Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΝ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ

του Νίκου Γ. Ματθαίου, μέλους του Ε.ΠΟ.Κ.

Ελάχιστα ζητήματα αποτυπώνουν τόσο καθαρά την αντίθεση ανάμεσα στην στοχευμένη κρατική στρατηγική του χθες και στην χαοτική, αποσπασματική πολιτική του σήμερα, όσο το αγροτικό. Εκεί όπου άλλοτε εφαρμόστηκε μία κεντρικά οργανωμένη αλλά αναπτυξιακή πολιτική που κυριολεκτικά ανέστησε μία κατεστραμμένη ύπαιθρο, οι σημερινοί διαχειριστικές – και, φυσικά, όλοι των τελευταίων δεκαετιών – επέλεξαν να μετατρέψουν τον αγροτικό τομέα σε ένα μελανό σημείο που διαρκώς σπρώχνουν «κάτω από το χαλί». Συνεχής εγκατάλειψη, μηδενικός σχεδιασμός, πρόχειρα επιδόματα και μία συνολική πορεία που οδήγησε στην αποδυνάμωση των παραγωγών και στην εξάρτηση της χώρας από εισαγωγές.

Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντί να θωρακίσει τον πρωτογενή τομέα, έχει οδηγήσει τους αγρότες σε μία πρωτοφανή κατάσταση οικονομικής ασφυξίας. Το κόστος παραγωγής εκτινάχθηκε χωρίς να υπάρξει η παραμικρή αντιστάθμιση, τα καύσιμα, λιπάσματα και ζωοτροφές αυξήθηκαν έως και 40% μέσα σε 2 χρόνια, ενώ οι επιδοτήσεις καταβάλλονται με καθυστερήσεις που αποσταθεροποιούν πλήρως την παραγωγή. Η κυβέρνηση επέτρεψε την πλήρη εξάρτηση από τις εισαγωγές, καταρρακώνοντας την εγχώρια αγορά και αφήνοντας τις τιμές παραγωγού να συμπιεστούν σε επίπεδα που δεν καλύπτουν ούτε τα βασικά. Ταυτόχρονα, οι περιβόητες εξαγγελίες περί «πράσινης μετάβασης» χρησιμοποιήθηκαν ως πρόσχημα για να φορτωθούν στους αγρότες νέα κόστη και κανονισμοί, χωρίς καμμία πραγματική υποστήριξη ή υποδομή. Το αποτέλεσμα είναι ένας πρωτογενής τομέας αποδυναμωμένος, χωρίς στρατηγική, όπου οι παραγωγοί νοιώθουν εγκαταλελειμμένοι από ένα κράτος που φαίνεται να αδιαφορεί για την ίδια του την αυτάρκεια.

Χαρακτηριστικότερο όλων, η κυβέρνηση δεν έλαβε απολύτως κανένα προληπτικό μέτρο για την ευλογιά των αιγοπροβάτων, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ και των περιφερειακών κτηνιατρικών υπηρεσιών από τις αρχές του 2024, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι η πρώτη οργανωμένη ζώνη επιτήρησης δημιουργήθηκε μόλις αφότου είχαν ήδη χαθεί χιλιάδες ζώα και είχαν επιβεβαιωθεί δεκάδες εστίες στο Ανατολικό Αιγαίο.

Πρέπει, φυσικά, να αποδίδουμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και να μην αποποιούμε πάσα ευθύνη από τους ίδιους τους αγρότες – δεν είναι όλοι ούτε αδιάφθοροι, ούτε ανεύθυνοι. Η αλήθεια είναι πως επί δεκαετίες, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στην Ελλάδα μετατράπηκαν σε μηχανισμούς πελατειακής διαχείρισης και συχνά διαφθοράς – με υποχρεωτική συμμετοχή σε κομματικά δίκτυα, διασυνδέσεις με κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις και επιβεβαιωμένα σκάνδαλα καταχρήσεων. Ο αγροτικός πολιτισμός, η παραγωγή, ακόμη και η εμπιστοσύνη στις συλλογικές δομές έχουν φθαρεί – στην θέση τους ανέτειλε ο ανδρεϊκός Νεοέλληνας, που επιβιώνει από ανεπαρκείς επιδοτήσεις, γραφειοκρατία και κατακερματισμένες υποδομές.

Για να γίνει αντιληπτή η έκταση της σημερινής παρακμής, επιστρέφουμε στην περίοδο που την χώρα διακυβερνούσε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και εξετάζουμε ποια κατάσταση παρέλαβαν και τι παρέδωσαν.  

Η μετάβαση από αγροτική σε βιομηχανική οικονομία ήταν ένας κύριος στόχος των Κυβερνήσεων Παπαδοπούλου. Αυτό, όμως, δεν σήμαινε εγκατάλειψη των ήδη δεινοπαθούντων αγροτών, οι οποίοι μετά βίας επιβίωναν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η εικόνα αυτή δεν ήταν απλώς κοινωνική, αλλά βαθιά οικονομική. Από το 1945 έως το 1967, η αγροτική παραγωγή κυμαινόταν σε επίπεδα που μετά βίας επαρκούσαν για την εσωτερική αγορά, ενώ η χώρα είχε ήδη αρχίσει να εξαρτάται από εισαγωγές βασικών προϊόντων. Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις ακολούθησαν κατά κανόνα αποσπασματικά μέτρα επιβίωσης, αντι για στρατηγική ανασυγκρότησης.

Η απόπειρα κατάληψης της εξουσίας από τους κομμουνιστές σχεδόν κατέστρεψε την ύπαιθρο και όλες οι αγροτικές οικογένειες είχαν αναγκασθεί να λάβουν υπέρογκα δάνεια από την Αγροτική Τράπεζα για να διασωθούν. Το πρόβλημα έγινε ακόμη πιο έντονο λόγο της ανεξέλεγκτης πιστωτικής πολιτικής της εποχής: δάνεια με υψηλά επιτόκια, ελάχιστη περίοδος χάριτος και μία κρατική μηχανή ανίκανη να παρακολουθήσει την πραγματική οικονομική κατάσταση των αγροτών. Το χρέος διογκώθηκε όχι μονάχα εξαιτίας της φτώχειας, αλλά και λόγω της άνισης «ανάπτυξης» της δεκαετίας του ’50 και των κακοσχεδιασμένων αποφάσεων των μεταπολεμικών κυβερνήσεων.

Κατά την δεκαετία του '60, το αγροτικό εισόδημα δεν ηδύνατο να καλύψει το αγροτικό χρέος. Στο προσκήνιο εισήλθαν οπορτουνιστές που αγόρασαν αγροτικά προϊόντα σε πολύ κάτω του κόστους τιμές και η – αγροτική, ως επί το πλείστον – ελληνική οικονομία διολίσθαινε σε βαθιά κρίση, την οποία βίωσε με ιδιαίτερη δριμύτητα την περίοδο 1964-1967, εν μέρει – αλλά όχι μόνο – λόγω του αγροτικού προβλήματος.

Η απόπειρα της Κυβερνήσεως Παπανδρέου να ρυθμίσει το αγροτικό χρέος ήταν βεβιασμένη και ανοργάνωτη. Η αντιμετώπιση του προβλήματος από την Ένωση Κέντρου ήταν κυρίως επικοινωνιακή, καθώς η περιβόητη «ρύθμιση χρεών» του 1964 ανακοινώθηκε χωρίς σαφή χρηματοδότηση, χωρίς μηχανισμό ελέγχου και χωρίς πρόβλεψη για το τι θα γίνει με τους υπερχρεωμένους παραγωγούς. Το αποτέλεσμα ήταν μία τρύπα στο νερό, που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τον πρωτογενή τομέα.

Λίγους μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος προέβη στην ανακοίνωση ενός αιφνιδιαστικού μέτρου: στις 30 Μαρτίου 1968, ανακοίνωσε την διαγραφή των αγροτικών χρεών. Η ενέργεια κυρώθηκε με τον Α.Ν. 454/1968 (ΦΕΚ 136) και προέβλεπε διαγραφή:

- Όλων των οφειλών από το 1945 έως το 1962, καθώς και όλων των χρεών που είχαν ρυθμιστεί από το 1964 κι έπειτα.

- Όλων των βραχυπροθέσμων και μεσοπροθέσμων δανείων για αγροτικές εργασίες.

- Όλων των οφειλών από δάνεια που είχαν λάβει οι πληγέντες από την κομμουνιστική εξέγερση.

- Όλων των οφειλών από δάνεια των επαναπατρισθέντων από το Ανατολικό Μπλοκ.

- Όλων των χρεών των αγροτικών συνεταιρισμών μέχρι 21/4/1967, συμπεριλαμβανομένων όλων όσων είχαν ρυθμιστεί από το 1965 κι έπειτα και όλων των ληξιπροθέσμων δόσεων μέχρι 30/3/1968.

Ως ανώτατο όριο θεσπίσθηκαν οι 100.000, καθώς το μέτρο δεν προέβλεπε την βοήθεια των μεγαλογαιοκτημόνων, αλλά στα τεράστια μικρομεσαία αγροτικά στρώματα. Συνολικά, χαρίσθηκαν 7.764.650.000 δρχ. (7.480.000.000 σε αγρότες και 384.000.000 σε συνεταιρισμούς). Χάρις σε αυτό το μέτρο, σχεδόν 650.000 αγροτικές οικογένειες σώθηκαν από την πτώχευση.

Όμως, το μέτρο αυτό είχε και συνέχεια ως προς την επιδραστικότητά του. Συνέβαλε στην αύξηση της αγροτικής αγοραστικής δύναμης, που κατά συνέπεια αύξησε την παραγωγικότητα των καλλιεργειών, περιόρισε τις μεταναστευτικές ροές προς τα αστικά κέντρα και οδήγησε στην άνθηση της ελληνικής υπαίθρου.

Τα αποτελέσματα αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα εάν συγκριθούν με την σημερινή πραγματικότητα. Σήμερα, οι Έλληνες αγρότες καταγράφουν από τα χαμηλότερα καθαρά εισοδήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χιλιάδες κτήματα μένουν ακαλλιέργητα, η χώρα εισάγει πλέον πάνω από το 60% των οσπρίων και το 50% του χοιρινού που καταναλώνει, ενώ το κόστος παραγωγής έχει εκτιναχθεί λόγω της ανηλεούς φορολογίας. Η σημερινή κυβέρνηση – όπως και οι προηγούμενες – απέτυχε να διαμορφώσει ένα σταθερό μοντέλο στήριξης, αφήνοντας τον αγροτικό κόσμο να συρρικνώνεται.

Ο Παπαδόπουλος, όμως, εκ φύσεως μεταρρυθμιστής, προέβη και στην αναδιάρθρωση των σχέσεων κράτους – αγροτών. Το προηγούμενο σύστημα, όπου το κράτος καθόριζε «τιμές ασφαλείας» και συγκέντρωνε τα αγροτικά προϊόντα, ήταν περίπλοκο και δεν βοηθούσε στην ανάπτυξη. Αντ' αυτού, θεσπίστηκε ένα νέο, πιο σύγχρονο μοντέλο: το κράτος έδινε άμεσες οικονομικές ενισχύσεις στους αγρότες και ταυτόχρονα παρενέβαινε στην αγορά όταν χρειαζόταν, ώστε να στηρίζει τις τιμές βασικών εξαγώγιμων προϊόντων.

Με αυτές τις αλλαγές, το αγροτικό εισόδημα βελτιώθηκε ουσιαστικά, ενώ οι αγρότες απέκτησαν κίνητρα να στραφούν σε πιο δυναμικές και αποδοτικές καλλιέργειες. Επιπλέον, το Ν.Δ. 370/1973 εισήγαγε και τον θεσμό της τυποποιήσεως των αγροτικών προϊόντων. Καθιερώθηκαν συγκεκριμένοι κανόνες για το πώς πρέπει να είναι ένα προϊόν (μέγεθος, καθαρότητα, ποιότητα κλπ.) και θεσπίστηκε η ενιαία και προκαθορισμένη συσκευασία των προϊόντων, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής – και κυρίως ο ξένος αγοραστής – να γνωρίζει ακριβώς τι αγοράζει και ότι πληροί συγκεκριμένα ποιοτικά στάνταρ.

Οι δείκτες της αγροτικής αναπτύξεως λένε όλη την αλήθεια:

- Την περίοδο 1961-1966, η Αγροτική Τράπεζα χρηματοδότησε δάνεια ύψους 44.953.000.000 δρχ. Την περίοδο 1967-1972, το ποσό αυτό υπερδιπλασιάσθηκε, φτάνοντας τις 98.844.000.000 δρχ.

- Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου γεωργικού κεφαλαίου επίσης διπλασιάσθηκαν, έναντι μάλιστα ολόκληρης της 14ετίας 1953-1966. Οι δημόσιες επενδύσεις ειδικά, από 1.550.000.000 δρχ. το 1967, έφθασαν τις 4.034.000.000 δρχ. το 1972.

Οι ακαθάριστες επενδύσεις γενικότερα στον πρωτογενή τομέα καθ' όλη την μεταπολεμική ελληνική ιστορία έχουν ως εξής:

- 1953-1963: 3.214.500.000 δρχ.

- 1964-1966: 5.771.300.000 δρχ.

- 1967-1973: 7.848.600.000 δρχ.

- 1975-1981: 7.218.000.000 δρχ.

- 1982-1989: 5.467.400.000 δρχ.

Και στην αγροτική πολιτική, όπως και σε κάθε άλλη οικονομική στατιστική, οι Κυβερνήσεις Παπαδοπούλου επιδεικνύουν τις καλύτερες επιδόσεις. Η ετήσια αύξηση της αγροτικής παραγωγής έφτασε από 3,4% το 1966, σε 9,1% το 1970. Παράλληλα, εκτοξεύτηκε και η αγροτική αποταμίευση: οι καταθέσεις στην Αγροτική Τράπεζα από 3.200.083.000 δρχ. το 1967, έφτασαν τις 6.426.374.000 δρχ. το 1972. Ενώ το αγροτικό εισόδημα είχε μέσο ετήσιο ρυθμό αυξήσεως 10%, αριθμό πρωτοφανές για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.

Όλα αυτά, οδήγησαν την Υποεπιτροπή Γεωργικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ να παραχωρήσει επαίνους στις Κυβερνήσεις Παπαδοπούλου για την αγροτική πολιτική τους.

Αντιθέτως, από την δεκαετία του ’80 έως σήμερα, ο πρωτογενής τομέας υπήρξε θύμα εναλλασσόμενων λανθασμένων πολιτικών: από τις πελατειακές επιδοτήσεις του ανδρεϊκού ΠΑΣΟΚ, μέχρι τα αποτυχημένα κακέκτυπα μεταρρυθμίσεως του Σημίτη, τις χαμένες ευκαιρίες της περιόδου Σαμαρά και την πλήρη απουσία στρατηγικής της τελευταίας δεκαετίας. Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη, μάλιστα, έχει επιδεινώσει όλες τις παθογένειες: αφορολόγητο που συρρικνώνεται, κόστος παραγωγής που εκτοξεύεται, μηδενική προστασία εγχώριας παραγωγής και παντελή έλλειψη σχεδίου αυτάρκειας.

Η σύγκριση του τότε με το τώρα δεν έχει μονάχα ιστορική σημασία. Εξυπηρετεί το να αναδειχθεί μία αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα: επί Παπαδόπουλου εφαρμόστηκε μία σαφής, μετρήσιμη και αποτελεσματική στρατηγική που έσωσε την ελληνική ύπαιθρο – σήμερα, εφαρμόζεται ένα άναρχο μείγμα μέτρων που οδηγεί στην μαρασμό.

Σε εκείνη την άλλη Ελλάδα, ο αγρότης θεωρείτο θεμέλιο της οικονομίας. Στην Ελλάδα του ’74 και του σήμερα, ο αγρότης αντιμετωπίζεται ως βάρος. Κι αν θέλουμε πραγματικά να μιλάνε για ανάπτυξη, αυτοδυναμία και εθνική στρατηγική, τότε το αγροτικό δεν μπορεί να είναι μία μόνιμη τροχοπέδη για κάθε κυβέρνηση, αλλά πυλώνας πολιτικής – ακριβώς όπως υπήρξε τότε.

Ε.ΠΟ.Κ.

ΔΥΣΤΟΠΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΟΠΩΣ ΦΟΒΟΜΑΣΤΕ η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΟΠΩΣ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ;

Γράφει ο Πολύδωρος Ιππ. Δάκογλου 

Όταν οι φράσεις «Πρώτα η Γερμανία» και «Σταματήστε τις βάρκες από τη Γαλλία» θεωρούνται ποινικά εγκλήματα και τιμωρούνται, στην Γερμανία και Αγγλία αντιστοίχως, κατανοούμε ότι το Ταυτοτικό – Πατριωτικό κίνημα αξιών έχει τεθεί υπό διωγμό. Διωγμό όχι για πράξεις βίας και παρανομίας αλλά για εκφράσεις που θίγουν τις αξιακές πολιτικές των συστημικών υπηρετών της παγκοσμιοποίησης. Δηλαδή για την υπεράσπιση του πυρήνα του Έθνους –Κράτους και των αξιών της Ελευθερίας στην έκφραση, της υπεράσπισης της Ιστορίας, και του δικαιώματος της διαφορετικότητας των Λαών.

Όταν 1.000 Βρετανοί συλλαμβάνονται, δικάζονται και φυλακίζονται εντός 15 ημερών, σε πολύμηνες εκτίσημες ποινές, χωρίς καν να έχουν συλληφθεί (η συντριπτική πλειοψηφία) επί τόπου των διαδηλώσεων, τότε κατανοούμε ότι ο εντολέας προς την Δικαιοσύνη Πρωθυπουργός δεν στήριξε (ως αρχηγός της αντιπολίτευσης) το κίνημα Black Lives Metter και τις βίαιες διαδηλώσεις του στο Ηνωμένο Βασίλειο λόγω ιδεολογικών πεποιθήσεων αλλά λόγω πολιτικού στρατηγικού σχεδιασμού υπέρ της προώθησης της παγκοσμιοποίησης και της woke ατζέντας.

Όταν οι επικεφαλής των παντοδύναμων πλατφορμών εκβιάζονται πολιτικά (Πλατφόρμα Meta), πιέζονται οικονομικά (Πλατφόρμα Χ) ή συλλαμβάνονται στο αεροδρόμιο (πλατφόρμα telegram) καταλαβαίνουμε πως η απόφαση για απόλυτη κυριαρχία επί των Λαών έχει μπει σε ένα νέο στάδιο. Στο στάδιο της πλήρους επικράτησης των συστημικών elite με χρήση όλων των όπλων που έχουν στη διάθεσή τους.

Η ταυτόχρονη ανάπτυξη ψηγμάτων αντίδρασης και αντίστασης μέσα στους λαούς της Ευρώπης αποτελεί μια ελπίδα “αναστροφής του παιχνιδιού στα τελευταία λεπτά του αγώνα”.

Η πορεία θα δείξει αν το μέλλον θα είναι δυστοπικό, όπως φοβόμαστε ή ανατρεπτικό όπως ελπίζουμε και (κάποιοι) προσπαθούμε.  

 

ΚΟΙΝΟΣ ΠΑΡΟΝΟΜΑΣΤΗΣ

8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1940 : Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΝΕΙ ΤΟ ΑΡΓΥΡΟΚΑΣΤΡΟ

Ν. Μαγγιοράκος, 
Το ξεκίνημα της Νίκης, 
εκδ. Κ. Γαρουφαλή & Σία, Αθήνα 1946 

Κυριακή (8 Δεκεμβρίου 1940. Δούβιανη, Αργυρόκαστρο)
 
Το πρωί στις 8 φεύγουμε, ενώ με κόπο προσπαθούμε να κρατήσουμε τα μάτια μας ανοιχτά.
Μετά 5 χιλιόμετρα μπαίνουμε στο χωριό Γοραντζή, χωριό ελληνικότατο, όπως και τ’ άλλα που περάσαμε, με γλώσσα ελληνική και εκκλησίες ορθόδοξες, με ήθη και έθιμα που νομίζει κανείς πως βρίσκεται σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου. Σπίτια όμορφα και παστρικά. Κάτοικοι φιλόξενοι και γεμάτοι ενθουσιασμό.

Η νύστα μας έφυγε και τώρα στρατιώτες και πολίτες αδελφωμένοι κι ενθουσιασμένοι τραγουδάμε τραγούδια πατριωτικά. Δεν ξέρουν πώς να εκδηλώσουν τη χαρά τους βλέποντας ελληνικό στρατό. Μας φωνάζουν ότι μας ευγνωμονούν, γιατί τους χαρίσαμε τη λευτεριά. Μας φέρνουν ψωμί, τυρί, κρασί και πολλοί θέλουν να έρθουν μαζί μας. Αισθανόμαστε ζωηρή συγκίνηση, από αυτές τις εκδηλώσεις. Στο χωριό αυτό αντικαθιστούμε το 6ο Σύνταγμα της Κορίνθου. Τέλειωσαν πια τα ψέμματα. Απ’ εδώ και μπρος παραλαμβάνουμε Τομέα. Μπαίνουμε επίσημα στον αγώνα.
Ξεκινάμε μέσα σε μια αποθέωση από τραγούδια, ευχές και ζητωκραυγές.

Σύμφωνα με τις διαταγές που πήραμε, διαθέτω τη μία μου ομάδα στον 5ο Λόχο, κι εγώ με την άλλη ακολουθώ τον 7ο, που κατέχει το δεξιόν του 2ου Τάγματος. Ο 7ος Λόχος βρίσκεται στο πρώτο κλιμάκιο και κατέχει την δεξιά πτέρυγα, που είναι και η σπουδαιότερη, γιατί είναι ακάλυπτη.

Δεξιά μας δηλαδή απλώνεται η πεδιάδα του Αργυροκάστρου, την οποία διασχίζει ο ποταμός Δρίνος και μέσα σ’ αυτή την πεδιάδα δεν κινείται κανένα δικό μας τμήμα.
Έτσι κλιμακωμένοι βαδίζουμε προσεκτικά. Μαζί με το Λοχαγό Χριστόπουλο πηγαίνουμε μπροστά. Με αυτή τη διάταξη φθάνουμε κοντά στο χωριό Δερβιτσάνη, που απέχει 2 ώρες περίπου από το Αργυρόκαστρο. Οι κάτοικοι βγαίνουν και μας υποδέχονται με σημαίες Ελληνικές. Με δάκρυα στα μάτια μας χαιρετούν και μας πληροφορούν πως ο εχθρός μόλις χθες άφησε το χωριό.

Δεν καθυστερούμε ούτε στιγμή. Με τον ίδιο σχηματισμό βαδίζουμε ολοταχώς προς το Αργυρόκαστρο. Σε δύο ώρες βρισκόμαστε στην παρυφή. Αφήνουμε το Λόχο και μαζί με το Λοχαγό και με μερικούς στρατιώτες, προχωρούμε στο κέντρον του Αργυροκάστρου. Είμαστε συγκινημένοι υπερβολικά. Ξέραμε ότι πριν λίγες ώρες μπήκε στην πόλη το 42ο Σύνταγμα. Εμείς έχουμε την τιμή ότι μπαίνουμε πρώτοι από ολόκληρη την 4η Μεραρχία.

Το τι γίνεται δεν περιγράφεται. Αξιωματικοί, στρατιώτες και λαός πανηγυρίζουν. Όλα τα κέντρα είναι γεμάτα. Τραγούδια, χορός κι ενθουσιασμός από την μια άκρην ως την άλλη. Μπαίνουμε σε κάποιο από αυτά τα κέντρα και μας σηκώνουν στα χέρια. Θέλοντας και μη πίνουμε ποτά που μας προσφέρουν. Σύντομες προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις επακολουθούν, αλλά ύστερα φεύγουμε με τρόπο, γιατί εμείς ήρθαμε όχι για διασκέδαση μα για δουλειά.
Πρέπει να βρούμε οπωσδήποτε τον Φρούραρχο. Αυτός θα μας διευκολύνει να βρούμε οικήματα για τους άνδρες του Τάγματος, που περιμένουν έξω από την πόλη. Σ’ ένα κέντρο βρίσκουμε το πρόσωπο που ζητάμε.
Νέα κεράσματα, νέοι λόγοι. Το ραδιόφωνο μεταδίδει, σε διάφορες γλώσσες την πτώση του Αργυροκάστρου κι εμείς δίπλα στο μαγικό κουτί, μέσα στο Αργυρόκαστρο, πίνουμε το τελευταίο, γι’ απόψε ποτό, στην υγεία του Ελληνικού Στρατού.
Ο Φρούραρχος μας διευκολύνει αμέσως και ειδοποιείται ο Λόχος με σύνδεσμο να προχωρήσει.

Σε κάμποση ώρα συντεταγμένος κανονικά διασχίζει τους δρόμους του Αργυροκάστρου, που είναι σκεπασμένοι με πλάκες οι οποίες αντηχούν κάτω από τα καρφιά των αρβυλών μας.
Διασχίζοντας την πόλη παρατηρώ πως το Αργυρόκαστρο είναι αρκετά μεγάλο. Το κάστρο του, τα μεγάλα ξενοδοχεία του, τα Δημόσια Καταστήματά του και τα καλοχτισμένα σπίτια του, είναι εκείνα που μπορεί να συγκρατήσει κανείς στο μισοσκόταδο.
Βγαίνουμε στην αντίθετη άκρη, προχωρούμε μισή ώρα ακόμη και φθάνουμε στους «πρώην» Ιταλικούς στρατώνες.Τα έργα που έχουν μισοφτιάξει οι Ιταλοί είναι τεράστια. Ολόκληρη πολιτεία για πολλές χιλιάδες στρατιώτες. Στρατώνες ευρύχωροι. Αποθήκες μοναδικές, φυλάκια, υδραγωγείο, μισοτελειωμένα πάρκα, σπίτια για τους αξιωματικούς κ.λ.π.
Μια από τις τεράστιες αυτές αποθήκες μας φιλοξενεί για τις υπόλοιπες ώρες της νύχτας. Αρκετά πια ξενυχτήσαμε.

 http://toorama.blogspot.gr/2012/12/8-1940.html

ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΟΥΣ ΡΟΓΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΕΡΠΙΝΗ ΣΤΙΣ 8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1943 - ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ & ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΓΕΡΜΑΝΙΚΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ

Οι Γερμανοί μπήκαν στο χωριό στις 8 Δεκεμβρίου 1943 το απόγευμα και κάλεσαν τον ιερέα του χωριού Παπα-Χρήστο Κανελλόπουλο να χτυπήσει δυνατά την καμπάνα για να συγκεντρωθούν όλοι οι άντρες στην πλατεία με την πρόφαση πως θα τους αποζημίωναν για τα ζώα που τους είχαν επιτάξει. Ξεχύθηκαν σε μια έρευνα των σπιτιών, των σταύλων, και των αχυρώνων για να μη διαφύγει κανείς. Δύο υπερίληκες που δεν ακολούθησαν τους άλλους στην πλατεία εκτελέστηκαν επί τόπου.

Στη συνέχεια τους έκλεισαν μέσα στην εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας και να βγαίνουν έξι-έξι για να πληρωθούν. Ο εκνευρισμός όμως των Γερμανών, οι αυστηρές διαταγές, το στήσιμο των πολυβόλων δεν άφηναν ουδεμία αμφιβολία για τις προθέσεις τους.

Ο Παπα-Χρήστος Κανελλόπουλος  διαισθανόμενος το τέλος από την Ωραία Πύλη καλεί όλους να γονατίσουν και να αλληλοσυγχωρηθούν διαβάζοντας μια συγχωρητική ευχή καλείται η πρώτη εξάδα να εξέλθει προπορεύονται έξι ηλικιωμένοι τα πολυβόλα κροτάλισαν στη συνέχεια άλλοι έξι και άλλοι έξι.

Απολογισμός 65 αθώοι νεκροί. Επέζησαν (5) πέντε. Τέσσερις τρέχοντας μέσα στις φλόγες και στη βροχή των σφαιρών πήδησαν στο γκρεμό και ένας βαριά τραυματίας. Τρεις απανθρακώθηκαν κρυμμένοι στο ταβάνι-και τέμπλο.

Το χωριό πυρπολήθηκε ολοσχερώς. Τόση ήταν η φωτιά που στα σπίτια δεν έμεινε ούτε ξινάρι να ανοίξουν τάφους για τους νεκρούς τάφηκαν ύστερα από μια εβδομάδα σε ομαδικούς τάφους στο νεκροταφείο και στον τόπο της εκτέλεσης.

Η Αγία Βαρβάρα ξανακτίστηκε με έρανο του Γυμνασίου της 7ης Τάξης και Π.Α. Εκπαιδευτικής  και διασωθέντων αναφέρονται στο μνημείο μαυσωλείο που έχουν ανεγείρει οι Ρογίτες το 1972.

.................................................................

Στις 8 Δεκεμβρίου, πεζοπόρες φάλαγγες του τακτικού Γερμανικού στρατού υπό τον Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), διοικητή του συντάγματος Αιγίου, ο οποίος ορίστηκε επικεφαλής της «Επιχείρησης Καλάβρυτα» στις 6/12 σε αντικατάσταση του συνταγματάρχη  Wolfinger, φτάνουν στην περιοχή των χωριών Ρογοί και Κερπινή.

Ο Ebersberger χώρισε το στρατό σε δύο ομάδες. Η μία κατευθύνθηκε προς τους Ρογούς  και η άλλη μπήκε στην Κερπινή.

Οι Γερμανοί έμειναν στο χωριό μέχρι το απόγευμα και ζήτησαν από τους άνδρες να συγκεντρωθούν για να τους μιλήσουν. Στο μεταξύ απέναντι φαίνονταν οι πυκνοί καπνοί από το χωριό Ρογοί που καιγόταν. Αρκετοί κάτοικοι δεν υπάκουσαν στην εντολή της συγκέντρωσης και κατάφεραν να κρυφτούν ή να ξεφύγουν.

 Εκτέλεσαν 9 άτομα μέσα στο χωριό σε διάφορα σημεία, στις αυλές των σπιτιών και στο δρόμο, ανάμεσά τους και τον άρρωστο από τύφο Κωνσταντίνο Καλλιά, τον οποίο έσυραν από το κρεβάτι του έξω από το σπίτι και τον σκότωσαν.

Στο μεταξύ έβαλαν φωτιά στο χωριό. Τα σπίτια λαμπάδιαζαν το ένα μετά το άλλο από τη δύναμη της φωτιάς και της πυρίτιδας που έριχναν.

Οδήγησαν στη συνέχεια τους συγκεντρωμένους άνδρες στο πρανές ενός χωραφιού πιο κάτω από το χωριό, κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, όπου ήταν ήδη στημένα τα πολυβόλα και τους εκτέλεσαν. Ο κρότος των πολυβόλων ακούστηκε μέχρι το χωριό.

Συνολικά στις 8-12-1943 εκτελέστηκαν 36 άνδρες ηλικίας από 17 έως 80 ετών.  Από την εκτέλεση διασώθηκαν 4 άνδρες μεταξύ των οποίων ένας  βαριά τραυματίας που πέθανε λίγες μέρες μετά.

Ο συνολικός αριθμός των Κερπινιωτών που εκτελέστηκαν από τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής κατά την «Επιχείρηση Καλάβρυτα, 5-15 Δεκεμβρίου 1943» ήταν 39 άνδρες ενώ συνολικά την περίοδο της Κατοχής ο αριθμός των θυμάτων του χωριού Κερπινή σε μαζικές ή μεμονωμένες εκτελέσεις ήταν 44 άνδρες.  Στις 8/12/1943 εκτελέστηκαν 36 άνδρες (27 στη θέση «Λιθακιά» δίπλα κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, 8  μέσα στο χωριό στις αυλές των σπιτιών και στο δρόμο και 1 στην εκτέλεση των Ρογών – Αγία Βαρβάρα Ρογών), στις 6/12/1943 στη θέση Λιθάρια εκτελέστηκε 1 άνδρας, στις 8-9-/12/1943 στη Στάση Κερπινής 1 άνδρας και στις 10/12/1943 στο χωριό Βραχνί 1 άνδρας. 4 άνδρες εκτελέστηκαν στη θέση Λιβαδάκια στις 8-9-1943. Ένας ακόμη Κερπινιώτης συνελήφθη αιχμάλωτος με την γνωστή «κλούβα» την περίοδο της Κατοχής και δεν επέστρεψε ποτέ.

Από τα 130 και πλέον σπίτια του χωριού, που πριν τον πόλεμο ήταν παραθεριστικό θέρετρο και διέθετε ταχυδρομείο, τμήμα χωροφυλακής και διτάξιο σχολείο με 100 και πλέον παιδιά, καταστράφηκαν τα 100.

Το 1991 ανηγέρθη στον χώρο της εκτέλεσης των κατοίκων της Κερπινής Μνημείο από το Σύλλογο Κερπινιωτών & Φίλων του χωριού, όπου κάθε χρόνο την ημέρα της θλιβερής επετείου πραγματοποιείται Εκδήλωση Μνήμης προς τιμήν των θυμάτων. Στην άκρη του πρανούς του χωραφιού όπου έγινε η εκτέλεση διασώζεται παλαιότερο Μνημείο που είχε στηθεί εκεί από τους κατοίκους τα πρώτα χρόνια μετά την Κατοχή.

 

ΔΙΚΤΥΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ

ΑΒΕΡΩΦ

3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944 : ΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

Το κεντρικό κτίριο του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη εν έτει 1973, όπου ακόμη στέγαζε την ανωτέρω μονάδα της Χωροφυλακής.

Τον Δεκέμβριο του 1944 η Ελλάδα είχε απελευθερωθεί από τον γερμανικό ζυγό και ο πόλεμος είχε απομακρυνθεί στην καρδιά πλέον του Γ’ Ράιχ, αλλά οι δοκιμασίες δεν είχαν τελειώσει όπως πίστευαν οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι. Ένας νέος πόλεμος είχε ξεκινήσει μεταξύ δύο παγκοσμίων στρατοπέδων: του Δυτικού, που εκπροσωπούσε έναν δημοκρατικό τύπο εξουσίας και του Ανατολικού — κομμουνιστικού, που εκπροσωπούσε έναν ολοκληρωτικό τύπο εξουσίας. Η Σοβιετική Ένωση είχε κατορθώσει, στα περισσότερα ευρωπαϊκά υπό κατοχή κράτη, να ελέγξει τα αντιστασιακά κινήματα καθώς τα παράνομα κομμουνιστικά κόμματα είχαν άρτια συνωμοτική οργάνωση. Οι ανταρτικές δυνάμεις των κομμουνιστικών κομμάτων, στις χώρες που περιήλθαν υπό την επιρροή της ΕΣΣΔ, χρησιμοποιήθηκαν για να καταλάβουν την εξουσία και να επιβάλλουν ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα που συμμάχησαν με την Ρωσία. Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες τα όπλα των ανταρτών παραδόθηκαν στις νόμιμες κυβερνήσεις που ανέλαβαν την εξουσία.

Στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι είχε συμφωνηθεί μεταξύ Τσώρτσιλ και Στάλιν να υπάρχει επιρροή κατά 90% των Δυτικών και μόνο κατά 10% επιρροή των Ανατολικών, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ), τον Δεκέμβριο του 1944, διέγνωσε την ύπαρξη μιας καλής ευκαιρίας για να καταλάβει δια της βίας την εξουσία. Οι παράγοντες που συνιστούσαν ευνοϊκές τις συνθήκες για μια τέτοια ενέργεια ήταν αρκετοί. Πρώτον, ο ισχυρός ανταρτικός στρατός του ΕΛΑΣ είχε σύγχρονο και άφθονο βρετανικό, γερμανικό και ιταλικό οπλισμό χάρις στην υποστήριξη από τις υπηρεσίες ανορθόδοξου πολέμου SΟΕ της Βρετανίας και ΟSS των ΗΠΑ, σε αντίθεση με τις εθνικές δυνάμεις που ήταν ελάχιστες και διασκορπισμένες σε διάφορα μέτωπα του πολέμου. Δεύτερον, η ολιγωρία των Βρετανών να αποβιβάσουν έγκαιρα στην Ελλάδα ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις. Τρίτον, η εγκαθίδρυση κομμουνιστικών καθεστώτων σε γειτονικές χώρες, όπως η Γιουγκοσλαβία, η Αλβανία και η Βουλγαρία, οι οποίες υποσχέθηκαν (ιδιαίτερα ο Τίτο) βοήθεια κάθε είδους.

Η απόφαση για την βίαιη κατάληψη της εξουσίας στην Ελλάδα είχε ληφθεί, όπως φαίνεται, πολύ πριν τα επεισόδια της 3ης Δεκεμβρίου, για τα οποία πολλά έχουν λεχθεί όσον αφορά το ποιος ξεκίνησε την αιματοχυσία ώστε να βρεθεί ο ένοχος της σύρραξης που ακολούθησε. Το κλίμα στην Αθήνα του Δεκεμβρίου 1944 ήταν τέτοιο που μια σπίθα, από όπου και αν προήρχετο, θα πυρπολούσε την πόλη. Κατά την ομολογία κομμουνιστικών στελεχών, όπως του Ιωαννίδη, το ΚΚΕ προσανατολίσθηκε στην ένοπλη αντιπαράθεση με την νόμιμη κυβέρνηση αμέσως μετά την συμφωνία της Καζέρτας, τον Αύγουστο του 1944. Αντίπαλες αντιστασιακές ομάδες εξοντώθηκαν, ηγέτες τους δολοφονήθηκαν και άρχισε η προώθηση δυνάμεων του ΕΛΑΣ προς την πρωτεύουσα.

Στις 27 Νοεμβρίου οι υπουργοί του ΚΚΕ που συμμετείχαν στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, παραιτήθηκαν αρνούμενοι την διάλυση του ΕΛΑΣ, όπως προέβλεπαν οι συμφωνίες Καζέρτας και Λιβάνου για όλες τις ένοπλες οργανώσεις στις 10 Δεκεμβρίου. Στις 17 Νοεμβρίου το πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ αποφάσισε να συγκρουσθεί τελικά με τους Άγγλους, ενώ την 1η Δεκεμβρίου αποφασίσθηκε η διεξαγωγή γενικής απεργίας και συλλαλητηρίου για την 3η του μηνός.

Η Αθήνα στις φλόγες

Το γεγονός ότι το συλλαλητήριο ήταν μια πρόφαση και ένα σχέδιο παραπλάνησης και προκάλυψης ενός οργανωμένου σχεδίου επίθεσης για την κατάληψη των Αθηνών, φαίνεται από το τι ακολούθησε μετά τα επεισόδια της 3ης Δεκεμβρίου. Ασχέτως με το ποιος ξεκίνησε πρώτος, αν και ο Γεώργιος Παπανδρέου είναι κατηγορηματικός ότι οι κομμουνιστές άρχισαν τις ένοπλες επιθέσεις και μάλιστα από την οικία του εναντίον της οποίας εκτόξευσαν χειροβομβίδες, οι αψιμαχίες της ημέρας αυτής έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο κεραυνοβόλου κατάληψης στρατηγικών σημείων των Αθηνών, από βαρειά οπλισμένες δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

 

Η κεντρική είσοδος της Σχολής Χωροφυλακής Αθηνών που το Δεκέμβριο του 1944 αντιστάθηκε ηρωϊκά στις επιθέσεις των ΕΛΑΣιτών.

 

Την ίδια ημέρα, βάσει ενός από πριν καταστρωμένου και καλά οργανωμένου σχεδίου, δέχονται επιθέσεις τα Β’, ΙΑ’, Θ΄ Αστυνομικά Τμήματα Αθηνών ενώ την επόμενη επεκτείνονται οι επιθέσεις στα Γ’, Δ’, ΣΤ’, Αστυνομικά Τμήματα Αθηνών, στα Αστυνομικά Τμήματα του Πειραιά καθώς και στις Φυλακές Βουλιαγμένης, Συγγρού, στο Αρχηγείο της Χωροφυλακής στην οδό Ιουλιανού, στην Σχολή Χωροφυλακής, στην Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής και γενικά σε κάθε σημείο της πόλης όπου υπήρχαν αστυνομικές δυνάμεις.

Έως τις 5 Δεκεμβρίου το σύνολο σχεδόν των Αθηνών είχε περιέλθει στα χέρια των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των εφεδρικών του τμημάτων. Ελεύθερο είχε απομείνει το κέντρο της πόλης οριζόμενο από το κτιριακό συγκρότημα του Συντάγματος Μακρυγιάννη, το Ζάππειο (Ραδιοφωνικός Σταθμός), τα Παλαιά Ανάκτορα, τον Εθνικό Κήπο, την Πλατεία Ρηγίλλης το Ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» έως και την Πλατεία Ομονοίας. Η άμυνα της περιοχής αυτής εβασίζετο σε δύο κτιριακά συγκροτήματα τα οποία ανήκαν στην Χωροφυλακή: την Σχολή Χωροφυλακής στην οδό Μεσογείων και το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη. Η Σχολή ήλεγχε την βόρεια πρόσβαση προς το κέντρο, όπου ευρίσκοντο η κυβέρνηση και οι διάφορες κρατικές υπηρεσίες, ενώ το Σύνταγμα Μακρυγιάννη την νότια πρόσβαση. Τα δύο αυτά σημεία αποτελούσαν «φρούρια» τα οποία παρεμπόδιζαν την είσοδο βαρέων δυνάμεων του ΕΛΑΣ προς το κέντρο των Αθηνών ώστε να εξοντωθεί η κυβέρνηση, να καταλυθεί ο κρατικός έλεγχος και να εγκατασταθεί κομμουνιστική κυβέρνηση η οποία θα αναγνωριζόταν από τις χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ.

Όλη η υπόλοιπη πόλη αποτελούσε πεδίο ελεύθερης δράσης των ΕΛΑΣιτών και των τοπικών οργανώσεων του ΚΚΕ, οι οποίες είχαν αποδοθεί σε μια γιγαντιαία προσπάθεια εξόντωσης κάθε αντιφρονούντος και γενικά σε ένα όργιο λεηλασιών και εγκλημάτων καθώς στις τάξεις των κομμουνιστικών δυνάμεων είχαν ενταχθεί μεταξύ άλλων και κάθε λογής εγκληματίες. Την οργή των κομμουνιστών προσέλκυσαν ιδιαίτερα οι Αστυνομικοί και οι Χωροφύλακες, οι οποίοι όταν έπεφταν στα χέρια τους εκτελούντο αφού προηγουμένως επροπηλακίζοντο και εβασανίζοντο φρικτά.

Το «φρούριο» Μακρυγιάννη

Το κτιριακό συγκρότημα που εστέγαζε το Σύνταγμα Χωροφυλακής Αθηνών ευρίσκετο στην συνοικία Μακρυγιάννη, κάτω από τον Βράχο της Ακρόπολης, η οποία έφερε το όνομα του ηρωικού αγωνιστή της Επαναστάσεως του 1821 Ιωάννη Μακρυγιάννη καθώς εκεί ευρίσκετο κάποτε το σπίτι του. Οι στρατώνες περιβάλλοντο από έναν μαντρότοιχο και ευρίσκοντο στο οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Διονυσίου Αεροπαγίτη, Μητσαίων, Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου. Η θέση του Συντάγματος ήταν στρατηγική καθώς μπορούσε να ελέγχει με τα πυρά του τον τομέα από τον λόφο του Φιλοπάππου έως τον λόφο του Αρδηττού, απαγορεύοντας την κίνηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, που ευρίσκοντο στην πεδιάδα μεταξύ του Υμηττού και του Παλαιού και Νέου Φαλήρου, προς το κέντρο δια μέσου της Λεωφόρου Συγγρού και των οδών Καλλιρρόης – Αρδηττού, Βασιλίσσης Όλγας, Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Οι κεντρικές διασταυρώσεις των Λεωφόρων Βασιλίσσης Αμαλίας — Συγγρού — Διονυσίου Αρεοπαγίτου και των Λεωφόρων Βασιλέως Κωνσταντίνου — Βασιλίσσης Όλγας και Αρδήττου, από τις οποίες έπρεπε να περάσει κάποιος υποχρεωτικά για να προχωρήσει προς την Πλατεία Συντάγματος, από την νότια πλευρά της Αθήνας και τον Πειραιά, εκαλύπτοντο επίσης από τα πυρά των ανδρών της Χωροφυλακής.

Η δύναμη του Συντάγματος στις αρχές Δεκεμβρίου ήταν συνολικά περίπου 1.100 άνδρες, όμως 700 από αυτούς είχαν διασπαρθεί σε όλη την Αθήνα με σκοπό την φύλαξη υπουργείων, νοσοκομείων, φυλακών, ταμείων, κλπ. Στις 5 Δεκεμβρίου το Σύνταγμα, στο στρατόπεδο του Μακρυγιάννη, είχε απομείνει με 88 αξιωματικούς και 429 χωροφύλακες ενώ ο οπλισμός τους αποτελείτο από 165 ιταλικά τυφέκια, 24 τυφέκια Μάνλιχερ – Σονάουερ, με 10.000 και 700 φυσίγγια αντιστοίχως, 3 ατομικούς ολμίσκους με 20 βλήματα, 11 υποπολυβόλα Στεν με 1.650 φυσίγγια, 1 βαρύ πολυβόλο Μπρέντα με 600 φυσίγγια, 2 πυροβόλα των 37 χλστ. με 400 βλήματα και ένα τεθωρακισμένο όχημα με 3 πολυβόλα Μπρέντα με 55 γεμιστήρες των 50 φυσιγγίων (συνολικά 2.750 φυσίγγια). Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε ότι τα ανωτέρω στοιχεία του τότε διοικητού του Συντάγματος, Συνταγματάρχη Γεώργιου Σαμουήλ, διαφέρουν με εκείνα της επίσημης Ιστορίας της Ελληνικής Χωροφυλακής (1936-1950), ως προς τον αριθμό και τον τύπο των τυφεκίων, καθώς στην δεύτερη πηγή αναφέρεται ο πλήρης εξοπλισμός της μονάδας με 1.600 τυφέκια Μάνλιχερ με 300 φυσίγγια για το καθένα.

 

Το βασικό πρόβλημα άμυνας του Συντάγματος έγκειτο στο γεγονός ότι περιβάλετο από υψηλές πολυκατοικίες καθώς και ότι πολλές οικίες εφάπτοντο του περιβόλου. Αυτό δημιουργούσε αρκετούς κινδύνους. Πρώτον, οι ΕΛΑΣίτες καταλαμβάνοντας τις πολυκατοικίες θα εδέσποζαν του στρατοπέδου με αποτέλεσμα να μπορούν να εκτοξεύουν πυρά ακριβείας καθώς και χειροβομβίδες, μασούρια με δυναμίτη και εμπρηστικές αυτοσχέδιες βόμβες εναντίον του διοικητηρίου και των λοιπών κτισμάτων. Δεύτερον, τα εφαπτόμενα κτίρια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως συγκεκαλυμμένες οδοί διείσδυσης στο στρατόπεδο με την επίτευξη ανοιγμάτων στους τοίχους τους που εφάπτοντο του περιβόλου.

Ως εκ τούτου, ήταν απαραίτητη η κατοχή των σημείων αυτών ή ο έλεγχος τους με εξωτερικά φυλάκια. Τα φυλάκια αυτά θα αποτελούσαν την εξωτερική ζώνη αμύνης ή αλλιώς Α’ Ζώνη Αμύνης. Το 1ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε στην ταράτσα της πολυκατοικίας επί της διασταύρωσης των οδών Βύρωνος και Διονυσίου Αρεοπαγίτου ενώ το 2ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε ακριβώς απέναντι στην ταράτσα οικίας όπου ευρίσκετο, τότε, το Φαρμακείο Πατεράκη. Στα δύο φυλάκια είχαν εγκατασταθεί 22 χωροφυλακές με έναν ολμίσκο (1ο Φυλάκιο) και ένα πολυβόλο Μπρέντα (2ο Φυλάκιο).

 

Το 3ο Φυλάκιο εγκαταστάθηκε στην ταράτσα της πολυκατοικίας Πολυμεροπούλου διαθέτοντας 18 χωροφύλακες με έναν ολμίσκο και ένα πολυβόλο Μπρέντα. Ο τομέας που κάλυπτε με τα πυρά του το φυλάκιο αυτό ήταν ευρύτατος και εκτείνετο από τα παλαιά Σφαγεία ως τις φυλακές Βουλιαγμένης και από την Λεωφόρο Συγγρού ως τον Αρδηττό. Δεξιά και αριστερά του 3ου Φυλακίου είχαν τοποθετηθεί δυο υποφυλάκια τα οποία κάλυπταν τα πλευρά του από την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και την Πύλη του Αδριανού. Το 4ο Φυλάκιο ευρίσκετο στο μέσον της οδού Μητσαίων και επί της δυτικής πλευράς του περιβόλου διαθέτοντας 6 άνδρες. Το 5ο Φυλάκιο τοποθετήθηκε επί της διασταύρωσης των οδών Μητσαίων και Χατζηχρήστου, ενώ το 6ο στο μέσο περίπου της οδού Χατζηχρήστου. Και για τα δύο φυλάκια είχαν διατεθεί 16 Χωροφύλακες. Το 7ο Φυλάκιο εγκαταστάθηκε στην γωνιακή πολυκατοικία Τουλούπα, στην διασταύρωση των οδών Μακρυγιάννη και Χατζηχρήστου περιλαμβάνοντας 16 Χωροφύλακες.

 

Πριν καν αρχίσει η μάχη, τα τελευταία αυτά φυλάκια χαρακτηρίστηκαν ως «φυλάκια θανάτου» καθώς ήταν αποκομμένα από το στρατόπεδο και δεν υπήρχε δυνατότητα ενίσχυσης ή απόσυρσης τους. Ήταν τέτοια η πεποίθηση ότι οι άνδρες αυτών των φυλακίων ήταν ουσιαστικά χαμένοι ώστε το απόγευμα της 5ης Δεκεμβρίου η σύζυγος του διοικητή του 7ου Φυλακίου, Μοίραρχου Κ. Παπακώστα, τον επισκέφθηκε διακινδυνεύοντας, για να τον αποχαιρετήσει λες και προέβλεπε την φρικτή μοίρα του συζύγου της και των ανδρών του.

Η Β’ Ζώνη Αμύνης ή Εσωτερική Ζώνη Αμύνης, περιελάμβανε τα κτίρια του στρατοπέδου που ήταν εφαπτόμενα του περιβόλου και είχαν παράθυρα προς τις γύρω οδούς αλλά και προς το εσωτερικό του περιβόλου και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προς απόκρουση εξωτερικών επιθέσεων αλλά και επιθέσεων εκ των έσω σε περίπτωση που κάποιο ρήγμα επέτρεπε την διείσδυση του εχθρού στο στρατόπεδο.

Η Γ’ Ζώνη Αμύνης ή Έσχατη Ζώνη Αμύνης, περιελάμβανε το τριώροφο διοικητήριο στο οποίο είχε τόπο-τοποθετηθεί η εφεδρεία του Συντάγματος συνιστάμενη από 100 περίπου άνδρες. Στην ταράτσα του κτιρίου είχε εγκατασταθεί παρατηρητήριο και φυλάκιο. Τα δυο πυροβόλα είχαν τοποθετηθεί στην νοτιοδυτική γωνία του διοικητηρίου ανάμεσα στα μαγειρεία και τα εστιατόρια, ενώ το τεθωρακισμένο όχημα παροπλίσθηκε καθώς παρουσίαζε συχνές μηχανικές βλάβες και τα τρία πολυβόλα του τοποθετήθηκαν στα φυλάκια.

6 Δεκεμβρίου: Η μάχη των φυλακίων

Την ημέρα της 5ης Δεκεμβρίου οι άνδρες του Συντάγματος άκουγαν τους θορύβους των μαχών που είχαν ξεσπάσει στα διάφορα αστυνομικά τμήματα των Αθηνών. Στην περιοχή τους επικρατούσε ηρεμία αλλά μόλις σουρούπωσε εμφανίσθηκαν ύποπτοι τύποι οι οποίοι παρατηρούσαν τους στρατώνες. Επρόκειτο για τους ανιχνευτές μιας τεράστιας δύναμης ΕΛΑΣιτών η οποία αποτελείτο από δυο συντάγματα του ΕΛΑΣ με βαρύ οπλισμό καθώς και από εφεδρικά τμήματα που είχαν οργανωθεί στις συνοικίες Παγκρατίου, Βύρωνος, Καισαριανής, Γούβας, Καλλιθέας, Νέου Κόσμου, Πετραλώνων, Κατσιποδίου, Δουργουτίου κλπ. Την νύκτα οι δυνάμεις αυτές προωθήθηκαν σε θέσεις γύρω από το Σύνταγμα. Τα παρατηρητήρια της Χωροφυλακής άκουγαν όλο το βράδυ θορύβους από κινήσεις τροχοφόρων και βαδίσματος μεγάλων ομάδων πεζοπόρων τμημάτων.

Ήταν πια φανερό ότι πλησίαζε η ώρα της επίθεσης. Ο διοικητής συνταγματάρχης Σαμουήλ, κάλεσε τους αξιωματικούς και τους απηύθυνε, με φωνή που παλλόταν από συγκίνηση, τα πιο κάτω απλά, αλλά συγκλονιστικά για την απλότητα της έκφρασης τους λόγια:

 

Παιδιά μου, σήμερα ή αύριο θα αντιμετωπίσουμε πολυάριθμο, επικίνδυνο και καλά εξοπλισμένο εχθρό, φανατικό στην εγκληματική του ιδεολογία. Πρέπει να αγωνιστούμε όλοι μας με την ίδια αποφασιστικότητα και την ίδια πίστη που επέδειξε το σώμα της Χωροφυλακής από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα Πιθανόν να υποχρεωθούμε να αμυνθούμε μέχρις εσχάτων, και πιθανόν να χρησιμοποιήσωμεν και την λόγχη, ακόμα και να έλθωμεν σώμα με σώμα με τους κομμουνιστές. Η θυσία για την πατρίδα πρέπει να μας εμπνέει και το υπέρτατο χρέος προς την τιμή των όπλων μας, πρέπει να μας οιστρηλατεί. Καμιά ανθρώπινη δύναμη στον κόσμο δεν είναι δυνατόν να μας λυγίσει και να μας υποτάξει, όταν έχουμε μπροστά μας το παράδειγμα των Σουλιωτών και των πολιορκημένων του Μεσολογγίου, που αναγκάστηκαν να τρέφονται και με φύλλα δένδρων ακόμα για να μην παραδοθούν. Η Ελληνική ιστορία είναι γεμάτη από δάκρυα και αίμα, ηρωισμούς και θυσίες. Γι’ αυτό συνεχίζει τον ένδοξο δρόμο της η αθάνατη αυτή φυλή που λάτρεψε την ανδρεία και θεοποίησε την παλικαριά. Δεν θα λογαριάσουμε τον αριθμό των αντιπάλων μας. Τον Οκτώβριο του 1940 το ίδιο πράξαμε. Η ανδρειωμένη ψυχή της φυλής μας δεν λογάριασε τα εκατομμύρια των λογχών του εχθρού, γιατί η παλικαριά δεν μετριέται με τον πήχη, ούτε ζυγίζεται. Δημιουργεί, εξυψώνει και επιτυγχάνει θαύματα. Ο εχθρός δεν πρέπει να καταλάβει το οχυρό μας.

«ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ»

Αυτό είναι το σύνθημα μας, αυτές οι λέξεις πρέπει να σας εμπνέουν και να σας καθοδηγούν.

«ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ»

Φώναξαν αμέσως οι Χωροφύλακες.

 

Στις 05.00 της 6ης Δεκεμβρίου, ο διοικητής εξωτερικής αμύνης, Ταγματάρχης Συμινελάκης επιθεώρησε όλα τα εξωτερικά φυλάκια. Λίγο αργότερα, στις 05.45, επιστρέφοντας, καθώς περνούσε την νότια πύλη ακούσθηκαν 6 πυροβολισμοί από περίστροφο από κάποιο σπίτι σε παρακείμενη οδό. Αμέσως αντήχησαν οι καμπάνες των εκκλησιών στις γύρω συνοικίες, σαλπίσματα και αλαλαγμοί καθώς οι πυροβολισμοί αυτοί ήταν το σύνθημα για την πρώτη γενική επίθεση των ΕΛΑΣιτών. Μετά την παρέλευση λίγων δευτερολέπτων ένας καταιγισμός από πυρά αυτόματων όπλων και τυφεκίων, εκρήξεων χειροβομβίδων, ομαδικών βολών όλμων και πυροβόλων κτύπησε τους στρατώνες της Χωροφυλακής. Το προπαρασκευαστικό αυτό πυρ διήρκεσε επί μιάμιση ώρα αποσκοπώντας στην δημιουργία απωλειών ανάμεσα στους υπερασπιστές του Μακρυγιάννη αλλά και στον κλονισμό τους ώστε να προβάλλουν ασθενική αντίσταση. Ιδιαίτερα καταστρεπτικά ήταν τα πυρά από τα ορειβατικά πυροβόλα των κομμουνιστών που ήταν ταγμένα στους λόφους Αρδήττου και Φιλοπάππου και που εχειρίζοντο έμπειροι Γερμανοί και Ιταλοί λιποτάκτες.

Το επιτελείο των ΕΛΑΣιτών, ευθύς εξ’ αρχής είχε αντιληφθεί ότι για να καταστεί δυνατή η επίθεση στο Σύνταγμα έπρεπε να εξαλειφθούν τα εξωτερικά φυλάκια καθώς αυτά κάλυπταν όλες τις προσβάσεις προς τους στρατώνες με αποτέλεσμα να απαγορεύουν την προσέγγιση σε αυτούς και να προκαλούν βαρείες απώλειες στους επιτιθεμένους. Στις 07.00, λόχοι του ΕΛΑΣ πλαισιούμενοι από μάζες ενόπλων πολιτών, ανδρών και γυναικών, των εφεδρικών μονάδων του ΕΛΑΣ, εξόρμησαν με αλαλαγμούς κατά των οικιών που περίστοίχιζαν τους στρατώνες και τα φυλάκια. Οι τακτικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ στράφηκαν κυρίως κατά των φυλακίων ενώ οι εφεδρικές παρενοχλούσαν το Σύνταγμα εκτοξεύοντας αυτοσχέδιες εμπρηστικές βόμβες, δέσμες δυναμιτών και χειροβομβίδες από τις ταράτσες και τα παράθυρα των κοντινών πολυκατοικιών. Αρκετές ομάδες άνοιξαν οπές στους τοίχους των οικιών προσπαθώντας να φθάσουν στα φυλάκια μέσα από τα συγκεκαλυμμένα αυτά δρομολόγια.

Σύντομα κύριο στόχο των ΕΛΑΣιτών απετέλεσε το 7ο Φυλάκιο καθώς απαγόρευε την προώθηση τους από τις οδού Βεΐκου, Φαλήρου και Δημητροπούλου, οι οποίες αποτελούσαν τις κύριες οδούς προσέγγισης των ανταρτών προς το στρατόπεδο από τον Νότο. Οι 22 άνδρες του φυλακίου είχαν κατανεμηθεί σε διάφορους ορόφους ώστε να υπερασπίσουν την τετραώροφη πολυκατοικία. Στην ταράτσα ευρίσκετο ο διοικητής του φυλακίου Μοίραρχος Παπακώστας και 9 χωροφύλακες, στον τρίτο όροφο 5 χωροφύλακες, δυο στην πλευρά της ταράτσας προς την οδό Χατζηχρήστου, δύο στην πλευρά της ταράτσας προς την οδό Μακρυγιάννη ενώ στον πρώτο όροφο δυο χωροφύλακες και ένας ένοικος της πολυκατοικίας, ο Ταγματάρχης Πεζικού Θ. Ντούνης.

 

Η επίθεση των ΕΛΑΣιτών με κάθε είδους πυρά ήταν σφοδρότατη. Η ταράτσα εθερίζετο από διασταυρούμενα πυρά και γρήγορα δυο χωροφύλακες τραυματίσθηκαν. Τουλάχιστον 400 ΕΛΑΣίτες είχαν αφοσιωθεί στην εκπόρθηση του φυλακίου το οποίο τους προκαλούσε βαρείες απώλειες. Γύρω στις 10.00 τα πυρομαχικά των χωροφυλάκων είχαν σχεδόν εξαντληθεί. Το αίτημα των υπερασπιστών για αποστολή πυρομαχικών και έξοδο του άρματος δεν ικανοποιήθηκε καθώς το δεύτερο είχε υποστεί βλάβη ενώ οι δρόμοι ήταν πεδία θανάτου από τις χιλιάδες βολίδες και τα θραύσματα των εκρήξεων από όλμους που τους όργωναν.

 

Μετά από λίγο ο Μοίραρχος Παπακώστας και ο Ταγματάρχης Ντούνης τραυματίσθηκαν ενώ ο χωροφύλακας Γρυπαίος καταπλακώθηκε από ερείπια, κατόπιν μιας εύστοχης βολής όλμου. Με την ταράτσα σε κατάσταση κατάρρευσης οι χωροφύλακες υπό τον Παπακώστα και οι χωροφυλακές του τρίτου ορόφου αποσύρθηκαν στον δεύτερο όροφο. Μια πρόταση για απελπισμένη έξοδο προς τους στρατώνες απερρίφθη ως αυτοκτονία ενώ μια προσπάθεια να κληθούν ενισχύσεις μέσω της αποστολής του χωροφύλακα Βισβίκη απέτυχε.

Στις 12.00 μια ομάδα ΕΛΑΣιτών κατόρθωσε να ανατινάξει την κεντρική είσοδο της πολυκατοικίας με δυναμίτη ενώ μια άλλη με τον ίδιο τρόπο εισήλθε στο υπόγειο. Αμέσως μεγάλος αριθμός ΕΛΑΣιτών άρχισε να κατακλύζει την πολυκατοικία και να ανεβαίνει τις σκάλες προς τον δεύτερο όροφο. Στην σκάλα του δευτέρου ορόφου εδόθη μάχη σώμα με σώμα μεταξύ των χωροφυλάκων και των ΕΛΑΣιτών αρκετοί από τους οποίους έπεσαν μαχαιρωμένοι καθώς μόνο οι ξιφολόγχες είχαν απομείνει στους περισσότερους υπερασπιστές ως χρήσιμο όπλο. Τελικά ΕΛΑΣίτες, οι οποίοι ανέβηκαν από την σιδερένια σκάλα υπηρεσίας στον δεύτερο όροφο, επιτέθηκαν εκ των όπισθεν στους υπερασπιστές, οι οποίοι κατάκοποι, τραυματισμένοι και ουσιαστικά άοπλοι συνελήφθησαν ζωντανοί, εκτός τριών που κατόρθωσαν και διέφυγαν.

Οι αιχμάλωτοι ξεγυμνώθηκαν και περιφέρθηκαν στις παρακείμενες οδούς υφιστάμενοι κτυπήματα από κοντάκια όπλων και ρόπαλα, χαστουκιά, κλωτσιές και μαχαιριές από έναν αφηνιασμένο όχλο Ολόκληρη την νύκτα της 6ης προς 7ης Δεκεμβρίου βασανίσθηκαν και τελικά οδηγήθηκαν σε μακρινές χαράδρες όπου τους έβγαλαν τα μάτια, τους έκοψαν τα αυτιά, τις μύτες και τις γλώσσες. Σε αυτή την κατάσταση τους εκτέλεσαν.

Μετά το 7ο σειρά είχαν τα 5ο και 6ο Φυλάκια τα οποία κάλυπταν επίσης τις νότιες προσβάσεις των στρατώνων. ΕΛΑΣίτες και όχλος κατόρθωσαν το μεσημέρι να εισέλθουν σε οικίες στην απέναντι πλευρά της οδού Χατζηχρήστου, έναντι των φυλακίων και άρχισαν να εκτοξεύουν χειροβομβίδες στις ταράτσες τους καθώς αυτές στις οποίες ευρίσκοντο ήταν υψηλότερες. Ταυτόχρονα ένας καταιγισμός πυρών σάρωσε τα παράθυρα των κτιρίων από πολύ μικρή απόσταση. Σύντομα σκοτώθηκαν ο Ανθυπομοίραρχος Ψαρρός, ο Ανθυπασπιστής Παπασπυρόπουλος και 5 χωροφύλακες ενώ οι υπόλοιποι τραυματίσθηκαν. Ο Μοίραρχος Κοντάκος, διοικητής του φυλακίου, μετέφερε τον ετοιμοθάνατο Ενωμοτάρχη Παπαδάκη σε έναν αντικρινό φούρνο όπου τον άφησε σε δύο Άγγλους στρατιώτες να τον φροντίσουν. Τελικά, όταν συνελήφθησαν και οι τρεις από τους ΕΛΑΣίτες, ο Παπαδάκης εκτελέσθηκε. Οι υπόλοιποι τραυματίες των δυο φυλακίων αποφάσισαν να κάνουν μια απελπισμένη έξοδο η οποία τελικά επέτυχε και οι χωροφύλακες έφθασαν ασφαλείς στον περίβολο του Συντάγματος.

Το 4ο Φυλάκιο επί της οδού Μητσαίων, έπεσε σχεδόν ταυτόχρονα με τα δύο προηγούμενα. Ένας ΕΛΑΣίτης, που παραμόνευε στην απέναντι οικία κατόρθωσε να διεισδύσει στο σπίτι και να δολοφονήσει τον σκοπό. Αμέσως μια διμοιρία ΕΛΑΣιτών εισέβαλε και αιφνιδίασε τους υπερασπιστές οι οποίοι υποχρεώθηκαν να διαφύγουν πηδώντας από την ταράτσα μέσα στον περίβολο του στρατοπέδου. Από τους 5 χωροφύλακες επιβίωσε τελικά μόνο ο Ανθυπασπιστής Χατζάκης. Έως τις 17.00 όλα τα εξωτερικά φυλάκια της νότιας και δυτικής πλευράς είχαν καταληφθεί.

Στην βόρεια πλευρά του στρατοπέδου στόχο των ΕΛΑΣιτών απετέλεσε το 3ο Φυλάκιο. Στον τομέα αυτόν οι κομμουνιστές είχαν καταφέρει να εκπορθήσουν με προδοσία μόνο το δεύτερο υποφυλάκιο το οποίο επάνδρωναν ο Ενωμοτάρχης Νάσκος και 4 χωροφύλακες. Ένας ένοικος του σπιτιού βγήκε κρυφά και οδήγησε μέσα στο κτίριο μια διμοιρία ανταρτών η οποία αιφνιδίασε τους υπερασπιστές, που τελικά έπεσαν μέχρι ενός.

 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΑΣΙΤΩΝ

ΕΛΑΣ

Α’ Σ. Στρατού

Επιτ. Γραφ. III

Αριθ. ΑΠ 108

Δελτίον Πληροφοριών ώρα 18.30

ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΙΣ ΣΤΙΓΜΗΣ. Συγκρότημα Μακρυγιάννη κατελήφθη σχεδόν εξ ολοκλήρου. Τμήμα 500 περίπου με Αξιωματικούς εξακολουθεί αμυνόμενον εντός περιβόλου.

Ειδική Ασφάλεια κατελήφθη ολοσχερώς. Οι περισσότεροι των αξιωματικών ημύνθησαν μέχρις εσχάτων. Διεσκορπίσθησαν. Αιχμάλωτοι ολίγοι. Τους περισσοτέρους τους παρέλαβαν αγγλικά τάνκς. Το Δ’ Τμήμα περισφίγγεται.

Ήρξατο επίθεσις κατά του Αρχηγείου Χωροφυλακής (Ιουλιανού). Οι αξιωματικοί αμύνονται ενώ οι χωροφύλακες θέλουν να παραδοθούν. Δύναμη 200. Εκεί είναι ο Παπαργύρης. Κατελήφθη κατόπιν ανατινάξεως και αναφλέξεως.

Η Υποδιοίκηοη Χωροφυλακής κατελήφθη και η Διοίκηση Στερεάς. Τυπογραφείο επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου εξεδίδοντα τα ψευδή δελτία ειδήσεων της αντίδρασης, ανετινάχθη. Δυνάμεις Ρίμινι-Τσολιάδες και Χωροφύλακες επιτίθενται κατά Καισαριανής. Ι Ταξιαρχία αμύνεται σθεναρώς, θα κρατήσει. Κατά πληροφορίας 6 Συν/τος (Πειραιώς) ενεφανίσθησαν πλοία εις Άγιον Γεώργιον Κερατσίνι μεταφέροντα Αραπάδες και Ιερολοχίτας με σκοπό αποβίβασης. Το Σύν/μα διετάχθη αναταχθή εις απόβασιν και εμποδίση πάση θυσία άνοδον εις Αθήνας.

ΣΔ 6-12-44

Υποβάλλεται ΚΕ ΕΛΑΣ

Η Διοίκηση

ΠΥΡΙΟΧΟΣ ΝΕΣΤΟΡΑΣ

Η βόρεια πλευρά και οι αποτυχίες του ΕΛΑΣ

Ο βόρειος τομέας αμύνης του Συντάγματος, εν αντιθέσει με τον νότιο, απεδείχθη ανθεκτικός στις επιθέσεις των κομμουνιστών. Τις απογευματινές ώρες το παρατηρητήριο του διοικητηρίου εντόπισε ένα τάγμα ΕΛΑΣιτών που κατέβαινε από τον λόφο Φιλοπάππου με κατεύθυνση το θέατρο Ηρώδου του Αττικού με σκοπό να αποκόψει τα νώτα του Συντάγματος και να αποκαταστήσει επαφή με τις κομμουνιστικές δυνάμεις που είχαν καταλάβει το Β’ Αστυνομικό Τμήμα της Πλάκας. Από την ταράτσα του 3ου Φυλακίου, επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το πολυβόλο Μπρέντα, που εχειρίζετο ο άριστος σκοπευτής Ανθυπασπιστής Φ. Σακκελάρης, άρχισε να εκτοξεύει φονικά πυρά τα οποία σκόρπισαν τους αντάρτες οι οποίοι πανικόβλητοι έτρεξαν να βρουν κάλυψη. Η περιοχή όμως ήταν ανοικτή με αποτέλεσμα δεκάδες πτώματα να σκεπάσουν τον δρόμο. Το διαρκές πυρ εξάντλησε τα πυρομαχικά του πολυβόλου το οποίο έπρεπε να συνεχίσει να λειτουργεί, αν ήθελαν οι υπερασπιστές να αναχαιτίσουν την κυκλωτική κίνηση των ανταρτών. Εν μέσω βολίδων που διέσχιζαν τον αέρα, ο κουρέας του Συντάγματος, Λεωνίδας Κουσούρης, ανέβηκε την εξωτερική ανεμόσκαλα που οδηγούσε στην ταράτσα του φυλακίου μεταφέροντας τους πολύτιμους γεμιστήρες.

Λίγο πριν, το 3ο Φυλάκιο είχε σκορπίσει και πάλι τον θάνατο στους ΕΛΑΣίτες οι οποίοι, μετά την κατάληψη του 7ου Φυλακίου, επεχείρησαν να εγκαταστήσουν πολυβολείο στην ταράτσα του. Ο Μοίραρχος Μαλτέζος, αφού άφησε τους ΕΛΑΣίτες να εγκατασταθούν, διέταξε τον Σακελλάρη να τους θερίσει με το Μπρέντα. Από τους 12 αντάρτες μόνο 2 επέζησαν ενώ σε όλη την διάρκεια της επίθεσης στο Σύνταγμα δεν τόλμησαν να επαναλάβουν το εγχείρημα τους.

Την ίδια περίπου ώρα, μια τρίτη συμφορά κτυπούσε τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Πενήντα περίπου αντάρτες, μερικοί ντυμένοι με στολές δολοφονηθέντων χωροφυλάκων, ανέβηκαν στο καταληφθέν 5ο Φυλάκιο και μετέφεραν μεγάλη ποσότητα βενζίνης σε δοχεία και μπουκάλια με σκοπό να τα εκσφενδονίσουν στις ταράτσες των σπιτιών, που εφάπτοντο με τον περίβολο και να ξεκινήσουν πυρκαγιά μέσα στο στρατόπεδο ώστε να πυρποληθεί ολοσχερώς. Τον κίνδυνο μπορούσαν να αποσοβήσουν μόνον τα δύο πυροβόλα των 37 χλστ. στην γωνία του διοικητηρίου, όμως κανείς δεν τολμούσε να τα επανδρώσει καθώς η αυλή εθερίζετο από τα πυρά των κομμουνιστών. Τρεις όμως χωροφύλακες, ο Ενωμοτάρχης Χ. Ρετσίνας και οι Υπενωμοτάρχες Ι. Λαμπρόπουλος και Δ. Στρατιδάκης, αψήφησαν τον κίνδυνο και έφθασαν στο ένα πυροβόλο με το οποίο και άρχισαν να προσβάλουν το 5ο Φυλάκιο σε συνδυασμό με το πολυβόλο Μπρέντα του 3ου Φυλακίου.

Ξαφνικά μια τεράστια έκρηξη ακούσθηκε και ένα πύρινο μανιτάρι ξεπήδησε από το 5ο Φυλάκιο καθώς οι εκρήξεις των οβίδων και οι βολίδες του Μπρέντα ανάφλεξαν τις βενζίνες των ΕΛΑΣιτών. Η σκηνή που ακολούθησε ήταν φρικτή. Ουρανομήκεις φλόγες περιέζωσαν τον όμιλο των ΕΛΑΣιτών οι οποίοι απανθρακώθηκαν. Το θέαμα των καιομένων ανταρτών, που ούρλιαζαν απελπισμένοι, έριξε κατακόρυφα το ηθικό των κομμουνιστών και αντίθετα ανύψωσε αυτό των υπερασπιστών του Μακρυγιάννη.

Η επίθεση των ΕΛΑΣιτών δεν άφησε αμέτοχο και το διοικητήριο του Συντάγματος. Το εκτεθειμένο πολυβολείο της ταράτσας είχε γίνει αμέσως στόχος των κομμουνιστικών πυρών καθώς προκαλούσε σοβαρές απώλειες στους επιτιθέμενους. Κάποια στιγμή μια ριπή σκότωσε τον χειριστή του πολυβόλου Μπρέντα, Ενωμοτάρχη Αλεβίζο, με αποτέλεσμα να αναλάβει τον χειρισμό του ο Μοίραρχος Παπαδοδήμας, επί δυο ώρες, εν μέσω καταιγισμού πυρών. Τελικά και ο ίδιος τραυματίσθηκε σοβαρά στην κοιλιά, τα πόδια και τους βραχίονες από 7 συνολικά βολίδες. Καθώς τον κατέβαζαν με το φορείο ο μοίραρχος είχε το σθένος να πετάξει το λευκό σεντόνι που τον κάλυπτε φωνάζοντας: «Ξεσκέπαστε με! Δεν θέλω να νομίζουν ότι μας σκοτώνουν! … Εμείς δεν πεθαίνουμε»! Και πράγματι ο ηρωικός αξιωματικός τελικά επέζησε των σοβαρών τραυμάτων του.

 

Η πυρπόληση των ανταρτών στο 5ο Φυλάκιο καταρράκωσε το ηθικό των ΕΛΑΣιτών με αποτέλεσμα στις 18.00 να κοπάσει η σφοδρότητα της επίθεσης και μέχρι το βράδυ να περιορισθεί σε πυρά παρενόχλησης. Η επέλευση της νύκτας έδωσε την ευκαιρία στους χωροφύλακες να συμπληρώσουν τα οχυρωματικά τους έργα ενώ μια μικρή βοήθεια έφθασε από τους Βρετανούς υπό την μορφή 15 Άγγλων στρατιωτών, με 2 αντιαρματικά ΡΙΑΤ και σάκους με χειροβομβίδες. Η δύναμη αυτή αποχώρησε μετά την παρέλευση ενός 24ώρου.     Ο απολογισμός των απωλειών του Συντάγματος για την 6η Δεκεμβρίου ήταν βαρύς: 5 αξιωματικοί και 49 οπλίτες νεκροί καθώς και 8 αξιωματικοί και 25 οπλίτες τραυματίες. Οι απώλειες των κομμουνιστών υπολογίσθηκαν σε περίπου 500 νεκρούς και τραυματίες. Η συνολική δύναμη του τακτικού ΕΛΑΣ στην περιοχή, υπολογιζόταν σε 6.000 περίπου άνδρες.

 

Μαρτυρία Βασιλείου Λ. - πολυβολητή

Ο ήρωας Βασίλειος Λ πήγε 18 ετών εθελοντής στον πόλεμο του 1940.Υπηρετησε στο πυροβολικό. Μετά τον πόλεμο ονομάστηκε μόνιμος υπαξιωματικός αν και τότε σπούδαζε δικηγόρος.

Όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 1944 επειδή οι αξιωματικοί καταλάβαιναν ότι οι κομμουνιστές πάνε για κίνημα τον τοποθέτησαν στην εκπαίδευση των χωροφυλάκων του Μακρυγιάννη στα πυροβόλα μαζί με άλλους 10-12 πυροβολητές.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1944 ξεκίνησαν οι επιθέσεις. Το απόγευμα κατά της 3.00 βρισκόταν μαζί με άλλους στο αμφιθέατρο της Νομικής Σχολής στην οδό Σίνα. Ο εθελοντής Λοχαγός Λυκαυγέρης που ανήκε στην Χ τον πήρε αυτόν, τον δικηγόρο Αλέκο Αλεξ. και άλλους και πήγαν στο Μακρυγιάννη όπου πήρε μέρος σε όλες τις μάχες.

Όταν είδαν τους ΕΛΑΣίτες μεταμφιεσμένους σε χωροφύλακες, έστειλαν τους χωροφύλακες Χ. Ρετσίνα, Γ.  Λαμπρόπουλο και Δ. Στρατιδάκη να μετακινήσουν το πυροβόλο Μετά έπιασε δουλειά ο Βασίλειος Λ. στο ένα πυροβόλο. Ήταν μαζί με τον Σβαρνιά και τον Κ. Τσουκαλά. Τα πυρομαχικά τα μετέφερε ο Περικλής Κόρπος.

Ο Βασίλειος Λ. στόχευσε καλα. Οι κομμουνιστές έγιναν παρανάλωμα πυρός! Εκεί που πήγαιναν να κάνουν το ίδιο στους χωροφύλακες. Στο άλλο πυροβόλο ήταν ο Αλέκος Αλεξ. και ο Λουμάκης. Και οι δύο τραυματίστηκαν στα πόδια.

http://blackblogofcommunism.com/ 

https://aioniaellinikipisti.blogspot.com/2010/12/3-1944.html 

 

ΤΟ ΝΕΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ''ΕΝΔΟΧΩΡΑ'' (αριθ. 137-138) ΕΙΝΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ,ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΜΙΧΑΛΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗ (1951-2024)

Από το 1988 και την Αλεξανδρούπολη, και με προμετωπίδα «για τη Θράκη που επιμένει, για τον Ελληνισμό που αντιστέκεται», το περιοδικό ΕΝΔΟΧΩΡΑ, το μακροβιότερο της ελληνικής περιφέρειας, έχει αναδειχθεί σε σημαντική πηγή έκφρασης και ανάδειξης του πλούτου του ελληνικού πολιτισμού και ιστορίας.
Το περιοδικό ΕΝΔΟΧΩΡΑ, σταθερά προσηλωμένο στην ανάδειξη των μεγάλων θεμάτων της περιφέρειας και των προσωπικοτήτων που σημάδεψαν τη σύγχρονη ελληνική σκέψη, ανακοινώνει την κυκλοφορία του νέου διπλού τεύχους του (αριθ. 137-138), αφιερωμένο στον αείμνηστο πολιτικό, διανοούμενο και συγγραφέα, Μιχάλη Χαραλαμπίδη (1951-2024). Στόχος του αφιερώματος είναι να φωτίσει το πολυσχιδές έργο, την πολιτική παρακαταθήκη και την ιδιαίτερη συνεισφορά του στη συζήτηση για τον Ελληνισμό και το μέλλον του.

Στο αφιέρωμα φιλοξενούνται πρωτότυπα κείμενα συνεργατών και φίλων του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, που σκιαγραφούν τον άνθρωπο, τον αγωνιστή, τον συγγραφέα, τον πολιτικό και τον οραματιστή, με ανάλυση της διαρκούς του μάχης για την αποκέντρωση, την ανάπτυξη της περιφέρειας και την καταπολέμηση του αθηναϊσμού, για τον ιδιαίτερο δεσμό του με τη γενέτειρά του, τη Θράκη, και τις προτάσεις του για την ανάπτυξή της. Γίνεται παρουσίαση του κορυφαίου έργου του για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και την ανάδειξη του Ποντιακού ζητήματος, για το τουρκικό πρόβλημα, για την απελευθέρωση και τα δικαιώματα των λαών.
Επιπλέον υπάρχουν άρθρα και μαρτυρίες που αναλύουν τη συνεισφορά του ως πολιτικός, ως μέλος της ομάδας που συνέγραψε την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ., την κριτική του στη μεταπολίτευση, τα κόμματα και τις ριζοσπαστικές του προτάσεις για τη δομή του κράτους, την αγροτική οικονομία, τον τουρισμό και πολλά άλλα ζητήματα εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Επιπλέον, στο αφιέρωμα φιλοξενούνται δύο αδημοσίευτα κείμενα τού Μιχάλη Χαραλαμπίδη, τα οποία βρέθηκαν στο αρχείο του και ως πρωτοεμφανιζόμενα συμβάλλουν με ιδιαίτερο τρόπο στην ανάδειξη και στην περαιτέρω έρευνα για το έργο του. Το αφιερωματικό τεύχος της ΕΝΔΟΧΩΡΑΣ δεν αποτελεί μια νεκρολογία, ένα πολιτικό μνημόσυνο, αλλά μία ακόμη προσπάθεια συστηματοποίησης, διατήρησης και ανάδειξης του έργου του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, καθιστώντας-το χρήσιμο εργαλείο για τους ερευνητές, τους επιστήμονες και κάθε πολίτη που ενδιαφέρεται για μία σοβαρή και ολοκληρωμένη πρόταση για το μέλλον του Ελληνισμού.
Το εξώφυλλο του περιοδικού κοσμείται από πορτραίτο του Μιχάλη Χαραλαμπίδη, που φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Σπύρος Ζαχαρόπουλος ειδικά για την «Ενδοχώρα». Από τις 180 σελίδες του περιοδικού, οι 90 καλύπτουν το αφιέρωμα, ενώ οι υπόλοιπες περιέχουν τη συνήθη ύλη του περιοδικού, με θέματα ιστορικού, κοινωνικού και λογοτεχνικού ενδιαφέροντος.
Το νέο τεύχος της ΕΝΔΟΧΩΡΑΣ είναι διαθέσιμο στα κεντρικά βιβλιοπωλεία και σημεία διανομής σε όλη την Ελλάδα. Κεντρική διάθεση στην Αθήνα στο βιβλιοπωλείο «Η Αλληλεγγύη των Φίλων» (Χαριλ. Τρικούπη 14, εντός στοάς, τηλ. 2106440021) και στη Θεσσαλονίκη στο βιβλιοπωλείο «Αριστοτέλειο» (καθηγ. Πέτρου Παπαγεωργίου 8, τηλ. 2310282782), ενώ για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε στα τηλ. 6977462806 και στο e-mail endohora@yahoo.gr
Η «Ενδοχώρα» αποστέλλεται σε συνδρομητές σε όλη την Ελλάδα.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΙΑΝΝΙΔΗΣ

ΣΧΟΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΟΝΤΑΣ - ΠΕΡΙ ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ (Α’)

Γράφει ο Βαθυκύανος Γλαυκῶψ 

Ο Ισοκράτης (436-338 π.Χ.), ρήτωρ και συγγραφεύς ρητορικών λόγων συγκαταλέγεται στους βασικότερους εκπροσώπους της Ιδέας του Πανελληνισμού, μιας ιδέας με σαφή ψήγματα του εθνικισμού. Ο Ισοκράτης, αρχικά μέσω των συντοπιτών του Αθηναίων και ύστερα γράφοντας σε ηγεμόνες και βασιλείς ελληνικών κρατών, προς παραίνεση για συσπείρωση όλων των Ελλήνων γίνεται ο κύριος στοχαστής στη Πανελλήνιας ιδέας. Σε αυτήν την σειρά θα μελετήσουμε αποσπάσματα διαφόρων του κειμένων αναλύοντας την συλλογιστική του γύρω από την ιδέα αυτήν και σε σχέση του Πανελληνισμού με το εθνικισμό, που αναδύεται από έργα του.

Αρχικά, το νήμα  της ιστορίας θα επικεντρωθεί στην Μακεδονία καθώς αποτελεί το κυριότερο παράδειγμα της παραινέσεώς του προς τον εθνικό σκοπό. Ήδη ο Φίλιππος θα δραστηριοποιηθεί στα πολιτικά πράγματα από το 359 π.Χ.. Αρχικά θα νικήσει τους Ιλλυριούς, καταλάβει όλη την Χαλκιδική, καταστρέφοντας την Όλυνθο, και ύστερα θα κατακτήσει την Θράκη την Παιωνία και την Θεσσαλία[1]. Κύριο κείμενο που θα μας απασχολήσει, είναι ο λόγος προς Φίλιππον. Η εκφώνηση αυτού φαίνεται να έλαβε χώρα περί το 346 π.Χ. με την ηλικία του ρήτορος υπερβαίνει τα 90.

Στην ομιλία του Προς Φίλιππον στηρίζει τις ελπίδες του στον Έλληνα βασιλέα, οραματιζόμενος μία ελληνική συσπείρωση, αποσκοπούσα στην απελευθέρωση των πόλεων της Μικράς Ασίας. Η αλυτρωτική του διάθεση, απορρέει από την συμβουλή του Ισοκράτους προς τον Φίλιππο, δηλονότι η εγκαθίδρυση νέων κώμων μεταφέροντας Έλληνες αποίκους προκειμένου να πυκνώσουν το ελληνικό στοιχείο ακόμα περισσότερο και να αποτελέσουν σύνορα της Ελλάδος οι περιοχές από την Σινώπη και ως Κιλικία. Οι υπόλοιπες περσικές περιοχές εάν εδύνατο κατά τον Ισοκράτη να τις καταλάβει, θα ετίθοντο υπό Ελληνικό έλεγχο.

«ὅπου δ’ Ἰάσων λόγῳ μόνον χρησάμενος οὕτως αὑτὸν ηὔξησεν, ποίαν τινὰ χρὴ προσδοκᾶν περὶ σοῦ γνώμην αὐτοὺς ἕξειν, ἢν ἔργῳ ταῦτα πράξῃς, καὶ μάλιστα μὲν πειραθῇς ὅλην τὴν βασιλείαν ἑλεῖν, εἰ δὲ μή, χώραν ὅτι πλείστην ἀφορίσασθαι καὶ διαλαβεῖν τὴν Ἀσίαν, ὡς λέγουσί τινες, ἀπὸ Κιλικίας μέχρι Σινώπης, πρὸς δὲ τούτοις κτίσαι πόλεις ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ, καὶ κατοικίσαι τοὺς νῦν πλανωμένους δι’ ἔνδειαν τῶν καθ’ ἡμέραν καὶ λυμαινομένους οἷς ἂν ἐντύχωσιν.  οὓς εἰ μὴ παύσομεν ἀθροιζομένους βίον αὐτοῖς ἱκανὸν πορίσαντες, λήσουσιν ἡμᾶς τοσοῦτοι γενόμενοι τὸ πλῆθος, ὥστε μηδὲν ἧττον αὐτοὺς εἶναι φοβεροὺς τοῖς Ἕλλησιν ἢ τοῖς βαρβάροις: ὧν οὐδεμίαν ποιούμεθα πρόνοιαν, ἀλλ’ ἀγνοοῦμεν κοινὸν φόβον καὶ κίνδυνον ἅπασιν ἡμῖν αὐξανόμενον.  ἔστιν οὖν ἀνδρὸς μέγα φρονοῦντος καὶ φιλέλληνος καὶ ποῤῥωτέρω τῶν ἄλλων τῇ διανοίᾳ καθορῶντος, ἀποχρησάμενον τοῖς τοιούτοις πρὸς τοὺς βαρβάρους, καὶ χώραν ἀποτεμόμενον τοσαύτην ὅσην ὀλίγῳ πρότερον εἰρήκαμεν, ἀπαλλάξαι τε τοὺς ξενιτευομένους τῶν κακῶν ὧν αὐτοί τ’ ἔχουσι καὶ τοῖς ἄλλοις παρέχουσι, καὶ πόλεις ἐξ αὐτῶν συστῆσαι, καὶ ταύταις ὁρίσαι τὴν Ἑλλάδα καὶ προβαλέσθαι πρὸ ἁπάντων ἡμῶν.  ταῦτα γὰρ πράξας οὐ μόνον ἐκείνους εὐδαίμονας ποιήσεις, ἀλλὰ καὶ πάντας ἡμᾶς εἰς ἀσφάλειαν καταστήσεις. ἢν δ’ οὖν τούτων διαμάρτῃς, ἀλλ’ ἐκεῖνό γε ῥᾳδίως ποιήσεις, τὰς πόλεις τὰς τὴν Ἀσίαν κατοικούσας ἐλευθερώσεις»[2].

ΑΠΟΔΟΣΗ

«Από την στιγμή λοιπόν που ο Ιάσων, λέγοντας απλώς αυτά τα λόγια αύξησε τόσο πολύ την φήμη του, ποια γνώμη πρέπει να περιμένουμε ότι θα έχουν οι Έλληνες για σένα, εάν πραγματοποιήσεις το σχέδιο, εάν προσπαθήσεις να κυριεύσεις όλο το Περσικό βασίλειο ή τουλάχιστον να αποσπάσεις όσο γίνεται μεγαλύτερη έκταση και να χωρίσεις την Ασία όπως λένε μερικοί από την Κιλικία ως τη Σινώπη, και εάν ιδρύσεις πόλεις σε αυτήν την χώρα και εγκαταστήσεις τους ανθρώπους που σήμερα περιπλανώνται εδώ και εκεί στερούμενοι τα απαραίτητα για να ζήσουν και κάνουν κακό σε όσους συναντούν; Αν δεν τους προσφέρουμε στους ανθρώπους τούτους επαρκείς πόρους ώστε να σταματήσουν να συγκεντρώνονται εδώ και εκεί, τότε, χωρίς να το καταλάβουμε,  θα είναι τόσο πολλοί ώστε θα είναι επικίνδυνοι και για τους Έλληνες και για τους Βαρβάρους. Αυτό το σημείο δεν το έχουμε προσέξει και δεν βλέπουμε πόσο έχει μεγαλώσει αυτή η κοινή σε όλους μάστιγα που απειλεί τους πάντες. Επομένως, χαρακτηριστικό αυτού του ανθρώπου γεμάτου μεγαλοφροσύνη είναι να χρησιμοποιήσει τους ανθρώπους αυτούς εναντίον των βαρβάρων και καταλαμβάνοντας τη μεγάλη αυτή εδαφική έκταση που προαναφέραμε, να απαλλάξει τους περιπλανώμενους σε ξένους από τα κακά που οι ίδιοι και προξενούν και στους άλλους να τους εγκαταστήσει και αφού τους εγκαταστήσει σε πόλεις που θα αποτελέσουν τα σύνορα της Ελλάδας και προπύργιο για την ασφάλεια όλων μας. Αν ενεργήσεις ακολουθώντας την μέθοδο τούτη, όχι μόνο θα τους κάνεις ευτυχισμένους, αλλά και θα χαρίσεις σε όλους το αίσθημα ασφάλειας. Κι αν δεν το πετύχεις όμως, αυτά τα  αποτελέσματα θα κατορθώσεις να απελευθερώσεις εύκολα τις (ελληνικές) πόλεις   στη Μικρά Ασία».

 

Το εδάφιο αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει μία σύνοψη των τοποθετήσεών επί εξωτερικής πολιτικής, των πολιτειολογικών και εθνικών του πεποιθήσεων. Εδώ λοιπόν καθίσταται ορατή η αλυτρωτική επιδίωξη του Ισοκράτους. Για πολλοστή φορά επιθυμεί την απελευθέρωση των ελληνικών ομοεθνών πόλεων της Μικράς Ασίας έναντι της υποφερτής Περσίας και την, ει δυνατόν, κατάκτηση της Αχεμαινιδικής Αυτοκρατορίας. Προτρέπει πάλι να θεμελιώσει νέες Ελληνικές πόλεις, προς εκτεταμένη πύκνωση του Ελληνικού στοιχείου εν Μικρασία και την (ει δυνατόν εκείνος κατακτήσει) Περσική επικράτεια. Με την ολοκληρωτική εξουδετέρωση του αιωνίου εχθρού και με νέες πόλεις θεμελιωμένες, θα πραγματοποιηθεί η αποπεράτωση προς επιβολή της ασφαλείας και θα επιτευχθεί αλλαγή της ισχυούσης ισταμένης καταστάσεως. Όσο περί της πυκνώσεως της Μικράς Ασίας και της Περσικής επικράτειας, ο Ισοκράτης συμβουλεύσει τον Φίλιππο να χρησιμοποιήσει περιπλανώμενους ελληνικούς πληθυσμούς οι οποίοι εγκατέλειψαν τις πόλεις τους εξαιτίας υπερπληθυσμού και η χωροταξία της εκάστοτε πόλεως δεν ενδεικνυόταν πλέον για περεταίρω κατοίκηση. Συν τοις άλλοις, πολλοί περιπλανώμενοι Έλληνες ήταν πολιτικοί διωκόμενοι από τα Ελληνικά κρατίδια εξαιτίας της φίλα προσκείμενης στάσης τους προς την Μακεδονία, ένας σαφώς άλλος λόγος που ο Φίλιππος, χρειάζεται τους πληθυσμούς αυτούς. Τέτοιοι πληθυσμοί θα συμπεριληφθούν στον στρατό του Φιλίππου και του υιού του Αλεξάνδρου αργότερα. Ο τελευταίος μάλιστα, θα μετοικήσει πληθυσμούς ελλήνων επιστρατευμένων αλλά και μισθοφόρων, ενώ θα απελευθερώσει 20.000 φιλομακεδόνες εκτοπισθέντες[3][4].

Πράγματι, ο Αλέξανδρος περάτωσε τα του πατρός του, Φιλίππου, θεμελιώνοντας πάμπολλες πόλεις οι οποίες έφεραν το όνομά του πρώτου και έσπειρε όχι μόνο Έλληνες, αλλά και τον Ελληνισμό ολόκληρο στην τότε υφήλιο. Ομολογουμένως η πράξη, το έργο του Αλεξάνδρου, όπως δηλοί το απόσπασμα, δεν είναι παρά η απόρροια, μερικώς τουλάχιστον, της σκέψεως του Ισοκράτους.

Όλα αυτά, καταδεικνύουν, ότι ο Ισοκράτης ήταν ο πρωτο-εθνικιστής της ανθρωπότητος. Αντιλαμβάνεται τα πράγματα εθνικά και επιθυμεί πολιτική καθορισθείσα υπό ελληνικής εθνικής συνιστώσης. Το μόνο που υπολείπεται στην κοσμοθεωρία του Ισοκράτους είναι αυτή της αυτοέκφρασης του έθνους μέσω ενός κράτους με όλο το ελληνικό έθνος ενιαίο και ενωμένο, όπως η πανελλήνια συμμαχία η οποία όπως και σε άλλες ομοίαζε με ομοσπονδία ή συνομοσπονδία δείχνει την εγγύτητα του όλου αυτού εγχειρήματος με τα της πρόσφατης ιστορίας δεδομένα, δηλονότι του έθνους κράτους του διαφωτισμού. Σε καμία περίπτωση ο Ισοκράτης μολονότι φρονούσε την κατάκτηση της Περσικής αυτοκρατορίας και την χρήση των εδαφών της ως ζωτικό χώρο, δεν φρονούσε στην φυσική εξόντωση ή την γενοκτονία των αλλοεθνών κατοίκων αυτής.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων αποδεικνύεται η ρητορική του Ισοκράτους ως πρωτο-εθνικιστική. Εξίσου πηγαίο με την έκφραση του ρήτορος, αποτελέσασα ως προπομπό της γαλλικής διαφωτιστικής σκέψης είναι τα λελεγμένα περί έθνους- κράτους. Όσο για την εθνική συνείδηση, τούτη ενυπάρχει φυσικώς από αρχαιοτάτων χρόνων στα έθνη μη αποτελούσα πρωτοτυπία των δυτικοευρωπαίων και των Γάλλων εν γένει.

 

[1]  Περισσότερα για την Εκστρατεία του Φιλίππου Β΄: Διόδωρος Σικελιώτης,  Βιβλιοθήκης Ιστορικῆς, Βίβλος ἐκκαιδεκάτη, από: Διόδωρος Σικελιώτης, Άπαντα12, εκδ. Κάκτος, Αθήνα, 1994. Στο δέκατο έκτο βιβλίο, περιλαμβάνονται η πολιτική ζωή και οι εκστρατείες του Φιλίππου.
[2]  Ισοκράτης, Φίλιππος, 121 από: Ισοκράτης, Άπαντα τ. 4, εκδ. Κάκτος, Αθήνα,1992.
[3]  Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκης Ιστορικής, Βίβλος Ἐπτακαιδεκάτη, Αθήνα, 1994,  17.83.2.
[4]  Για περισσότερα επί του θέματος: F. Miller «The Practical and Economic Background to the Greek Mercenary Explosion».Greece & Rome, Vol. 31, No. 2 (Oct., 1984), pp. 153-160.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΝΕΟΛΑΙΑ