28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 - ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

28 Οκτωβρίου, Δευτέρα
Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. -Πόλεμος! -Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. -Αναφέρω Bασιλέα. -Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. -Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. -Όλοι πλην Κύρου. -Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. -Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. -Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. - Αρχίζουμε να τακτοποιούμεθα.
Ο Θεός βοηθός!! 
(Σημείωση: Τραυλός, είναι ο αρχιφύλαξ έξω από την οικία του Μεταξά.
Νικολούδης Θεολόγος, Υπουργός Τύπου και Τουρισμού. Μαυρουδής Νικόλαος, μόνιμος Υφυπουργός  Εξωτερικών. Mίκαελ Πάλαιρετ, Πρέσβυς Μεγάλης Βρεταννίας. Αλέξης Κύρου, τμηματάρχης Υπουργείου Εξωτερικών).

Ημερολόγιο του Ι.Μεταξά την 28η Οκτωβρίου 1940

Η περιγραφή της επίδοσης του τελεσίγραφου από τον Εμμανουέλε Γκράτσι στον Ιωάννη Μεταξά την 28^η Οκτωβρίου, είναι καταγεγραμμένη από πέντε ανθρώπους. Από τον Ιωάννη Μεταξά στο Ημερολόγιο του, από τον Εμ.Γκράτσι όπως την έζησε και από τους παρόντες Υπουργούς στο Υπουργικό Συμβούλιο της 5^ης πρωινής της 28^ης Οκτωβρίου 1940, Θεολόγο Νικολούδη, Κώστα Κοτζιά, Αμβρόσιο Τζίφο, που την άκουσαν από το στόμα του Ιωάννη Μεταξά. Η περιγραφή του Γκράτσι δεν διαφέρει από τις άλλες τέσσερις.

Ο Θεολόγος Νικολούδης, Υπουργός Τύπου και Τουρισμού, είναι ο πρώτος που άκουσε την εξιστόρηση όταν έφθασε στο σπίτι του Μεταξά, λίγο μετά την αναχώρηση του Γκράτσι. Εκεί έλαβε και τις εντολές για την σχετική δημοσίευση στον ημερήσιο τύπο της δευτέρας 28 Οκτωβρίου. Η περιγραφή αυτή δημοσιεύθηκε αργότερα και στην εφημερίδα Νίκη στις 30 Ιανουαρίου 1941.Είναι επίσης δημοσιευμένη σε μικρό έντυπο με τίτλο. «Ο Ι. Μεταξάς -4 άρθρα του Υπουργού κ. Θ. Νικολούδη».

Ο Κώστας Κοτζιάς,Υπουργός Διοικήσεως Πρωτευούσης,  την κατέγραψε και την δημοσίευσε στο βιβλίο του «Ελλάς ο πόλεμος και η δόξα της» α' έκδοση Νέα Υόρκη Ιανουάριος1942, β' έκδοση Νέα Υόρκη Απρίλιος 1944, γ' έκδοση Αθήνα 1947, (σελ.24). Στο έργο αυτό  περιγράφεται και το ιστορικό Υπουργικό Συμβούλιο στις 5.00 η ώρα τα χαράματα, στο οποίο οι Υπουργοί συνυπέγραψαν τα Διατάγματα για την Γενική Επιστράτευση κλπ.

Ο Εμμανουέλε Γκράτσι,έγραψε βιβλίο που εκδόθηκε στην Ρώμη το 1945.
E.Grazzi. Il principio della fine, Roma, Editrice Faro. 7 Νοεμβρίου 1945 σ.σ.243-245.
Στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τίτλο «Η αρχή του τέλους» Εστία 1980, σ.σ.284-286.
Στο βιβλίο αυτό ο Γκράτσι καταγράφει όλες τις συναντήσεις και συζητήσεις που είχε με τον  Ιωάννη Μεταξά, αρχίζοντας από την στιγμή που έφθασε στην Ελλάδα την άνοιξη του 1939.
Από τον Εμ. Γκράτσι υπάρχουν επίσης 21 άρθρα δημοσιευμένα λίγους μήνες νωρίτερα στην εφημερίδα Giornale del Matino,  Ρώμη (28/7- 30/8). Η μετάφρασή τους βρέθηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδος και δημοσιεύτηκαν από τις εκδόσεις Παπαζήση το 2008,  με τίτλο «Ο  Γκράτσι γράφει για την ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας». Το αναφερόμενο στην 28^η Οκτωβρίου είναι  (άρθρο αρ.19, σελ.157 της 25 Αυγούστου 1945.

Ο Αμβρόσιος Τζίφος,Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, που παρέστη στο Υπουργικό Συμβούλιο της 5^ης πρωινής άφησε ανέκδοτο κείμενό που βρίσκεται στα Γ.Α.Κ στο αρχείο του
Ι. Μεταξά (Κ 065) και έχει εκδοθεί μαζί με τα άλλα ντοκουμέντα στο «Ημερολόγιο» του Ιωάννη Μεταξά, (4^ος τόμος Αθήνα Ίκαρος, 1960. σελ. 746).

Η τελεσιγραφική διακοίνωσις που επιδόθηκε από τον Πρεσβευτή της Ιταλίας Εμ. Γκράτσι στον Ιωάννη Μεταξά, Πρωθυπουργό και Υπουργό των Εξωτερικών, την 3^η πρωινή της 28^ης Οκτωβρίου, έχει δημοσιευθεί μαζί με όλα τα έγγραφα, που αφορούν τις διπλωματικές σχέσεις Ελλάδος Ιταλίας, σε έκδοση του Βασιλικού Υπουργείου των Εξωτερικών το Δεκέμβριο του 1940, σε τέσσερις γλώσσες ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά.  με αριθ. 178. Ο ελληνικός τίτλος είναι : <<Ελληνική Λευκή Βίβλος 1940 - η ιταλική επίθεσις κατά της Ελλάδος>>.
Η γαλλική μετάφραση έχει τίτλο: <>.
Το τελεσίγραφο επιδόθηκε στον Ιωάννη Μεταξά σε γαλλική γλώσσα. Με βάση αυτά τα επίσημα έγγραφα και τα αντίστοιχα δημοσιεύματα των εφημερίδων έχουν έκτοτε συνταχθεί πολλά άλλα ιστορικά ή λογοτεχνικά βιβλία.

Η απάντηση του Πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, στον Γκράτσι την 28^η Οκτωβρίου
"Alors c' est la guerre" επομένως έχουμε πόλεμο, σήμανε την έναρξη του ηρωικού αγώνα των Ελλήνων στα σύνορα της Ηπείρου και της Μακεδονίας αλλά και σε όλη την επικράτεια. Τίποτε δεν προέκυψε τυχαία αυτή την μεγάλη ώρα της ελληνικής ιστορίας. Ο λαός και ο στρατός πολέμησαν ηρωικά, και ο καθένας στη θέση που ετάχθη, άνδρες και γυναίκες με γενναιότητα, υπερηφάνεια, αυτοθυσία και αυταπάρνηση και με εμπιστοσύνη στον αρχηγό τους. Όλοι  γνώριζαν ακριβώς για ποιά αγαθά της ζωής, της κοινωνίας και του πνεύματος, πολεμούσαν και τι ακριβώς υπερασπίζονταν. Όλα ήταν το αποτέλεσμα μελετημένων πράξεων και διαδικασιών μίας προκαθορισμένης εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, που στόχο είχε την άμυνα και την προετοιμασία σε περίπτωση πολέμου.Η πολιτική αυτή  αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε επί μία τετραετία, από το  καθεστώς της 4ης Αυγούστου με πρόνοια και διορατικότητα. Η εφαρμογή όλων των μέτρων άρχισε να υλοποιείται σταδιακά και μεθοδικά από την πρώτη στιγμή που έγινε Πρωθυπουργός ο Ιωάννης Μεταξάς, τον Απρίλιο του 1936 όταν ανέλαβε ο ίδιος τα Πολεμικά Υπουργεία και το Υπουργείο Εξωτερικών και το 1938 το Υπουργείο Παιδείας. 

Η ανασυγκρότηση κάλυψε όλους τους τομείς λαού και στρατού παράλληλα. Νόμοι δίκαιοι, υπέρ του λαού με συνέπεια και πρόνοια θεσμοθετήθηκαν έγκαιρα.  Διατάγματα και αυστηρά μέτρα εις βάρος του τύπου ελήφθησαν. Λογοκρισία προκειμένου να εξασφαλισθεί η μυστικότητα ορισμένων έργων και μέτρων, που κρίνονταν απαραίτητα για την άμυνα ή που αφορούσαν την εσωτερική πολιτική και τη γαλήνη του τόπου. 

Ένα ολόκληρο σχέδιο, για την αναπτέρωση του ηθικού, την εθνική ομοψυχία, με παράλληλα συνθήματα αισιοδοξίας, σε ένα πλαίσιο πειθαρχίας, συντελέστηκε και μέσω της οργανώσεως της Ε.Ο.Ν. και την δεδομένη στιγμή έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Όλα εκτελέστηκαν υπό την προσωπική καθοδήγηση και τον διορατικό, επιτελικό νου του Ιωάννη Μεταξά, που είχε πάρει την φοβερή απόφαση, να αμυνθεί η Ελλάδα σε περίπτωση επιθέσεως, τρείς εβδομάδες πριν γίνει η απόβαση των Ιταλών στην Αλβανία (7 Απριλίου 1939).18 Μαρτίου. Φοβερά απόφασις μου εν περίπτωσει Ιταλικής απειλής και 6 μήνες πριν αρχίσει ο Β'Παγκόσμιος Πόλεμος.
1 Σεπτεμβρίου 1939. Ένα πνεύμα αισιοδοξίας, που υπήρξε ήδη από το 1939, ενεργοποιούσε την κοινωνία σε όλους τους τομείς. Οι νέοι ενίσχυσαν το πρόγραμμα του και ο ενθουσιασμός είναι φανερός στις φωτογραφίες των συγκεντρώσεων κόσμου κάθε ηλικίας, πολύ πριν την 28η, τον πόλεμο ή τον τορπιλισμό της Ελλης στα διάφορα κινηματογραφικά ντοκουμέντα κατά τις περιοδείες του Μεταξά ανά την Ελλάδα. Η πρώτη μεγάλη συγκέντρωση των φοιτητών που έγινε στον κινηματογράφο Πάλλας τον Δεκέμβριο του 1936 φανερώνει ήδη αυτόν τον ενθουσιασμό, Καθημερινή 10 Δεκεμβρίου 1936. που είναι καταγεγραμμένος και σε πολλά σημεία  στο Ημερολόγιο.

Με ψυχραιμία και κυριολεκτικά χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, ο Ιωάννης Μεταξάς κράτησε γερά το τιμόνι ανάμεσα από πολλές αντιξοότητες εσωτερικούς και εξωτερικούς κραδασμούς. Τον προβλημάτισαν δολοπλοκίες από «ένθερμους φίλους»,  από Υπουργούς που παραιτήθηκαν, από Διευθυντές Τραπεζών που δεν τηρούσαν το απόρρητο της θέσεώς τους, και πρόδιδαν κρατικά μυστικά, από πρόσωπα του πολιτικού κόσμου που επιθυμούσαν την ανατροπή του και από φανερούς εχθρούς του καθεστώτος,  που αγωνίζονταν να τον ανατρέψουν. Εξορίστηκαν οι αμετανόητοι κομουνιστές αριθμητικά οι περίπου οι μισοί από όσους εξόρισε ο Βενιζέλος. Αναγκαστικά εξορίστηκαν και φυλακίστηκαν όσοι δοκίμασαν να υπονομεύσουν την πορεία της ανασυγκρότησης και την διάσπαση. Ουδείς εκτελέστηκε. Υπήρξε ψύχραιμος και σταθερός στις αποφάσεις του ακόμα και όταν βρέθηκε σε αντίθεση με τους Αγγλους συμμάχους και τις παράλογες απαιτήσεις τους. Αντιμετώπισε με θάρρος και υπευθυνότητα ακόμα και τον Βασιλέα Γεώργιο, την ημέρα που έγινε η απόβαση των Ιταλών στην Αλβανία και ο Βασιλέας Γεώργιος Β' του έδωσε το υπόμνημα του Σοφούλη περί Οικουμενικής. Ο Ιωάννης Μεταξάς δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι του σε κανένα.

7 Απριλίου, Μεγάλη Παρασκευή. Απόβασις των Ιταλών εις Αλβανίαν. Βαρεία ανησυχία.- Βράδυ Βασιλεύς με καλεί, μου δίδει υπόμνημα Σοφούλη. Θέλουν Οικουμενικήν Κυβέρνησιν κ.τ.λ. Αγανάκτησίς μου. Λέγω εις Βασιλέα ότι αν θέλη δοκιμάση να με απολύση και καλέση Σοφούλη. Δεν ετρελάθηκα απήντησε. Του είπα ότι τότε δεν κάμνω καμμίαν μεταβολήν, ότι δεν υπάρχουν κόμματα, ότι αυτοί είναι πτώματα. Του συνέστησα να ειπή εις Αγγελόπουλον να παύση να τους ενθαρρύνη.- Επιστρέφω εις Υπουργείον.  Επιτελάρχαι. Μέτρα αντιστάσεως κατά  Ιταλών.

 http://www.ioannismetaxas.gr