰ νὰ τὸ βυθίσουν, τότε, ἔπρεπε νὰ πνίξη ἡ ὀργὴ κάθε συλλογισμὸν καὶ κάθε συζήτησιν.
Καὶ τώρα;... ΤΩΡΑ ΚΑΜΝΟΜΕΝ ΠΟΛΕΜΟΝ. Τώρα ἦλθε τὸ τελεσίγραφον. Τώρα εὑρισκόμεθα ἀντιμέτωποι εἰς τὰ βουνὰ τῆς Ἠπείρου. Τώρα εἶναι ὁ ὑπὲρ τῶν ὅλων Ἀγών. Οἱ Ἕλληνες προχωροῦν διὰ μέσου τῶν ἐχθρῶν μὲ τὴν λόγχην καὶ ἐπάνω ἀπὸ τὸν οὐρανόν τῆς Ἑλλάδος περνᾶ, δολοφόνος καὶ κλέπτης τῶν ἑλληνικῶν χρωμάτων, ὁ Ἰταλός.
Λοιπόν;... Θὰ συνεχίσωμεν τὴν συζήτησιν; Θὰ βάλωμεν κάτω ἕναν καφὲν καὶ θὰ σταθῶμεν γύρω ἀπὸ τὸ φλιτζάνι του οἱ ἀπόλεμοι, οἱ ἄχρηστοι, οἱ καφενόβιοι, διὰ νὰ τὰ ποῦμε, περὶ τοῦ ποιὸς θὰ νικήση καὶ ποιὸς θὰ ἐπικρατήση;... Πρὸς Θεοῦ! Θὰ νικήση ἡ Ἑλλάς! Ὅλους; ΟΛΟΥΣ! ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ! Χωρὶς συλλογισμούς, χωρὶς συζητήσεις, χωρὶς κεφάλια τὰ ὁποῖα ἀργοκινοῦνται καὶ ἀμφιβάλλουν, χωρὶς μυαλό. Μυαλὸ δὲν χρειάζεται. Χρειάζεται ἐνθουσιασμὸς καὶ παραφροσύνη. Χρειάζεται θάρρος ἀλόγιστον καὶ καρδιά. Μὲ αὐτὸ τὸ ὑλικὸν ἔγινεν ὁ Ἀγὼν τοῦ Εἰκοσιένα. Μὲ αὐτὰ τὰ ὅπλα νικοῦν οἱ λαοί. Ἤρθατε νὰ πάρετε τὴν Ἤπειρον;... ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗΝ ΔΙΝΟΜΕ. Ἔχετε Στρατούς, ἔχετε Στόλους, ἔχετε ἀεροπλάνα, εἶσθε σαράντα πέντε ἑκατομμύρια καὶ εἴμαστε πέντε. ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗΝ ΔΙΝΟΜΕ. Θὰ μᾶς κάψετε. ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΗΝ ΔΙΝΟΜΕ. Καὶ θὰ προχωρήσωμεν καὶ θὰ νικήσωμεν καὶ θὰ σᾶς πετάξωμεν εἰς τὴν θάλασσαν. Γίνεται;... Γίνεται, δὲν γίνεται, αὐτὸ πρέπει νὰ αἰσθάνεται καὶ νὰ βροντοφωνῆ ἡ καρδιά. ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΘΑ ΓΙΝΗ. Αὐτὸς ὁ ἀγών, τὸν ὁποῖον ἀναλαμβάνει ἡ σημερινὴ ὠργανωμένη Ἑλλάς, μὲ πεντακόσιες χιλιάδες Στρατοῦ, μὲ τὰ πυροβόλα, τὰ ὅπλα καὶ τὰ βουνά της, εἶναι παράλογος πολὺ ὀλιγώτερον ἐκείνου τὸν ὁποῖον ἀνέλαβον οἱ πατέρες μας. Ἐκεῖνοι ἦσαν μιὰ φούχτα ὑποδούλων ἀνθρώπων, χωρὶς ὅπλα, χωρὶς πυρίτιδα, χωρὶς λεπτά, καὶ τὰ ἔβαλαν μὲ τὴν μεγαλυτέραν Αὐτοκρατορίαν τοῦ κόσμου. Καὶ τὴν ἐκλόνισαν. Καὶ ἠγωνίσθησαν ἑπτὰ χρόνια σκοτωνόμενοι, ἐπαιτοῦντες πυρίτιδα, ρακένδυτοι εἰς τὰ βουνὰ καὶ εἰς τὰς χαράδρας καὶ παρέδωσαν εἰς τὰ παιδιά τους αὐτὴν τὴν γωνίαν, ἐπάνω εἰς τὴν ὁποίαν ὕψωσαν ἐλευθέραν καὶ πανωραίαν τὴν Κυανόλευκον. Θάρρος λοιπόν! Ὅ,τι θέλομεν ἀληθινά, μὲ ὅλην μας τὴν δύναμιν, γίνεται. Ὅ,τι ἀποφασίσωμεν μὲ τὴν ψυχήν μας γίνεται. ΚΑΙ ΘΑ ΓΙΝΗ.
Καὶ ἡ Ἀντιπολίτευσις;... Αὐτὴ ἡ ὁποία ἕως χθὲς ἠγωνίσθη ἐναντίον τοῦ Κράτους καὶ ἐστάθη εἰς τὸ περιθώριον τῆς ζωῆς μηνίουσα καὶ κακολογοῦσα; Καὶ αὐτὴ ἰδική μας! Καὶ αὐτὴ μαζί μας! Κράτος ξένον πρὸς αὐτοὺς καὶ καθεστὼς ἑλληνικὸν ξένον πρὸς Ἕλληνας δὲν ὑπάρχει. Αὐτὰ ἤσαν καλὰ ἕως χθές. ΤΩΡΑ ΕΙΜΕΘΑ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ. Τώρα θὰ ἀγωνισθῶμεν ὅλοι μαζί, ἄλλος μὲ τὸ ὅπλον, ἄλλος μὲ τὸ στῆθος, ἄλλος μὲ τὸ θάρρος, ἄλλος μὲ τὶς φωνές: ΟΛΟΙ μαζι!... Μὴ ἀμφιβάλλετε, μὴ διστάζετε, μὴ μεμψιμοιρεῖτε, μὴ ἐνθυμεῖσθε. ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΟΛΩΝ ΑΓΩΝ.
Καὶ εἶναι ἀγὼν ὡραῖος. Διότι εἰς αὐτὰ τὰ χρόνια τῆς μηχανῆς, τοῦ χάλυβος καὶ τῶν ἀριθμῶν, ὅταν κατήντησε ἡ ἀρετὴ νὰ μετρᾶται εἰς τενεκέδες πετρελαίων καὶ τὸ θάρρος εἰς τορπίλλας μαγνητικάς, εἶναι ὡραῖον τὸ ὅτι ὁ μικρότατος αὐτὸς τόπος ἀντιτάσσει εἰς ὅλους αὐτοὺς τοὺς λογαριασμοὺς ἕνα ΟΧΙ καὶ προτάσσει τὸ ΣΤΗΘΟΣ του, μόνον τὸ Στῆθος του, εἰς τὴν σιδηρᾶν καὶ μηχανοκίνητον καὶ χαλυβδίνην ἐπιδρομήν. Εἶναι ἀγὼν ὡραῖος, διότι ὅσοι περισωθοῦν μετ᾿ αὐτὸν θὰ εἶναι ὑπερήφανοι, θὰ περιπατοῦν μὲ τὴν κεφαλὴν ὑψηλὰ καὶ θὰ ἔχουν δίπλωμα καὶ τίτλον τιμῆς καὶ διαβατήριον διὰ τὸν κόσμον ὅλον τὴν Ἐθνικότητά των: ΕΛΛΗΝ.
Εἶναι Ἀγὼν ὡραῖος. Αὐτὸν θὰ τὸν ἀγωνισθῶμεν ὅλοι μαζί. Μὲ αὐτὸν ποῦ μᾶς κυβερνᾶ ἐπὶ κεφαλῆς. Μὲ τὸν Μεταξᾶν. Αὐτός, ὅταν τὸν ἔξυπνησεν εἰς τὰς τρεῖς τὸ πρωὶ ὁ πρέσβυς τῆς Ἰταλίας καὶ τοῦ ἐπέταξε τὸ ἐπιδοθὲν τελεσίγραφον εἰς τὰ μοῦτρα, ἐξεπροσώπησε ἐκείνην τὴν στιγμὴν ὄχι τὴν Κυβέρνησιν, ὄχι τὸ Κράτος, ὄχι τὴν σύγχρονον Ἑλλάδα, ὄχι αὐτοὺς ποὺ ζοῦν καὶ τὸν ἀκολουθοῦν ἢ τὸν ἀντιπολιτεύονται, ἀλλὰ τὴν Ἑλλάδα ὅλων τῶν αἰώνων καὶ τὴν Ἑλλάδα ποὺ ἔρχεται. Ἕλλην, Κεφαλλωνίτης, ὑπερήφανος, πεισματάρης, μυαλωμένος, δὲν ἐστάθη μόνον τὴν ἱστορικὴν ἐκείνην στιγμὴν Ἀκρίτας τῆς τιμῆς τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλ᾿ ἐστάθη μετὰ ἓν δευτερόλεπτον δραστήριος καὶ σοφὸς ὀργανωτὴς τοῦ πολέμου. Μετὰ μίαν ὥραν ἐσήμανε τὸν συναγερμόν. Ἀμέσως ἐκήρυττε τὸν Στρατιωτικὸν Νόμον καὶ τὴν Γενικὴν Ἐπιστράτευσιν. Αἱ πρῶται ἀμαξοστοιχίαι καὶ τὰ πρῶτα πλοῖα ἐξεκίνησαν μὲ τὴν διαταγὴν του διὰ τὸ Μέτωπον πρὶν ἀνατείλη ὁ ἥλιος. Καὶ ὅταν ἀνέτειλε, τὴν 28ην Ὀκτωβρίου εἰς τὰς ἓξ τὸ πρωί, εὗρε ἐπὶ ποδὸς τὴν Ἑλλάδα. - Λοιπόν; Μήπως ὑπάρχει κανεὶς φανατικὸς ἐχθρός του -Ἕλλην ὄμως- ὃ ὅποιος νὰ θέλη νὰ τὸν ἀλλάξη; ΟΧΙ.
Λοιπόν;... Ὅλοι μαζί! Θὰ ἀγωνισθῶμεν τώρα ὅλοι μαζί, θὰ ἀνθέξωμεν ὅλοι μαζί, θὰ προελάσωμεν ὅλοι μαζί, καὶ μίαν εὐλογημένην ἡμέραν, ὅταν θὰ διαλαλοῦν τὴν εὐτυχίαν μας οἱ κώδωνες τῶν σημαιοστολίστων ἐκκλησιῶν μας, θὰ ψάλλωμεν ὅλοι μαζὶ Τῌ ΥΠΕΡΜΑΧῼ ΣΤΡΑΤΗΓῼ ΤΑ ΝΙΚΗΤΗΡΙΑ...
Σημείωσις:
Ὁ Γ. Βλάχος δὲν ἔχει βεβαίως ξεχάσει τὸν καταστροφικὸ διχασμὸ τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὸν Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στὸν διχασμὸ ἀναφέρθηκε ἐξάλλου ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς, κατὰ τὴν μυστικὴ ἐνημέρωσι τῶν ἰδιοκτητῶν καὶ ἀρχισυντακτῶν τοῦ Ἀθηναϊκοῦ Τύπου, τὴν 30ὴ Ὀκτ. 1940. Τὸ ὅτι κατὰ τὸν πόλεμο τοῦ 1940-41 (ὄχι ὅμως, δυστυχῶς, ἐν συνεχείᾳ) ὄχι μόνον ἀπεφεύχθη ὁ διχασμός, ἀλλὰ ἡ ὁμοθυμία τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ὑπῆρξε σχεδὸν ἀπόλυτος, ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς μέγα ἐπίτευγμα τοῦ Ἰ. Μεταξᾶ.
Ὁ Γ. Βλάχος δὲν ἔχει βεβαίως ξεχάσει τὸν καταστροφικὸ διχασμὸ τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὸν Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στὸν διχασμὸ ἀναφέρθηκε ἐξάλλου ὁ ἴδιος ὁ Ἰωάννης Μεταξᾶς, κατὰ τὴν μυστικὴ ἐνημέρωσι τῶν ἰδιοκτητῶν καὶ ἀρχισυντακτῶν τοῦ Ἀθηναϊκοῦ Τύπου, τὴν 30ὴ Ὀκτ. 1940. Τὸ ὅτι κατὰ τὸν πόλεμο τοῦ 1940-41 (ὄχι ὅμως, δυστυχῶς, ἐν συνεχείᾳ) ὄχι μόνον ἀπεφεύχθη ὁ διχασμός, ἀλλὰ ἡ ὁμοθυμία τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ὑπῆρξε σχεδὸν ἀπόλυτος, ἀποτελεῖ ἀσφαλῶς μέγα ἐπίτευγμα τοῦ Ἰ. Μεταξᾶ.