Του Νίκου Κοτζιά
Όλοι οι μεγάλοι μας καλλιτέχνες, ιδιαίτερα ποιητές και συνθέτες, παρήγαν έργο σπουδαίο σε εποχές κοινωνικών και εθνικών κρίσεων. Έγιναν οι ποιητές της ρωμιοσύνης, της εργατικής πρωτομαγιάς, της Ελλάδας που όπου και να την αγγίξεις σε πονά. Οι μεγάλοι μας δημιουργοί αντιστάθηκαν στον αυταρχισμό της δεκαετίες του τριάντα. Στην τριπλή κατοχή και στην ξένη επέμβαση στη δεκαετία του σαράντα. Στον μαρασμό της δημοκρατίας της δεκαετίας του πενήντα και στην χούντα του 1967. Σε κάθε δύσκολη στιγμή, έδωσαν ελπίδα στον λαό, ποίημα να διηγηθεί, στοίχο που τραγούδησε. Από διαφορετικές οπτικές, αλλά με εξίσου μεγάλη ευαισθησία. Έγιναν οι σημαντήρες του λαού. Οι φάροι μέσα στο σκοτάδι των μονόδρομων. Όταν η κοινωνία και το έθνος ζουν στιγμές στις οποίες χάνεται ο ιστορικός ορίζοντας, η προοπτική ενός καλύτερου αύριο και το δικαίωμα των νέων στην προσμονή, οι καλλιτεχνικοί δημιουργοί οφείλουν να διατυπώνουν το ανείπωτο.Από διαφορετικές αφετηρίες, Θεοδωράκης και Χατζηδάκης, αργότερα ο Ξαρχάκος, ο Λεοντής με τον Λοϊζο, και ξεχωριστά ο μεγάλος μας συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, δημιούργησαν έργο που ακόμα πάλλετε στα χείλη των ανθρώπων. Σε ένα σιγοψυθίρισμα ελπίδας και προσμονής. Σεφέρης και Ελύτης, Ρίτσος και Βάρναλης, έδωσαν Αιγαίο στο αίσθημα των χρωμάτων και στην αλληλεγγύη στα στρατόπεδα στα ξερονήσια. Ξενάκης, Καστοριάδης, Αξελος, Πουλαντζάς, Κονδύλης παρήγαν ιδέες, εδώ και στην ξενιτιά. Η κρίση είναι η καμπάνα που κτυπά για τους δημιουργούς της τέχνης και των γραμμάτων.Οι νεότεροι δημιουργοί ας πάψουν να φοβούνται την κρίση. Ουδέποτε παρήχθη μεγάλο έργο από φοβισμένες καρδιές. Ας πάψουν να αναμένουν τα προγράμματα της ΕΕ και την κρατική αναγνώριση. Την προβολή από τα μεγάλα συγκροτήματα της διαπλοκής. Αυτού του είδους οι αναγνωρίσεις είναι προσωρινές. Ρηχές. Ενός άγευστου σαλονιού. Ηρθε η ώρα να θέσουν την καρδιά και το ταλέντο τους στην υπηρεσία του ανθρώπου του καθημερινού μόχθου, του πολίτη της δημοκρατίας. Ας θυμηθούν, ότι τα μεγάλα έργα της αρχαιότητας, πριν απ’ όλα η τραγωδία (και ως κωμωδία), υπήρξαν το σχολείο των πολιτών. Το σχολείο στήριξης της δημοκρατίας των Αθηναίων. Αλλά και στους σύγχρονους χρόνους, ουδέποτε υπήρξε κίνημα ριζοσπαστικό, νεωτερικό, προοδευτικό που δεν συνέδεσε τα δημοκρατικά και κοινωνικά του αιτήματα με τον πολιτισμό, ειδικότερα την τέχνη. Που δεν εκφράστηκε μέσα από αυτήν την τέχνη Διότι η τέχνη μας διηγείται εκείνο που η θεωρία δεν το έχει ακόμα έτοιμο, που πολιτικά δεν έχει ωριμάσει.Οι μεγάλοι καλλιτέχνες αυτού του τόπου, αλλά και εκείνοι που θέλουν να «μεγαλώσουν» οφείλουν να εργαστούν για μια καλλιτεχνική δημιουργία που θα απελευθερώνει δυνάμεις και θα αντιστρατεύεται την κατάθλιψη και την μελαγχολία. Τώρα στην κρίση υπάρχει η μέγιστη ανάγκη από δημιουργία ποιότητας και ελπίδας. Υπάρχουν από μια σκοπιά συνθήκες ευαισθησίας και συγκίνησης που επιτρέπουν τη γέννηση σπουδαίων έργων. Έργων που θα περιγράψουν το πρόβλημα, θα αποκαλύψουν το αδιέξοδο των μονόδρομων, θα δώσουν θάρρος, ελπίδα και προοπτική στην ψυχή και στο νου του πολίτη της καθημερινής αγωνίας και αβεβαιότητας. Έργων που θα συνδεθούν με τον καημό και τις ελπίδες του λαού. Που θα τις εκφράσουν με κουράγιο, παρρησία, δημιουργικότητα.
Όλοι οι μεγάλοι μας καλλιτέχνες, ιδιαίτερα ποιητές και συνθέτες, παρήγαν έργο σπουδαίο σε εποχές κοινωνικών και εθνικών κρίσεων. Έγιναν οι ποιητές της ρωμιοσύνης, της εργατικής πρωτομαγιάς, της Ελλάδας που όπου και να την αγγίξεις σε πονά. Οι μεγάλοι μας δημιουργοί αντιστάθηκαν στον αυταρχισμό της δεκαετίες του τριάντα. Στην τριπλή κατοχή και στην ξένη επέμβαση στη δεκαετία του σαράντα. Στον μαρασμό της δημοκρατίας της δεκαετίας του πενήντα και στην χούντα του 1967. Σε κάθε δύσκολη στιγμή, έδωσαν ελπίδα στον λαό, ποίημα να διηγηθεί, στοίχο που τραγούδησε. Από διαφορετικές οπτικές, αλλά με εξίσου μεγάλη ευαισθησία. Έγιναν οι σημαντήρες του λαού. Οι φάροι μέσα στο σκοτάδι των μονόδρομων. Όταν η κοινωνία και το έθνος ζουν στιγμές στις οποίες χάνεται ο ιστορικός ορίζοντας, η προοπτική ενός καλύτερου αύριο και το δικαίωμα των νέων στην προσμονή, οι καλλιτεχνικοί δημιουργοί οφείλουν να διατυπώνουν το ανείπωτο.Από διαφορετικές αφετηρίες, Θεοδωράκης και Χατζηδάκης, αργότερα ο Ξαρχάκος, ο Λεοντής με τον Λοϊζο, και ξεχωριστά ο μεγάλος μας συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος, δημιούργησαν έργο που ακόμα πάλλετε στα χείλη των ανθρώπων. Σε ένα σιγοψυθίρισμα ελπίδας και προσμονής. Σεφέρης και Ελύτης, Ρίτσος και Βάρναλης, έδωσαν Αιγαίο στο αίσθημα των χρωμάτων και στην αλληλεγγύη στα στρατόπεδα στα ξερονήσια. Ξενάκης, Καστοριάδης, Αξελος, Πουλαντζάς, Κονδύλης παρήγαν ιδέες, εδώ και στην ξενιτιά. Η κρίση είναι η καμπάνα που κτυπά για τους δημιουργούς της τέχνης και των γραμμάτων.Οι νεότεροι δημιουργοί ας πάψουν να φοβούνται την κρίση. Ουδέποτε παρήχθη μεγάλο έργο από φοβισμένες καρδιές. Ας πάψουν να αναμένουν τα προγράμματα της ΕΕ και την κρατική αναγνώριση. Την προβολή από τα μεγάλα συγκροτήματα της διαπλοκής. Αυτού του είδους οι αναγνωρίσεις είναι προσωρινές. Ρηχές. Ενός άγευστου σαλονιού. Ηρθε η ώρα να θέσουν την καρδιά και το ταλέντο τους στην υπηρεσία του ανθρώπου του καθημερινού μόχθου, του πολίτη της δημοκρατίας. Ας θυμηθούν, ότι τα μεγάλα έργα της αρχαιότητας, πριν απ’ όλα η τραγωδία (και ως κωμωδία), υπήρξαν το σχολείο των πολιτών. Το σχολείο στήριξης της δημοκρατίας των Αθηναίων. Αλλά και στους σύγχρονους χρόνους, ουδέποτε υπήρξε κίνημα ριζοσπαστικό, νεωτερικό, προοδευτικό που δεν συνέδεσε τα δημοκρατικά και κοινωνικά του αιτήματα με τον πολιτισμό, ειδικότερα την τέχνη. Που δεν εκφράστηκε μέσα από αυτήν την τέχνη Διότι η τέχνη μας διηγείται εκείνο που η θεωρία δεν το έχει ακόμα έτοιμο, που πολιτικά δεν έχει ωριμάσει.Οι μεγάλοι καλλιτέχνες αυτού του τόπου, αλλά και εκείνοι που θέλουν να «μεγαλώσουν» οφείλουν να εργαστούν για μια καλλιτεχνική δημιουργία που θα απελευθερώνει δυνάμεις και θα αντιστρατεύεται την κατάθλιψη και την μελαγχολία. Τώρα στην κρίση υπάρχει η μέγιστη ανάγκη από δημιουργία ποιότητας και ελπίδας. Υπάρχουν από μια σκοπιά συνθήκες ευαισθησίας και συγκίνησης που επιτρέπουν τη γέννηση σπουδαίων έργων. Έργων που θα περιγράψουν το πρόβλημα, θα αποκαλύψουν το αδιέξοδο των μονόδρομων, θα δώσουν θάρρος, ελπίδα και προοπτική στην ψυχή και στο νου του πολίτη της καθημερινής αγωνίας και αβεβαιότητας. Έργων που θα συνδεθούν με τον καημό και τις ελπίδες του λαού. Που θα τις εκφράσουν με κουράγιο, παρρησία, δημιουργικότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου